Jan vra:

Ps 2: 7, Hand 13: 33 en Heb 1, 5, 5: 5 Staan daar ; vandag het Ek self U gegenereer. Amplified: Begotten.
Genesis 1: 1 sê: In die begin het God die hemel en die aarde geskape.
Voor dit was daar dus nog geen hemel of aarde nie.
Joh 1: 1 sê: In die begin was die Woord, en die Woord was by God en die Woord was God.

Wanneer was die “begin”? God het voor die begin reeds bestaan maar Hy was skynbaar toe nog alleen? Kan mens dan sê, alhoewel dit ‘n misterie is, dat God in Sy eensaamheid besluit het om vir Hom ‘n Seun uit Homself voort te bring toe Hy in Genesis 1: 3 gesê het dat daar lig moet wees en daar was lig wat rym met “vandag” soos dit voor kom in die skrifte hierbo genoem.?

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

Genereer beteken ‘voortbring, verwek’; en ook ‘tot stand bring, ontwikkel, opwek’ en kom van Latyn se generare om te verwek, te skep.

Die Hebreeuse woord jalad wat in Ps 2:7 gebruik word, beteken ‘om (kinders) te baar’ soos bv. in Genesis 3:16 vir Eva wat in pyn kinders sal baar; en in Gen 30:39 van skaapooie wat lammers kry. Dit word ook van die manlike aandeel gesê, op baie plekke in die geslagslyste soos bv. in Gen 4:18 Irad het Megujael verwek, ens. (1983-vertaling maak telkens daarvan: ‘was die vader van’). Dit word ook metafories gebruik soos bv. in Ps 7:15 om leuens voort te bring. Ook van God word dit metafories gebruik soos bv. in Deutr. 32:18 dat jy die Rots wat jou gebaar het, nie in ag neem nie; en van ‘n dag/die toekoms soos in Spreuke 27:1 jy weet nie wat die dag gaan baar/voortbring nie. In Ps 2:7 verwys die werkwoord na die nuwe gesalfde koning wat God oor Israel aangestel het – ‘vandag het Ek jou verwek.’ So gebruik 1 Joh 5:1 ook die Griekse woord gennaoo (die manlike rol om te bevrug, te genereer, verwek) in figuurlike sin vir gelowiges: Elkeen wat glo dat Jesus die Christus is, is uit God gebore/deur God gegenereer/verwek, en elkeen wat die Vader liefhet, het ook almal lief wat uit Hom gebore/deur Hom gegenereer/verwek is.

Volgens Handelinge 4:25 gaan Ps 2 oor Dawid wat deur die Here as koning oor Israel gesalf is.

Maar omdat die Here aan Dawid in 2 Samuel 7:13-14 belowe het dat sy koningskap altyd sal voortbestaan en dat die Here die Vader sal wees vir die koning uit die nageslag van Dawid (metafories gebruik, nie letterlik nie), en Jesus die Seun van Dawid genoem word in die Nuwe Testament (vgl. Lukas 1:32), is Ps 2:7 ook op Hom van toepassing gemaak, bv. in Handelinge 13:33 met verwysing na Jesus se opstanding uit die dood; en in Hebr 1:5; 5:5-10 wat verwys na Jesus se offer aan die kruis as ons hoëpriester.

Johannes 1:1-5 gee egter die sleutel om Genesis 1:1-3 te verstaan. Volgens Johannes 1 is Jesus die Woord van God, self God, en in die begin was Hy reeds daar, en het alles deur Hom ontstaan. Genesis 1:3 sê dat God geskep het deur sy Woord: Toe het God gesê laat daar lig wees, en daar was lig. 1 Korinthiërs 8:6 sê: vir ons is daar net een God: die Vader, uit wie alles is en vir wie ons lewe, en net een Here, Jesus Christus, deur wie alles bestaan en deur wie ons lewe. Dat Jesus die Woord van God is, wat God aan ons openbaar, beteken dat orals waar die Ou Testament praat van die woord van God, of dat die Here gesê het, dit Jesus is wat aan die woord is, om sy Vader se woord aan ons deur te gee. In Johannes 14:9-11 sê Jesus: Ek is in die Vader en die Vader in My. Soos die Vader, is Jesus ewig. In Joh 17:24 verwys Jesus in sy gebed dat die Vader vir Hom voor die grondlegging van die wêreld al liefgehad het.

Hebreërs 9: 14 praat daarvan dat Christus Homself as volkome offer deur die ewige Gees aan God geoffer het. Ook die Heilige Gees is ewig. Genesis 1:2 praat al van die Gees van God wat oor die waters gesweef het by die skepping om lewe en orde te bring in die woeste leegheid. Hy is die Gees wat lewend maak (Joh 6:63; 1 Petr 3:18). In Gen 2:7 blaas God sy asem in die mens se neus en die mens het ‘n lewende wese geword. So word alle lewe deur die Gees van God gegee en geneem, aan die mens (Gen 6:3; Job 12:10; 34:14-15; Pred 12:7; Dan 5:23) en aan diere en plante (Ps 104:29-30; Jes 42:5).

1 Johannes 4:8,16 sê: God is liefde! Liefde is ‘n verhouding. So is die eenheid tussen die Vader en die Seun en die Heilige Gees van ewigheid af ‘n volmaakte liefdeseenheid waarin elkeen Homself aan die ander in liefde gee. In Johannes 14:16 belowe Jesus dat Hy die Vader sal vra om die Heilige Gees te stuur om in ons te bly; en in dieselfde hoofstuk 14 vers 23 sê Hy: As iemand My liefhet, sal Hy my woorde ter harte neem; en my Vader sal Hom liefhê, en Ons sal na hom toe kom en by hom woon. Vader, Seun en Gees woon in hulle wat vir Jesus liefhet. Volgens Genesis 1:26 het God gesê: Laat ons mense maak na ons beeld en ons gelykenis.

Met die skepping in die begin van die hemel en die aarde, het die ewige God se liefde ook uitgereik na ‘n hele skepping buite die ewige liefdeseenheid tussen die Vader en die Seun en die Gees; ‘n skepping wat gebonde sal wees aan ruimte en tyd. Moses noem Hom die ewige God (Deutr. 33:27) – wat van ewigheid af was en sal wees (vgl. Openb 1:4). Paulus sê in Romeine 1:20 dat sy krag en Godheid ewigdurend is. Volgens Efesiërs 3:11 het God Hom van ewigheid af voorgeneem om sy verlossingsplan deur Jesus Christus ons Here, tot uitvoering te bring. Die begin verwys na die begin van die bedeling van ruimte en tyd wat God geskep het. Die ewigheid het egter geen begin of einde nie, en vir die Here is een dag soos duisend jaar en duisend jaar soos een dag (1 Petr 3:8; vgl Ps 90:4 Duisend jaar is vir U soos gister as dit verby is, soos een enkele wagbeurt in die nag).

Skrywer:  Prof Francois Malan

Celesté vra:

My vraag is, waar staan dit in die Bybel dat wit mense met swart mense mag trou of nie? Ek hou nogal van Pastoor Robert Morris se preke, en ek het toevallig gesien sy dogter is met ‘n swart man getroud. Dit maak nou nie dat ek minder van Pastoor Robert hou nie, dit verwar my net. Vir jare wil ek graag weet wat God daaroor sê omdat ek grootgeword het dat ras by ras bly en ons nie meng nie. Verskeie mense glo ook so en so ook pastore met wie ek al gepraat het. Maar nogtans sien ek meer en meer wit en swart mense met mekaar trou. Ek myself is nie ‘n rassis nie. Ek glo dat ons almal God se eiendom is en wat God vir een ou wil hê, wil Hy vir ‘n ander een ook hê. Ek weet dat kleur ons nie bind nie, want ons almal is deur God geskape. Wat is God se siening oor die gemengde trouery en is dit ‘n sonde?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Vir Suid-Afrikaners wat in die “ou” Suid-Afrika grootgeword het waar huwelike tussen verskillende rasse deur die wet verbied is (die Wet op die Verbod van Gemengde Huwelike, 55 van 1949; en die sg Ontugwet, 21 van 1950), is dit uiteraard vreemd om vandag huwelike tussen mense van verskillende rasse te sien, of dat mense vrylik oor die rassegrense heen met mekaar verhoudings aanknoop. Hierdie wette was weliswaar tiperend van Apartheid Suid-Afrika van die 1950’s tot 1980’s, maar het ook vir periodes in ander lande soos die VSA (tot 1967) en Duitsland (tot 1945) voorgekom. (Die Wet op die Verbod van Gemengde Huwelike in SA, is reeds in 1985 geskrap, voordat die “nuwe” Suid-Afrika amptelik in 1994 tot stand gekom het.)

Die “ordening” van die samelewing deur ongeskrewe taboes en gebruike is so oud soos die mensdom self. Orals in die wêreld kom dit voor dat rasse of kulturele groepe wat dieselfde leefruimte deel, “apart” van mekaar lewe. Gewoonlik gebeur dit op ‘n spontane en natuurlike manier. Maar in SA is dit deur wetgewing afgedwing. Basies spruit sulke wette voort uit ‘n gevoel van rassemeerderwaardigheid van een groep teenoor ‘n ander. Die wette het dan ten doel om ‘n bepaalde ras (bv blankes) sogenaamd suiwer te hou, of om te keer dat in ‘n sekere konteks ‘n minderheidsgroep (bv blankes) deur ‘n meerderheidsgroep (bv swartes) ingesluk of gedestabiliseer word. Die apartheids-huwelikswet was net nóg ‘n poging om swart en wit uit mekaar te hou en rasvermenging te keer. Vóór hierdie wet het rasgemengde huwelike wel voorgekom, hoewel nie baie nie.

Die Bybel is egter duidelik daaroor dat alle mense van een voorvader af stam (Hand 17:26) en dat ons in daardie sin van die woord almal tot dieselfde “ras” – die menslike ras – behoort. Die feit dat ons nie almal dieselfde lyk of optree nie (en mekaar daarom wantrou), het niks te make met ewige Goddelike skeppingsordeninge wat ons van mekaar skei nie, maar het oor tyd heen ontstaan as gevolg van allerlei omgewingsfaktore en genetiese aanpassings en veranderings. Alles natuurlik, so glo ons, onder die voorsienige hand van God. Die punt is egter dat daar geen beletsel vanuit die Bybel bestaan dat mense van verskillende rasse met mekaar mag trou nie. So lees ons bv van Moses wat met ‘n Kussitiese vrou getroud was (Num 12:1). Sy was waarskynlik afkomstig uit Etiopië in Afrika en donkerder van kleur as die Semiete (Israeliete). Die punt is dat sy ‘n nie-Israeliet was en dat dít waarskynlik die aanleiding was vir Aäron en Miriam (veral lg) se afgunstigheid op haar – dat sy as nie-Israeliet meer invloed by Moses sou hê as hulle. Onmiddellik moet mens egter byvoeg dat daar onder die antieke volke rondom die Middellandse See-gebied nie groot rasseverskille was nie. Almal het min of meer dieselfde velkleur gehad. Uiteraard was daar wel kulturele en godsdienstige verskille, maar dit het nie gekeer dat daar dikwels ondertrouery tussen die volke in Palestina was nie. Ook die Israeliete het hieraan meegedoen, dikwels tot groot ontsteltenis van die geestelike leiers – nie vanweë rassevooroordele nie, maar weens godsdienstige redes (Neh 13:23-27). Wat my by die volgende gedagte bring.

