Jesus se doop – Coen Slabber

Jesus se doop deur Johannes kan as ‘n oorgang tussen Johannes se doop en die Christelike doop gesien word. Dit word algemeen aanvaar dat Jesus se doop deur Johannes ‘n historiese gebeurtenis was – dit het werklik plaasgevind. Omdat die mindere gewoonlik deur die meerdere gedoop word, sou die doop van Jesus deur Johannes as ‘n verleentheid gesien kon word. Daarom beklemtoon al vier evangelies Johannes se verklaring dat die Een wat na hom kom groter as hy is en dat sy doop ook met die Heilige Gees sal wees (Matteus 3:11; Markus 1:7 – 8; Lukas 3:16; Johannes 1:26 – 34).

Johannes se doop was ‘n bekeringsdoop: Bekeer julle, want die koninkryk van die Hemel het naby gekom (Matteus 3:2). Dit was bekering gevolg deur vergifnis van sonde. Nou die dilemma: Hoekom sou Jesus Hom laat doop het, want Hy was tog sonder sonde? Dit word gesien as voorbereiding vir Jesus se aardse bediening – dit is in werklikheid die begin van die Christelike verhaal.

In die evangelies word die doop van Jesus verbind met Jesus se erkenning en aanvaarding van sy spesiale verhouding met God, sy Vader. Jesus se doop was ‘n spesiale gebeurtenis. Die verklaring dat Jesus die Seun van God is en die koms van die Heilige Gees op Hom tydens sy doop, loop parallel met die beloftes gekoppel aan die Christelike doop.

Wat sê die evangelies van Jesus se doop?

1. Markus (1:9 – 11). Jesus kom van sy tuiste in Nasaret en word deur Johannes in die Jordaan gedoop. Jesus het besluit om erkenning te gee aan Johannes se bediening. In 1:5 lees ons dat die mense wat na Johannes gekom het om gedoop te word hulle sondes bely het. Jesus doen dit nie. Jesus is deur Johannes gedoop – Johannes het die doop waargeneem. In 1:10 kry ons ‘n balans: Jesus kom uit die water en die Gees daal uit die hemel neer. Die Gees wat soos ‘n duif neerdaal, mag herinner aan Genesis 1:2 waar die Gees oor die waters gesweef het. Daar was ook ‘n stem uit die hemel: Jy is my geliefde Seun. Oor jou verheug Ek My. Dit herinner aan Psalm 2:7: Jy is my seun, van vandag af is Ek jou Vader. In Psalm 2 word na die koning verwys. Dit word ook toegepas op die dienaar van die Here (Jesaja 42:1). Daar word dit gevolg met die belofte: Ek laat my Gees op hom kom. Hierdie samestelling van Psalm 2 en Jesaja 42 wys vir ons dat Jesus die Koning is, maar ook die lydende Dienaar.
2. Lukas (3:21 – 22): Alhoewel Lukas se beskrywing die korste is, voeg hy drie belangrike besonderhede by wat ons nie elders kry nie:

(a) Terwyl Hy staan en bid. Hy bid nadat Hy gedoop is. Dit was nie ‘n gebed van berou nie.

(b) Hy identifiseer die Gees as die Heilige Gees.

(c) Hy sê dat die Heilige Gees in sigbare gestalte soos ‘n duif op Hom neergedaal het. Die koms van die Heilige Gees op Jesus was sy salwing as Messias.

1. Matteus (3:13 – 17): Die beskrywing stem grotendeels met dié in Markus en Lukas ooreen. Daar is wel ‘n paar onderskeidende punte. Hier lees ons dat Jesus van Galilea na die Jordaan gekom het om deur hom gedoop te word. Ons lees ook dat Johannes beswaar gemaak het: Ek moet eintlik deur U gedoop word, en U kom na my toe? Hierdie gesprek tussen Jesus en Johannes is waarskynlik ingevoeg as reaksie op die probleem wat baie ondervind het dat Jesus gedoop is. Iemand sonder sonde het tog nie die doop nodig nie. Jesus antwoord dat Johannes Hom wel moet doop, want op hierdie manier moet ons aan die wil van God voldoen. Hiermee stel Hy ‘n voorbeeld van gehoorsaamheid vir ons. Matteus verwys ook na die Gees van God en sê: Dit is my geliefde Seun en nie Jy is my geliefde Seun nie.
2. Johannes. Daar is geen direkte verwysing na Jesus se doop in hierdie evangelie nie. Die skrywer aanvaar die gebeure is bekend en al wat hy doen, is om dit te interpreteer. Die doel van die doop was om Jesus te identifiseer. Johannes getuig dat hy die Gees op Jesus sien neerdaal het: Ek het dit self gesien en daarom getuig ek: Hy is die Seun van God (1:34). Johannes getuig ook dat Jesus Christus die sonde van die wêreld sal wegneem. Johannes is die enigste evangelie wat vir ons vertel dat Jesus en sy dissipels mense gedoop het (3:22 – 23; 4:1 – 2). Dat Jesus self gedoop was en dat Hy en sy dissipels mense gedoop het, verduidelik waarom die dissipels kort na Jesus se opstanding die dooppraktyk ingestel het.

