Jan vra:

Genesis 20 sluit af met die vers: Want die Here het die moederskoot van die huis van Abimeleg geheel en al toegesluit ter wille van Sara, die vrou van Abraham.
Abimeleg laat haal vir Sara om sy vrou te wees omdat sy dan die “suster” van Abraham sou wees. God laat dit egter nie toe nie en Abimeleg stuur haar terug met ‘n klomp vee en sy kry self 1000 sikkels silwer.
Op sigwaarde lyk die voorval met Sara kortstondig maar met in ag neming van die “geslote moederskote” ter wille van Sara moes die proses reeds ‘n geruime tyd geduur het.
Was beide Abraham en Sara nie al op afgeleefde ouderdomme tydens die gebeurtenis nie?

Antwoord

Prof Herrie van Rooy antwoord:

Dit is ‘n interessante vraag, juis oor die probleem van die kronologie in Genesis. Dit mag bv wees dat die verhale in Genesis nie kronologies georden is nie, sodat hierdie episode nie noodwendig afspeel na dit wat daarvoor afgespeel het nie en ook nie noodwendig net voor die volgende hoofstuk met die geboorte van Isak nie. Dit gebeur ook dat gebeure so beskryf word dat dit lyk of dit vinnig gegaan het, terwyl dit inderdaad oor ‘n periode kon afgespeel het.

Daar is drie verhale in Genesis wat baie dieselfde besonderhede het. In Genesis 12 gaan Abraham na Egipte n speel ‘n soortgelyke toneel af, wel oor ‘n korter periode. Hier is dit Abraham in Gerar en in Genesis 26 Isak in Gerar, met dieselfde verhaal.

Dit lyk dus of daar drie sulke episodes was, twee met Abraham en een met Isak. Die een in Genesis 21 duur duidelik ‘n langer periode as die ander twee. Tensy dit iets is wat vroeër in Abraham se lewe gebeur het en om een of ander onbekende rede hier geplaas is in Genesis, is dit inderdaad volgens die beskrywing duidelik dat Abraham en Sara toe al oud was en dat die gebeure tog ‘n tydjie moes gebeur het, seker so drie tot ses maande, voordat die mense besef het dat geen vrou swanger  word nie. Dit hoef dus nie jare te wees nie, maar tog ‘n redelike tyd. Dat Sara op ‘n hoë ouderdom nog aantreklik was, is een van die dinge in Genesis wat nie so maklik verstaan kan word nie, behalwe as ‘n mens aanvaar dat die kronologie soms deurmekaar geraak het.

Dit sou ook kon wees dat die drie episodes se besonderhede vermeng geraak het, wat dit kronologies nog moeiliker maak.

Skrywer:  Prof Herrie van Rooy

Anna vra:

Is dit reg om Bybel figure ook as Abba ……… aan te spreek? Bv Abba Moses.

Antwoord:

Prof Francois Malan antwoord:

Die Hebreeuse woord ab beteken ‘vader/pa;’ en abi  ‘my Vader;’ die Aramese vorm wat Jesus in Getsemane gebruik het vir ‘my Vader’ is abba (vgl. Markus 14:36).

In Galasiërs 4:6 sê Paulus dat God die Gees van sy Seun uitgestuur het tot in ons harte, die Gees wat roep: Abba, Vader!

In Romeine 8:15 sê Paulus: julle het die Gees van aanneming tot kindskap ontvang deur wie ons roep “Abba, Vader!’

Maar in Afrikaans hoef ons nie die Aramese aanspreekvorm van God te gebruik nie, maar soos Jesus ons geleer het om God aan te spreek in ons gebed as ‘Ons Vader’ (Matteus 6:9) wat Lukas weergegee het met ‘Vader’ (Luk 11:2). Met die ‘ons’ in Mat 6:9 beklemtoon Jesus dat die mense wat in Jesus as die Seun van God glo, die voorreg het om deel van God se groot gesin te wees (soos Romeine 8:14-17 uitgespel het) en kan ons ook soos sy Seun, en soos die Gees in ons, God aanspreek as ‘Ons Vader.’

Maar om Bybelfigure as abba aan te spreek dien geen doel nie omdat hulle ons nie te hulp kom nie, en nie God se plek kan inneem nie.

Jesus het in Matt 23:9 gewaarsku: Moet niemand op die aarde as ‘vader’ aanspreek nie; want julle het net een Vader, Hy wat in die hemel is.

Skrywer:  Prof Francois Malan

Jan vra:

In Mattheus 25 kom die Seun van die mens in sy heerlikheid en al die heilige engele saam met Hom, dan sal Hy op sy heerlike troon sit; dan sal al die nasies versamel word en Hy sal hulle van mekaar skei — die skape aan Sy regterkant en die bokke aan Sy linkerkant.

Beide skaap en bokke het geleentheid gehad om goed te doen (Ek was honger, dors, herberg, naak, siek, in gevangenis) waaraan die skape voldoen het maar die bokke nie.

Op die vraag “wanneer” antwoord Jesus: Skape vers 40: …. vir sover julle dit gedoen het aan een van die geringstes van hierdie broeders van My, het julle dit vir My gedoen. Bokke vers 45: …. vir sover julle dit nie gedoen het aan een van hierdie geringstes nie, het julle dit ook nie aan My gedoen nie.

Jesus se verwysing is na “nasies” en dan trek Hy dit wat “goed gedoen is of wat glad nie gedoen is nie” af na ‘n persoonlike verband nl “een van die geringstes van hierdie broeders” ten opsigte van die skape en “een van die geringstes” ten opsigte van die bokke.

Ek het dit te verstane dat die nasies wat vir Israel is die skaapnasies sou wees en die boknasies wat dit teen Israel het, maar hoe moet mens die verpersoonliking van “geringstes van hierdie broeders” verstaan asseblief?

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

Matteus gebruik die woorde ‘al die nasies’ vier maal: Mt 24:9,14;  25:32; 28:19 en telkens word Israel ingesluit onder ‘al die nasies.’ Die uitdrukking verwys na alle mense op die ganse aarde – wat die volgelinge van Jesus sal haat (24:9, soos die Jode ook vir Jesus gehaat het);  na wie Jesus sy dissipels/volgelinge stuur om van die mense sy dissipels/volgelinge te maak en hulle te doop en te leer om alles te onderhou wat Hy hulle beveel het (28:19, dit sluit die Jode in). So word die uitdrukking ‘al die nasies’ ook hier in Mt 25:32 gebruik met insluiting van die Jode/Israel as een van die nasies.

Die gelykenis wat hier gebruik word van sagte skape en harde bokke wat geskei word, word toegepas op die mense uit al die nasies van die wêreld. Hulle=die mense  word van mekaar geskei as die geseëndes van Jesus se Vader en die vervloektes. In Grieks, waarin die Evangelie van Matteus oorspronklik geskryf is, is ‘al die nasies’ in 25:32 in die onsydige geslag (panta ta ethné), en die ‘hulle’ wat van mekaar geskei word, in die manlike geslag (autous) wat nie volke nie, maar mense aandui. Die oordeel gaan nie oor nasies nie, maar oor die mense uit al die nasies.

Dit gaan in Matteus 25:31-46 oor die oordeelsdag wanneer Jesus, die Seun van die Mens (vgl. Daniël 7:13-14) kom as Koning wat oor die ganse heelal regeer en oor elke mens as persoon oordeel (vgl. Mt 16:27: Die Seun van die Mens gaan saam met sy engele kom. Hy sal beklee wees met dieselfde heerlikheid as sy Vader en sal elkeen volgens sy dade vergeld; 24:40 met die koms van die Seun van die mens sal twee mense op die land werk, die een sal saamgeneem en die ander agtergelaat word…). Dié wat deur sy Vader geseën is, word genooi om na Hom toe te kom en die koninkryk erf, wat vir hulle voorberei is van die skepping van die wêreld af. Die regverdiges (wat die wil van God gedoen het) is die mense wie se verhouding met God reggemaak is deurdat hulle glo in Jesus wat hulle sonde aan die kruis gedra het en Hom gedien het met die barmhartigheid wat hulle uit dankbaarheid aan Hom bewys het deur hulle ontferming oor mense in nood en behoefte – die geringste van Jesus se broers. Die vervloektes sal die Koning as regter van Hom af wegstuur na die ewige vuur wat God vir die duiwel en sy engele berei het. Dit is hulle wat nie hulle hart vir Jesus as hulle Verlosser oopgemaak en Hom as die Here van hulle lewe aangeneem het nie, nie in Hom geglo het nie, en daarom nie barmhartig teenoor mense in nood en behoefte opgetree het nie.

Matteus 10:40-42 praat ook van die geringstes as die dissipels/volgelinge van Jesus, vir wie ’n beker koue water gegee is. Maar hier word  van enigiemand in nood en behoefte gepraat teenoor wie daar barmhartig opgetree is. Dit gaan nie oor die liefdeswerk as sodang nie, maar oor die mens wat as mens raakgesien is en versorg is, hongeres, dors, sonder klere, vreemdelinge, selfs die in die tronk. Jesus noem hulle sy broers, wat soos Hy nie eens ’n rusplek vir sy kop gehad het nie (Matt 8:20). Wie vir hulle raaksien en sorg, doen dit aan Jesus.

Skrywer:  Prof Francois Malan

Rina vra:

Hoe leer mens jou kinders om die Bybel reg te verstaan? Is daar enige boeke of aanlyn- of aflaaibare dagstukke/Bybelstudie wat mens kan doen met hulle om bv die doop, paasfees, ens, reg te verstaan en die ware betekenis te begryp?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Die vraagsteller sê ongelukkig nie hoe oud die kinders is waaroor navraag gedoen word nie. Verder is dit ook nie heeltemal duidelik of gesoek word na hulpmiddels wat die teks/verhaal van die Bybel verstaanbaarder vir kinders maak en of dit eerder gaan oor leefstyl of leerstellige kwessies nie (daar word wel verwys na die doop, paasfees, ens). Ek kan dus net in die algemeen probeer leiding gee oor hoe mens jou kinders aan die Bybel en sy inhoud blootstel.

Eerstens is daar die sogenaamde Kinderbybels vir jonger kinders – óf om vir hulle voor te lees óf wat hulle self kan lees. Ek weet daar is baie vir en teen Kinderbybels te sê. As ‘n vertrekpunt dink ek moet mens uiteindelik jou kind by die “regte” Bybel self uitbring, maar daar mag tog ‘n vroeë stadium wees waar mens jou kind vertroud wil maak met die inhoud van die Bybel sonder om dit te moeilik te maak. Ek self het met die Kinderbybel grootgeword en het niks negatief – sover ek weet – daarvan oorgehou nie. Inteendeel, dit het juis by my ‘n nuuskierigheid gewek om met die “groot” Bybel (soos ek dit destyds genoem het) besig te raak. Ek onthou hoe ek dikwels dieselfde verhaal wat ek in die Kinderbybel raakgeloop het, ook in die Bybel gaan lees het om met mekaar te vergelyk. Maar vir lank het die Kinderbybel en die “groot” Bybel ‘n parallelle bestaan in my kinderlewe gehad. Geleidelik het die behoefte aan die Kinderbybel weliswaar verdwyn. Mens moet dus jou kind van kleins af bewus maak daarvan dat die Kinderbybel eintlik net ‘n tussenstadium is totdat hulle oud genoeg is om self die Bybel te hanteer. In jou kerk se eredienste, kategese/Sondagskool en by die huisgodsdiens word jou kind in elk geval voortdurend aan die Bybel self blootgestel. Oor watter Kinderbybel die beste is, wil ek my nie graag uitlaat nie. Daar is talle op die mark. Maak gerus ‘n draai by ‘n goeie Christelike boekwinkel soos Christelike Uitgewersmaatskappy (CUM) of Lux Verbi en vra wat hulle sal aanbeveel. Iets in dieselfde trant: Die Bybelgenootskap van SA (BSA) het ‘n Bybelgeletterdheidsprogram vir die heel jong kind waar kinders leer lees en spel aan die hand van Bybelverhale. Dis regtig ‘n opwindende program, opgestel deur professionele opvoedkundiges. Die materiaal is gratis aflaaibaar van die BSA se webwerf (http://www.bybel.co.za/home/). Besoek dit gerus.

