Lourens vra:

Na aanleiding van Luk 19:17 i) is daar vlakke van beloning in die hemel of pyninging in die hel op grond van ’n mens se gedrag hier op aarde. ii) Is daar groot en klein sondes wat beteken dat mens op ’n slegter vlak in die hemel gaan land as jy groot sondes doen, terwyl ’n klein sondetjie jou ’n beter plek gaan besorg?

ANTWOORD

 Prof Jan van der Watt antwoord:

1. a) Wat die groot en klein sondes betref. Die lewens van die mense van die Ou Testament is vanwee die verbond grootliks bepaal deur wat hulle gedoen het, naamlik, of hulle die Wet nagekom het. Dit was soos ’n ooreenkoms dat hulle bepaalde dinge wat in die Wet voorgeskryf is moes doen en dan sou God tevrede wees. Die Profete waarsku die Jode egter aanhoudend dat hulle gedrag en offerhandes nie genoeg is nie, maar dat God hulle harte soek – Hy wil in ’n verhouding met hulle staan.

Iets belangriks gebeur in die Nuwe Testament – die fokus skuif na geloof toe. Die belangrikste daad wat mens nou kan doen is om in Jesus te glo (bv. Joh 6:23-24). Geloof gaan oor ’n verhouding, soos ’n kind met sy pa of ma. Dit gaan dus nie soseer oor wat die kind gedoen het as hy of sy stout was nie, maar oor die verhouding wat versteur is. Die belangrike is dus dat die kind die verhouding herstel deur om verskoning te vra en te besef dat hy dit nie weer moet doen nie. Dit is wat die Bybel sondebelydenis noem – lees maar 1 Johannes 1:7-10. Daar word nie gepraat van hoe groot of klein die sonde is nie, maar van hoe die gelowige sy verhouding met God hetstel. God help die gelowige in die proses deur die bloed van Jesus (1 Johannes 1:7-8). Vir die bloed van Jesus maak dit nie saak hoe groot of klein die sonde is nie – dit word gereinig. Paulus beskryf homself as die geringste van die apostels wat Jesus se kerk vervolg het (hy het selfs mense laat doodmaak), maar die genade van God het hom ’n kind en apostel van God gemaak. God se genade en vergifnis is onkeerbaar.

In Jakobus 2:10-13 word daar gese dat dit maak nie saak watter sonde ’n mens doen nie, as jy wet oortree het, het jy almal oortree. Die rede is juis omdat ‘stout wees’ (sonde doen) die geloofsverhouding met God skaad (kyk maar wat in Jakobus 2:14 en verder bespreek word).

Die Nuwe Testament dink dus nie in terme van groot en klein sondes (dade) nie, maar in terme van jou verhouding met die Here en hoe jy daardie verhouding koester. Daar word nie onderskeid gemaak tussen klein en groot sondes nie.

1. b) Is daar vlakke van beloning in die hemel? Lukas 19:11-27 is ’n moeilike gedeelte wat inpas in Jesus se lering oor die belang van mense se gedrag en wat mense moet doen in die tyd tussen sy hemelvaart en wederkoms (ons noem dit ook die tussentyd). Daar is twee groepe. i) Die een groep wat niks van Hom gehou het nie (’n simboliese verwysing na die mense wat Hom totaal verwerp het en Hom nie as Messias wou of wil erken nie) se lot is duidelik as Hy weer kom. Hulle sal nie die ewige lewe kry nie, maar die ewige dood. ii) Die tweede groep is Jesus se mense wat vir sy terugkeer wag – hoe moet hulle in die tyd leef? Dan kom die moeilike segging dat almal een geldstuk kry en hoe meer ‘wins’ jy gemaak het, hoe groter is jou beloning, en as jy geen ‘wins’ gemaak het nie, verloor jy ook wat jy gehad het. Beteken dit dat party meer in die hemel kry as ander? ’n Gedeelte wat gewoonlik ook hier genoem word kom uit 1 Korintiers 3:9-15 waar daar gese word dat gelowiges die gebou van God is en dat elkeen op Jesus as fondament bou, maar nie met dieselfde materiaal nie – party bou met goud en silwer, terwyl ander met gars of strooi bou. ’n Vuur van oordeel sal dan die kwaliteit toets. As jou bouwerk bly staan sal jy beloon word, maar as dit nie bly staan nie, sal jy nie beloon word nie, al sal jy gered word.

            Hoe moet die verwysings na die loon in die gelykenis in Lukas 19 verstaan word? Dit lyk of die gedeelte praat van ’n groter beloning vir die een as vir die ander. Dit gaan egter nie om ’n beloning nie, maar om die gee van groter verantwoordelikheid en aanmoediging om die heer (Here) nog beter te dien. Daarom staan daar dat die persoon oor ’n klein bietjie aangestel is, maar hom of haarself as so betroubaar bewys het dat nog groter verantwoordelikhede en take op sy of haar skouers gelaai word. Die persoon wat gewys het dat hy nie verantwoordelikheid wou aanvaar nie, het gewys dat hy nie in die diens van die heer (Here) doen wat van hom verwag word nie – hy het nie eers sy basiese verantwoordelikheid nagekom om bank toe te gaan en rente te probeer verdien nie, wat eintlik baie min van hom sou vra. 

Skrywer: Prof Jan van der Watt

Martie vra:

Ek het onlangs die argument gehoor dat daar nerens in die Bybel staan dat na Jesus se kruisdood, ons nog ons sondes moet bely nie, want Jesus het reeds vir dit aan die kruis gesterf.

1. Is dit so dat ons nie ons sondes moet bely voor God nie?
2. Is dit so dat ons nie skuldig moet voel oor ons sonde nie?

Antwoord

Prof Jan van der Watt antwoord:

1. Die argument wat jy gehoor het, is nie reg nie. Kyk maar net na die bekende 1 Joh 1:7-2:2, waar daar van sondebelydenis gepraat word. Die mense van wie hier gepraat word is Christene wat na Jesus se dood aan die kruis geleef het. Hulle word aangemoedig om hulle sonde te bely sodat die bloed van Jesus hulle van hulle sonde kan reinig. God sal hulle dan vergewe, daarvan kan hulle seker wees. ’n Mens moet onthou dat belydenis van sonde beteken dat jy jou verhouding met God, wat jy deur jou verkeerde optrede geskend het, wil regmaak. Jy moet met ander woorde, weet wat jy verkeerd gedoen het, dit vir God sê, om verkoning vra en onderneem om dit nie weer te doen nie. So herstel jy weer jou verhouding met God. Ons liefdevolle God sal jou vergewe en jou sonde oorsien.
2. Die oomblik dat ons as kinders van God gebore word, verander ons status in die oë van God – ons behoort dan aan sy familie. Ons is dan van ons sonde vrygekoop – lees maar Kol 2:11-15 waar daar beskryf word hoe die ou mens begrawe word en die nuwe mens soos Jesus opstaan, met ons sonde wat aan die kruis vasgespyker is. Ons het dus ’n nuwe status as mense wat saam met Jesus opgestaan het. Tog, net ’n paar verse verder in Kolossense (2:20-3:1-17), word daar gesê dat gelowiges, met die nuwe status as God se kinders nog foute maak, maar dat dit ’n duidelike doel in hulle lewens moet wees om soos Jesus te leef. (3:1-2, 9-10). Gelowiges kan dus nog sonde doen, maar moet aktief daarteen veg en elke dag probeer om te leef soos Jesus wil hê. Kolossense praat wel nie van sondebelydenis nie, maar gebruik die beeld van ‘klere uittrek’ – die klere is die sondige dinge wat hulle doen, waarvan hulle ontslae moet raak, terwyl hulle in die plek daarvan skoon klere (soos liefde vergifnis, vriendelikheid ens.) moet aantrek (Kol 3:5-17). ’n Gelowige moet natuurlik ongelukkig voel oor dit wat hy of sy verkeerd doen, want dit maak die Here nie gelukkig nie. Dit is nie hoe ’n kind van die Here optree nie. Aan die ander kant, as jy bewus raak van sonde in jou lewe, moet jy dit dadelik bely, want dit belemmer jou verhouding met die Here en dit is nooit goed nie. Om nie bekommerd te wees oor dit wat jy verkeerd doen en werk daarvan te maak deur sondebelydenis nie, is om in die hande van die duiwel te speel. God se vergifnis mag nooit maak dat ons gewoond raak aan sonde omdat Hy so liefdevol is om ons altyd te vergewe as ons ons sonde bely nie (Rom 6:1). Kies liewer die pad van heiligmaking deur sonde in jou lewe ‘uit te trek’.

Skrywer: Prof Jan van der Watt

Fanie vra:

Waar in die Ou of Nuwe Testament kan ek lees van die vloek van Noag oor Gam? 2. Waar lees ek van die kroonlose gedrog in die Skrifte?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord;

1. Ons lees van Gam se vervloeking deur Noag in Genesis 9:20-29. Dis egter interessant dat hierdie vloek eintlik oor Gam se seun, Kanaän, uitgespreek word (9:25). Volgens Genesis 10:6 is Kanaän een van Gam se seuns. In 10:6-20 word Gam se nageslag gegee. Maar ons het hier nie in die streng sin van die woord met ’n genealogie (geslagsregister) te doen nie. Daarmee bedoel ek dat die name wat hier genoem word nie soseer ’n aanduiding is van wie die pa van wie is nie. Dit gaan eerder oor die geografiese verspreiding van volke. Die skrywer(s) van Genesis gee hier ’n oorsig oor hoe die volke van hulle tyd oor die destydse wêreld breedweg rondom die Middellandse See geografies verspreid gelê het, en hoe hierdie volke teruggevoer kan word na hulle “aartsvaders”, Sem, Gam en Jafet, die seuns van Noag. So word daar byvoorbeeld in 10:6 van die mees suidelike gebied (Kus, suid van Egipte, so ongeveer die huidige Soedan) opgewerk na Kanaän, die mees noordelike gebied van hierdie groep “seuns” van Gam. Aanvanklik het Kanaän die hele Palestina beslaan, maar nadat Israel die land verower het, was dit aangrensend aan die grondgebied van Israel.

Volgens 9:25 behels die vloek wat op Gam rus dat sy seun, Kanaän, sy broers se slaaf sal wees. Dit dui op die siening ten tyde van die skryf van Genesis dat die Filistynse gebied (= Kanaän) onder heerskappy van Israel gestaan het. In hierdie sin van die woord was Kanaän dus die slaaf van sy broers.

’n Gewilde siening in sommige kringe wat ons egter ten sterkste moet verwerp, is dat hierdie vervloeking van Gam behels dat Afrika, en met name die swart bevolkings van Afrika, die ander rasse se slawe sal wees. Eerstens gaan dit hier oor Kanaän, nie Afrika nie. Ons kan dus hoogstens sê dat Kanaän (hoofsaaklik die destydse Filistynse gebied, aangrensend aan Israel) onderhorig geword het aan Israel (die nageslag van Sem). Dit was in elk geval die situasie soos dit bestaan het in die tyd toe die boek Genesis geskryf is. Tweedens gaan dit hier nie oor verskillende rasse nie. Die volke of nasies wat hier genoem word, was almal van dieselfde “ras” en “kleur”. Daar is geen rasseonderskeid tussen die Kanaäniete (nageslag van Gam) en Israeliete (nageslag van Sem) nie. Die vervloeking van Gam het gevolglik niks daarmee te doen dat die “swart ras” aan die “wit ras” onderhorig sal wees nie.

2. Oor die “kroonlose gedrog” sal die vraagsteller meer inligting moet gee. Ek weet nie van so ’n verwysing in die Bybel nie. Dalk dink die vraagsteller aan die mitologiese monsters van Job 40 (Behemoot = seekoei; Leviatan = krokodil), of die dier uit die see (= Antichris) met sy tien horings waarop daar tien krone rus (Openb 13:1)? Die probleem is net dat hoewel hulle almal “gedrogte” is, word daar nie gesê dat hulle “kroonloos” is nie. Of dalk verwys die vraagsteller na die bogstorie wat soms die ronde doen dat iemand sonder ’n kroontjie in die hare nie hemel toe kan gaan nie. Onnodig om te sê: Nêrens in die Bybel staan daar so-iets nie. Inteendeel, daar word juis gesê dat alle mense geskape is na die beeld van God (Gen 1:26). En as ons van “krone” wil praat – van mense word gesê dat God ons met aansien en eer gekroon het; as niks minder nie as ’n hemelse wese het Hy ons gemaak (Ps 8:6). Om hemel toe te gaan het niks met jou fisiese voorkoms te doen nie; daar is net een vereiste: Glo in Jesus Christus, volg Hom, dien Hom, en jy sal lewe tot in alle ewigheid (Joh 11:26); dit hang nie af van jou geslag, voorkoms, afkoms of sosiale status nie (Gal 3:28).

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

Mawiene vra:

Wanneer ’n ongelowige sterf, gaan hy direk na die poel van vuur?

2. Is dit reg wanneer direkteure kontantgeld uit hul besigheid haal en dit nie verklaar nie?
3. Is dit reg om na ’n film op TV te kyk waar hulle kras taal gebruik?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

1. Die uitdrukking “poel van vuur” of “vuurpoel” as finale plek van ewige verdoemenis kom in die Nuwe Testament net in die Openbaringboek voor (19:20; 20:10,14-15; 21:8). Die vuurpoel is naamlik die plek waar eers die dier uit die see (= Antichris) en vals profeet (= dier uit die aarde) gegooi word, en daarna ook die duiwel (= draak), die dood en doderyk, sowel as almal wie se name nie in die boek van die lewe geskrywe staan nie, asook al die banges, ontroues, losbandiges, ensovoorts. Voorts word daar gesê dat hierdie vuurpoel met swael brand, wat waarskynlik as agtergrond het die gebeure rondom Sodom en Gomorra wat met vuur en swael vernietig is (Gen 19:24) vanweë hulle goddeloosheid (Gen 13:13; 18:20). Die poel-gedagte kom vanuit die feit dat hierdie stede vermoedelik in die omgewing van die Dooie See geleë was. Die hele streek het as ’t ware ’n poel of see/meer van vuur en swael geword toe God hulle vernietig het. In die geskiedenis het Sodom en Gomorra en die Dooie See-area gevolglik die simbool van goddeloosheid geword waarin God almal stort wat goddeloos lewe, ’n gedagte wat ook bevestig word deur Judas 7 wat sê dat daardie mense nou gestraf word met die vuur wat ewig brand.

Hoewel die term “poel van vuur” net in Openbaring voorkom, is dit inhoudelik gelyk aan die “hel van vuur” in die Evangelies (vgl Matt 5:22; 18:9). Die woord vir “hel” (Gehenna = Dal van Hinnom) verwys na die vallei langs Jerusalem wat as ashoop gedien het en waar die vuur voortdurend gebrand het om van die afval ontslae te raak. Dit het simbool geword vir die plek van pyniging waar die vlam van God se oordeel nooit ophou brand nie. Dieselfde gedagte kom ook in Matteus 25:41 voor waar gepraat word van die “ewige vuur wat voorberei is vir die duiwel en sy engele”. Die oordeel van God wat ná die dood soos ’n vlam brand, kom ook voor in die gelykenis van die ryk man en Lasarus, waar die ryk man in die doderyk in pyn verkeer en verlang om verlos te word van die vlam wat hom pynig (Luk 16:24).

Om saam te vat: “vuurpoel”, “vuur/vlam wat ewig brand”, en “hel van vuur” is almal uitdrukkings in die Nuwe Testament wat die na-doodse oordeel van God aandui oor hulle wat hardnekkig geweier het om tot inkeer te kom en so deel van God se kinders te word. In dié sin van die woord kan ons dus sê dat wanneer ’n ongelowige sterf, hy/sy na die poel van vuur gaan. Maar nou moet ons oppas dat ons nie links en regs mense voortydig begin verdoem tot die ewige vuur of poel van vuur nie. Hierdie oordeel kom ons nie toe nie, God sal finaal oor die ewige lot van mense beslis. Die oordeel kom Hom alleen toe. Ons moet altyd onthou, God se genade is omvangryk; Hy vergewe veel eerder as wat Hy veroordeel. Hy skep geen behae daarin om mense die ewige hel in te stuur nie. Waarvan Hy eintlik hou, is om mense te red (Eseg 18:23). Daarvan getuig ook Jesus se woorde aan die kruis toe Hy vir die moordenaar gesê het: “Vandag sal jy saam met My in die paradys wees” (Luk 23:43).

2. Geformuleer soos die vraagsteller dit stel, is dit sekerlik verkeerd as direkteure kontant uit die besigheid onttrek om só die Ontvanger te ontduik. Maar ons het veels te min inligting om ’n finale oordeel te vel. Want daar is allerlei maniere waarop mens inkomstes op ’n wettige manier mag rondskuif om belasting te vermy; let wel, vermy, nie ontduik nie. Belastingvermyding is immers wettig, belastingontduiking egter nie. Maar kom ons laat die saak daar, by gebrek aan voldoende inligting.

3. Kras en vuil taal in flieks is deesdae so algemeen dat mens maar mooi moet kies waarna jy kyk om nie besoedel te word nie. Want as mens voortdurend aan sulke taalgebruik blootgestel word, stomp jy af en pla dit later nie eens meer nie. En dít is nie ’n goeie plek om te wees nie. Christene mag nie vrede maak met ’n vloekery rondom hulle nie. Na alles waarsku die Bybel ons teen vuil taal (Ef 4:29; Kol 3:8). Hoekom? Omdat ’n mens se woorde ten diepste uitdrukking is van wie jy is. Jesus het immers gesê: Waar die hart van vol is, loop die mond van oor. En: ’n Boom word aan sy vrugte geken (Matt 12:33-34). As jy heeldag loop en vloek, reflekteer dit iets van wie jy is. Nee, Christus het ons nuut gemaak (2 Kor 5:17). Ons dink anders, omdat Hy ons denke genees het, daarom praat ons ook anders. En dit geld ook vir waarna ’n mens luister. Dalk moet ons as Christene baie meer in opstand kom teen wat die TV aanbied, briewe skryf en eenvoudig daarop aandring dat ons die opsie kan uitoefen om in alle flieks die vloekwoorde uit te doof.

Kortom, ons is nou eenmaal deel van ’n wêreld wat nie noodwendig Christelike waardes eerbiedig nie. En dit slaan in die flieks ook deur. Maar dit beteken nie ons moet maar altyd net gedwee aanvaar wat aangebied word nie. Mens kan steeds keuses uitoefen oor waaraan jy blootgestel wil wees. Of beswaar maak teen blatante en vulgêre taalgebruik. Hoe lui die spreuk?: Christene is in die wêreld, maar nie van die wêreld nie.

Skrywer: Prof Hermie van Zyl