Die koms van die Gees soos ‘n duif word in al vier evangelies genoem. ‘n Ander aspek wat ons in al vier evangelies kry, is dat Jesus in die toekoms met die Heilige Gees gaan doop.

Maar hoe het die Christene die doop van Jesus geïnterpreteer? ’n Algemene siening was dat Jesus nie reiniging vir Homself nodig gehad het nie, maar deur sy doop maak Hy voorsiening vir ons reiniging. Soos Ambrosius dit stel: Ons menslike natuur is saam met Jesus in die water.

Deur Hom aan die doop te onderwerp, het Jesus Hom ten volle met die mensdom geïdentifiseer. Sy doop wys dus vir ons dat Hy werklik en ten volle mens was. Vroeë Christelik skrywers verwys gereeld na Jesus se geboorte en besnydenis plus sy doop as tekens van sy menslikheid.

Op 6 Januarie (die fees van Godsverskyning) word Jesus se doop herdenk. Hierdie is die geleentheid waar daarop gelet word dat Jesus deur sy doop water geheilig het en so die basis vir die Christelike doop gevestig het. Soos Gregorius dit stel: Christus is gedoop, laat ons saam met Hom afdaal sodat ons ook saam met Hom kan opstyg.

Die algemene uitgangspunt was dat Jesus, deur Homself te laat doop, die doop geheilig het. Daarom moet ons ook gedoop word. Eintlik het ons meer rede om gedoop te word, want ons is sondaars.

Ter opsomming:

1. Jesus se doop word gesien as ‘n model vir die Christelike doop.
2. Die teenwoordigheid van die duif trek ‘n verband tussen die doop en die koms van die Heilige Gees.
3. Dit word gesien as die oorgang van die ou na die nuwe verbond.

Bibliografie:

Ferguson, Everett (2009); Baptism in the Early Church. William B. Eerdmans Publishing Company

Skrywer: Dr Coen Slabber

Ester – Coen Slabber

Wie was Ester? Mordegai het as voog opgetree vir Hadassa, dit is Ester, die dogter van sy oom, want sy was ‘n weeskind. Ester se familie was onder die ballinge wat koning Nebukadnesar uit Judea ontvoer het. Hulle was lede van die stam van Benjamin. Hadassa beteken mirt (‘n immergroen struik met pers blomme wat vir die maak van parfuum gebruik is). Mirte takkies is simbool van vrede en danksegging. Ester is afgelei van die woord wat in Persies ster beteken. Sommige glo dat die naam Ester met die Babiloniese godin Istar verbind kan word. [Hierdie was ‘n bekende gebruik. So lees ons dat Daniël en sy vriende ook heidense name gekry het – Daniël 1:7.] Die Babiloniërs is later deur die Perse onder Kores verslaan en so word die ballinge deel van die Persiese Ryk.

Mordegai, Ester se oom, was deel van die koning se huishouding. Hulle het nie gebruik gemaak van Kores se toestemming om na Jerusalem toe terug te keer nie.

Koning Ahasveros (beter bekend as Xerxes I) gee ‘n groot onthaal. Op die sewende dag, toe die koning baie vrolik was van die wyn, beveel hy sy paleisbeamptes om koningin Vasti met haar kroon op na hom by die onthaal te bring. Sy weier. Hoekom sou sy weier? Sy was tog bewus daarvan dat die ernstige gevolge mag inhou. Miskien was sy nie lus vir verdere vieringe nie – die onthaal duur immers al sewe dae en almal was dronk. Ander glo dat met haar kroon op beteken dat sy voor die klomp dronk mans moes verskyn met net haar kroon op. So wou hy vir almal wys hoe mooi sy is. Die uiteinde was dat Vasti nie meer voor die koning mag verskyn nie en dat sy vervang sal word met iemand wat haar beter sal gedra as sy. Dit open die pad vir Ester om koningin te word.

Feitlik die hele verhaal van Ester speel in die koninklike paleis in die vestingstad Susan af. Ester se rol as redder van die Jode kom toe Haman beplan dat al die Jode in die Ryk doodgemaak sou word. Dit sou die Jode wat na Jerusalem teruggekeer het ingesluit het. Haman was ‘n Agagiet en was wat ons sou beskryf die eerste minister van Ahasveros. Die koning onderteken die koninklike dekreet vir die uitwissing van die Jode en volgens die Perse mag so ‘n dekreet nooit teruggetrek word nie. [Ons kry dit vandag in die uitdrukking ‘n wet van Mede en Perse – ‘n vaste wet wat geen afwyking of uitsondering toelaat nie.]

Toe Ester en Mordegai hiervan hoor, span hulle saam teen Haman. Dan lees ons hierdie aangrypende woorde van Ester: Gaan maak al die Jode wat in Susan is, bymekaar en vas ter wille van my. Julle moet drie dae, dag en nag, niks eet en drink nie. Ek en my kamerpersoneel sal ook vas. Daarna sal ek na die koning toe gaan, al is dit teen die wet. As ek moet omkom, moet ek maar omkom (4:16).

Een nag kon die koning nie slaap nie. Die annale word vir hom voorgelees. Daarin lees hy dat Mordegai sy lewe gered het waarvoor hy geen erkenning of eerbewys ontvang het nie. Die uiteinde is dat Haman om die lewe gebring word en Mordegai vereer word. Maar die koninklike dekreet staan nog. Die koning gee egter nou aan die Jode die reg om hulleself te verdedig. Dit verhoed die volksmoord.

Om hierdie gebeure te vier is die Purimfees ingestel wat vandag nog deur die Jode gevier word.

Hierdie is ‘n skildery van Rembrandt van Ahasveros, Haman en Ester by die dinee wat sy gegee het.

Daar is ‘n paar belangrike lesse wat ons uit die lewe van Ester kan leer.

(1) Daar is voorbereidingstyd nodig. Ester het toegelaat dat sy voorberei word vir haar taak. God se voorbereidingstyd kan baie lank wees – Moses was veertig jaar in die woestyn voor God hom geroep het om die Israeliete uit Egipte te red. In daardie tyd slyp God ons karakters. Dit is noodsaaklik, want God kan nie ‘n trotse man of vrou gebruik nie.

(2) Ons het God se guns nodig. Ester het die guns van die koning gewen. Selfs van Jesus lees ons: En Jesus het verstandelik en liggaamlik gegroei en in guns by God en die mense toegeneem (Lukas 2:52). As ons ‘n lewe leef wat vir God aanneemlik is, deur sy wil te gehoorsaam, sal ons toeneem in guns by Hom – en ook by mense.

(3) God werk op sy eie tyd. Ester se tydsberekening was reg. Miskien wil God hê dat jy iets vir Hom moet doen. Moenie sommer inspring en begin doen nie. Josef sit in die tronk in Egipte totdat God se tyd vir sy vrylating aanbreek. God sal op sy tyd beweeg as ons getrou bly en luister na sy leiding.

(4) Jou agtergrond beïnvloed nie jou toekoms by God nie. Ester was ‘n weeskind, maar God gebruik haar. Sommige van Jesus se dissipels was vissermanne en tollenaars, maar Hy gebruik hulle. Jou agtergrond bepaal nie wat God met jou kan doen nie – jou geloof is wel bepalend.

(5) Jou sekuriteit lê by God. Almal van ons soek sekuriteit. Ons soek dit by geld, status, ens. Maar dit is geen waarborg nie. Die enigste waarborg vir sekuriteit sal ons by God kry. Ester het selfs as koningin haar lewe gewaag.  Sy sien die koning sonder dat hy haar teenwoordigheid versoek het – iets ongehoord. Maar sy doen dit vir die oorlewing van haar mense.

(6) Daar is beplanning nodig. Ester het nie sommer by die koning ingestorm nie. Sy beplan eers versigtig. Maar in haar beplanning is sy ook gewillig om na ander te luister. Die Jode moes saam met haar vas vir drie dae. Sy nooi die koning en Haman vir ‘n maaltyd, maar stel nie haar versoek nie – sy nooi hulle om die volgende dag weer saam met haar te kom eet. Intussen werk God agter die skerms. Eers toe kom sy met haar versoek. Deeglike beplanning en moed is noodsaaklik.

Ester – ‘n mooi verhaal. As ons mooi lees, sal ons baie by Ester kan leer.

Skrywer: Dr Coen Slabber

Kan Christene mediteer? Kobus Kok

Jackie vra:

Maak meditasie deel uit van die Christelike geloof? 

Antwoord

Prof Kobus Kok antwoord:

Kan Christene Mediteer?

Meditasie is nie net ‘n heidense gebruik nie, maar kom van die vroegste tye af alreeds in die Christelike geloof voor. Die woord meditasie is afgelei van die Latynse woord meditari/meditatio en beteken “om na te dink, oordink, gefokusde nadenke, ens”. Reeds in die Ou Testament kom die gedagte na vore dat gelowiges die Woord moet oordink, en die Hebreeuse woord hāgâ (Hebreeus: הגה‎) druk hierdie gedagte uit. Die Latynse weergawe van die Ou Testament het die Hebreeuse woord  hāgâ met meditatio vertaal.

Die verskil tussen die heidense gebruike en die Christelike meditasie is dat die Christen nie dieselfde fisiese bewegings en posture aanwend nie, en dat die inhoud van nadenke die Skrif is. Mens moet versigtig wees om nie sommer net Oosterse meditasie tegnieke aan te wend en te versmelt met Christelike meditasiepraktyke nie. Ander geloofstradisies moet nooit die unieke aard van die Christendom verduister nie. Tegnieke wat opbouende bydrae tot die unieke aard van die Christelike geloof kan lewer, kan aangewend word. Christelike meditasie behels die nadenke aangaande die Skrif. Wat mens byvoorbeeld kan doen is om ‘n Bybelse vers of die Onse Vader oor en oor op te sê. Indien mens dit doen, fokus mens op elke liewe woord en die betekenis daarvan. Hierdie gebruik kan baie opbouend vir die geloofslewe wees.

So vroeg as die sesde eeu het Benedictiniaanse monnike meditasie in die vorm van die Lectio Divina beoefen. In die vroeë middeleeue het Guigo II die proses van meditasie vir Christene beskryf as lectio (om die Bybel te lees), meditatio (meditasie/herhaling), oratio (gebed) en contemplatio  (nadink). Ander Christelike leiers wat meditasie beklemtoon het was Ignatius van Loyola en Teresa van Avila (lg in 16de eeu).

Indien Christene vandag gefokus nadink oor die Skrif, kan dit heilsaam en opbouend wees op geestelike en selfs fisiese vlak. Onlangse studies in die neurowetenskappe het die positiewe effek van meditasie uitgewys en aangetoon dat dit op fisiologiese vlak bloeddruk en stresvlakke verlaag. Gebed is ook God se gawe aan die mens. Luther was bekend daarvoor dat wanneer hy baie werksdruk gehad het, hy meer gebid en gemediteer het op die Woord. Gebed en meditasie kan jou lewensuitkyk vernuwe en jou die geskenk van nuwe geestelike lewenskrag skenk. 

Skrywer: Prof Kobus Kok

‘n Dronkaard – Francois Malan

Andre vra:

Waneer word iemand as n dronkaard gesien?

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

‘n Dronkaard is ‘n persoon wat aan sterk drank verslaaf is, wat gereeld te veel alkohol inneem.

Iemand wat ‘n onbeheerbare begeerte na alkohol het, is ‘n kroniese alkoholis. As sy begeerte na drank geprikkel word, begin hy aanmekaar en te veel drink. Sy liggaam word so gewoond aan alkohol dat hy verslaaf raak aan alkohol.

Party kroniese alkoholiste kan vir ‘n rukkie ophou, en as hulle weer begin, drink hulle vir tye aanmekaar. Gereelde kroniese alkoholiste drink elke dag te veel alkohol.

Alkohol benewel en verdof die brein. Die eerste effek daarvan is die verlaging van ‘n mens se oordeelsvermoë, die onderdrukking van selfkritiek en van inhibisies wat van kleins af aangeleer is. Die verlies van hierdie beheer veroorsaak ‘n gevoel van opwinding.

As daar verder gedrink word, word die aandag en konsentrasievermoë al swakker, bewussyn van die omgewing word gedemp en vaag, ko-ordinasie van spiere verslap en die drinker val aan die slaap.

Verdere alkohol-inname affekteer die asemhalingstelsel, hartklop en bloeddruk, en as daar nie medies ingegryp word nie, lei asemhalingsstilstand en skok tot die dood.

Skrywer: Prof Francois Malan