Voorbodes – Francois Malan

’n Leser vra:

Dit gaan nou baie snaaks klink, maar ek moet dringend met iemand praat oor voorbodes. Dit het weer gister gebeur met my en ek verstaan dit nie. Ek wonder of dit nie my verbeelding is nie, maar ek dink nie so nie. Ek is reeds deur ’n mediese dokter as “anders” geklassifiseer. Ek wil verkieslik nie met sielkundiges praat nie, maar met ‘’n professor in Bybelkunde.

Antwoord

Prof. Francois Malan antwoord:

Voorbodes is voortekens, dikwels van bonatuurlike aard, onverklaarbare boodskappe dat iets gaan gebeur, meestal iets slegs wat gaan gebeur. Daar is mense wat voorbodes kry en daaronder ly omdat hulle gewoonlik nie iets daaraan kan doen nie, en maar net moet wag om te sien wanneer dit gebeur. En sommige voorbodes gebeur eers na jare.

Voorgevoel is ‘n gevoel of ‘n ingewing dat iets gaan gebeur. Daar is baie mense wat voorgevoelens kry, en gewoonlik kan hulle dan daarop voorbereid wees of daarvolgens optree.

Die meeste mense kry nie voorbodes of voorgevoelens nie, en lewe volgens beplanning of besluite, en wanneer dit nie kan uitwerk nie, aanvaar hulle dat dit nie die pad is wat gevolg moet word nie, of wag hulle vir ‘n beter geleentheid om dit uit te voer.

Volgens Matteus 2:1-2 het sterrekenners uit die Ooste ‘n ster in die Ooste gesien en na Jerusalem gekom om aan die nuwe koning wat gebore is, eer te bewys. So het hulle die teken in die sterrehemel geïnterpreteer.  In die jaar 7 v.C. was daar drie maal ‘n konjunksie van Saturnus (die ster van Israel) en Jupiter (die koningsster) wat hulle moontlik laat besluit het om na Hom toe te kom (Ons jaartelling is ‘n paar jaar uit. Herodes wat die seuntjies in Betlehem laat doodmaak het om die nuwe koning uit te wis, is bv. al in 4 v.C. dood).

Die profete van die Ou Testament het gesigte gesien oor die toestand en toekoms van die volk Isael.

Joël verwys na ‘n sprinkaanplaag en ‘n droogte, en sien in hierdie natuurrampe  ‘n teken  van die aanbreek van die laaste dae wanneer God dié sal oordeel wat teen Hom in opstand is.

Esegiël het ‘n hele aantal gesigte gesien, o.a. die vallei vol doodsbene wat weer lewendig geword het, as teken van die moedeloosheid van die volk in ballingskap, en dat die Here sy Gees in hulle sal blaas en weer lewendig maak as teken van hulle terugkeer na Jerusalem uit die ballingskap in Babel, en hulle terugkeer na die Here toe (Eseg. 37).

Daniël het ‘n hele aantal gesigte gesien, in sy drome in die nag  (Daniël  7:1), as visoene in die dag (8:1vv), teen die tyd van die aandoffer het ‘n engel aan hom verskyn (9:21), hy het ‘n openbaring gehad wat moeilik was om te verstaan en het ‘n visioen gekry om dit te verduidelik (10:1).

Die boek Openbaring is vol gesigte wat Johannes gesien het.

Maar daar is ook ‘n probleem met gesigte en voorbodes:  kom dit van God af of van die duiwel?

Deuteronomium 13:1-4 waarsku teen ‘n profeet of iemand wat drome uitlê en mense met tekens en wonders wat uitkom oorhaal om ander gode te dien. ‘Die Here jou God stel jou net op die proef om vas te stel of jy Hom liefhet met hart en siel. Jy moet getrou bly aan die Here jou God en Hom eer, jy moet sy gebooie gehoorsaam en na sy bevele luister, jy moet Hom dien en aanhang.’   

Jesus het sy dissipels gewaarsku:  ‘vals christusse en vals profete sal na vore tree en hulle sal groot tekens en wonders doen om, indien moontlik, selfs die uitverkorenes te mislei’ (Matteus 24:24).

In Johannes 14:16 belowe Jesus dat die Vader  die Heilige Gees van die waarheid  aan ons sal gee sodat Hy vir ewig by ons kan wees.  Paulus sê die Heilig Gees kom woon in ons (Romeine 8:9,11) om ons as kinders van God te lei, om saam met Christus te ly en verheerlik te word (Rom 8:14-17). In Johannes 16:7-8 het Jesus belowe dat Hy ná sy hemelvaart die Heilige Gees na ons toe sal stuur om die wêreld te oortuig van sonde en van geregtigheid (deurdat Christus ons verhouding met God reggemaak het)  en van oordeel (vir dié wat nie in Christus glo nie; vgl. Johannes 3:36). 

Die Heilige Gees oortuig ons met die Woord van God om in Jesus te glo as ons Verlosser en die Here oor ons lewe. Die Gees van God woon in elkeen wat tot geloof in Jesus gekom het. Hy lei ons daagliks in ons besluite en ervarings. Hy sal jou ook lei in verband met die voorbodes wat jy kry. Hy is die Gees van die waarheid wat jou sal leer om te onderskei tussen ware en valse voorbodes.  Daarom kan jy Hom in gebed vra om jou te lei om te onderskei tussen die goeie en die slegte, en om jou lewe te rig op Jesus as die Leidsman van jou lewe, wat jou lei deur sy Woord en Gees.  

Skrywer:  Prof Francois Malan

Die wapenrusting van God – Francois Malan

Thea vra:

Ek het graad 8 en 9’s in my sondagskoolklas en wil graag ‘n paar lesse doen oor die wapenuitrusting van God. Watter Bybelkarakters kan ek gebruik as voorbeelde en hoe sou ek hulle situasies gebruik?

Antwoord

Prof. Francois Malan antwoord:

In Efesiërs 6:10-18 som Paulus alles op wat hy in die brief gesê het en  gebruik hy die voorbeeld van die Romeinse soldaat se oorlogsuitrusting om te verduidelik wat alles nodig is vir ‘n Christen om in die wêreld te lewe waar ons stryd nie teen vlees en bloed is nie, maar teen die owerhede, teen die magte, teen die wêreldheersers van hierdie duisternis, (en selfs) teen die bose geeste in die hemelruim. Die volle wapenrusring van God, wat ons moet opneem om weerstand te kan bied teen onheil en volhardend staande kan bly, behels die volgende:

1Die Romeinse soldaat het ‘n leer skort om sy heupe vasgebind wat sy onderste binnegoed tot ‘n ent bokant die knie teen ‘n spies of ‘n swaard beskerm het. Die Christen moet hom/haar met die waarheid omgord. Die waarheid van God is aan hulle verkondig (Ef 1:13); dit is die waarheid wat in Jesus is (Ef 4:21); gelowiges lewe in die waarheid (Ef 5:8,9), het die valsheid afgelê en praat die waarheid (Ef 4:25), sodat die duiwel se misleiding hulle nie onder die beld kan slaan nie. Dit beteken dat jy ‘n gelowige moet kan vertrou en ook op sy woord kan staatmaak; dat ons steeds die waarheid met mekaar sal praat en leuens sal vermy. Die waarheid van God se woord moet ons bestudeer en ken, en daarvolgens lewe.

2  Om sy bors het die Romeinse soldaat ‘n ysterplaat gedra om sy hart en longe te beskerm. Die Christen moet sy hart beskerm met geregtigheid. Deur reg te lewe, volgens die wil van God deur mekaar lief te hê (Ef 3:17-19; 4:24; 5:9; 6:1) en regverdig teenoor jou medemens op te tree, beskerm jy jou lewe teen die aanslae van die duiwel wat jou in die sonde wil terugtrek (hy is die vader van die leuen Johannes 8:44).

3 Die skoene van die Romeinse soldaat verwys na sy lus en gereedheid vir alsie.So moet  gelowiges gereed wees vir die stryd teen die duiwel en sy magte. Die stryd word egter geveg  met vrede! Christus is ons vrede (Ef 2:14). Hy bring vrede tussen Jood en nie-Jood, en bring hulle saam om in vrede met God te lewe (Ef 2:15-16). Daarom moet ons in vrede met mekaar saamleef in die kerk (4:3) en verkondigers van die blye boodskap van vrede wees. Met vrede sal ons die duiwel se pogings fnuik om onmin en stryd tussen mense en tussen God en sy kinders te saai. Vir wat alles nodig is om die vrede te handhaaf, vgl. Ef 4:2-3.

4 Die groot Romeinse skild was 4 voet hoog (1,2 meter) x 2,5 voet breed  (0.76 meter), om die hele liggaam te bedek. Die houtraam was met beesvel oorgetrek, wat in water gedoop is teen brandende pyle wat in pik gedoop en aangesteek word voordat hulle afgeskiet word. Teenoor die vorige wapens wat aangetrek word, word die skild in die hand vasgehou. Die vurige pyle wat die Bose afskiet omvat alle soorte onreinheid (Ef 2:3; 4:19,29; 5:3-5,11,12,18), liefdeloosheid (Ef 2:14; 4:26,31), valse lering (Ef 4:14,25; 5:6), vervolging (Ef 1:21), twyfel, wanhoop (Ef 2:12) waarmee die gelowiges aangeval word. Dit alles sal ons kan afgeweer deur die geloof, naamlik ons vertroue op Christus (Ef 3:12) wat in ons woon (Ef 3:17) met  die volle geestelike krag van God (Ef 1:19).

5 ‘Neem aan’ uit God se hand. Met die groot skild in die een hand ontvang die Romeinse soldaat eers sy helm en sit dit op sy kop, ontvang die swaard, en daarna is sy twee hande vol. Die brons helm wat tot oor die wange verleng is, beskerm sy kop en gesig. Uit God se groot genadehand ontvang die gelowige verlossing van sy sonde as ‘n onverdiende gawe (Ef 1:6,7; 2:5,8,9). Ons is klaar verlos. Die finale dag van verlossing kom nog (Ef 4:30). Maar die vaste wete dat ons deur Christus verlos is, bewaar ons teen die duiwel se aanklagte wat ons kop wil omkrap en ons denke verduister  (Ef 4:17,18; 5:15).

6 God gee ons sy woord, die evangelie, as die swaard waarmee ons aanval. Die kort swaard van die Romeine is gebruik vir hand tot hand gevegte. Die evangelie waarmee Christus ons gereinig en verlos het (Ef 5:26; 1:13) moet ons verder dra, aan ander die goeie nuus oordra. Die Gees gebruik ons getuienis om mense te oortuig, en so beroof ons die bose magte van hulle volgelinge en hulle krag.

7 ‘Praat ten alle tye met God in die Gees met alle gebede en versoeke’ – Solank as wat ons lewenstryd voortgaan moet ons voortdurend in gesprek met God wees, en voorbidding vir ander mense doen. So was Paulus in gesprek met God in die twee lofprysings (Ef 1:3-14 en 3:20-21) en die twee voorbede vir die gemeentes (Ef 1:15-19 en 3:14-19). Die gesprek met God word gedra deur die Heilige Gees wat ons daarin lei. Hy is besig om deur ons te werk om saam te bou aan die huis waar God woon (Ef 2:22). Deur Hom het ons almal voortdurend vrye toegang tot die Vader (Ef 2:18). Hy kom ons toerus met die volheid van God se wapens vir die lewe en die stryd (Ef 5:18; 3:19; 6:14-17).

8 ‘met die oog daarop moet julle met alle volharding waaksaam bly en voorbidding doen vir al die gelowiges’. Vroeër was hulle geestelike dood en aan die slaap in die duisternis van die sonde, maar nou het hulle wakker geword en lewe as lig (Ef 2:5;5:8,14). Daarmee moet hulle altyd voortgaan met intense toewyding ten spyte van moeilikhede (dit is die krag van die woord ‘volharding’). Soos ‘n soldaat nie alleen in ‘n geveg kan ingaan nie, ‘n rugbyspeler nie op sy eie kan speel nie, so is die geestelike stryd ‘n spanpoging waar alle gelowiges in liefde saamwerk. Daarom moet ons altyd vir al die gelowiges intree by God.

‘n Voorbeeld van die waarheid, vgl. Josef se optrede in Gen 39; veral vers 9.

