“What would happen if we sought God’s face as earnestly as we seek pleasure?”   — AW Tozer 

Armoede en rykdom (3)

In Jesus se verklaring van die gelykenis van die saaier sê hy: Die man by wie daar tussen die onkruid gesaai is, is hy wat die woord hoor, maar die bekommernis van die lewe en die verleidelikheid van rykdom verstik die woord, en dit bly sonder vrug (Matt 13:22). Rykdom gee vir baie mense ‘n skyn van sekerheid en welstand. Die gevolg is ons vertrou op ons rykdom en nie meer op God nie. Niemand kan vir twee base tegelyk werk nie. Hy sal of die een minder ag en die ander een hoër, of vir die een meer oorhê en die ander een afskeep. Julle kan nie God en Mammon dien nie (Matt 6:24).

Meeste ryk mense vertrou op en dien Mammon: Hoe moeilik sal mense wat ryk is, in die koninkryk van God kom (Mark 10:23). Dit is deels as gevolg van die mag van rykdom om te mislei. Lees net weer die verhaal van die ryk jongman (Lukas 18:18 – 30). Die jongman kom na Jesus se sê vir Hom: Goeie Leermeester. Dan vra hy ‘n vraag: Wat moet ek doen om die ewige lewe te verkry? Jesus wys hom daarop dat niemand goed is behalwe God nie en sê dat die jongman die gebooie moet nakom. Die jongman antwoord: Al hierdie dinge het ek van my kinderdae af onderhou. Dit beteken dat hy altyd die Here bo alles aanbid, gedien en vertrou het. Om die jongman te laat verstaan dat hierdie verklaring van hom vals is, gee Jesus vir hom ‘n opdrag: Gaan verkoop alles wat jy het, en deel die geld aan die armes uit. Dan sal jy ‘n skat in die hemel hê. Kom dan terug en volg My.  Maar die jongman se hart was op die verkeerde plek en hy was teleurgesteld en loop weg. Jesus se woord het dit duidelik gemaak wie/wat sy ware God was. Al het hy bely dat hy die gebooie onderhou het en Jesus as ‘n goeie Leermeester gesien het, was hy onwillig om sy rykdom te versaak en die eerste gebod te hou en Hom te volg.

In sy bespreking met sy dissipels oor hierdie gebeure sê Jesus: Hoe moeilik is dit tog vir mense wat ryk is, om in die koninkryk van God te kom. Dit was ‘n skok vir die mense, want destyds is geglo dat rykdom ‘n teken is dat jy deur God geseën word. Geen wonder hulle vra: Maar wie kan dan gered word? Hierop antwoord Jesus: Wat vir die mense onmoontlik is, is vir God moontlik.

Wat Jesus hier sê, is dat dit nie maklik is vir die rykes om in die koninkryk van God te kom nie. As jy jou rykdom aanbid, moet jy daarvan ontslae raak as dit daartoe sal lei dat jy God vertrou en dien.

Daar is ook ‘n ander kant van hierdie muntstuk: ek gee alles weg. Franciskus van Assisi was baie beïndruk met die verhaal van die ryk jongman. Hy glo dat God deur hierdie verhaal vir hom sê om van al sy besittings ontslae te raak. Deur dit te doen, het hy ‘n kragtige stelling gemaak oor hoe ons onafhanklik van ons besittings en afhanklik van God kan wees.

In hierdie drie kort blogs het ek probeer ‘n balans tussen rykdom en armoede skep.

“The most distinctive feature of the biblical understanding of man is the teaching that man has been created in the image of God.” – Anthony Hoekema

Armoede en rykdom (2)

Daar is geen twyfel dat ons dikwels nie gee soos ons moet nie. Daar is geen regverdiging daarvoor nie – ook nie om spandabelrig te lewe nie. Spaarsaamheid is ‘n geestelike dissipline en ‘n Christelike deug. Dit gaan hier nie oor die besittings nie, maar die gebruik daarvan.

Mense wat baie besittings het, kan nie veroordeel word nie – hulle hoef ook nie daaroor skuldig te voel nie. Daar is dus ‘n verskil tussen die besit en die gebruik van rykdom. Daar is ook ‘n verskil tussen besit en gebruik van rykdom aan die een kant en vertrou op rykdom aan die ander kant.

As ek ryk is, kan ek besluit hoe my rykdom gebruik moet word. Om op rykdom te vertrou, beteken dat ek op my rykdom vertrou om dit te verkry wat vir my van groot waarde is – geluk en welstand. Dan kan ons soos die ryk dwaas sê: Mens, jy het baie goed wat weggesit is vir baie jare. Hou op met werk: eet, drink en leef lekker (Lukas 12:19). Ons mag selfs dink ons is beter as diegene wat arm is. As ons op rykdom vertrou, sal ons rykdom ook liefhê en dien. In ons optrede plaas ons nou rykdom bo dié waardes van die lewe – selfs bo God en sy diens.

Min mense in ons huidige wêreld is ryk; baie mense is arm. Sommige ryk mense het dikwels verkeerd teenoor ander opgetree om hulle rykdom te kry en te behou. Ander doen verkeerd teenoor hulle naaste – hulle sien hulle kry swaar en doen niks daaraan nie. Daar is ooglopend ‘n ongelyke verdeling van goedere wat nodig is om van te leef. Baie hiervan is ‘n weerspieëling van ongeregtigheid.

As ons sien hoe mense honger ly, haweloos is, kan ons sien waarom baie mense rykdom as iets boos beskou. Hulle glo dat God teen rykes en rykdom is. Rykes sou dan nooit in die koninkryk van God kan ingaan nie. Paulus sê: Al deel ek al wat ek het aan ander uit, en al gee ek my liggaam prys om my daarop te kan beroem, maar ek het geen liefde nie, baat dit my niks (1Kor 13:3). Om te gee, is nooit genoeg vir die regte verhouding met God nie.

Ons moet ‘n verskil tussen die besit en die gebruik van rykdom maak. Die deug is om te gee – mededeelsaamheid. Niemand kan gee wat hy nie het nie.

“There are no ordinary people. You have never talked to a mere mortal. Nations, cultures, arts, civilizations – these are mortal, and their life is to ours as the life of a gnat. But it is immortals whom we joke with, work with, marry, snub, and exploit.” – C. S. Lewis

Armoede en rykdom (1)

 ‘n Gelowige wat arm is, moet hom daarin verheug dat hy sy aansien in God het, en een wat ryk is, dat hy voor God gering is, want die ryke sal vergaan soos ‘n veldblom (Jakobus 1:9 – 10).

Dié man wat in die wêreld ryk is, moet jy waarsku om nie hooghartig te wees nie. Hulle moet nie hulle hoop op die onsekerheid van rykdom vestig nie, maar op God wat alles ryklik aan ons gee om te geniet. Spoor hulle aan om goed te doen, want, om ryk te wees in goeie dade, vrygewig en mededeelsaam. So vergader hulle vir hulle ‘n skat as ‘n goeie belegging vir die toekoms, sodat hulle die ware lewe sal verkry (1 Timoteus 6:17 – 19)

Baie Christene is ongemaklik met besittings en geld. Hulle is bang hulle kom nie hulle verantwoordelikheid na om ander met die goedere tot hulle beskikking te help nie. Hulle wonder of hulle diens aan God nie beter sal wees as hulle arm is nie. Hulle is bang dat die oortollige geld en besittings wat hulle het verkeerd – selfs boos – is. Hoe is dit moontlik dat hulle meer het as wat hulle nodig het, terwyl ander nie eers het wat hulle nodig het nie? Sal hulle nie God meer kan vertrou en groter geloof hê as hulle minder materiële dinge het om op te vertrou nie? Sou hulle God nie beter kon dien as dit nie nodig was om al hulle besittings te versorg nie? Sou ons nie beter af wees as ons soos die wilde voëls was nie:hulle saai nie en hulle oes nie en hulle maak nie in skure bymekaar nie; julle hemelse Vader sorg vir hulle (Matteus 6:26).

Is armoede nie ‘n geestelike dissipline nie? Nee. Om ‘n afgod van armoede te maak, is ‘n gevaarlike illusie vir Christene in ons huidige wêreld. Rentmeesterskap – wat besittings vereis om weg te gee –  is die ware geestelike dissipline as ons van rykdom praat.

Die vyfde wonderteken: Jesus loop op die see (6:16-21) – Francois Malan

6:16-17 Toe dit aand word klim die dissipels in ‘n boot (volgens die beste manuskripte; 1933-vertaling  ‘die boot’ wat veronderstel dat hulle ook met dieselfde boot daar aangekom  het). Jesus het nog nie teruggekom nie – moontlik het Hy met hulle gereël om te vertrek as Hy nie teen sononder terug is nie. Die skrywer stel nie belang in dié besonderhede nie. Hy knoop sy diepgaande gesprekke oor wie Jesus is aan by grepe uit die optredes van Jesus.

6:18-19 Die see van Galilea, wat tussen die berge lê, kry maklik onverwagte storms. Die see is sowat 12 km breed. Die dissipels het tussen 25-30 stadia gevaar toe die storm hulle in die donker oorval het – ongeveer 5 km die see in. Hulle sien Jesus op die water na hulle toe aankom; en word baie bang vir dié verskynsel in die stormnag. Ps 77:20 sê oor Israel uittog: ‘U het deur die see gekom, u weg deur die magtige waters gebaan.’ Die skrywer sien Jesus as die openbaring van God, wat sy dissipels in hulle nood kom help, in die tweede uittog uit die slawehuis van sonde en dood.

6:20 Jesus sê: ‘Ek, Ek is, moenie bang wees nie,’ en  identifiseer Homself as: ‘dit is Ek’, maar doen dit met die Naam wat God aan Moses geopenbaar het (Eks 3:14; Jes 43:10-11). Die 16 keer wat Johannes die uitdrukking “Ek, Ek is’ gebruik verduidelik Jesus se eenheid met die Vader; Hy is die Openbaarder in wie God Homself aan die mense openbaar (Joh 1:14).

6:21  Die dissipels neem Hom bly in die skuit op. En nog ‘n wonder: uit die diepte van die see, direk tot op die strand, bý die plek waarheen hulle wou gaan.  

Die vierde gesprek: Jesus, die Brood van die lewe (6:22-71)

Die gedeelte kan in sewe onderafdelings verdeel word, waarin die hoofmomente telkens opduik : die Woord is aan die werk, die Woord as die onverganklike spyse van die ewige lewe, die Woord van die Seun van die mens wat lewensbrood gee. 

1 Die oproep om die Brood uit die hemel aan te neem (6:22-33)

6:22-24 Na die nag op die gras waar hulle geëet het, het die mense besef hulle het die dissipels sonder Jesus sien vertrek met die enigste skuit wat daar was, en Hy het nie van die berg af na hulle teruggekom nie. Toe daar ander skuite van oorkant die see aankom  naby die plek waar hulle die brood uit die Here(!) se hand ontvang het, gaan soek dié, wat met die skuite kon vertrek, vir Jesus in Kapernaum (sy tuisdorp, vgl. Mat 9:1; 4:13).

6:25  Hulle erken Jesus as ‘n leermeester (rabbi), omdat Hy hulle waarskynlik daar aan die oos-oewer geleer het. Hulle is egter verbaas dat Hy reeds in Kapernaum is, in die sinagoge (v59).

6:26 Jesus se antwoord vlek hulle motiewe oop. Die sin begin ook met ‘Voorwaar, voorwaar.’ Hulle soek Hom nie omdat hulle die betekenis van die wondertekens begryp het nie (vgl. Mk 6:52). Vir hulle gaan dit om die kos wat hulle gratis gekry het, die einde van hulle gebrek aan hulle daaglikse nood, soos hulle dink.   

6:27 Die kos wat hulle geëet het hou jou net vir ‘n dag. So het die manna in die woestyn weggesmelt as die son begin bak (Eks 16:21). Die Here se doel met die manna was om hulle ‘te leer dat ‘n mens nie net van brood leef nie, maar dat hy leef uit elke woord wat uit die mond van God kom’ (Deutr. 8:3). Hulle moet hulle beywer/werk vir ‘die kos wat bly bestaan tot die ewige lewe’, wat die Seun van die mens gee. Jesus se selfbenaming ‘Seun van die mens’ wys heen na sy sterwe vir ons sonde en sy opstanding tot die lewe. Daarvoor het God die Vader sy seël op Hom gesit (NAV Hom die mag daartoe verleen) om  die verhouding met God reg te stel. Dit het Jesus aan die kruis vir ons kom doen. Die regte verhouding met God moet in stand gehou word deur ons verbintenis aan Jesus en sy woord.

6:28  Die Jode verstaan Jesus verkeerd. Hulle interpreteer sy woord oor ‘werk vir die kos wat tot in ewigheid bly’ as verdienstelike werke wat God sal behaag, om aan hulle die ewige lewe te gee as beloning. Hulle het nie verstaan wat dit beteken dat die ewige lewe deur die Seun van die mens aan hulle gegee sal word nie.

6:29 God verlang nie ‘n veeltal werke wat die mens moet ophoop nie. Dit gaan om net een werk, wat eintlik nie ‘n werk is nie. Glo in Hom wat Hy gestuur het. Die ‘werk’ veronderstel ‘n bewuste beslissing en daad van ‘n mens. Die inhoud van die geloof is Jesus self – in Hom moet geglo word. Glo is om God te laat werk. Die mens se ‘werk’ is om Jesus aan te neem as jou Here (1:12).

6:30-31 Om te glo dat Jesus van God af kom, vra hulle ‘n meer opspraakwekkende teken as die vermeerdering van die brode. Die manna vir hulle voorvaders in die woestyn het daagliks uit die hemel gekom – daarom wou hulle Hom  koning maak na die vermeerdering van die brode (v15). Geloof op grond van wonders bly twyfelagtig. Dit vereis steeds nuwe en sterker bewyse om die verwondering in stand te hou.

6:32-33  Jesus stel eers hulle misvatting reg. Voorwaar, voorwaar Ek sê vir julle: Nie Moses nie, maar my Vader het gesorg het vir die daaglikse verganklike manna uit die hemel (Eks 16:14-15), en gee nou en voortgaande aan  julle  die ware brood uit die hemel, wat daagliks lewe gee, soos die manna in die woestyn. Die Brood is Jesus, die Seun van God, wat uit die hemel hier is; en Hy is besig om aan die wêreld die ewige lewe te gee deur sy dood. 

Skrywer: Prof Francois Malan