Tweedens, iets wat baie help om kinders se algemene Bybelkennis te bevorder, is Bybelkenniseksamens, veral vir die ouer kinders. Ek het self hieraan as kind deelgeneem en dit het my baie gehelp om die Bybel op ‘n sistematiese manier deur te werk. Dit lê sommer vroeg ‘n goeie algemene Bybelkennis by die kind vas. Ek weet dat baie kerke nog steeds hierdie praktyk het. Hulle hou selfs “kompetisies” in en tussen gemeentes. Vind uit of daar in julle kerkopset so-iets is en, indien wel, moedig jou kinders aan om hieraan deel te neem. Ek weet kinders is oor die algemeen nie “mal” hieroor nie, want dis nog ‘n ding waarvoor hulle moet leer, maar uiteindelik is dit tog die moeite werd as dit oor basiese Bybelkennis gaan. Want so leer jou kind ten minste om die Bybel self behoorlik te lees vir antwoorde. Die BSA se webblad (kyk bo) het ook ‘n Bybelvasvra-afdeling waar jy self jou Bybelkennis kan toets (of doen dit saam as gesin!).

Derdens, daar is baie hulpmiddels (elektronies en in druk) vandag beskikbaar om veral kinders te help om die Bybel sistematies deur te lees. ‘n Mens sou byvoorbeeld by die boekwinkels van CUM kon gaan inloer wat hulle alles beskikbaar het. Hierdie hulpmiddels lê op verskillende vlakke – van gewone leeshulpmiddels om die betrokke Bybelgedeelte met begrip te lees tot meer interpreterende hulpmiddels (kommentare) wat bepaalde Bybelboeke se betekenis vir die leser uitlê. ‘n Goeie voorbeeld van lg is CUM se Bybellennium wat ‘n kommentaar is op die hele Bybel. Dit is weliswaar vir volwassenes bedoel, maar gevorderde hoërskoolkinders sal dit goed kan baasraak. Iets wat kleiner kinders dalk makliker sal vind, is Dave Strehler se “Ontdekkingsreis deur die Bybel vir kinders”. Om die Bybel so sistematies te lees aan die hand van ‘n hulpmiddel is iets wat julle as gesin kan saamdoen. Dit sou vir my die eerste prys wees – om nie net jou kind self die Bybel/hulpmiddel te laat lees nie, maar dit as gesin saam met hulle te doen. Maar onthou, dit moet vir hulle lekker wees om dit saam met julle te doen. Moet dit nie ‘n stresvolle geleentheid maak waar die kinders voel dat hulle “gekatkiseer” gaan word oor die Bybel of moeilike vrae moet beantwoord nie. Hulle kry gou die gevoel dat die een “afsteek” of afgespeel word teen die ander, en dit wil mens nie hê nie. Elkeen moet op sy/haar eie manier saam met pa en ma God se hartstaal aan hulle leer ken. Maar hierdie saamlees-ervaring kan ‘n wonderlike groeigeleentheid wees vir kinders (én ouers). Die BSA se webblad (kyk bo) het ook ‘n afdeling vir hulpmiddels waar mens allerlei leesstof kan aflaai oor interessante onderwerpe, bv Hoe om die Bybel te lees; Troos uit die Woord; Saam met God by die werk; ‘n Bybelleesrooster; Wat dit beteken om kind van God te wees; Plante, diere en beroepe in die Bybel; ens.