‘n Voorbeeld van geregtigheid, vgl. Abraham (Gen 12, 13,15,17; Romeine 4:3)

‘n Voorbeeld van gereedheid vir diens,vgl. Jesaja, veral Jes 6:8 (vgl. Maria in Lukas 1:38)  

Vir voorbeelde van geloofshelde, vgl. die lys in Hebreërs 11.

‘n Voorbeeld vir verlossing, vgl. Paulus (1 Kor 15:8-10)

‘n Voorbeeld van gebruik van die woord van God, vgl. Jesus teen die versoekings van die duiwel, in Matteus 4:1-11. 

‘n Voorbeeld van gebed, vgl. Daniël  6:11.

Skrywer:  Prof Francois Malan

Gebruike en Gewoontes in die Bybel: Familie(3) – Hennie Stander

Gebruike rakende die lewensloop van die mens
Binne die gesinslewe was daar vier groot gebeurtenisse wat die voortgang van die lewe gekenmerk het, naamlik die geboorte, die bereiking van vol¬wassenheid, die huwelik en die sterwe. As gevolg van die belangrikheid van hierdie gebeurtenisse, het dit dikwels met spesiale gebruike of rites gepaard gegaan. Wanneer mense egter glo dat God be¬trokke is in die verloop van die lewe, verkry hierdie gebeure al gou ‘n godsdienstige betekenis en word dit op beide godsdienstige en sosiale wyse gevier.

Kinders
Omdat ouers in hul kinders die voortsetting van hulself sien, is kinders as groot seëninge beskou (Deuteronomium 28:4; Psalm 128:3). Hoe meer kinders iemand kon hê, hoe beter was dit. Die Psalmdigter se “Soos pyle in die hand van ‘n held, so is die seuns van die jeug. Gelukkig is die man wat sy pylkoker daarmee gevul het!” (Psalm 1’27:4-5). Gewoonlik het die huweliksgaste ook die hoop uitgespreek dat die huwelikspaar met baie kinders geseënd sou wees. So lees ons dat toe Rebekka haar ouerhuis verlaat het om Isak se vrou te word, het haar broers haar met die volgende seënwense gegroet “Ons suster, mag jou nageslag tienduisende word” -(Genesis 24:60). As ‘n vrou nie kinders kon hê nie, is dit as ‘n straf van God gesien (vgl Genesis 20:18). Omdat vrou-ens se aansien verhoog is wanneer hulle deur die, verwekking van kinders tot die voortsetting van die geslagslyn bygedra het, het kinderlose vrouens dikwels die smaad van die gemeenskap gedra. Vir Ragel was haar kinderloosheid dus ‘n groot hartseer en sy het aan Jakob gesê dat as hy nie aan haar kinders gee nie, sy sou sterf (Genesis 30:1). Ook Hanna het groot hartseer ervaar vanweë haar kin¬derloosheid (1 Samuel 1). Nadat Johannes gebore is, kon Elisabet uitroep dat die Here haar smaad van haar weggeneem het (Lukas 1:25).

Alhoewel die geboorte van alle babas groot vreugde vir hul ouers ingehou het, was dit veral seuns wat as ‘n groot seëning ervaar is. Die mans het immers by die familie aangebly en dus het die familie net verder uitgebrei deur die toevoeging van vroue en kinders. Onder die seuns was dit ook veral die oudste wat spesiale voorregte geniet het. ‘n Dogter, daarenteen, was net kosbaar omdat sy nog werk kon verrig terwyl sy jonk was en omdat daar aan haar ouers ‘n bruidsprys as kompensasie betaal is wanneer sy getrou het en na ‘n ander familie oorgegaan het.

Geboorte
Die moeder is tydens die geboorte, wat gewoonlik tuis plaasgevind het, deur ‘n vroedvrou bygestaan (Genesis 35:17; Eksodus 1:15-19). Die pasgebore baba se naelstring is afgesny en daarna is by gewas en met sout ingevryf. Vervolgens is hy in doeke toegedraai (Esegiël 16:4; Lukas 2:12). Die baba is deur die moeder gesoog (Genesis 21:7; 1 Konings 3:21) en is soms aan ‘n oppaster toevertrou (Genesis 24:59; 35:8; Eksodus 2:9; 2 Konings 11:2). Volgens antieke bronne is kindertjies eers op die ouderdom van omtrent drie jaar gespeen (vgl. 1 Samuel 1:21-23). Toe Isak gespeen is, is daar fees gevier (Genesis 21:8).

Besnydenis
Babaseuns is volgens die Wet agt dae na hul geboorte besny (Levitikus 12:3) alhoewel die Israeliete hierdie gebruik verwaarloos het terwyl hulle in die woestyn was (Josua 5:2-8). Die besnydenis het daaruit bestaan dat die voorhuid met behulp van ‘n klipmes afgesny is (Eksodus 4:25; Josua 5:2-3). Hierdie operasie is deur die vader of stamhoof gedoen; behalwe in die uitsonderlike geval van Eksodus 4:25 waar dit deur die moeder gedoen is. Die besnydenis was waarskynlik oorspronklik ‘n inlywingsrite wat voor die huwelik voltrek moes word soos dit vandag nog in baie Afrika¬stamme gedoen word (vgl in hierdie verband. Eksodus 4:25). God het egter bepaal dat alle baba¬seuns besny moes word as teken van sy verbond met Abraham (Genesis 17:9-14; 23-27). Hierdie bepaling het vir almal gegeld, insluitende die slawe (Genesis 17:12-13).

Naamgewing
Onmiddellik na geboorte is ‘n naam aan die kind gegee (Genesis 29:31 tot 30:24; 35:18). Dit is eers in die Nuwe Testament dat ons lees dat daar tot die besnydenis gewag is voordat daar ‘n naam aan ‘n kind gegee is (Lukas 1:59; 2:21). Daar is geglo dat om die naam van iemand te ken, impliseer dat jy ook mag oor hom gehad het. Dit is ook eers in die Nuwe Testament dat ons lees dat ‘n kind vernoem word na een of ander familielid (Lukas 1:59-61). Soms het omstandighede wat met die geboorte gepaard gegaan het, aanleiding gegee tot die naam wat gekies is (Genesis 4:1; Genesis 29:31 tot 30:24; Genesis 35:18). Soms is ook die name van diere gebruik (soos byvoorbeeld Ragel (“ooi”), Kaleb (“hond”) en Debora (“by”). Ook plantname is gebruik, soos byvoorbeeld Elon (“eikeboom”) of Tamar (“palmboom”).

Nadat die baba gebore is, is die vrou vir ‘n tydperk van sewe dae as onrein beskou (sien Levi¬tikus 12). Op die agste dag is die seuntjie besny en dan mag die moeder vir ‘n verdere 33 dae aan niks geraak het wat heilig was nie. As sy ‘n dogter in die wêreld gebring het, was sy vir twee weke onrein en dan moes sy vir ‘n verdere 66 dae aan niks geraak het wat heilig was nie: Hierna moes sy ‘n jaaroud lam as brandoffer en ‘n tortelduif of enige ander duif as sondoffer na die priester toe neem. Wanneer iemand te arm was om ‘n lam as brandoffer -te bring, kon nog ‘n duff in die plek daarvan gegee word. Die sondoffer het waarskynlik aangedui dat/ die vrou: ritueel onrein was; net soos wanneer sy gemenstrueer het (Levitikus 15:19-24). Die rituele onreinheid was nie werklike vuilheid as gevolg van die bevalling nie, maar dit was bedoel om die vrou te beskerm teen ‘n seksuele verhouding in tye wanneer sy swak was of wanneer dit moontlike verleentheid kon skep.

Skrywer:  Prof Hennie Stander

Gebruike en Gewoontes in die Bybel: Familie(2) – Hennie Stander

Slawe
Die rykes het verder die moontlikheid gehad om hul huishoudings deur die toevoeging van slawe te vergroot. Die meeste slawe is in tye van oorlog gevange geneem (Numeri 31:26; Deuteronomium 21:10) of hulle is gekoop (Levitikus 25:44). Alhoe¬wel sulke slawe as deel van jou eiendom beskou is (Levitikus 25:45), is hulle streng deur die Wet beskerm. Dit was nie toegelaat om hulle te verdruk nie (Deuteronomium 23:15-16) en hulle het die reg gehad om op die Sabbatdag te rus (Eksodus 20:10) en ook om aan alle godsdienstige feeste deel te he (vgl Deuteronomium 16:10-11).

Die behandeling van die slawe het baie afgehang van die karakter van die eienaar self, maar oor die algemeen is die slawe goed behandel. Daar is in al die noodsaaklike behoeftes van die slawe voorsien en hulle het teenoor hulle feitlik net soos teenoor ‘n gewone lid van die gesin opgetree. Job verklaar dat hy altyd goed en reg teenoor sy slawe opgetree het aangesien hulle, net soos hyself, skepsels van God was (Job 31:13-15).

Dit was moontlik vir ‘n Jood om ‘n slaaf te word ten einde geld terug to betaal wat hy verskuldig was vanweë skuld of diefstal; of bloot omdat hy in iemand anders se huis groter sekuriteit gevind het as in sy eie. Families en kinders kon so verkoop word (Eksodus ;21:7; vgl ook 2 Konings 4:1, Matteus 18:25). So ‘n persoon het sy dienste ge¬woonlik vir ‘n tydperk van ses jaar verkoop (Deu-teronomium 15:12-18) behalwe as hy wou aanbly as een van die familie (vers 16), in welke geval sy oor seremonieel met ‘n els teen die deur vasgesteek is (vers 17).

Aan sommige slawe is baie gesag verleen deur hul base. Abraham het sy slaaf gestuur om vir sy seun Isak ‘n vrou te gaan soek (Genesis 24). ‘n Betroubare kneg is deur sy baas oor al sy besittings en oor sy ander knegte aangestel. Dit was byvoorbeeld die posisie wat Josef beklee het in die huishouding van Potifar (Genesis 39:3-4) en ook die posisie van die verstandige bestuurder van wie Jesus ons in een van Sy gelykenisse vertel (Lukas 12:42). Die baas se dogter kon wel met ‘n slaaf trou (1 Kronieke 2:34-35), maar indien hierdie skoon¬seun (d.w.s. die slaaf) tog later die familie wou verlaat, was hy verplig om sy vrou en kinders agter te laat (Eksodus 21:4). Gewoonlik is slawe toege¬laat om in die jubeljaar (hersteljaar) na hul eiendom, wat hul as erfdeel ontvang het, terug te keer aangesien dit dan ook aan hulle terug gehandig moes ‘word (Levitikus 25:10-16 en 25:39-41). Slawe kon op enige ander tyd vrygelaat word indien hul skuld deur hulself of deur ‘n ander lid van die familie terugbetaal is (Levitikus 25:48-49).

Ook slavinne het ‘n belangrike rol gespeel. Hulle het onder andere omgesien na die behoeftes van hul meesteres (Genesis 16:1; 1 Samuel 25:42) en kin¬ders opgepas (2 Samuel 4:4). Die huisheer kon so ‘n slaaf as byvrou neem (Genesis 30:3,9) en dan het haar posisie aansienlik verbeter.

Die ruimhartige wette van die Israeliete met betrekking tot slawe is in skrille kontras met die harde wette wat in ander dele van die Midde-Ooste gegeld het. Die ekonomiese stelsels van die Griekse en Romeinse Ryke het swaar op slawerny gesteun.

Die Nuwe Testament het slawerny as ‘n feitelik¬heid aanvaar (Efesiërs 6:8; Kolossense 3:22; File¬mon 16), maar dit het tog ook die leerstellige grondslag gele vir die afskaffing van slawerny (Galasiërs 3:28).

Benewens die huishoudelike slaaf, waarop boge¬noemde betrekking het, was daar ook die slawe van die staat of dit wat as dwangarbeid bekend gestaan het. Ook Koning Salomo het van sulke dwangar¬beiders gebruik gemaak (1 Konings 9:15-21). Die dienaars van Salomo; tesame met die van Hiram, was verantwoordelik vir die ontginning en die vervoer van goud (1 Konings 9:26-28). God het ook die Israeliete aangespreek omdat hulle uitlan¬ders aangewend het om in die heiligdom te werk in plaas daarvan dat hulle dit self gedoen het (Esegiël 44:7-9).

Skrywer:  Prof Hennie Stander