Aborsie: Aborsie in Antieke Tye

Aborsie: Aborsie in Antieke Tye – Coen Slabber

[Aborsie = uit Latyn – ab­ – weg; oriri – gebore word.]

In die vorige artikel het ek ʼn algemene inleiding oor die onderwerp gegee. Nou kyk ons na aborsie in antieke tye. In ons volgende artikel gaan ons kyk na wat die Bybel oor aborsie sê. In hierdie artikel is daar dus nie verwysings na Bybelverse nie. Dit kom volgende.

Ons glo dikwels dat aborsie ʼn moderne probleem is wat veroorsaak word deur die vooruitgang in die mediese wetenskap. Dit is nie waar nie. Aborsie was welbekend in antieke Rome; reeds toe het Christene en Jode beswaar gemaak teen die doen van aborsies.

Buite-Bybelse literatuur

Hippokrates, in sy beroemde eed, sê: Ek sal nie aan ʼn vrou ʼn pessarium gee om ʼn aborsie te veroorsaak nie. [Pessarium = ‘n klein medisinale soliede blok wat in die vagina geplaas word. Word afgelei van die Grieks pessos = ovaal steen. (Oxford English Dictionary)] Die Sibillynse Orakels sê dat vrouens wat dit wat hulle in hulle maag het, aborteer in die kategorie val van diegene wat die bose doen. [Sibillyns = boeke met voorspellings van die sibille (= profeet, waarsêer) Cumae wat in krisistye deur die ou Romeine geraadpleeg is – HAT]

In antieke (heidense) Griekeland en Rome was Aristoteles (284 – 322 vC) se siening algemeen aanvaar. Hy het geglo dat die embrio (van bevrugting tot agt weke na bevrugting) ʼn “vegetable” siel het. Dit ontwikkel later in die swangerskap in ʼn diere siel en nog later in die siel van ʼn mens. Die ontwikkeling van ʼn mense siel gebeur 40 dae na bevrugting in die geval van ʼn manlike fetus en 90 dae na bevrugting indien dit ʼn vroulike fetus is. [Dit is van min betekenis, want destyds was dit onmoontlik om op so ʼn vroeë stadium die geslag van ʼn fetus te bepaal.] ʼn Aborsie is slegs veroordeel as die siel vernietig word. Vroeë aborsie was dus heeltemal aanvaarbaar.

Keiser Augustinus het geglo dat vroeë aborsies nie moord was nie, want daar was nie ʼn siel nie.  Elders erken hy egter dat hierdie siening verkeerd is.  Cicero (106 – 43 vC) sê dat volgens die twaalf tafels van die Romeinse wet moet misvormde pasgeborenes doodgemaak word. Plutarch praat van diegene wat hulle eie kinders geoffer het. Hy verwys ook na diegene wat geen kinders gehad het om te offer nie en kinders van arm mense gekoop het en dan hulle keel afgesny het … terwyl die moeder sonder trane toekyk (Moralia 1.171D). Aborsie was baie algemeen by die Romeine.

 

Vroeë Christelike literatuur

Die vroeë Christendom was omring deur verskillende godsdienste. Met die uitsondering van die Christendom en die Judaïsme het al die ander godsdienste aborsie toegelaat. Ouers is selfs toegelaat om hulle pasgebore babas te vermoor.

1 Henog (eerste of twee eeu vC) sê dat ʼn bose engel mense geleer het om die embrio in die baarmoeder te vernietig. Josefus, die Joodse geskiedskrywer, sê die wet beveel dat al die nakomelinge grootgemaak moet word, en verbied vrouens om of ʼn aborsie te veroorsaak of om ontslae te raak van die fetus.

Die vroeë Christen filosowe en die kerkvaders het hulle uitgespreek teen aborsie. Hulle het aborsie en kindermoord as moord beskou. Kom ons kyk na enkele verwysings:

• Tertullianus (155 – 225 nC): … ons mag nie, want ons is verbied om moord te pleeg, die fetus in die baarmoeder vernietig nie. Dit maak geen verskil of ons ʼn lewe vernietig van iemand wat reeds gebore is of een wat in die proses van geboorte is nie.
• Ambrosius (339 – 397 nC): die armes stel hulle kinders bloot, die rykes maak die vrug van hulle eie liggame in die baarmoeder dood.
• Hieronimus (342 – 420 nC): Sommiges, as hulle hoor dat hulle verwag as gevolg van sonde, doen ʼn aborsie deur die gebruik van middels. Dikwels sterf hulle self en kom hulle voor die heersers van die onderwêreld en is hulle skuldig aan drie misdade: selfmoord, owerspel en moord van ʼn ongebore kind.

Augustinus  (354 – 430 nC) keer egter terug na die siening van Aristoteles. Hy glo dat die menslike siel nie in ʼn ongevormde liggaam kan woon nie. Vroeg in swangerskap is aborsie nie moord nie, want geen menslike siel word vernietig nie.

Die vroeë Christene het nie net aborsie en kindermoord verdoem nie, maar alternatiewe aangebied. Callistus (derde eeu nC) het ʼn skuiling gehad vir kinders wat weggegooi is en hulle dan in Christelike huise geplaas. Benignus (derde eeu nC) het hierdie kinders gevoed en beskerm. Party van hierdie kinders het selfs abnormaliteite gehad as gevolg van mislukte aborsies.

U het my gevorm, my aanmekaargeweef in die skoot van my moeder … U het my op ʼn wonderbaarlike wyse geskep. Wat U gedoen het, vervul my met verwondering (Psalm 139:13 – 14)

Hier is ʼn baba wat aanmekaargeweef is in die moeder se baarmoeder. Wie is die wewer? Dit is nie die mens nie, maar God. Wat dus hier gebeur, is God se werk. Geen wonder die vroeë kerk het hom so sterk teen aborsie uitgespreek nie. Vandag is dit anders. Aborsie is iets alledaags. In sommige lande is die aborsies selfs meer as die bevallings. Ons praat nie meer daaroor nie.

Maar wat sê die Bybel oor aborsies. Volgende keer kyk ons daarna.

 

Outeur: Dr Coen Slabber