Jesus deur die Hoëpriester ondervra en drie maal deur Petrus verloën (18:12-27) – Francois Malan

18:12-14 Die kommandant (letterlik:owerste oor duisend) laat Jesus arresteer en boei as ‘n misdadiger. Hulle neem Hom eers na Annas vir ‘n voorverhoor (wat nie in die Sinoptiese Evangelies genoem word nie).

Hoëpriester en voorsitter van die Sanhedrin                    Romeinse goewerneur in Palestina

6-15 n.C. Annas aangestel deur                                         6-9 n.C Koponius

                                                                                                   9-12      Ambibulus

                                                                                                  12-15    Rufus

                        afgesit deur                                                    15-26    Valerius Gratus

18-36 Kajafas aangestel deur                                           Valerius Gratus

             (Annas se skoonseun)                                           26-36    Pontius Pilatus

                        afgesit deur                                                    36         Marsellus         

36-37 Jonatan aangestel deur                                          Marsellus

            (seun van Annas)                                                    37-41    Marullus                                   

Al het die Romeine Annas afgesit behou hy onder die leiers en die volk steeds sy gesag veral oor sy skoonseun en vyf seuns en een kleinseun, wat van tyd tot tyd deur die Romeine aangestel was as hoëpriesters (Luk.3:1 noem hom en Kajafas saam hoëpriesters; vgl. Hand.4:6). Johannes identifiseer wie Annas is nadat Kajafas reeds in 11:49-52 voorgestel is (die ander Evangelies vertel niks van ‘n voorverhoor voor Annas nie). Die tempelkompleks was snags gesluit, en die Joodse Raad het die nag dus onwettig in die hoëpriesterlike kompleks vergader, waar Annas ook in ‘n afdeling gebly het. Die Hoëpriesters van die tweede tempel het ‘n slegte reputasie onder die volk gehad as mense wat met omkoopgeskenke deur die Romeinse regering aangestel is, en met lis en geweld hulle wil op die priesters en die volk afgedruk het.

18:15-16 By die hoëpriesterkompleks word Petrus en die ‘ander dissipel’ in die binnehof toegelaat. Wie die ‘ander dissipel’ was, is onbekend. (sy bekendheid by die hoëpriester pas nie by die visser Johannes uit Galilea nie. As die ‘geliefde dissipel’ nie Johannes was nie, kon hy dalk die ‘ander dissipel’ gewees het, wat miskien die Evangelie geskryf het, soos baie teoloë dink. Johannes laat ons egter in die duister oor ‘n paar name, o.a. 19:34 die soldaat wat die spies in Jesus gesteek het,die ander twee dissipels van 21:2, en die ‘geliefde dissipel’).

18:17 Slegs Johannes sê dat die slavinnetjie, wat vir Petrus gekonfronteer het, die poortwagter was. Petrus verloën eintlik sy eie dissipelskap van Jesus, maar daarmee indirek vir Jesus (13:38). Die slavin se vraag het die opening vir Petrus gelaat: Jy is tog nie een van hierdie man se dissipels nie? suggereer ‘n negatiewe antwoord. Petrus se swakkeling-antwoord ‘Ek is nie’ (ouk eimi) staan in skerpe kontras met Jesus se vreeslose ‘Ek, Ek is’ (egoo eimi,18:5). Petrus se toets het anders begin as wat hy hom voorgestel het met sy brawe uitspraak in 13:37 en met sy konfrontasie met die skare soldate en wagte (18:10). Hy faal egter die toets deur ‘n onskuldig-klinkende vraag van ‘n nederige slawemeisie.

18:18 So onopsigtelik moontlik skaar Petrus hom by die slawe en diensknegte se houtskoolvuur in die lente-koue. Deur hom met die hoëpriester se diensknegte te assosieer kruip hy weg vir enige verband met die Gevangene.

