2. Hoe lyk die “historiese gegewens” vir die opstanding?

 Watter “feite” het ons?

1. a) Volgens die berigte in die Nuwe Testament het niemand gesien hoe Jesus uit die graf kom nie. Al getuienis is die oop graf. Toe Maria en die dissipels daar kom was net die doeke daar – die graf was leeg.
2. b) Jesus het na sy dood aan heelwat mense verskyn en selfs met hulle gepraat en saam met hulle geëet. Hulle kon selfs aan Hom vat.
3. c) Die ervaring van Jesus wat mense se lewens radikaal verander het, was vir die vroeë Christene ‘n bewys dat die opgestane Jesus by hulle is. Hulle was veranderde mense.

• Die leë graf

Daar is geen getuienis enige plek dat die graf nie leeg was nie. Selfs die vyande van Jesus het nie so iets beweer nie. Die graf was leeg… en Jesus se liggaam was weg. Hoe het die graf leeg gekom? (Ons gaan elke keer die teorie noem en dan die waarskynlikheid dat dit so kon gebeur het).

• Sommige het beweer dat die dissipels Jesus se liggaam gesteel het.

Die oudste storie – naas die opstandingsverhaal – oor wat van die liggaam geword het, is dat die liggaam deur die dissipels gesteel is. Dit is die storie wat die leiers en die soldate volgens Matteus (Mat 28:11-15) uitgedink het toe hulle agtergekom het dat die liggaam weg was. Die rede waarom die dissipels die liggaam sou steel was omdat die mense destyds geglo het dat as hulle die liggaam (of beendere) van ‘n heilige naby hulle sou hê, die krag van die persoon ook by hulle sou wees. Die probleem met die “steel teorie” is dat daar geen getuienis is van  gelowiges wat ‘n heilige plek gehad het waar hulle die liggaam gehou het nie. As hulle immers Jesus se krag wou hê, sou hulle mos vir die mede-Christene gesê het waar die liggaam is. In die gevalle van ander heiliges is daar kerke of altare gebou om die plek te merk waar die beendere gehou is. Daar is egter geen teken van so iets nie, wat die teorie totaal ongeloofwaardig maak.

• Sommige beweer dat die Jode Jesus se liggaam verwyder het.

Ander gee voor dat die Jode die liggaam sou verwyder het, juis om te keer dat die gelowiges Jesus as heilige sou vereer. As dit egter die geval was, waarom het die leiers van die Jode nie vir Jesus se liggaam (beendere) gebring toe die dissipels in Jerusalem begin preek het dat Jesus opgestaan het nie? (Sien Hand 4:1-21). Hulle wou die dissipels stil kry en dit sou mos die vinnigste manier gewees het om dit te doen. Hulle doen dit egter nie, omdat hulle nie die liggaam het nie. In plaas daarvan probeer hulle die dissipels dreig om stil te bly. Die teorie hou dus ook nie water nie.  

• Ander beweer weer dat Jesus nie regtig dood was nie.

Daar is mense wat beweer dat Jesus nie regtig dood was nie. Dit het maar net so gelyk – in die koel graf het Hy toe bygekom en toe lyk dit of Hy uit die dood opgestaan het. Die verhaal is hoogs onwaarskynlik: a) verskeie mense het Jesus se liggaam hanteer – dit was die soldaat wat by die kruis gewerk het se werk om seker te maak die gekruisigdes is dood. Veronderstel dat hy op een of ander manier ‘n fout gemaak het. Dan was daar die volgelinge van Jesus wat sy liggaam gewas en gebalsem het. Hulle sou tog seker iets agter gekom het, soos dat Jesus tog effens asem haal. En dan is daar die probleem van hoe Jesus uitgekom het. Daar was soldate voor die graf en die graf was toegemaak met ‘n massiewe rots wat jy eintlik net van buite af kon oopmaak. Hoe het Jesus ongemerk die klip weggekry en verby die soldate gekom sonder dat hulle dit eers agter gekom het? Daar is net te veel onwaarskynlikhede om die teorie waar te maak.

• Ander blameer die vroue wat nie kon rigting hou nie.

Ander maak ‘n storie op dat die vroue by die verkeerde graf uitgekom het – hulle kon nie rigting hou nie en omdat dit ‘n nuwe graf was, het hulle by ‘n ander leë graf uitgekom. Toe dink hulle Jesus het opgestaan. Wel, hieroor hoef ons nie eers veel te sê nie. Daar word vertel dat van die dissipels soos Petrus en Johannes ook graf toe is en dieselfde leë graf gesien het. Vir die teorie om waar te wees moes al die dissipels van Jesus en die Jode ook nie rigting kon hou nie.

• Jesus het regtig opgestaan.

Dit lyk of die beste verklaring op die ou einde tog is dat Jesus uit die dood opgestaan het! Dit verklaar waarom soveel mense se lewens verander het, waarom die graf leeg was en mense daarna Hom kon sien, aan Hom kon vat, en so meer.

• Die verskynings van Jesus

Daar is baie verhale in die Nuwe Testament wat vertel van Jesus wat aan verskillende mense verskyn het (lees bv. 1 Kor 15:1-11). Op grond daarvan kan ‘n mens eintlik nie ontken dat Jesus aan mense verskyn het nie. Tog is daar mense wat dit probeer weg verklaar.

• Daar is mense wat beweer dat die mense aan wie Jesus verskyn het gehallusineer het. Nou, hallusinasie is iets wat individueel in ‘n mens se kop plaasvind – dit lê dus nie buite jou nie. Wat is die kans dat soveel verskillende mense op verskillende plekke en in een geval aan 500 mense gelyk presies dieselfde gehallusineer het. Eintlik is dit nie werklik eers te oorweeg nie.

 Ander gee toe dat die hallusinasieteorie te onwaarskynlik is. Hulle maak dit meer verfynd deur te sê die dissipels en al die ander het gerou en in die emosionele staat het hulle gesigte van Jesus, wat hulle baie gemis het, gesien. Die getuienis in die Evangelies maak dit baie onwaarskynlik, want daar word baie klem gelê op die feit dat Jesus aan meer as een persoon gelyk verskyn het en dat mense saam met Hom kon eet en aan Hom kon vat. Hoe vat ‘n mens aan ‘n “gesig” wat jy sien omdat jy hartseer is? Die teorie veroorsaak ook net te veel probleme om regtig ‘n goeie verklaring vir die verskynings te wees.

• Getuienisse verskil

 ‘n Ander argument is dat die verskillende getuienisse oor die opstanding van Jesus heelwat verskil, kyk maar na die beskrywings in die verskillende Evangelies. Lukas vertel byvoorbeeld van die Emmausgangers (Luk 24:13-35) en Johannes van Tomas wat nie wou glo nie (Joh 20:24-29) en die verhale kom nie in die ander boeke voor nie. Wat is nou presies wat? Veronderstel Jesus het nie opgestaan nie en die dissipels wou ‘n storie opmaak, hoe sou die storie gelyk het? Sou hulle vir elkeen gesê het om sy eie storie op te maak? Nee, hulle sou probeer het om ‘n eenvormige storie die wêreld in te stuur. Tog is dit nie wat ons in die verhale van die Nuwe Testament kry nie. Hier lees ons verskillende verhale van verskillende mense. Die rede is waarskynlik omdat elkeen weet wat met hom of haar gebeur het en die verhaal wou hy of sy vertel, maak nie saak wat die ander ervaar het nie. So gesien bevestig die verskeidenheid van verhale eintlik juis die outensiteit van elke verhaal van Jesus se opstanding.

Histories gesien is die waarskynlikheid dus groter dat Jesus wel opgestaan het as dat dit alles sommer net stories is. Die mense wat die opstanding ontken het eintlik meer om te verduidelik as die mense wat die opstandig erken.

Dink nou na oor die volgende:

• Wat sou jy sê beteken die opstanding vir jou?

Skrywer:  Prof Jan van der Watt

Michelle vra:

Ek wil graag weet hoeveel tyd verloop tussen die sesde seël (die wederkoms) en die sewende seël?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Dis seker ’n logiese vraag om te vra as mens kyk hoe die sewe seëls in die Openbaringboek aan die orde gestel word. In Op 6 word vertel hoe die eerste ses seëls een na die ander oopgemaak word. Hulle stel die oordele van God oor die aarde in werking. Maar dan is daar ’n onderbreking tussen die 6e en 7e seël: Op 7 vertel vervolgens van die verseëling van die 144 000, asook van die groot menigte wat voor die troon van God versamel. En eers in Op 8 word dan vertel hoe die 7e seël oopgemaak word. ’n Mens kan dus seker vra hoeveel tyd daar tussen die 6e en 7e seël se oopmaak verloop het. Maar gesien binne die groter raamwerk van Openbaring is so ’n tydsvraag nie beantwoordbaar nie en ook nie vreeslik belangrik in terme van wat Openbaring aan ons wil meedeel omtrent die einde nie. Kom ek verduidelik.

In Openbaring is daar drie groepe beelde wat die oordele van God op aarde in werking stel: Eerstens die sewe seëls, (Op 6; 8:1); tweedens die sewe trompette (Op 8:2; 8:6-9:21; 11:15-19); en derdens die sewe wraakbakke (15:7; 16:1-21). Die groot vraag is wat die verhouding tussen die drie groepe is. Indien dit so verstaan word dat hulle in kronologiese volgorde geplaas moet word – met ander woorde, dat hulle opeenvolgende gebeure beskryf – ontstaan die vraag hoe hierdie gebeure in verband gebring moet word met die verloop van die wêreldgeskiedenis. Want elke groep beskryf min of meer dieselfde oordele en dieselfde afloop van gebeure, naamlik die eindoordeel. Daarom verstaan geleerdes dit eerder so dat die drie beeldgroepe parallel geplaas moet word; met ander woorde, hulle beskryf elkeen dieselfde tyd en gebeure, naamlik die straf van God wat die wêreld – meer spesifiek die ongelowiges – tref. Die oordele word ook so beskryf dat die tweede en derde beeldgroepe teruggryp na die vorige groep; hulle “herhaal” dus die vorige straf en oordele, maar terselfdertyd kom daar ook nuwe elemente by soos die wêreld na sy einde toe spoed. Verder, daar is ’n toename in intensiteit te bespeur. Byvoorbeeld, by die sewe seëls word ’n kwart van die mense getref, by die trompette ’n derde, en by die wraakbakke word al die mense geraak; laasgenoemde loop dus uit op die totale vernietiging van die bestaande orde, wat op sy beurt die koms van die nuwe hemel en aarde inlui. Hierdie siening van die drie beeldgroepe, wat deur die meeste uitleggers van Openbaring aanvaar word, word “progressiewe parallellie” genoem. Dit beteken dat die drie groepe parallelle beskrywings van dieselfde eindgebeure is, maar dat die tweede en derde groepe dit elke keer ’n stappie verder neem.

As mens dit so sien, word dit duideliker dat dit hier glad nie oor berekenings gaan van hoe lank elke groep oordele sal duur of wat die tydsverloop is tussen byvoorbeeld die sesde en sewende seël nie. In elk geval is daar ook ’n soortgelyke verposing tussen die sesde en sewende trompet (vgl 10:1-11:14). Met hierdie “verposings” word die tydstempo van die verhaal verstadig; daar word as ’t ware asem geskep om die toneel tydelik te verskuif na die hemel en die leser ’n blik te gee op wat “agter die skerms” aan die gebeur is terwyl God se oordele die aarde tref.

Nog ’n rede waarom aanvaar word dat die drie beeldgroepe dieselfde gebeure beskryf, is die volgende. Ons vraagsteller noem in haar vraag dat die sesde seël oor die wederkoms van Jesus handel. Op 6:12-17 sê dit weliswaar nie in soveel woorde nie, maar beskryf dit eerder as die aanbreek van die “groot dag” van oordeel. Maar saaklik kan ons dit wel gelykstel aan die wederkoms van Jesus. Maar nou beskryf die sewende trompet ook die laaste oordeel (11:15-19), en so ook die sewende wraakbak (16:17-21 en verder). Die punt is: ons kan tog nie drie afsonderlike en kronologies opeenvolgende wederkomste aanvaar nie. Dit is dus waarskynliker dat die skrywer die drie beeldgroepe gebruik om telkens dieselfde gebeure te beskryf, maar dan, soos reeds gesê, in stygende intensiteit.

