‘n Leser vra:

Hoofbedekking

1.1 Wat word bedoel met vroue moet hul hoofde bedek “ter wille van die engele” (1 Kor 11:10)?

1.2 Watter tipe bedekking word bedoel?

1.3 Is die verwysing na enige vrou, of getroude vrouens?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

1. Hoofbedekking

1.1        Wat word bedoel met vroue moet hul hoofde bedek “ter wille van die engele” (1 Kor 11:10)?

Net eers ‘n bietjie agtergrond om hierdie vers in sy konteks te plaas: Paulus is in 1 Kor 11:2-16 besig om ‘n netelige situasie in die gemeente rakende die erediens te ontlont (11:4-5 – “bid of profeteer” – dui op handelinge in die openbare erediens). Daar was blykbaar vroue wat hulle nuutgevonde vryheid in Christus gebruik het om téén die gebruike van die tyd in sonder hoofbedekking die erediens by te woon (oor die hoofbedekking van vroue, kyk verder onder 1.2). Dit het baie gemeentelede ontstem, want dit het ‘n konnotasie met losbandigheid en prostitute meegebring. Loshangende hare, of hare wat heeltemal afgeskeer was, is veral met opstandigheid, losbandigheid en prostitute in verband gebring (vgl Paulus se argument in 11:5-6). Gemeentevroue wat hieraan meedoen, se goeie reputasie kom dus onder verdenking. Die situasie in die gemeente het gedreig om hande uit te ruk en Paulus probeer nou om orde te skep. Hy doen dit deur veral vier argumente te gebruik: die teologiese orde (11:3-7), die skeppingsorde (11:8-10), die natuurlike orde (11:14-15), en argumente uit die sosiale gebruike van destyds (die hele kwessie van vroue se haredrag, 11:5-6,10). Paulus se basiese argument is een van orde: dat God die hoof is van Christus, Christus die hoof van die man, en die man die hoof van die vrou. Die man en vrou moet daarom, volgens die gebruike van die tyd, ‘n sigbare aanduiding hê van hierdie gesagsverhoudings. En volgens die sosiale gebruike van destyds was ‘n hoofbedekking aanduiding dat die vrou die man se gesag aanvaar en haarself so gewillig laat inskakel by God se orde vir die gemeente.

Terloops, dit is moeilik om te sê of Paulus hier net van die getroude vrou praat. Nêrens word dit eksplisiet gesê nie. Vanuit wat ons weet van destyds, sal dit in die eerste plek hier gaan oor die getroude vrou, hoewel dit tog lyk asof Paulus opmerkings maak oor die posisie van man en vrou in die algemeen, getroud of nie.

In 11:10 maak Paulus dan melding van die dra van die hoofbedekking “ter wille van die engele”. Dit is deel van die skeppingsorde-argument. Engele het in die Joodse teologie van destyds ‘n belangrike bemiddelende rol gespeel. Hulle het dikwels as God se boodskappers opgetree (vgl Luk 2:10), en volgens Paulus het God selfs sy wet deur middel van engele aan die volk Israel gegee (Gal 3:19). Selfs nadat die skepping tot stand gekom het, het die engele/hemelwesens ‘n rol gespeel (Job 38:7). Hulle is getuies van alles wat God doen (1 Kor 4:9; Ef 3:10; 1 Tim 5:21). Hulle is dus ook getuies van die orde wat God in die skepping daargestel het vir man en vrou. Die mees voor die hand liggende verklaring vir “ter wille van die engele” is gevolglik dat Paulus die vrou oproep om nie net ter wille van die man nie, maar ook ter wille van die engele wat alles volgens God se orde wil laat geskied, die hoofbedekking te dra as simbool van haar aanvaarding van God se skeppingsorde. Paulus voer waarskynlik die engele in die argument in om dit vir die vrou makliker te maak om God se orde te gehoorsaam. As sy miskien nog twyfel oor die man se gesag, dan kan sy tog nie twyfel hê oor die engele nie. Hulle is God se diensknegte in die hemel. Ook hulle verwag dit van die vrou; hulle waak immers oor God se gesag, en die vroue wil hulle tog nie teleurstel wees nie.

Net vir die interessantheid: Daar is ook ‘n ander verklaring vir die uitdrukking “ter wille van die engele”, naamlik dat vroue ‘n hoofbedekking moet dra om hulle te beskerm teen die blikke van (bose) engele wat die vroue dan sou wou verlei (vgl Gen 6:2). Daar is egter te veel besware teen hierdie verklaring om dit ernstig te neem (bv, Paulus verwys nooit na bose engele in sy briewe nie). Dié verklaring word dus daar gelaat.

Dít is dan hoe die saak staan met die argument vir destyds. Die vraag is nou: wat moet ons met Paulus se argument maak vir vandag? Het dit nog enige relevansie vir hedendaagse kerklike verhoudings tussen man en vrou, of selfs vir die kleredrag van vroue – in die algemeen en in die kerk? Dit is duidelik dat Paulus se hele argument geklee is in die opvattings van destyds. Hy probeer verhoed dat ‘n potensieel plofbare situasie hande uitruk en die gemeente skade ly. Daarom waarsku hy dat mense nie twisgierig moet wees nie (11:16). Dis asof hy daarmee wil sê: die hoofbedekking-kwessie is na alles nie so belangrik nie; wat belangrik is, is julle gesindheid en houding oor en diensbaarheid in die gemeente volgens die orde wat God daargestel het. Aanvaar dit en konsentreer op die belangrikste dinge. Hy volg dieselfde strategie later ook in 1 Kor 13:13. Wanneer hy die gawes van die Gees behandel in 1 Kor 12 en 14, wat baie emosie gaande gemaak het, handel hy tussenin (1 Kor 13) oor die belangrikste, die liefde. Dis asof hy wil sê: die gawes is belangrik, maar die heel belangrikste is die liefde; daarsonder beteken die gawes eintlik niks.

Verder moet ons ook opmerk dat hoewel Paulus ‘n bepaalde orde vir man en vrou handhaaf in 1 Kor 11, hy in dieselfde asem ook noem dat vrou en man gelyk is voor God: ook die man is nie sonder die vrou nie, en in elk geval is beide onder God se gesag (11:11-12). Paulus werk dus in die rigting van gelykheid van man en vrou voor die aangesig van God. In Gal 3:28 stel hy dit ronduit dat daar nou in Christus nie meer man of vrou is nie, maar dat beide een is in Christus. Dít is vir Paulus die belangrikste. Ja, die vroue moet ter wille van die vrede en hulle diensbaarheid in die gemeente die orde aanvaar soos deur God bepaal, maar die eintlike ding wat Paulus wil sê – revolusionêr vir sy tyd! – is dat God man en vrou gelyk gemaak het voor sy aangesig en dat elkeen vanuit eie aard God van harte moet dien. In Ef 5:21-33, waar Paulus ook oor die verhouding tussen man en vrou handel (hier spesifiek oor die getroudes), sê hy ronduit dat man en vrou aan mekáár onderdanig moet wees – uit eerbied vir Christus (5:21). En hoewel hy later praat oor die man as hoof van die vrou, gaan dit vir hom meer daaroor om die man in te bind onder die gesag van Christus en om hom dit op hart te druk dat hy as hoof van die vrou haar moet versorg en liefhê soos Christus die gemeente liefhet (5:25-30). Dit gaan dus nie daaroor dat die een oor die ander heers nie, maar dat hulle mekaar in liefde dien.

Mens kan dus nie vanuit 1 Kor 11:2-16 op ‘n reglynige manier vandag daarop aandring dat vroue moet aantrek soos in die antieke tyd (hoofbedekking) as aanduiding daarvan dat hulle die man se hoofskap aanvaar nie. Dit was spesifieke opdragte vir ‘n bepaalde tyd en sosiale omstandighede. Intussen het opvattings verander en leef ons in ander tye. Die klem behoort nou meer te val op die vennootskaplike verhouding tussen man en vrou – waar take, verantwoordelikhede en wedersydse respek op ander maniere uitgeleef word as destyds. God se orde kan steeds gerespekteer word – mans hoef nie vroue te wees, en vroue nie mans nie, maar elkeen moet na eie skeppingsaard uitdrukking gee daaraan dat hulle gelyke vennote van mekaar in diens van God is.

1.2        Die tipe hoofbedekking wat destyds gegeld het, verskil van volk tot volk en van streek tot streek. Historiese ondersoek toon duidelik dat daar nie ‘n absolute eenvormige drag vir vroue was nie, ook nie wat die hare betref nie. Sommige het slegs die hare opgebind met ‘n ornamentele bandjie of strikkie in die hare (amper soos wat mens vandag sien), ander het sommer die los oorrok hoër opgetrek sodat dit die kop toegemaak het, nog ander het die tipiese loshangende sluier gedra wat die hare en soms ‘n gedeelte van die gesig bedek het. Ons kan dus nie met alle sekerheid sê dat ‘n vrou wat destyds in die openbaar sonder ‘n sluier verskyn het, sonder meer as iemand met losse sedes gesien sou word nie. Wat ons wel kan sê, is dat Joodse vroue, waar hulle ook al gewoon het in die destydse Romeinse Ryk, oor die algemeen meer beskeie geklee gegaan het as die gemiddelde Griekse of Romeinse vrou. Die meeste Joodse vroue het in die openbaar gesluier gegaan, wat die kop en gesig taamlik dig gesluier gelaat het sodat in bepaalde gevalle selfs die gelaatstrekke nie sigbaar was nie. Maar ook hier was daar nie ‘n vaste patroon nie.

Wat Paulus se voorskrifte oor die vrou se drag in 1 Kor 11 betref, moet ons eerder aanvaar dat hy na ‘n tradisie verwys wat in die kerke gevolg is wat uit sy bediening tot stand gekom het (11:16). Dit het spesifiek oor die drag en gedrag van vroue in die erediens gehandel. Hieroor was daar waarskynlik ‘n bepaalde tradisie waar vroue gesluier gegaan het (vgl 11:2) en wat breedweg met die sosiale patrone van destyds verband gehou het. Miskien het Paulus in navolging van strenger Joodse gebruike daarop aangedring dat vroue meer beskeie in hulle kleredrag moet wees en nie die avant-garde modegiere van bevryde Griekse en Romeinse vroue, in die kerk moet invoer nie. In die gemeentes van Christus gaan dit nie oor persoonlike vryheid wat ten alle koste nagejaag moet word nie, maar oor die onderwerping aan God se orde en gesag. En vir Paulus het dit tot uitdrukking gekom in ‘n meer beskeie kleredrag vir vroue, wat die sluier ingesluit het. Die klem moet op aanbidding en diensbaarheid val, nie op persoonlike vryheid en die nuutste modegiere nie.

1.3        Reeds beantwoord onder 1.1 hierbo.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

‘n Leser vra:

Volgens die Bybel pleeg ‘n vrou wat trou met ‘n geskeide man (man nie geskei a g v derde party nie), egbreuk in die oë van die Here.

1.1    Beteken dit dat elke intieme daad in so ‘n huwelik, owerspel en fornikasie is?

1.2    Al is die huweliksbelofte in die kerk afgelê, was die man volgens God se wette steeds verbind aan sy eerste vrou. Sou so ‘n huwelik in die skeihof eindig, die vrou vra en kry vergifnis en sy ontmoet ‘n man wat in die Here is; sou sy vry wees om te trou?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Volgens die Bybel pleeg ‘n vrou wat trou met ‘n geskeide man (man nie geskei a g v derde party nie), egbreuk in die oë van die Here.

1.1        Beteken dit dat elke intieme daad in so ‘n huwelik, owerspel en fornikasie is?

In die vraag hierbo word ‘n paar aannames gemaak wat met die eerste oogopslag te wetties en letterlik geïnterpreteer word vanuit die Bybelteks. Hertrou na egskeiding is ‘n ingewikkelde saak wat nie sonder meer reglynig vanuit ‘n enkele Bybelteks afgelees kan word sonder dat die bedoeling van die teks eers na behore onder die loep geneem is en die spesifieke omstandighede van die eietydse situasie in ag geneem is nie. Eers dan kan mens probeer om ‘n koers en rigting aan te dui wat kan aanspraak maak op Bybelse begronding. Wat hieronder aangebied word, kan dus niks meer wees nie as net die trek van breë riglyne oor die teks waarna verwys word.

Ek vermoed die teks wat ter sprake is in die stelling hierbo – “volgens die Bybel” – is Matt 5:31-32, waar daar staan dat as iemand sy vrou skei om enige ander rede as owerspel, hy veroorsaak dat die vrou egbreuk pleeg, en wie met die geskeide vrou trou, pleeg ook egbreuk. In Matt 19:9 word bygevoeg dat die man wat sy vrou skei, behalwe oor owerspel, sélf ook egbreuk pleeg. In Mark 10:11-12 word ook na die vróú verwys – as sy van haar man skei, bedoelende: as sy die oorsaak en inisieerder van die egskeiding is en weer trou, dan is sy ewe skuldig aan egbreuk. Man en vrou word dus hier op gelyke basis verantwoordelik gehou vir die huwelik.

Ons het hier ‘n paar beginsels omtrent die huwelik wat neergelê word deur Jesus: 1. Die huwelik is in sy wese ‘n permanente verbintenis; 2. Die man wat sonder grondige rede (owerspel) van sy vrou skei, pleeg egbreuk; 3. Die man wat só van sy vrou skei, veroorsaak dat sy vrou ook egbreuk pleeg en dat enigiemand wat weer met haar trou, ook egbreuk pleeg (omdat in die oë van God die eerste huwelik na regte nog bestaan); 4. Vir die vrou geld dieselfde as sy die inisieerder van die egskeiding is.

Met hierdie uitsprake wou Christus nie mense se lewens onmoontlik maak wat deur egskeiding geraak is nie, maar wou Hy orde skep in die destydse klimaat waar mans – en soms ook vroue – sommer ligtelik van hulle vrouens geskei het. Hy belig weer die oorspronklike bedoeling van die huwelik – ‘n permanente lewenseenheid wat ernstig geneem moet word – en verder neem Hy in die besonder die vrou in beskerming. Sy is dikwels in ‘n onmoontlike situasie ingedwing deurdat die man haar sonder enige geldige rede geskei het. Om te kon oorleef, moes sy weer so gou as moontlik trou. En dan, sê Jesus, word sy eintlik in ‘n staat van egbreuk ingedwing wat sy nie gewil het nie. Die onus vir ‘n gelukkige huwelik is dus net soveel die man se verantwoordelikheid as die vrou s’n.

Die punt van Jesus se uitsprake is dus om die heiligheid van die huwelik as Goddelike instelling te beskerm sodat daar nie op ‘n ligtelike en ligsinnige manier mee omgegaan word nie. En natuurlik om die sondige en liefdelose praktyke van mense – selfs godsdienstige mense! – aan die lig te bring. Ons leef egter in ‘n gebroke werklikheid. Waar ‘n egskeiding wel plaasgevind het – om watter rede ook al – en daar ‘n tweede huwelik tot stand kom, word egpare vanuit bg uitsprake van Jesus opgeroep om hulle lewenspad in oënskou te neem, dit te belig in God se liefdeswil, daaroor in berou belydenis te doen soos nodig, en vervolgens die nuwe huwelik te koester en tot eer van die Here daarmee om te gaan. Die egpaar hoef nie te voel dat hulle nuwe huwelik vanweë die foute van die verlede gedoem is tot mislukking of in sonde voortbestaan en dat mens glad nie God se seën op die huwelik kan vra of verwag nie. As daar opregte belydenis van skuld by ons is en die hartlike begeerte om na sy wil te lewe, dan vergewe God ons sonde en stel Hy ons vry in ‘n nuwe lewe wat ons tot eer van Hom moet lewe. Dis alleen die verharding van harte en volharding in die sonde (in hierdie konteks: onverantwoordelike skei en trou, skei en trou, skei en trou) wat veroordeel staan deur God. Maar wanneer die hartseer van egskeiding ook in die lig van God se wil en genade hanteer word, en die nuwe huwelik aanvaar word uit sy hand, kan die egpaar ook hierdie nuwe lewenspad loop met die volle vertroue dat hulle die seën van die Here kan verwag.

1.2        Al is die huweliksbelofte in die kerk afgelê, was die man volgens God se wette steeds verbind aan sy eerste vrou. Sou so ‘n huwelik in die skeihof eindig, die vrou vra en kry vergifnis en sy ontmoet ‘n man wat in die Here is; sou sy vry wees om te trou?

Die vraag is in beginsel reeds geantwoord by 2.1 hierbo. As die beginsels en riglyne wat hierbo gestel is, gevolg word, is daar geen rede waarom so iemand nie vry is om weer te trou nie. Maar dit gaan nie daaroor om maar net die “wetsbepalings” streng te volg en dan is alles weer reg nie. Daar moet veral aan die gees van die wet voldoen word. Die wetsbepalings is eintlik net daar vir dié wie se harte hard is (Matt 19:8).

As die gees van die wet rakende huwelike uitgeleef word, dan word die intieme liefdesband tussen man en vrou in die huwelik eerbiedig, en dan word die huwelik as ‘n permanente lewensverbintenis waar man en vrou mekaar in liefde ondersteun, uitgeleef. Egskeiding is dan hoogs uitsonderlik, en wanneer ernstige probleme ontstaan waar egskeiding ‘n moontlikheid is (bv weens owerspel), moet hard probeer word om eers versoening te bewerkstellig. (Let wel: owerspel verplig nie tot egskeiding nie, maar is hoogstens ‘n toegewing as dit nie anders kan nie. Vir Christene is die eerste opsie egter altyd om te kyk of versoening, restitusie en herstel nie moontlik is nie.) Verder volgens die gees van die wet: wanneer ‘n huwelik onherstelbaar verbrokkel het en daar wel egskeiding plaasvind, word nie gevra of daar formeel aan bepaalde reëls voldoen is voor ‘n tweede huwelik kan plaasvind nie, maar word ‘n tweede kans met dankbaarheid uit die hand van die Here ontvang en word daar met hernude toewyding aan die tweede huwelik gewerk. En dié pad word ook met die hulp van kundiges in huweliksberading aangepak sodat die nuwe paartjie as mense wat waarlik vrygemaak is van die verlede die tweede huwelik kan aanpak.

Ten slotte, indien bg vraag (vry om weer te trou?) voortspruit uit ‘n werklike situasie, stel ek voor dat die betrokkenes die hele saak van A tot Z deurpraat met ‘n kundige en vertroude huweliksberader sodat daar afsluiting van die verlede en toewyding aan die nuwe huwelik kan plaasvind.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

Johan vra:

Vraag 1
Waar het Abel sy vrou gekry as hulle maar net op die oomblik 3 persone was?
Vraag 2
Hoeveel skeppinngsverhale is daar in die Bybel ?
Vraag 3
Was daar dinosourusse op die aarde en het hulle gelewe in Adam se tyd?
Vraag 4
In die woord sê dit dat jou naam voor die grondlegging van die aarde in die Boek
van die lewe geskrywe is. Verduidelik asb.

Antwoord

Prof Marius Nel antwoord

Vraag 1

Waar het Abel sy vrou gekry as hulle maar net op die oomblik 3 persone was?

Genesis 1-11 skryf oergeskiedenis met min ekstra inligting. Die teks dui nie aan met wie Abel getrou het nie; wel dat hy getrou het.

Vraag 2
Hoeveel skeppinngsverhale is daar in die Bybel ?

Sommige geleerdes meen dat Gen 1:1-2:4a ‘n aparte skeppingsverhaal is van die verhaal wat in Gen 2:4b begin. ‘n Mens kan dit egter ook as een verhaal lees.

Vraag 3
Was daar dinosourusse op die aarde en het hulle gelewe in Adam se tyd?

Die Bybel dui dit nie aan nie. Onthou dat die Bybel vir ons die weg na saligheid aandui en nie gegee is om ons nuuskierigheid oor allerlei wetenskaplike en historiese vraagstukke te bevredig nie.

Vraag 4
In die woord sê dit dat jou naam voor die grondlegging van die aarde in die Boek van die lewe geskrywe is. Verduidelik asb.

Ek meen dit verwys na God se voorkennis. Omdat Hy buite tyd en ruimte bestaan wat ons lewe kenmerk, sien Hy alles asof dit in een oomblik is. En daarom weet Hy wat ons lewensdae behels en ook of ons vir Hom gaan kies.

Skrywer:  Prof Marius Nel

Willie vra:

1. Watter taal het Josef en die Egiptenare gepraat tydens sy verblyf in Egipte ?
2. Het Jakob en sy seuns in dié tyd Hebreeus gepraat ?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Ek beantwoord vraag 1 en 2 saam omdat mens hulle nie werklik uitmekaar kan haal nie.

Allereers moet mens sê dat die voorgeskiedenis van die Israeliete, wat historiese detail, datums en taal betref, in ‘n taamlike waas gehul is. Die rede hiervoor is dat dit baie moeilik is om die gebeure wat in die Bybel – in hierdie geval die Ou Testament – opgeteken is, met buite-Bybelse bronne te korreleer. In hierdie verband praat ons gewoonlik van ‘n relatiewe en absolute raamwerk. Eersgenoemde is die poging om net die Bybelse gegewens self in ‘n geheelraamwerk te plaas (dit is klaar moeilik genoeg); laasgenoemde is om hierdie raamwerk en buite-Bybelse gegewens te sinkroniseer sodat ‘n totale historiese prentjie geskilder kan word. Veral wat die voorgeskiedenis in Genesis betref, skets die Bybel ‘n verhaal met weinig historiese dekor. Dit is soms asof die Bybelfigure op ‘n planeet van hul eie is, asof daar niks anders in daardie tyd gebeur het as wat in die Bybel opgeteken staan nie. Twee voorbeelde sal die dilemma illustreer: (1) daar is geen vermelding van enige van die aartsvaders – Abraham, Isak en Jakob – in enige buite-Bybelse bron nie, en daar sal waarskynlik ook nooit getuienis hiervan opduik nie, gewoon omdat die aartsvaders nie belangrike antieke figure was soos konings wat ‘n impak op die wêreldgeskiedenis gemaak het nie. (2) Daar is geen vermelding van die Israeliete se verblyf in Egipte in eksterne bronne nie, ook nie van die name van die Egiptiese farao’s wat in die Bybel genoem word wat ons in staat kan stel om die Israeliete se verblyf min of meer te korreleer met buite-Bybelse historiese data nie. Die beste wat historici kan doen, is om scenario’s op te stel vanuit Bybelse gegewens en dit so ver moontlik in verband te bring met ‘n tydperke en gebeure vanuit die algemene geskiedenis waar hulle die beste inpas. Weens hierdie vae aanduidings spreek dit vanself dat geleerdes soms drasties van mekaar verskil oor hierdie scenario’s. Tog is daar ‘n soort konsensus wat ons in staat stel om die vrae van die vraagsteller by benadering te antwoord.

Die taal waarin die Ou Testament opgeteken is, is Hebreeus. (Enkele dele is ook in Aramees.) Hieruit sou mens kon aflei dat die aartsvaders Hebreeus gepraat het. Maar dit sou ‘n oorvereenvoudiging wees. Laat ek verduidelik. Hebreeus behoort tot die Noordwes-Semitiese taalgroep. Hierdie taalgroep sluit ook ander Semitiese tale in soos Ugarities, Fenisies, Moabities en Aramees. Hebreeus is waarskynlik in Palestina (Kanaän) gepraat van ongeveer 1500-500vC, waarna Hebreeus deur Aramees verdring is toe laasgenoemde die omgangstaal van die uitgebreide Persiese Ryk geword het. Aramees was ook die taal van die Jode in die tyd van Jesus. Hebreeus het wel as religieuse taal bly voortbestaan, maar net in geskrewe tekste, soos die Ou Testament.

Maar watter taal het die aartsvaders gepraat? Abraham kom oorspronklik uit Ur en Haran in Mesopotamië (Gen 11:27-32). Hiervandaan het hy later na Kanaän verhuis (Gen 12:5-6). Geleerdes stel dié verhuising op enigiets tussen die 20e en 17e eeu vC, met die 1800’s die waarskynlikste opsie. Toe Abraham nog in Mesopotamië was, was hy en sy mense waarskynlik deel van die sogenaamde Amoritiese (“Westerse”) nomade wat hulle in Mesopotamië gevestig het. Hulle sou dan “Amorities” gepraat het. Sommige geleerdes bring dit in verband met ‘n vroeë vorm van Aramees, ‘n Noordwes-Semitiese dialek wat in Bo-Mesopotamië ontwikkel het. Ons weet dat Abraham se familie wat in Mesopotamië agtergebly het, Aramees gepraat het. Ons lees byvoorbeeld in Gen 31:47 dat Jakob ‘n ooreenkoms met sy oom Laban aangegaan het en ‘n klipstapel as getuienis hiervan opgerig het. Die naam van die klipstapel is in “Laban se taal” en in “Jakob se taal” opgeteken. Die naam van die klipstapel in “Laban se taal” is ‘n Aramese woord (vgl ook Gen 31:24). Die naam van die klipstapel in “Jakob se taal” is ‘n Hebreeuse woord, maar ons kan nie hieruit summier aflei dat Jakob die Hebreeus gepraat het wat in ons Ou Testament voorkom nie, want die skrywer noem bloot wat die klipstapel se naam in Hebreeus is ter wille van die Hebreeuse lesers van sy eie tyd. Wat eerder gebeur het, is dat die aartsvaders aanvanklik met die Mesopotamiese dialek, Aramees, na Kanaän toe getrek het, en daar onder invloed van die plaaslike bevolkings geleidelik ander inheemse Noordwes-Semitiese dialekte geassimileer het, waaronder dalk ‘n voorstadium van Bybelse Hebreeus.

Punt is, ons is nie seker watter taal Jakob en sy seuns gepraat het toe hulle later na Egipte verhuis het nie, maar dit was heel waarskynlik ‘n voorstadium van die Hebreeus van die Ou Testament. Om dit verder in perspektief te plaas: Geleerdes noem dat die Hebreeus van die aartsvaders in so ‘n mate verskil het van die Hebreeus in koning Dawid se tyd (ongeveer 1000 vC) dat die aartsvaders en Dawid mekaar nie sou verstaan nie as hulle in die posisie was om met mekaar te praat. Daar lê immers ‘n ontwikkeling van ongeveer 800 jaar tussenin. Dit is vergelykbaar met die verskil tussen Afrikaans en Duits vandag.

Vervolgens, Josef in Egipte. Egipties behoort tot die Afro-Asiatiese taalfamilie en het ‘n baie lang geskiedenis – van argaïese Egipties (voor 2600 vC), wat daarna verskillende fases deurloop het, tot Demoties (vanaf 7e eeu vC) tot Kopties (vanaf 1e eeu nC) tot Egiptiese Arabies (geleidelik vanaf 7e eeu nC tot vandag). Toe Josef in Egipte aangekom het (ongeveer 1700-1600’s vC, indien geleerdes se rekonstruksie van gebeure reg is), sou dit min of meer in die tyd gewees het toe middel-Egipties in Egipte gepraat is (lg van ongeveer 2055-1650 vC). Aangesien die Egipties van daardie tyd bepaalde verwantskappe met Semitiese tale vertoon, is daar sommige geleerdes wat van mening is dat Josef, met sy voorstadium van Hebreeus, en die Egiptenare mekaar min of meer sou kon verstaan. Dit is egter hoogs te betwyfel. Dit is eerder so dat Josef die Egipties van sy dag sou moes aanleer. Uit Gen 42:23 blyk duidelik dat dié voorstadium van Hebreeus en Egipties nie na genoeg aan mekaar was vir wedersydse begrip nie, want toe Josef se broers daar aankom, het hy met behulp van ‘n tolk met hulle gekommunikeer. Josef moes natuurlik aanvanklik ‘n “Egiptiese front” voorhou en durf nie weggee dat hy wel hulle “Hebreeus” verstaan het nie. Hy kon hulle verstaan, nie vanweë die verwantskap tussen middel-Egipties en “Hebreeus” nie, maar omdat Hebreeus sy moedertaal was. Maar sy broers kon hom nie verstaan nie.

Bostaande uiteensetting is hoogs vereenvoudig, maar gee nogtans ‘n beeld van wat moontlik die taalsituasie was in die tyd van Israel se aartsvaders.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl