Die tweede teken: ‘n nuwe huisgesin (4:43-54) – Francois Malan

Die eerste teken in Kana (2:1-12) en die tempelreiniging (2:13-22) is aanduidings van Jesus se program van optrede: die ou reinigingsgebruike word vervang deur ‘n nuwe fees van die verhouding met God deur wedergeboorte van Bo af (3:1-36); die ou  tempeldiens deur ‘n nuwe aanbidding van God in Gees en Waarheid (4:1-42). Só dui die tweede teken in Kana (4:43-54) op die begin van ‘n nuwe lewenswyse.

4:43,44 Jesus vertrek uit Samaria waar die mense Hom as profeet geëer het, en Hom as die Messias aanvaar het.  Hy vertrek na Galilea, waar Hy groot geword het,  om ‘n vreemde rede: ‘want Hy het self verklaar dat ‘n profeet nie in sy eie land geëer word nie. Ten spyte van aanvanklike vriendelikheid sou Hy mettertyd in Galilea teenstand ondervind, selfs van sy broers (7:3-5). Dit was deel van sy lydingsweg, en Hy is bereid om daardie weg te gaan, al het Hy geweet wat vir Hom wag.

4:45 Die Galileërs verwelkom Hom, omdat baie van hulle die fees in Jerusalem bygewoon het en die wonders gesien het wat Hy gedoen het – dit is egter geloof in ‘n wonderwerker, en nie as hulle Messias-Verlosser nie. Later mor hulle oor sy woorde (6:41), dat dit te erg is (6:60) en baie verlaat Hom (6:66).     

4:46 Die eerste teken in Kana was die begin van die bruilofsfees van die nuwe lewe; die tweede Jesus se stryd teen siekte en dood. Hy het huisvriende gehelp uit hulle nood, deur nuwe wyn te voorsien; toe ‘n gesin uit die nood van ‘n sterwende kind, op versoek van sy pa, wat in diens van Herodes Antipas is, wat vir Johannes die Doper vermoor het. Kapernaum aan die noord-wes-oewer van die see van Galilea was ‘n belangrike kontrolepunt op die hoofpad tussen Sirië en Egipte. Herodes, die Idumeër (afstammeling van Esau), en deur die Romeine aangestel as die heerser oor Galilea, het ‘n militêtre eenheid en hoë amptenare daar geplaas.

4:47 Die pa stap/ry te perd self die berg-op en -af en weer –op tot by Kana (27 km soos die kraai vlieg) met sy diepe nood oor sy kind, toe hy hoor dat Jesus uit Judea na Galilea toe gekom het. Hy vra dat Jesus saam met hom gaan om sy seun te kom genees. Sy motivering daarvoor is dat die seun op sterwe lê.

4:48 Jesus vertrou Homself nie toe aan  mense wat glo dat Hy slegs ‘n wonderwerker is nie (2:23,24); dié soort geloof wys Hy af. Geloof moet veel dieper gaan as ‘n oppervlakkige aanhang van ‘n man wat wonders kan doen. Dit gaan om geloof in die persoon van Jesus, om ‘n permanente toegewyde verbinding met Hom.

4:49 Die hofamptenaar lê al sy aansien en status af. Hy spreek Jesus aan as ‘Here’, sonder enige aanspraak op sy eie posisie of verdienste. As ‘n radelose pa pleit hy vir die lewe van sy seun by Hom in wie die Lewe is (1:4).   

4:50 Jesus antwoord sy versoek anders as wat hy verwag of gehoop het: ‘Gaan, jou seun lewe.’ Dit is Jesus se skeppende en vernuwende woord. Hy gaan nie saam met die man nie, maar gee ‘n geloofsopdrag met ‘n versekering. Die mens  (ho anthroopos,  NAV die man)  het die woorde van Jesus geglo. Daarmee erken Hy Jesus se goddelike gesag oor lewe en dood; hy is ‘n mens soos alle mense, en daarom ook voorwerp van God se liefde en  reddende genade. So gaan hy gewillig huis toe – hy het in Jesus geglo en sy woord aanvaar sonder om te sien, en sal weldra sien omdat hy geglo het.

4:51,52 In Kapernaum het die wonder gebeur. Die kind het teen alle verwagting gesond geword. Van die diensknegte het uit blydskap dadelik vertrek om die goeie nuus aan die pa te gaan vertel: jou seun lewe! Op sy vraag wanneer die genesing begin het, antwoord hulle: gister op die sewende uur het die koors hom verlaat.

4:53 Hy kry bevestiging van Jesus se woord: jou seun lewe! In verse 50,51,53 word die woord ‘lewe’ drie maal herhaal. Johannes onderstreep daarmee die betekenis daarvan vir sy lesers: wie in Jesus glo, vind by Hom die lewe, in Hom is die ewige lewe. Die pa en sy hele huis, sy vrou, kinders en  slawe ingesluit, het in Jesus geglo, en daardeur ‘n nuwe gesin geword. Hulle erken Jesus as die Gesant van God aan wie hulle hulle lewe toewy in gehoorsaamheid.

4:54 Johannes het die siklus van gebeurtenisse begin met die wynwonder in Kana en sluit die siklus af met die genesingswonder in Kana, altwee nadat Jesus uit Judea in Galilea aankom. Tussenin word na ander wondertekens verwys (2:23; 3:2; 4:45), maar met hierdie twee wondertekens stel Johannes vir Jesus aan sy lesers voor as die Vernuwer van die Joodse reinigingsgebruike en die goddelike Geneser. In dié siklus word van drie persoonlike ontmoetings vertel: aan Nikodemus die Fariseër lid van die Joodse Raad, wat Hom as ‘n leermeester wat van God af kom beskou, openbaar Jesus Hom as die Seun van God (3:16); aan die halfheidense Samaritaanse vrou en haar stadjie, wat Hom as ‘n profeet aanvaar, openbaar Hy Hom as die Messias,  ‘Ek is’, die Woord van God wat reeds in die Ou Testament God se Woord gespreek het; aan die heidense hofamptenaar en sy gesin openbaar Hy Hom as die Here oor lewe en dood, wat lewe gee.

Skrywer: Prof Francois Malan

Die tweede gesprek: die nuwe godsdiens vervolg (4:30-42) – Francois Malan

4:30 Die inwoners van die dorp stroom na die fontein toe. Die eerste dissipels het enkelinge na Jesus toe gebring, maar die vrou bring ‘n haar hele stadjie na Jesus toe. Nikodemus se gesprek met Jesus dra eers vrug na die dood van Jesus, toe hy kom help om Hom te begrawe (19:39,40); die oorvloedige vrug op die vrou se gesprek met Jesus is dadelik sigbaar. Die dissipels bring brood van die stad af, die vrou bring mense. Jesus open ‘n nuwe lewe vir vroue en Samaritane, oor die vooroordele van die verlede heen.

4:31,32 Terwyl die vrou weg was, dring die dissipels by Jesus aan om te eet van die brood wat hulle,gebring het. Maar Jesus het brood wat hulle nie van weet nie. Soos Jesus met die vrou oor water begin praat het, praat hy nou met die dissipels oor kos, waaraan Hy ‘n geestelike betekenis gee, en die mens se prioriteite regstel (vgl. Mat 6:31-33). Sy het nie verstaan wat Jesus vir haar wil gee nie, en die dissipels nie waarby Hy self lewe nie (vgl. Mat 4:1-4).

4:33,34 Hulle vraag bevestig dat hulle seker is dat niemand vir Hom iets te ete gebring het nie. Hulle verstaan Jesus se antwoord letterlik; vandaar die misverstand (soos die Jode in 2:20). Die volvoering van God se wil is die ‘voedsel’ wat Hom bevredig. Gehoorsaamheid aan die geestelike roeping  moet voorrang geniet, bo die behoeftes van die liggaam. Johannes beskryf Jesus se hele bediening as gehoorsaamheid in aksie, wat Hom eindelik lei tot sy oorgawe in die dood – die woord ‘voltooi’ is in Grieks dieselfde as sy kruiswoord ‘dit is volbring’ (19:30). Hy volbring die taak waarvoor die Vader Hom gestuur het (17:4).

4:35 Jesus se onderrig van sy dissipels gaan voort: Julle sê dit is nog vier maande voor die oes, wat in die middel van April kom. Daarom is die besoek aan Sigar waarskynlik middel Desember. Maar Jesus wys hulle na die skare wat van Sigar af kom, die lande is ryp vir die oes. So is dit altyd oestyd vir die oes wat God besig is om voor te berei in die lewens van mense. Die oes waarvan Jesus praat is die insameling van mense vir die ewige lewe.

4:36 Saai en oes in God se diens gaan gelyktydig aan. Dit is die dringende taak van Jesus se volgelinge om mense na die ewige lewe te lei, om voort te gaan met die saai van die woord, en die oes van mense wat ryp is vir geloof in Jesus. Nou reeds word die vreugdeloon aan saaier en maaier uitbetaal wanneer mense die woord van God aanneem deur tot bekering te kom. 

4:37 Om deel te hê aan die gesamentlike blydskap moet elkeen getrou bly in die arbeid wat aan hom toegesê is. Hier is nie plek vir onderlinge afguns tussen saaier en maaier nie. Arbeiders in diens van die Here verskil in aanleg en opdrag, maar werk saam vir een groot saak. Elkeen se taak is belangrik vir God se sending in die wêreld.

4:38 Ander het gearbei – dit wys waarskynlik na die Ou-Testamentiese profete, Johannes die Doper, en Jesus se werk self. Vir die Samaritane het Deuteronomium die verwagting van Taheb gewek, en die vrou by die put het die saad in die stad gesaai. Jesus stuur sy dissipels om die oes uit ander se werk in te samel.

4:39 Op haar getuienis glo die Samaritane dat Jesus ‘n profeet is, moontlik die verwagte Messias. Daarom wil die bewoners meer van Hom sien en hoor. Haar ommekeer en vrymoedigheid lei tot die geloof van die stadjie se mense.

4:40,41 Die Samaritane wil meer hoor en sien van hierdie man wat die vrou se lewe omgekeer het, en nooi Hom om by hulle oor te bly. Vir twee dae onderrig Jesus hulle en baie meer van die stadjie glo in Hom op grond van sy  woord (logos); Hy wat die Woord (logos 1:1-3) van God is in sy persoon en sy boodskap. Dit is so anders as die Joodse Paasfeesgangers in Jerusalem, wat in sy Naam geglo het toe hulle die wondtekens gesien het wat Hy gedoen het. Later sal die Jode skreeu: ‘nie hierdie man nie, maar Barabbas’ die rower – wat vir hulle losgelaat moet word (18:40); en: ‘as jy hierdie man loslaat, is jy nie die keiser se vriend  nie’ (19:12), en toe Pilatus vir die Jode sê: Kyk, julle koning!, skreeu hulle: ‘weg met hom, weg met hom, kruisig hom’ (19:15).

4:42 Die Samaritane  sê vir die vrou: Ons glo nie meer op grond van wat jy gepraat het nie,  want  self het ons gehoor – nl. Homself en sy Woord – en ons weet dat Hy waarlik die Redder van die wêreld is (vgl. God se liefde vir die wêreld 3:16). Die vrou se uiters onvolledige getuienis was die middel om dié mense by Jesus self uit te bring, by hulle Redder wat die Redder van die wêreld is. Die Romeine het die keiser as god aanbid met die titel: Redder van die wêreld, maar in die belydenis van die Samaritane is dit ‘n egte Messiasbelydenis.

Die vrou wys die vreemde man wat dors is eers af, wys haar teenstand teen die Jood, spot met die rabbi, maar word oorwin deur die profeet, en aanbid die Messias. So openbaar hierdie hoofstuk die Christus se optrede teenoor vroue, sondaars  en ander volke. Hy openbaar Homself as die verwagte Messias-Verlosser, wat self die ‘Ek is’ wat Hom aan Moses bekendgemaak het, wat sy Heilige Gees as die lewensbron van ons lewe gaan gee aan elkeen wat in Hom glo, om die Vader in Gees en Waarheid te dien.

Skrywer: Prof Francois Malan

Scripture is the womb from which arises divine truth and the church – Luther

‘n Nuwe Kategismus: Vraag 31

Vraag:

Wat glo ons deur ware geloof?

Antwoord:

Alles wat vir ons in die evangelie geleer word. Die Apostoliese Geloofsbelydenis druk dit wat ons glo in hierdie woorde uit:

Ek glo in God die Vader, die Almagtige, die Skepper van die hemel en die aarde.

En in Jesus Christus, sy eniggebore Seun, ons Here; wat ontvang is van die Heilige Gees, gebore is uit die maagd Maria; wat gely het onder Pontius Pilatus, gekruisig is, gesterf het en begrawe is en ter helle neergedaal het; wat op die derde dag weer opgestaan het uit die dode; wat opgevaar het na die hemel en sit aan die regterhand van God, die almagtige Vader, van waar Hy sal kom om te oordeel die wat nog lewe en die wat reeds gesterf het.

Ek glo aan die Heilige Gees.

Ek glo aan ‘n heilige, algemene, Christelike kerk, die gemeenskap van die heiliges;

Die vergewing van sondes,

Die opstanding van die vlees

En ‘n ewige lewe.

Teksgedeelte:

Maar nou voel ek my verplig om julle met my brief aan te spoor om te stry vir die geloof wat een maal oorgelewer is aan dié wat God vir Hom afgesonder het (Judas :3)

Kommentaar:

Maar wat is geloof? Nie ‘n mening nie; nie ‘n aantal woorde nie; nie ‘n aantal menings, al is hulle ook waar,  wat saamgevoeg is nie. ‘n Aantal menings is net so min die Christelike geloof as wat ‘n string krale Christelike heiligheid is. Dit is nie aanvaarding van ‘n mening of ‘n aantal menings nie. ‘n Man mag met drie of drie en twintig geloofsbelydenisse saamstem; hy mag met die hele Ou en Nuwe Testament saamstem (ten minste in so verre as wat hy hulle verstaan) en tog geen Christelike geloof in hom hê nie … Christelike geloof … is ‘n goddelike oortuiging wat God in die harte van diegene wat glo, gedryf het  dat Hy met hulle deur sy Seun versoen is. Om te glo (in die Christelike sin) is om in die lig van die ewigheid te loop; en om ‘n helder beeld van en vertroue in die Allerhoogste te hê wat deur sy Seun met my versoen is.

Hierdie kommentaar is deur John Wesley (1703–1791) geskryf. Hy was ‘n Engelse prediker en teoloog. Hy, saam met sy broer Charles, was die stigters van die Engelse Metodiste beweging. Hy het meestal te perd gereis en het twee tot drie maal elke dag gepreek. Hy het meer as 40 000 preke gepreek. Hy was ook ‘n skrywer van liedere.

Hierdie kommentaar kom uit “Letter to the Rev. Dr. Middleton” in The Works of the Reverend John Wesley, Volume 5 (New York: Emory & Waugh, 1831), 757.

Verdere Leesstof

 “Apostles” in Concise Theology, by J. I. Packer.

Gebed:

Dit is reg om Vader, Seun en Heilige Gees te aanbid – die Drie-eenheid onverdeeld. Dit is reg om vir U te sing, te seën’ te loof, te dank , te aanbid oral waar U heers. U is God, onuitspreeklik, ondenkbaar, onsigbaar, onverstaanbaar, altyd Ek is: U en u enigste Seun en u Heilige Gees. U het ons tot bestaan gebring; en toe ons geval het, het U ons opgetel; U het niks ongedaan gelaat om ons na die hemel te bring en aan ons u koninkryk gegee het. Vir dit alles bedank ons U en U enigste Seun en U Heilige Gees vir alles wat ons weet en nie weet nie, vir die sigbare en onsigbare seëninge wat ons ontvang het. Ons sê, o Here: U is heilig, U en U enigste Seun en U Heilige Gees, groot is U heerlikheid. U het die wêreld so liefgehad dat U U enigste Seun vir ons gegee het, sodat almal wat in Hom glo nie verlore sal gaan nie, maar die ewige lewe sal hê. Ons moet onthou dat dit alles vir ons gebeur het deur die kruis, die graf, die opstanding op die derde dag, die hemelvaart, die troon aan die regterhand, die tweede en heerlike wederkoms. Vir U loof ons, vir U dank ons; vir U sing ons, Here ons God. Amen.

Hierdie kommentaar is deur Johannes Chrissostomus (347 – 408) geskryf. Hy was die aartsbiskop van Konstantinopel. Hy is in Antiogië gebore. Hy kry later die titel Chrisostomus wat “goue mond” beteken, want hy was so ‘n goeie prediker. Hy word deur beide die Oosters-Ortodokse en Rooms-Katolieke kerke as heilige erken. Hy is bekend vir sy Divine Liturgy of St. John Chrysostom, en sy groot aantal preke – insluitend 67 preke oor Genesis, 90 oor die Matteus-evangelie en 88 oor die Johannes-evangelie.

Hierdie gebed kom uit The Divine Liturgy of St. John Chrysostom Archbishop of Constantinople (London: Joseph Masters, 1866), 61–63.

Copyright © 2012 by Redeemer Presbyterian Church

We encourage you to use and share this material freely—but please don’t  charge money for it, change the wording, or remove the copyright information. Ek het slegs die gedeeltes vertaal.

Die invoeg van ‘n sinsnede vanuit die geheue. – Herman Grobler

Wanneer ons iets kopieer wat in ‘n sekere mate ooreenstem met iets wat ons kort vantevore mee te doen gehad het, kan ons maklik uit die geheue iets byvoeg wat nie daar was nie. Dit gebeur ook wanneer iets baie bekend aan ons is. Dit is die verklaring vir sekere variasies wat ons in die Bybel aantref.

Kom ons kyk na so ‘n geval in Markus 10:21. Daar is “neem jou kruis op” ingevoeg.

Wou Jesus ‘n probleem in die ryk jongman aanspreek, of vir hom die eise vir volgelingskap uitspel? Het Jesus aan hom een vereiste gestel, of twee? Moes hy net van sy vertroue op sy aardse besittings en rykdom afsien, of het Jesus ook die eis gestel om die kruis op te neem?

1933/53 Ou Afrikaanse Vertaling: “En Jesus het hom aangekyk en hom liefgekry en vir hom gesê: Een ding kom jy kort—gaan verkoop alles wat jy het, en gee dit aan die armes, en jy sal ‘n skat in die hemel hê; kom dan hier, neem die kruis op en volg My.”

1983 Nuwe Afrikaanse Vertaling: “… en Jy sal ‘n skat in die hemel hê. Kom dan terug en volg My.”

Ons het drie kriteria wat ons kan help om objektief die variasies te evalueer sodat ons kan vasstel of die moderne vertalings iets uitlaat wat God laat neerskryf het.

Eksterne kriteria.

Die eerste kriterium waarna ons kyk, is die bewyse wat deur die manuskripte self na vore kom. Ons vergelyk manuskripte uit dieselfde ontstaanstydperk met mekaar. Dit is te verstane dat ouer manuskripte, wat nader aan die oorspronklike outografieë gekopieer is, vry sal wees van variasies wat met verloop van tyd ontstaan het, en so van kopie na kopie oorgedra is.

Ons besit ses Griekse manuskripte tot die jaar 500 n.C. wat hierdie hoofstuk bevat.  Vyf van hulle is sonder hierdie toevoeging. Net die Washington manuskrip het wel hierdie sinsnede in. Hierdie manuskrip met die evangelies het ‘n vreemde samestelling. Dit kom met geen ander manuskrip ooreen nie, en het selfs ‘n uitgebreide paragraaf wat in geen geskrif hoegenaamd gevind word nie. Dele van hierdie manuskrip stem met verskillende bekende manuskripte ooreen.  Die eerste deel van Markus tot by hoofstuk 5:30 stem meer met die Westerse tekste ooreen, terwyl die res van Markus weer meer met papirus 45 (± 220 n.C.) ooreenstem. Ongelukkig is Markus tien een van die dele wat nie in papirus 45 oorleef het nie. H.A. Sanders gaan van die standpunt uit dat die Washington kodeks moontlik gekopieer is van ‘n bronteks wat saamgestel is uit fragmente van verskillende manuskripte wat aanmekaar gelas is na die poging van Diocletianus (245-313 nC.) om die Christendom te vernietig deur hul heilige boeke te verbrand. Hoeveel waarde kan ons heg aan ‘n bepaalde variasie wat in so ‘n saamgestelde teks voorkom?

Eers ná die jaar 700 n.C. kom hierdie byvoeging meer algemeen in manuskripte voor. Van die elf verdere manuskripte tussen 501 en 900 n.C. tot ons beskikking, is vyf sonder hierdie sinsnede. Buiten vir kodeks Washington, lyk dit of die variasie met hierdie sinsnede in, eers baie laat ontstaan het. Die manuskripbewyse gee ‘n duidelike aanduiding dat hierdie betrokke variasie nie deel van die oorspronklike outografie was nie.

Interne kriteria.

Die tweede kriterium wat ons aanwend is om te probeer bepaal hoe so ‘n variasie kon ontstaan het, is deur te kyk na die tipiese werkswyse van kopieerders self. Een moontlikheid is dat hierdie sinsnede van elders af hier ingedra kon gewees het. Vroeër in Markus 8:34 lees ons: “En toe Hy die skare saam met sy dissipels na Hom geroep het, sê Hy vir hulle: Wie agter My aan wil kom, moet homself verloën en sy kruis opneem en My volg.” Dit kan maklik gebeur dat ‘n kopieerder kon onthou wat hy vantevore neergeskryf het, en uit sy geheue hierdie woorde kon byvoeg.

Matteus en Lukas het albei van Markus gebruik gemaak toe hulle hul evangelies saamgestel het. In hulle weergawe van wat Markus in hoofstuk agt hanteer, haal beide hierdie woorde aan. Maar in hul weergawe van wat Markus in hoofstuk tien skrywe, haal nie een van die twee hierdie spesifieke sinsnede aan nie.  Waarom sou albei dan hierdie sinsnede uitlaat, terwyl hulle in die res van hierdie gebeure Markus feitlik woordeliks aanhaal? Daar is geen logiese grond waarom hulle juis hierdie sinsnede sou uitlaat nie. Dat beide Matteus én Lukas hierdie sinsnede nie bevat nie, is ‘n sterk aanduiding dat dit nie deel van Markus tien was toe hierdie evangeliste Markus benut het nie.

Intrinsieke kriteria.

Hier kyk ons na sake wat uit die teks en konteks self na vore kom.

Jesus sê dat die jongman een ding kortkom – waarom sou Hy dan ‘n tweede byvoeg?

Jesus het duidelik aan hierdie jongman openbaar waar sy persoonlike swakpunt lê, naamlik sy vertroue op sy aardse besittings en rykdom. Dít is wat hy moes opoffer. Om die kruis op te neem, draai die klem weg van die eintlike probleem wat Jesus in hierdie man aanspreek. Dit pas nie in hierdie konteks nie.

In Markus agt vanwaar hierdie sinsnede oorgeneem is, is dit van kardinale belang. Nadat Petrus bely het dat Jesus die gesalfde is, maak Jesus dit duidelik dat sy volgelinge, net soos Jesus self, ook vervolg sal word. Dáár pas die oproep om elke dag die kruis op te neem!

Al drie die kriteria, die eksterne, interne én die intrinsieke kriteria dui baie sterk daarop dat hierdie woorde nie aanvanklik deel van die oorspronklike outografie was nie.

Die effek van hierdie byvoeging.

Jesus wou die vertroue op besittings en rykdom in hierdie jongman se lewe aanspreek, nie voorwaardes gee om Hom te volg nie. Hierdie byvoeging kan mens die punt laat mis en Jesus se appèl sy krag laat verloor.

‘n Byvoeging vanuit ‘n ander deel en ander konteks van die Bybel kan die eintlike oproep of appèl verswak of selfs verberg.

Skrywer: Herman Grobler