18:19-21 Annas wyk af van die gewone Joodse hofprosedure van getuies wat iemand beskuldig en as hulle saamstem word die man veroordeel, sonder dat hy homself kan verdedig (Deutr.17:6; 19:15). Dit is daarom dat Jesus vra waarom Annas Hom ondervra. Annas se twee vrae begin oor Jesus se dissipels, maar Jesus praat nie oor hulle nie. Hy antwoord slegs oor Homself (twee maal sê Hy met nadruk ‘Ek,’ bygevoeg by die drie werkwoorde in die eerste persoon). Die vraag oor sy leer verwys Hy na die mense wat Hom en sy leer in die openbaar in die sinagoges en die tempel gehoor het. Volgens Deutr. 13:1-10 kom die valse profeet na ‘n enkeling om hom aan te hits tot opstand teen die Here en sy wil, om ander gode te dien (13:1-5) en doen dit in die geheim om jou tot ander gode te verlei (13:6). ‘n Valse profeet verdien die doodstraf (13:5,9) volgens hulle wet. Annas lok Jesus uit om Homself te inkrimineer. Maar Jesus sien deur sy poging en verklaar dat Hy met die mense (letterlik: die mensewêreld) in die openbaar en met vrymoedigheid gepraat het, nie om mense te verlei om ander gode te volg  nie. Reeds in 7:12,47 het van die Jode gesê Hy verlei die mense.   

18:22-23 ‘n Lid van die tempelpolisie meen hy moet die eer van God se hoëpriester beskerm met ‘n beledigende klap in die gesig van die Seun van God, wat nie voor Annas skuldig bewys is nie – ‘n optrede wat strydig is met die reëls van die Joodse Raad.  Jesus verdedig die reg: as ek verkeerd (kakoos sleg) gepraat het, sê dit (letterlik: lê  getuienis af  – nl. voor die hof van ondersoek)  van die boosheid (kakos) – daarvan;  as dit reg (kaloos goed) is, waarom slaan jy my? Jesus ontken enige geheime of ondermynende optrede en vereis dat hulle getuies roep om onder eed te kom getuig waarin Hy die mensewêreld sou verlei het (18:19-21). Jesus eis dat reg en geregtigheid in die wêreld en veral in die kerk sal geskied.

18:24 Annas sien hy kan geen bewyse vind of self eer verkry uit hierdie vreemde Aangeklaagde nie, en stuur Hom geboeid na Kajafas, die hoëpriester. Annas erken daarmee  dat hy nie dink Jesus is onskuldig nie (Annas het waarskynlik gebaat by die verkopings en geldwisselary wat Jesus uit die tempel verdryf het, 2:14-16, en is waarskynlik nog kwaad daaroor).

18:25-26 Terwyl Jesus geboeid maar vreesloos voor die hoëpriester vir die reg opkom, maak Petrus sy hande warm by die vuur van die diensknegte van die hoëpriester. Soos met die slavinnetjie het hulle vraag ook die opening vir Petrus gelaat: Jy is tog nie een van hierdie man se dissipels nie? Die vraag suggereer ook ‘n negatiewe antwoord. Petrus se tweede verloëning van sy dissipelskap, en daardeur vir Jesus, is weer: Ek is nie.

18:27  Die familielid van Malgus se vraag word so gestel dat ‘n positiewe antwoord verwag word: Het ek jou dan nie saam met hom in die tuin gesien nie?

Vir die derde maal verloën Petrus sy verbintenis met Jesus, en direk daarna kraai die haan, soos Jesus vir Petrus gewaarsku het (13:38). [In Bach se Matteus-passie kraai die haan ‘n paar note hoër op die wysie van  Petrus se ‘Ek ken die man nie,’  as eggo van Petrus se ego, wat daardeur afgeblaas word, saam  met die aankondiging van die aanbreek van die nuwe dag]

            Die drie maal se verloëning word deur al vier Evangelies vertel, maar verskil in die besonderhede daarvan, veral oor die plek daarvan, hier in Annas se binnehof, by die ander drie in Kajafas se binnehof. In Markus 14:69 is dit dieselfde diensmeisie wat hom die tweede keer konfronteer, in Lukas 22;58 ‘n ander manlike persoon. Net Johannes identifiseer die derde ondervraer.

Skrywer: Prof Francois Malan

Gratitude goes beyond the “mine” and “thine” and claims the truth that all of life is a pure gift. In the past I always thought of gratitude as a spontaneous response to the awareness of gifts received, but now I realize that gratitude can also be lived as a discipline. The discipline of gratitude is the explicit effort to acknowledge that all I am and have is given to me as a gift of love, a gift to be celebrated with joy – Henri Nouwen

 God in die Krip

Vir die groot en magtige mense van hierdie wêreld is daar net twee plekke waar hulle moed faal, waarvoor hulle diep binne hulle bang is, waarvan hulle wegskram. Dit is die krip en die kruis van Jesus Christus. Geen magtige persoon, en die sluit koning Herodes is, sal dit waag om die krip te nader nie. Dit is hoekom trone skud, die magtiges val, die prominente mense omkom, want God is met die minderes. Hier is die rykes nie belangrik nie, want God is met dié armes en dié wat honger is. Dié wat ryk en tevrede is, stuur Hy weg met niks nie Voor Maria, voor die krip van Christus, voor God kom die magtiges nêrens nie – hulle het geen regte, geen hoop nie … hulle word geoordeel.

[Hierdie gedeelte kom uit Dietrich Bonhoeffer se God in a Manger: Reflections on Advent and Christmas.]

Jesus se getuienis voor die hele wêreld (18:1-21:25) – Francois Malan

Die eerste  hoofdeel van die Evangelie vertel hoe Jesus deur woord en daad getuig het voor die Joodse volk, sy eie mense wat Hom nie aangeneem het nie (hoofstukke 1-12). Die tweede hoofdeel handel oor sy getuienis in die kleiner kring van sy volgelinge (13-17). Die derde hoofdeel sluit die boek af met Jesus se openlike getuienis waar die hele wêreld kan sien en hoor wat met Jesus gebeur (18-19) en sy verskynings aan sy volgelinge na sy opstanding (20-21).

Johannes beskou die hele lydensgeskiedenis as Jesus se verhoging tot goddelike heerlikheid. Die koningskap van Jesus blyk deur die hele vertelling, selfs tot by sy begrafnis. Al lyk dit of Hy die slagoffer is, is Hy in werklikheid die Een wat die gang van sake bepaal. In gehoorsaamheid aan die Vader voltooi Hy die verlossing van die wêreld, en deur sy sterwe openbaar Hy die uitnemendheid van sy heerlikheid, die toppunt van sy liefde in die offer van Homself, God wat ook mens geword het om die sonde van die wêreld wegneem (1:1,14,29).

Die eerste twee hoofstukke kan in drie dele ingedeel word: gevangeneming en verhoor voor die hoëpriester (18:1-27), die verhoor deur Pilatus (18:28-19:16a), kruisiging, dood en begrafnis (19:16b-42).

Jesus word gearresteer (18:1-11)

18:1-2 Na Jesus se onderrig van sy dissipels in hoofstukke 13-16 en sy gebed in hoofstuk 17 het Hy en sy dissipels uitgegaan (uit die bovertrek, en uit die stad; die Griekse woord vir uitgaan word ook gebruik vir doodgaan) oor die Kedronspruit (letterlik: troebel wadi, wat net in die winter water het). ‘n Duisend jaar tevore het Dawid deur die Kedronspruit Jerusalem verlaat op vlug vir sy seun Absalom tot oorkant die Jordaan  (2 Sam 15:23). Die spruit (630-680 meter bo seespieël) loop tussen die koppie Ofel (680 meter) waarop Jerusalem gebou is met die tempelberg (740 meter) aan die Weste en die Olyfbergreeks (812 meter) in die Ooste van die stad.  Jesus en sy dissipels het dikwels in die tuin aan die voet van die Olyfberg ‘saamgekom.’ Daarom weet Judas waar om na Hom te gaan soek.  Dit was vereis dat die feesgangers in Jerusalem se gebied moes bly tydens die Paasnag. Dit het Getsemane ingesluit, maar Betanië aan die oostekant van die Olyfberg was buite die gebied van Jerusalem.

18:3. Die Romeinse owerheid het gewoonlik met die Joodse feestye, veral met Paasfees, hulle getal soldate in Jerusalem versterk met soldate uit Sesarea om te verhoed dat daar ‘n oproer teen die Romeinse owerheid begin word deur die skare. Die Joodse Raad het waarskynlik hulle hulp ingeroep omdat hulle bang was vir ‘n opstand  van die volk wanneer Jesus gevang word (vgl. 11:48). Daarby het die Raad se wagte die vorige keer nie geslaag om Jesus te arresteer nie (7:45-46). Judas lei hulle na Jesus om Hom te arresteer. Die drie groepe verteenwoordig die opstand van die wêreld teen die Here en sy Gesalfde (Ps 2:2): die Joodse wêreld, die nie-Joodse mensdom, en afvallige dissipels van Jesus. Ten spyte van die volmaan met Paasfees, kom hulle met lampe en fakkels om die Lig vir die mensdom (1:4) met wapengeweld uit te doof. Die Sinoptiese Evangelies meld nie die Romeinse deelname nie; Johannes nie Jesus se gebedstryd in Getsemane nie.

18:4-6 Jesus weet dit is die uur wat deur die Vader bepaal is vir die voltooiing van sy liefdesgawe van sy enigste Seun vir die verlossing van die wêreld (3:16), daarom neem Hy die inisiatief vir sy eie gevangeneming. Hy vra na wie hulle soek. Op hulle antwoord, Jesus van Nasaret, reageer Hy met ‘Ek is’ (Eks.3:14). Judas wat die groep gelei het om Hom  aan hulle oor te gee (Hom te verraai), staan nog saam met die wêreldse mag (vgl. sy soen van Jesus in die Sinoptiese Evangelies). Maar hy is saam met die groep deur vrees oorweldig voor Jesus se openbaring van sy godheid. Hulle tree terug en val op die grond (vgl. Ps.27:2-3; 56:10; so ook Esegiël 1:28, Daniël 10:7-9; Paulus in Hand.9:3-4; Johannes in Openb.1:17). 

18:7-9 Aan sy teenstanders wat plat op die grond lê (soos in nederige aanbidding) vra Jesus weer wie hulle soek (en rig hulle op met sy vraende woord). Hulle verwys weer na ‘Jesus die Nasarener’ (Jesus beteken Verlosser, uit die onbenullige stadjie). En Jesus herhaal sy ‘Ek is,’ as die Goeie Herder van sy groepie gelowiges, wat Homself aanbied as die een na wie hulle soek (10:11,15), maar vra sy arresteerders om sy dissipels te laat gaan. So vervul Hy wat in Hy in 17:12 gebid het. In 6:39 het dit gegaan om die ewige lewe vir sy volgelinge, in 10:10 om die huidige nuwe lewe wat strek tot in die ewigheid, hier in 18:8 om hulle redding uit ‘n gevaar wat hulle aardse lewens bedreig. Drie maal het Jesus bevestig dat dit Hy is vir wie hulle soek (18:4-5,7,8). 

18:10-11 Petrus trek sy kort swaard/dolkmes waarmee die Paaslam  geslag word. Petrus het nog nie vrede gemaak met Jesus se lyding as God se liefdesoffer vir die reiniging van ons sonde nie (13:6-10).  Hy wil Jesus nog met geweld verdedig teen die wêreld (Romeinse soldate) en die kerk (hoëpriester se verteenwoordigers) se aanslag teen God se gesant. Jesus is egter gereed om die beker van lyding, wat die Vader vir Hom gegee het (beker van God se toorn oor die sonde Ps.75:9; Jes.51:17,22), te drink tot die droesem toe, tot verheerliking van God en verlossing van die mensdom (12:23-24).  In die Sinoptiese Evangelies gaan Jesus se gebedspleit dat die beker by Hom mag verby gaan (Mat.26:39-44, en parallelle tekste). Hier het Hy reeds berusting gevind en sy besluit staan vas om dit te drink.

Skrywer: Prof Francois Malan

“The only love that won’t disappoint you is one that can’t change, that can’t be lost, that is not based on the ups and downs of life or of how well you live. It is something that not even death can take away from you. God’s love is the only thing like that.” – Tim Keller

Advent: Die eerste kers

1Desember 2013 – die eerste kers van Advent word aangesteek. Dit is die kers van hoop. Ons gebruik hierdie kers om saam met Christene oor die wêreld ons harte en denke voor te berei vir die koms van God se Seun – Jesus Christus, ons Verlosser. Ons hoor die woorde van Jesaja 9:1: Die volk wat in donkerte geleef het, het die groot lig gesien, oor dié wat in die land was, het ‘n lig geskyn.

Advent  beteken “nader kom” of “besoek”.  [Advent van die Latyn adventus = ad – na + venire = kom.] in hierdie seisoen berei ons dus voor  vir die nader koms van Christus op Kersfees. Ons voorbereiding sluit baie dinge in:

• Ons herinner ons aan Israel se hoop vir die koms van God se Messias om  mense te verlos, te vergeef en te herstel.
• Ons herinner ons aan ons hoop vir Jesus se tweede koms.
• Ons onthou weer ons behoefte aan ‘n Verlosser om ons van ons sondes te verlos.
• Ons berei ons voor om tydens Kersfees vir Christus in ons wêreld en in ons harte te verwelkom.

Deur elke week ‘n kers aan te steek, berei ons onsself voor vir die geboorte van Jesus. Elke kers het ‘n spesifieke betekenis wat ons help om te verstaan hoe spesiaal die geboorte van Jesus is.

Gebed: Here soos ons na die geboorte van Jesus kyk, mag dat die lig van U liefde vir ons, ons help om lig te wees in die lewe van die mense om ons. Berei ons harte voor  vir die vreugde van u koms, want Jesus is ons hoop. Amen.