Die enigste verbod wat die Bybel wel het as dit by trou kom, is dat gelowiges nie met ongelowiges behoort te trou nie, vanweë die potensiële verleiding tot afgodediens (Gen 28:1; 1 Kon 11:1-13; Esra 9-10; Neh 13:23-27), en omdat die intieme lewensverbintenis in die huwelik dit moeilik maak vir man en vrou om in een juk saam te trek as daar groot geloofsverskille is (1 Kor 7:39; 2 Kor 6:14-7:1). Hierin was daar egter ook soepelheid, veral as een party ná die huweliksluiting gelowig geword het maar die ander party nie (vgl 1 Kor 7:12-16). In elk geval was daar niks wat verhoed het dat iemand uit ‘n ander volk met ‘n Israeliet trou nie, mits daardie persoon die Israelitiese/Joodse geloof aanvaar. In die Ou Testament is die klassieke voorbeeld dié van Rut, die Moabitiese skoondogter van Naomi, wat met Boas, die Israeliet, getroud is en so die voorouer van koning Dawid geword het. Ten grondslag van die Bybelse verbod op gemengde huwelike weens geloofsoortuigings lê die gedagte dat die huwelik nie net ‘n liggaamlike en sosiale eenheid is nie, maar eintlik die kerk in die kleine is. Dis hier waar die geloofsgemeenskap primêr begin en gebou word. En as daar nie oor geloof eenstemmigheid tussen man en vrou is nie, word die volk van God benadeel. Dit is dikwels so dat as man en vrou aan verskillende gelowe behoort, daar geen duidelike geestelike leiding aan die kinders gegee word nie “ter wille van die vrede”. En so eindig die volgende geslag sonder God.

Die feit dat daar geen beletsel in die Bybel is op huwelike tussen verskillende rasse nie, beteken nie dat dit altyd aan te beveel is nie, gewoon omdat die huwelik ‘n intieme lewensgemeenskap tussen twee persone is. Dit is al klaar “moeilik” om met iemand vanuit jou eie ras- en kultuurgroep, waar daar met die wegspring baie gemeenskaplikhede is, oor die weg te kom. Hoeveel te meer nog as dit met iemand uit ‘n ander kultuur- of rasgroep is. Tog is daar talle voorbeelde van sulke gemengde huwelike wat baie geslaagd is. Dit kan werk. Punt is: Rasgemengde huwelike is ‘n persoonlike keuse tussen twee individue. Daar is niks in die Bybel wat dit verbied nie. Hulle moet net die konsekwensies vooraf baie goed bereken en vir die regte redes trou, nie om een of ander punt te bewys nie. Maar waar daar opregte aangetrokkenheid en liefde is, is daar geen rede waarom so ‘n huwelik nie kan slaag nie.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

Mariana vra:

Kan Satan en demone “gebind” word? Kan gelowiges deur demone beïnvloed word? Die antwoord op demoniese beïnvloeding: “Onderwerp julle aan God; weerstaan die duiwel, en hy sal van julle wegvlug” (Jak. 4:7). “Wees nugter en waaksaam, want julle teëstander, die duiwel, loop rond soos ʼn brullende leeu en soek wie hy kan verslind. Hom moet julle teëstaan…” (1 Pet. 5:8, My beklemtoning). “Trek die volle wapenrusting van God aan, sodat julle staande kan bly teen die liste van die duiwel” (Ef. 6:11). (Let wel, weereens word daar niks gesê van die duiwel of demone wat gebind moet word nie). Hoe onderwerp jy jou aan God en hoe weerstaan jy die duiwel? Wat van Matt. 18:18?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Hier is twee sake ter sprake: 1. die binding van die duiwel/demone, en 2. die moontlike beïnvloeding van gelowiges deur die duiwel/demone.

Ek vermoed die agtergrond van die vrae is die hele verskynsel van duiwelbesetenheid en gevolglike “geestelike oorlogvoering” waar die duiwel “gebind” moet word, en nie maar net die algemene stryd wat elke gelowige daagliks teen die bose voer nie. My antwoord neem dus hierdie agtergrond in ag.

Eerstens die kwessie van die binding van die duiwel of demone. Ons lees net op een plek in die Nuwe Testament van die binding van die duiwel, naamlik Op 20:2 waar ‘n engel die duiwel bind en in die onderaardse diepte gooi, waar die duiwel vir ‘n duisend jaar opgesluit word, waarna hy vir ‘n kort rukkie vrygelaat word om sy verwoestingswerk aan te rig, net voordat hy en sy trawante finaal verslaan word (Op 20:10).

Ons moet onthou dat Openbaring ‘n apokaliptiese geskrif is wat oorvloedig van beeldspraak gebruik maak om sy boodskap oor te dra. Tradisioneel is daar ‘n verskeidenheid van interpretasies van Op 20, waarvan die chiliastiese interpretasie een is. Hiervolgens lê die duisendjarige vrederyk nog in die toekoms. Christus keer dan terug vir die eerste keer, bind die duiwel en heers letterlik vir ‘n 1000 jaar (die sg Messiaanse vrederyk), waarna die duiwel dan losgelaat word om vir ‘n kort rukkie “te heers”, net om by die tweede en finale wederkoms van Christus finaal in die poel van vuur, waar die draak en vals profeet reeds is, gegooi te word.

By verre die meerderheid van geleerdes lê Op 20 egter so uit dat die binding van Satan reeds plaasgevind het met die eerste koms van Christus 2000 jaar gelede, en dat ons nou in die simboliese duisendjarige vrederyk leef waar die werk van Satan, hoewel dit steeds voortgaan, beperk word deur die oorwinning wat Christus aan die kruis en deur sy opstanding en hemelvaart behaal het. Slegs “aan die einde van die tyd” (niemand weet wanneer nie) sal Satan sy “normale” verwoestingswerk intensiveer (hy word “losgelaat”), waarna die eindoordeel sal aanbreek. Volgens hierdie hoofstroominterpretasie – wat volle erkenning gee aan Openbaring as simboliese boek wat Christus se oorwinning oor Satan telkens in konsentriese sirkels regdeur die geskrif weergee – is Satan tans gebind (natuurlik relatief gesproke) en leef ons nou in die tyd van die wêreldwye verkondiging van die verlossing en oorwinning wat Christus gebring het met sy eerste koms. (Terloops, 1000 is ‘n simboliese getal – tien [volmaakte getal] tot die mag drie, wat dan die volkome mag van God oor die bose uitdruk.) Punt is: hierdie “binding” van Satan het die algemene betekenis dat die werk van Satan aan bande gelê is met die koms van Christus. Dit is dus slegs ‘n ander – simboliese – manier van beskrywing van wat ons in die Evangelies aantref waar ons lees dat Jesus die duiwels of demone uitgedryf het. So gesien is die binding van Satan saaklik gelyk aan die uitdrywing van die demone deur Jesus. En laasgenoemde het op sy beurt weer die betekenis dat met die koms van Christus die mag van die Bose gebreek is. Jesus is die sterker Een wat die koninkryk van God op aarde vestig en die greep wat die bose het op die mens, verbreek (vgl Luk 11:20).

Verder, Matt 18:18 (“wat julle op aarde bind, sal in die hemel gebonde wees”) het niks te make met die binding van die duiwel nie. Dit handel hier oor die leer- en dissiplinêre gesag van die kerk. “Bind” en “ontbind” is tegniese terme wat met die gesagvolle optrede van die kerk te doen het. Wanneer die kerk optree teenoor lidmate wat volhardend sondig, en hierin volgens die liefdeswil van God optree, dan sal God die kerk se optrede in die hemel bevestig. Daar is dus ‘n korrelasie tussen wat die kerk op aarde “bind” en “ontbind” en God se optrede in die hemel. Die kerk is so die verteenwoordigers van God se wil op aarde. Maar dit is saak vir ‘n ander gesprek.

Oor die tweede vraag – of gelowiges deur die duiwel/demone beïnvloed kan word – is die kort antwoord “nee”. Gelowiges wat naby Christus leef, het niks te vrees vir die bose nie. Uiteraard hét ons in die algemeen ‘n stryd teen die bose wat altyd gereed staan om ons te verlei tot die kwaad, maar dit het niks te make met toevallige binding en beïnvloeding soos om aan ‘n “heidense” voorwerp te raak waardeur die bose téén die wil van die gelowige toegang tot sy/haar lewe verkry nie. Die enigste manier waarop die bose beslag kan lê op ‘n mens, is wanneer jy doelbewus van God se pad afdwaal en jou met die werk van die bose begin besig hou. Maar so ‘n beslaglegging volg eers na ‘n lang tydperk van volhardende afdwaling, en het ook nie noodwendig “duiwelbesetenheid” tot gevolg nie. Die gelowige wie se hartlike begeerte dit is om in liefde en toegewydheid teenoor God en die naaste te lewe, het niks te vrees vir die binding deur die duiwel of toevallig duiwelse beïnvloeding nie. Die tekste wat die vraagsteller hierbo aanhaal (Jak 4:7; 1 Pet 5:8; Ef 6:11) sê ook duidelik dat daar maniere is om met “duiwelse beïnvloeding” te handel in die normale gang van sake.

Die groot saak is dat ons nie duiwelgefokus of duiwelbehep moet lewe nie. En ek is bevrees dat die hele bedryf rondom “geestelike oorlogvoering” ‘n vorm van duiwelbeheptheid is. Ons fokus moet op Christus en God wees, nie op die duiwel nie. Die duiwel en sy trawante is slegs die donker skaduwees wat sigbaar word wanneer die helder lig van Christus se oorwinning oor alle vyandelike magte in die wêreld, daarop val. Solank ons op die Lig fokus, hoef ons ons nie te veel aan die skaduwees te steur nie. Die duiwel is nie ons aandag, kragte en energie werd nie. Dan bekom hy ‘n status wat hy nie verdien nie. Soos Paulus in Kol 3:2 sê, ons moet ons gedagtes rig op die dinge daarbo, nie op die dinge wat op die aarde is nie. (Met “dinge op die aarde” word bedoel alles wat ons hier kan betower en kan aftrek van ons lewe saam met Christus.) Natuurlik moet ons nie naïef wees oor die verwoestingswerk wat deur die bose aangerig kan word nie. Maar die manier waarop die bose beveg moet word, is nie deur op hom te fokus nie; fokus eerder op die Een wat sterker is. By Hóm skuil ons. En hoe langer en meer ons dit doen, hoe minder word die behoefte om notisie te neem van die bose.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

Inleiding:

Op Radio Kansel se Brandpunt program (06:30-07:00 op 19 Junie 2015) het prof Hennie Stander, ek en Wynand Rossouw ʼn baie interessante gesprek gehad. Dit gebeur dikwels dat goeie Christene die Bybel amper soos ‘n towerspreuk aanwend. Mense sal byvoorbeeld sê: “Ek beroep my op Psalm 91”, en dan bedoel hulle dat God hulle moet beskerm. Of mense plak die teks op hulle karre in die hoop dat hulle nie in ʼn ongeluk sal kom nie of dat die motor nie gesteel sal word nie. Is dit werklik hoe die Bybel bedoel was om gebruik te word? Neig dit nie aan heidense gebruike nie? Die antwoord is “ja”, dit is baie gevaarlik indien ons die Bybel wil gebruik soos ʼn towerspreuk asof daar een of ander krag in die Bybelse verse lê. Mense manipuleer ook dikwels die Bybel om eerder hulle stem en wens te laat hoor as die van God. Onlangs het ek dit eerstehands in ʼn baie sensitiewe situasie beleef. Een van ons goeie vriende se kind het skielik siek geword met Kinkhoes. Uiteindelik is die kindjie opgeneem in die ICU. ʼn Whatsapp groep is gestig en mense het met die beste bedoelings probeer om ons vriende by te staan. In die proses het allerlei tekste links en reg gevlieg. Sommiges het gesê dat die ouers nie bekommerd moet wees nie want die Here het hulle gewys dat Hy die kindjie gesond sal maak. Maar dit het nie gebeur nie. Een dag voor sy eerste verjaarsdag het die kindjie in die hospitaal gesterf. Die ouers is stukkend. Die mense wat die tekste gestuur het voel sleg. Ons almal voel ontbloot en verslaan.

Soms projekteer ons ons ons eie wense op ander mense, en dan dink ons dit is die stem van die Here. Die hartseer is dat ons dikwels slagoffers in die proses skep. So het een ma op ʼn dag vir my vertel dat ʼn pastoor vir haar vertel het dat haar kindjie sieklik is as gevolg van ʼn sonde wat sy begaan het, en daarby ook ʼn teks aangehaal het om sy punt te ondersteun. Dit is nie wat die Here van ons vra nie.

Lees die Bybel altyd in konteks

Het iemand jou al ooit buite konteks aangehaal? Dit gebeur soms dat mense iets wat jy sê uit verband of uit konteks aanhaal, en dan voel mens die behoefte om vir die persoon te sê: “Nee, wat ek eintlik bedoel het was…” Net so dink ek sou ou arme Paulus ook vir ʼn klomp van ons wou kom sê: “Nee, wag, wat jy nou met Romeine 8:28 doen is nie heeltemal wat ek bedoel het daarmee nie. Ons pluk al te maklik ʼn versie hier en ʼn versie daar uit die Bybel en kies dit op so ʼn wyse dat dit eintlik in ons eie raamwerk inpas. Die waarheid is egter dat Paulus byvoorbeeld, sy brief aan die Galasiërs of sy brief aan die Romeine aan ʼn spesifieke groep mense gerig het na aanleiding van en in die konteks van ʼn bepaalde situasie. Konteks is baie belangrik om werklik tot verstaan te kom. Ek lees nou die dag dat ʼn kommunikasiekundige skryf dat tot 80% van kommunikasie tussen mense in die dampkring van die konteks plaasvind, met ander woorde, die atmosfeer waarin iets gesê is, die nie-verbale kommunikasie tussen die sender en die ontvanger van ʼn boodskap. Kom ons verduidelik dit bietjie deur die volgende voorbeeld te gebruik:

Terwyl die man en vrou rustig in die sitkamer sit, hy met sy koerant en sy met haar leesboek, tuur die man by die venster uit en merk op: “Dit lyk my dit gaan reën”. Dadelik staan die vrou op, sit haar boek op die koffietafel neer en loop na buite om die kombers en lakens van die draad te gaan afhaal. Sien jy wat hier gebeur? Die man het nie gesê: “Skat, dit kom reën en ek dink jy moet die wasgoed gaan haal nie.” Hy het ʼn bepaalde stelling gemaak wat in die konteks by die resepsie of ontvangs van die boodskap by sy vrou ʼn bepaalde reaksie tot gevolg gehad het. Beide van hulle het geweet dat Maandag wasdag is, en dat die lakens en die kombers buite was. Albei het geweet dat hulle vanaand graag onder die lakens en kombers wil inkruip. Dus, indien mens nou fikseer op die sin “Dit lyk my dit gaan reën”, mis mens die belangrikste dimensie van die kommunikatiewe handeling, naamlik die aksie van die afhaal van die kombers en lakens van die draad af. Dit is eintlik die punt van die hele saak en wat die man met sy woorde wou kommunikeer. Ons kan dus sê dat die intensie van die spreker juis bestaan het daarin om sy vrou bewus te maak van die bedreiging wat die reën sou inhou vir die lakens. Die punt is dus dat betekenis dikwels in konteks sin maak en dat daar dikwels gelaaide betekenis in stellings kan wees wat die deelnemers in die gesprek verstaan maar wat dalk nie vir die “objektiewe” leser so belangrik is nie. Dit is juis om hierdie rede dat teologie studente vir soveel jare teologie studeer juis om die Bybel binne die antieke konteks te verstaan. Sekere dinge maak net sin in ʼn sekere konteks, taal en kultuur. Onthou, tussen ons en die Bybel is daar eintlik ʼn reuse gaping van 2000 jaar in tyd en daar is ook ʼn kulturele gaping en ʼn taal-gaping. Die Nuwe Testament byvoorbeeld, is oorspronklik geskryf in Grieks. Selfs moderne Griekse mense sukkel om die Nuwe Testamentiese Grieks te verstaan – dit is amper erger as wanneer ons Shakespeare se Engels probeer verstaan! In sekere tale is daar sekere uitdrukkings wat eie is aan ʼn bepaalde groep en tyd. Vat maar die voorbeeld: “Hy het al weer die hasepad gekies”. In Engels, indien mens dit direk sou vertaal, sou dit geen sin maak nie: “He chose the rabbit-road again”. In Engels het mens nie so ʼn uitdrukking nie. Daarom kan die Engelse persoon nie die woorde letterlik opneem nie. Dit gaan tog tot misverstand lei! Mens moet dit baie mooi in Engels met ander woorde beskryf om die saak of punt wat gekommunikeer word reg oor te dra. Net so is dit met die Bybelse teks. Ons kan nie sommer net aanneem dat indien ons in die Bybel lees: “Julle is tot alles in staat…” of “Wat ook al julle in My naam vra sal ek julle gee” net so, letterlik geïnterpreteer moet word nie. Net soos Rabbit-road nie letterlik geïnterpreteer kan word nie. Daar is dus nie ʼn een tot een korrelasie tussen die woorde en die letterlike toepassing daarvan nie. Mens moet dus altyd eers vra: “Wat is die konteks waarin Paulus of Johannes dit gesê het?” “Wat bedoel hulle presies met wat ook al?”. Indien ons die Bybel sommer net so, onnadenkend interpreteer, mag ons dalk dink dat ons op God se woord staan en die Bybel alleen net so lees soos dit daar staan. “God said it, therefore I do it”. Maar die waarheid is egter dat so ʼn persoon eintlik aantoon hoe min hulle werklik van taal, konteks en betekenis verstaan. In die teologie noem ons dit hermeneutiek – of die studie van hoe kommunikasie werk en hoe daar tot “verstaan” gekom kan word. Indien mens bewus word van die meervoudige dimensies van taal, dan raak mens baie versigtig om nie te vinnig te sê “so spreek die Here nie”. Mens raak ook baie versigtig om die Bybel nie sommer te vinnig te gebruik as ʼn soort towerboekie nie. Inteendeel, mens ontwikkel eerder ʼn begeerte om die teks verantwoordelik te lees. Dit behels dat mens jouself blootstel aan perspektiewe wat jou kan help om die agtergrond van die Bybel te verstaan, en om moeite te doen met die studie van die Woord van God. Daar is baie hulpmiddels op die mark. Indien jy nog nie so iets het nie, koop gerus vir jou ʼn verklarende Bybel. So ʼn Bybel begin met ʼn kort agtergrondstudie van die konteks van die skrywer en die ontvangers van die boodskap en die hoof temas van die Bybelse boek of brief. Dan volg daar ʼn vers vir vers kommentaar op die teks wat jou in staat stel om die kommunikasie tussen lyne raak te sien. Een van my gunsteling boeke is die van Prof Hennie Stander met die titel “Hoe om die Bybel beter te verstaan” (Carpe Diem, 2003). Die boek hanteer die belangrikste dimensies waaroor ek hier skryf en bied dit aan met praktiese voorbeelde wat jou sal help om dinge maklik te verstaan en insig te kry in moeilike hermeneutiese sake.

Een laaste gedagte: Die ouens van ISIS wat mense in die naam van Mohammed onthoof, glo dat hulle die Koran reg en letterlik interpreteer. Hulle doen gewoon wat die teks sê. Die probleem is egter dat daar in die einste Koran ook baie dele is wat toleransie en sensitiwiteit vir die buitestander beklemtoon. Hulle kies ook maar die verse wat hulle wil ter wille van hulle eie ideologiese en politieke gewin. Dikwels doen Christene dieselfde. Die les wat ons by ISIS kan leer is dat mens baie baie versigtig moet wees met jou interpretasie van geskrifte en dat mens nie te vinnig God in ʼn boksie moet probeer sit om jou eie belange en wense te bedien nie. Onthou dat wanneer jy sê “Ek lees die teks en doen net wat die teks sê” dit gewoon nie so eenvoudig is nie. Dit wys eintlik hoe min jy verstaan van die aard van antieke tekste en die aard van kommunikasie waarin 80% van kommunikasie dikwels in konteks buite woorde sin maak. Kom ons raak nederig en luister eerder na God as wat ons te vinnig namens Hom wil praat of Hom wil probeer manipuleer vir ons eie gewin. Uiteindelik is God nie ʼn akteur in ons storie nie, maar is ons die akteurs in God se storie. Een van die vrug(te) van die Gees is nederigheid. Hoe slimmer en ouer ons word, hoe meer besef ons hoe min ons werklik van God en die lewe verstaan en hoe meer skep mens ruimte in nederigheid en “compassion” vir ander.

Skrywer:  Prof Kobus Kok