Verder, gee die “verhaaltyd” dalk vir ons ’n aanduiding van hoeveel tyd verloop tussen die sesde en sewende seël? (Daar is ’n verskil tussen die tyd wat gebeure in die werklike tyd sou neem om af te loop en die tyd wat in die verhaal aan die gebeure toegeken word; laasgenoemde is dan die “verhaaltyd”.) Ongelukkig help die verhaaltyd ons nie veel nie, want nadat die sesde seël se gebeure afgeloop het (6:17), word die tussen-toneel of verposing van Op 7 bloot met ’n “daarna” (letterlik: “na hierdie dinge”) aan die orde gestel (7:1; vgl ook die “hierna” van 7:9). En die skrywer gee ook geen aanduiding van hoe lank die gebeure van Op 7 geduur het nie. Die volgende wat ons lees is wanneer die sewende seël oopgemaak word (8:1). Die skrywer is dus kennelik nie geïnteresseerd in tydsverloop nie, maar eerder in die koppeling van gebeure en die simboliese impak daarvan. Die punt is: die verhaaltyd gee ons geen aanduiding van hoeveel tyd daar tussen die sesde en sewende seël verloop nie. Dit sou dus blote spekulasie wees om afleidings te maak oor hoeveel tyd sou verloop tussen die finale oordeel of wederkoms van Jesus (sesde seël) en die sewende seël (hervatting van oordele van God). Mens kan nie die gebeure van die sesde en sewende seël so tydsgewys aan mekaar verbind nie; dis nie die bedoeling van Openbaring nie.

Ten laaste, waarom sou dit die sesde (voorlaaste) seël wees wat die laaste oordeel beskryf, maar by die volgende twee beeldgroepe is dit die sewende (laaste) trompet en wraakbak? Dit is omdat die sewende seël in werklikheid nie ’n afsonderlike inhoud het nie maar die sewe trompette se oordele in werking stel (8:1-2,6). Dit dui weer eens op die vervlegting van die drie beeldgroepe en is nog ’n rede waarom hulle as parallelbeskrywings van dieselfde eindgebeure beskou word.

Om saam te vat: Openbaring nooi ons nie uit om berekenings te maak oor presies hoe die eindgebeure sal verloop of hoe lank elke “fase” sal duur nie, maar maak eerder met allerlei beeldryke voorstellings ’n appèl op ons geloofsverbeelding. Dit gee ons ’n kykie in God se bestuur van die wêreld met die oog op die finale koms van sy koninkryk. Dié anti-Christelike magte sal deur Hom geoordeel en uiteindelik vernietig word. Gelowiges sal ook swaarkry, maar dis alles die geboortepyne van God se nuwe wêreld wat aan die kom is. Intussen mag ons in die geloof seker wees dat ons toekoms veilig is by God, maak nie saak watter lyding en verdrukking op ons pad kom nie.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

Deel 3 – Kan ons seker wees die opstanding het regtig plaasgevind?

Dikwels sê mense ons moet die opstanding “bewys”. Ons het egter nie video-opnames van die opstanding nie en ook nie foto’s nie. Ons het net die getuienis van die mense wat dit gesien het. Daarmee moet ons tevrede wees. In alle geval, dit is hoe geskiedenis werk. As jy die geskiedenis moet vertel van wat vandag met jou gebeur het, hoe gaan jy dit doen. Jy kan maar net opskryf wat jy onthou en vir mense gaan vra met wie jy in aanraking was om hulle weergawes te vertel. “Gebeure” gaan so vinnig verby as wat tyd verbygaan – al wat oorbly is ons herinnering daarvan. Dit is daarom gebroke (ons onthou nie alles nie) en geïnterpreteer (hoe die gebeure deur die bril van ons ervaring lyk – elke mens kan dit verskillend ervaar). Om dit nog beter te illustreer: hoe weet jy jy is jou ma se kind? (Kom ons sluit die DNA toetse wat eers onlangs ontwikkel is, uit). Jy het ook maar net haar en ander se woord, maar hulle kon gejok het, of jy kon in die hospitaal omgeruil gewees het, om nou maar voorbeelde te gebruik van wat kon gebeur het. Uiteindelik het jy ook maar net getuienis wat jy moet glo. Maar dit hang af van hoe betroubaar en oortuigend die getuienis is. Alle getuienis is nie ewe betroubaar nie.

Ons het presies dieselfde met die opstanding – ons het baie getuienis (1 Kor 15:1-11) en bewyse dat die mense so vas in die werklikheid van die opstanding geglo het, dat hulle bereid was om hulle lewens daarvoor te gee – nogal ‘n sterk oortuiging. Maar uiteindelik moet ons hulle getuienis ook glo. Kom ons kyk kortliks na ‘n paar van die argumente wat in die debat ‘n rol speel.

1. Waarom is dit so belangrik dat die opstanding werklik plaasgevind het?

Vir die Christen is dit belangrik dat die opstanding wel plaasgevind het, omdat ons geloof in die toekoms op die opstanding gebou is – as Jesus nie opgestaan het nie, het ons geen bewys dat ons wel ‘n toekoms of ‘n lewe na die dood het nie. Dan is daar ook geen werklike bewys dat Jesus meer as bloot ‘n mens was nie. Aan die ander kant, as die opstanding wel plaasgevind het, het ons die werklike lewende hoop op die lewe hierna. Daarom is dit nogal belangrik dat die opstanding wel plaasgevind het.

• Daisy die koei?!

Kom ons kyk hoe die opstanding geskiedkundig in ons geloof funksioneer. Ons gaan die voorbeeld van Daisy die koei neem.

Veronderstel ons bly op ‘n plaas en eet pap en melk elke oggend vir ontbyt. Sonder melk eet ons nie ons pap nie. Piet moet elke oggend die melk bring. Een oggend sit ons reg met ons pap… toe kom Piet in en sê: “Geen ontbyt vir julle vanoggend nie”. Moet ons hom glo of nie? Wel, daar is verskillende moontlikhede: a) Ons ken Piet as ‘n grapmaker. Is hy alweer besig met sy streke? b) Piet jok vir ons, maar normaalweg jok hy nie sommer nie. c) Ons sien geen rede vir sy opmerking nie – miskien het daar iets gebeur en dan praat hy tog die waarheid… wie weet? Ons het dus geen manier om te bepaal of Piet regtig die waarheid praat nie. Ons moet na omstandighede kyk en dinge uitredeneer. Ons is dus op onsself en ons argumentasievermoë aangewese om te bepaal of Piet die waarheid praat of nie. Dit is hoe filosofie werk. Jy bou teorieë met jou verstand en probeer dan mense oortuig van die waarheid.

Maar kom ons gaan nou ‘n stappie verder. Piet sê: “Kom saam”. Saam met hom is ons deur die drif tot by die kraal. Daar lê Daisy morsdood – Groenie die mamba seil net daar tussen die lang gras in. Daisy is ons melkkoei. Sonder haar is daar nie melk op die plaas nie. Nou skielik is wat Piet sê waar, want die fisiese, historiese gebeure van Daisy wat dood is, maak sy uitspraak waar. Waar gaan die melk vandaan kom as Daisy nie meer daar is nie? Kyk mooi: die historiese gebeurtenis maak die uitspraak waar. Net so maak die opstanding van Jesus dit wat Christene oor Jesus en die ewige lewe sê, waar. As Jesus histories opgestaan het, kan dit nie anders as dat daar ‘n God van lewe is en dat daar lewe na die dood is nie. 

 ‘n Tweede belangrike ding om op te let is dat die een historiese gebeurtenis tot baie uitsprake kan lei, solank die uitsprake ‘n logiese verband met die gebeurtenis het. Ma sê byvoorbeeld: “Wat gaan ons nou eet?”. Pa sê: “Ai, dit is ‘n finansiële verlies”. Boetie sê: “Met wie gaan ek nou speel?”, want hy het altyd lekker met Daisy gespeel. Al die uitsprake is waar, want dit hou logies verband met die historiese gebeurtenis. Net so is daar in die Bybel baie uitsprake oor Jesus en die opstanding (daar is selfs vier evangelies wat op verskillende maniere die [een] storie van Jesus vertel). Die uitsprake moet dus nie as “teenstrydighede” gesien word nie, maar moet saam met mekaar gelees word.   

Skrywer:  Prof Jan van der Watt

Hoe belangrik is die opstanding vir ons?

Die opstanding van Jesus vorm die sentrum van wat ons glo, omdat dit vir ons die nuwe era, die toekoms kom oopsluit het. Maar wat beteken die opstanding nog vir ons?

1. Die opstanding wys dat Jesus regtig die Seun van God is. Ja, God is regtig aan sy kant.

Die Jode het ‘n messias (die gesalfde koning wat Israel moes kom red) verwag, maar wie sou hy wees? Ons weet dat daar ‘n paar ouens in Jesus se tyd was wat almal gesê het dat hulle die messias is, maar almal het misluk. Hoe sou die mense weet wie die regte messias is?

Hulle het veral twee belangrike maatstawwe gehad om te besluit of dit die messias was of nie:

1. Die messias sou die profesieë van die Ou Testament waar maak. Daarom kry ons soveel aanhalings in die Nuwe Testament uit die Ou Testament – dit wys dat Jesus in die voetspore van die Ou Testament loop.
2. Die messias sou definitiewe tekens toon dat hy die krag van God in hom Hy sal dinge kan doen wat geen mens kan doen nie, omdat God in en deur hom werk. Dit is waarom Jesus wonders doen – dit wys Hy het daardie krag van God wat in en deur Hom werk. Die opstanding is natuurlik die groot en finale teken – net God kan mense uit die dood terugbring en as Jesus nou uit die dood opstaan kan dit net een ding bewys: God is aan sy kant want God het Hom opgewek… wie anders? As God hom opgewek het, beteken dit God is aan sy kant. Dit beteken logies dan ook dat Hy nie sal jok nie en dat sy boodskap met ander woorde waar is.

Kyk na die volgende in die lig van bogenoemde punte en sê elke keer hoe jy dink die stukkie wat jy gelees het in pas by een van die twee maatstawwe:

Joh 10:17-18………………………………………………………………………………………………………………………

Joh 19:36-37………………………………………………………………………………………………………………………

Luk 24:4-7…………………………………………………………………………………………………………………………

2. Die opstanding gee vir ons as gelowiges nuwe hoop op die toekoms.

Die opstanding, soos ons reeds gesien het, waarborg vir elke gelowige ‘n plek in die hemel by God. Dit is die waarborg dat daar vir ons ‘n toekoms na die dood wag.

• Daar is lewe na die dood.

Lees 1 Kor 15:12, 20-22, 50-58. Wat sê hierdie gedeeltes oor die lewe na die dood?…………….

……………………………………………………………………………………………………………………………………

• God self is die waarborg van hierdie lewe na die dood

Lees 1 Pet 1:3-5 en Kol 1:4-5. Wat dink jy sê hierdie gedeeltes vir ons?……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

Die hoop en ons toekoms word in die hemel bewaar. Dit is ‘n ander manier om te sê dat wat God alles vir ons beloof het oor die toekoms veilig in die kluis van die hemel weggesluit lê. Niemand kan dit wegneem nie en so seker as wat God daar is, sal ons die dinge wat Hy beloof het, kry.

• Ons waardesisteme (hoe ons dinge in hierdie wêreld sien) verander ten goede

Lees 1 Kor 15:29-34. Hoe beskryf Paulus hier sy houding teenoor die dinge wat nou in die gewone wêreld met hom gebeur?……………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

As jy uitsien na die lewe hierna, sal die dinge van hierdie lewe jou nie soveel pla nie, want dit is tydelik. Die ewige lê voor. Jy is nie gemaak om vir ewig in hierdie wêreld te hou nie, maar in jou toekoms lê die ewigheid. Daarom moet jy liewer daarop fokus.

• Ons kan uitsien na die wederkoms wanneer Jesus ons kom haal.

Lees Open 1:7 en 1 Tess 4:13-18. Jesus het opgestaan, wat beteken dat Hy leef! Daarom doen hy dinge vir ons in die hemel (lees 1 Joh 2:1-2). Daarom weet ons ook dat Hy ons weer sal kom haal. Omdat Jesus opgestaan het, kan daar ‘n wederkoms wees waarna ons kan uitsien.

As jy nou die betekenis van die opstanding in jou eie woorde moet saamvat, hoe sal jy dit doen?….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Skrywer:  Prof Jan van der Watt