Vierdens, daar is natuurlik ook die kwessie van watter vertaling van die Bybel mens aan jou kind wil deurgee. (Ek laat vir doeleindes van hierdie skrywe die Engelse vertalings weg.) Die aangewese een is seker die 1983-Afrikaanse Vertaling van die Bybelgenootskap van Suid-Afrika. Dit bly nog maar die standaard, en word ook deur die meeste Afrikaanse kerke as hulle amptelike vertaling gebruik. Uiteraard is daar nog die sogenaamde “ou” vertaling ook (die 1933/1953 een), hoewel sy woordgebruik en sinskonstruksies al ietwat verouderd is en bietjie vreemd op die oor val. Veral kinders vind dit moeilik om te verstaan. Aan die ander kant van die spektrum is ‘n vertaling wat baie lekker lees vanweë sy vryer vertaalmetode, die Nuwe Lewende Vertaling (NLV) van CUM. ‘n Mens kan hom met vrymoedigheid gebruik. Die Boodskap (ook uit CUM se stal) is ‘n nóg vryer vertaal as die NLV en is ‘n lekker leeservaring. Dan is daar ook Die Bybel vir Almal van die Bybelgenootskap van SA. Dit het eenvoudige sinskonstruksies met omskrywings van moeilike begrippe. Dit behoort ook goed af te gaan by jonger kinders. (Let wel, dis die volledige Bybel en nie ‘n Kinderbybel nie.) En laastens is daar ook die Direkte Vertaling van die Bybelgenootskap wat tans in wording is. ‘n Proefuitgawe wat die Nuwe Testament en Psalms bevat, het reeds verskyn en is by die Bybelgenootskap beskikbaar (R40). Hierdie vertaling probeer die oorspronklike idioom van die Bybel goed vasvang en verwoord, maar dan in vandag se Afrikaans. Ek voorspel dat hy baie gewild gaan word in die toekoms.

Vyfdens, as dit gaan oor meer algemene hulpmiddels, afgestem op leerstellige of leefstylkwessies, of dagstukkies (met of sonder Bybelse raad oor allerlei sake), is onderstaande webwerwe almal aan te bevole (sommige is reeds hierbo genoem). Hulle het spesiale afdelings vir kinders en tieners/jeug. Daar kan mens na hartelus rondblaai en kyk wat alles beskikbaar is om jou kind van hulp te wees om nie net die Bybel self te lees nie, maar ook met lewensvrae vanuit die Bybel hulp te kry:

Lux Verbi: http://luxverbi.co.za/?language=afrikaans

Bybelmedia: http://www.bybelmedia.org.za

Christelike Uitgewersmaatskappy: http://www.cumuitgewers.co.za

Bybelgenootskap van SA: http://www.bybel.co.za/home/

Ten slotte, daar is nie ‘n vreeslike reg of verkeerd in hoe mens jou kind aan die Bybel (en daarmee aan die Woord van God) bekendstel nie. Moedig jou kind aan om self die Bybel te lees, maar doen dit ook as gesin. En onthou, uiteindelik gaan dit nie oor blote Bybellees of Bybelkennis nie (uiteraard is dit nie onbelangrik nie), maar oor hoe die Bybel se inhoud jou lewe verander. Dít is wat mens uiteindelik in jou kind se lewe wil bereik. En daarvoor is ‘n lewe as Christengelowige saam met jou kind onontbeerlik. Dis die beste geskenk wat ‘n mens hulle kan gee.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl