Die miere – Kobus Kok

Nettie vra:

In November verlede jaar het Radio Kansel in die program Delf Dieper ‘n gesprek gehad oor Wysheid(in Prediker) waar daar na 4 klein diertjies verwys word, nl. die mier, dassie, sprinkaan en geitjie. Hoe God hulle as voorbeelde van wysheid vir die mens gegee het. Ek sou graag wou weet waar ek navorsing oor hierdie onderwerp kan kry.

Antwoord

Dr Kobus Kok antwoord:

Interessante inligting oor die miere waarvan ons in Spreuke lees

Daar is baie interessante bronne waar mens meer oor die Bybelse wêreld in diepte kan lees soos die Baker Encyclopedia of the Bible, The Eerdmans Bible dictionary, Eerdmans dictionary of the Bible, ens. Hier onder gee ek ‘n opsomming van die inligting wat ons uit laasgenoemde drie ensiklopedie kry oor die onderwerp van die mier. Inligting oor die dassie en die sprinkaan en ander dergelike diere in die antieke tyd kan dan ook in hierdie boeke nagevors word.

Die mier word twee keer in die Bybel genoem (vgl. Spreuke 6:6-8; 30:24, 25). ’n Paar jaar gelede het baie geleerdes daarop gewys dat Salomo sy feite heeltemal verkeerd gehad het toe hy verwys het na die mier wat sy kos in die somer gee en bymekaar maak in die oestyd. Hierdie geleerdes was van mening dat so ver hulle weet, miere nie kos bymekaar maak in gate nie. Hulle was van mening dat Salomo dalk ’n miernes kon oopskop en die pupal cases waarin die baba miere groei gesien het en dit verwar het met kos wat die miere sou versamel het.

Vandag weet ons egter dat sommige mier spesies wel graan versamel en berg. Twee van hierdie spesies kom voor in Israel en die derde een kom voor in omringende Mediterreense gebiede. Hierdie spesies (vgl. Spreuke 6:6–8; 30:24, 25) staan bekend as die harvester ant (Messor semirufus). Elwell, W. A., & Beitzel (1988) verduidelik: “Its granaries are flat chambers connected by galleries irregularly scattered over an area about six feet in diameter and about a foot deep in the ground. Seeds are collected from the ground or picked from plants. The head, or radicle, which is the softest part of the kernel, is bitten off to prevent germination, and the chaff and empty capsules are discarded on kitchen middens (refuse piles) outside the nest. Individual granaries may be 5 inches in diameter and a half-inch high. Some nests are known to be up to 40 feet in diameter and 6 to 7 feet deep with several entrances”.^[1]

Hierdie mierspesie woon in beide klipperige en sanderige toestande, veral in ondergrondse neste. Daar is drie klasse: manlik, vroulik en werkers (onontwikkelde vroulike miere). Hierdie miertjies is die meeste aktief in die somer. Tydens hierdie seisoen versamel hulle reuse hoeveelhede van kos, spesifiek graan op velde of in skure. Hierdie miere hiberneer nie. Gedurende die wintermaande paar hulle, lê eiers en sorg hulle vir die nuwe baba miertjies met die kos wat hulle in die vorige seisoen versamel het (vgl. Spr 30:25). Dit is dan juis ook hierdie vermoë van die mier om te beplan, hard te werk en te voorsien vir die moeilike tye wat die mier die objek van wysheid gemaak het.^[2]

Die geleerde Jesper Svartvik^[3] skryf dat miere is ook in sommige Joodse literatuur op ‘n negatiewe wyse as voorbeeld aangewend. Miere kan ook grootskaalse vernietiging en indringing veroorsaak. Vra maar vir iemand wat al in die wildtuin gaan kamp het op ’n rooimier se nes. In die Rabbyne literatuur bespreek hulle juis hierdie verwoesting wat miere kan veroorsaak en die wyses waarop Biologiese beheer toegepas kan word. Hulle het in die antieke tyd grond geneem van een miershoop en dit oorgedra na ’n ander miershoop wat ’n oorlog tussen die twee groepe miere veroorsaak het en hulle het mekaar dan bykans uitgewis (vgl. Mo˓ed Qaṭ. 6b).

1 Petrus 4:17 – Francois Malan

Jan Smith vra: 

Ek wil graag vra hoe 1 Petrus 4 vers 17 vertolk moet word,asb? “Want die tyd is daar dat die oordeel moet begin by die huis van God”. Petrus praat vooraf van lyding, gebed, liefde vir mekaar,bediening volgens elkeen se genadegawes, prediking, vervolging, belediging maar hoofsaaklik lyding. Dan die bogenoemde skrif en wat volg tot vers 19 mbt redding. Die inhoud strook vir my nie met die ander onderwerpe nie.

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord: 

1 Petrus word geskryf aan die klein groepies Christene te midde van ‘n heidense omgewing, wat verstrooid in die noorde van Klein-Asië (vandag se Turkye) woon in die streke Pontus, Galasië, Kappadosië, Asië en Bitinië (1:1). Hulle word deur hulle eie mense uitgestoot, uitgeskel en vervolg omdat hulle nie meer meedoen aan die heidense tempelbyeenkomste en feeste nie (2:11,12; 3:13-17; 4:4; 5:9,10). Dit word gesien as ‘n stryd van die duiwel teen God en sy gemeente (5:8). In die hele brief word hulle lyding gesien as deelhê aan die verwerping en lyding van Christus. In die wêreld is versoekings en beproewings deel van die lewe van die gemeente van Christus. In 1:6 word dit as ‘veelkleurige’, soos ‘n lappieskombers, (NAV allerlei) beproewings beskryf. Op allerlei maniere word die gemeente onder druk geplaas. Daar is belastering, verdagmakery, boikot, hulle word by die owerheid aangekla. Die gemeentes word aangespoor om dit alles te verdra as ‘n vuurproef vir hulle geloof om, soos goud gesmelt te word om onsuiwerhede uit te kook, hulle sal groei in die geloof (1:7). Maar te midde van dit alles word die gelowiges deur die krag van God veilig bewaar (1:5).

Petrus beskou die tyd waarin ons lewe as die eindtyd (1:20). Daarom sien Petrus vooruit na die einde van alle dinge (4:7). Die tydjie tussen Christus se eerste en wederkoms is kort, die einde staan voor die deur. Daarom moet ons verstandig wakker (letterlik: omgord die lende van julle verstand – gereed om dinkwerk te doen) en nugter lewe, met die oog op Christus se wederkoms en sy genade oor ons (1:13).

Die tyd vir die oordeel het aangebreek met die koms van Christus. Hy het die oordeel van God oor ons sonde kom dra in sy liggaamlike lyding (3:18; 4:1). Ons liggaamlike lyding is om deel te hê aan sy lyding (4:1-2, 13). Daarom is die oordeel van God reeds besig om voltrek te word aan die huis van God, die mense wat aan Christus en sy sterwe verbind is deur die geloof (4:17). Daarom moet die gelowiges nie verbaas wees oor die vuurproef waaraan hulle onderwerp word nie (4:12, vgl. 1:6). Dit kom juis omdat ons aan Christus behoort. Hoe meer ons ly, hoe meer moet ons daaroor bly wees, want dan sal ons ook oorloop van vreugde by sy wederkoms (4:13, vgl. 1:7,11). Ons lyding bewys dat ons deel is van Christus, dat die Heilige Gees in ons woon om ons in die lyding te versterk (4:14). Maar dan nie lyding omdat ons kwaad doen nie. Maar omdat ons aan Christus behoort (4:15-16; vgl. 3:17 dat lyding nie ‘n noodlot is nie, dit kan die wil van God wees dat ons ly). Gelowiges sal ook op die oordeelsdag voor God verantwoording moet doen (1:17). Maar die gelowige kan nou reeds iets bespeur van die oordeel van die Regter, in die lyding wat hom/haar opgelê word, as beproewing en toetsing van sy/haar geloof. Lyding kom nie toevallig oor ‘n mens nie. Dit is deel van God se plan. God se oordeel oor die sonde is deur Christus aan die kruis gedra (2:24). Deur die gelowiges se verbondenheid aan Hom, kry hulle ‘n eerste vuurproef van die oordeel. Die gelowiges in bewus van die vuurgloed van God se toorn wat hulle soos goud smelt om hulle suiwerheid te toets in hulle lyding (4:12; vgl. 1:7). Die gelowiges is geroep om die lyding te verdra, omdat Christus vir ons gely het, en so vir ons ‘n voorbeeld gestel het, sodat ons in sy voetspore kan volg (2:21; vgl. Rom.8:17; Hebr.5:8). Wanneer gelowiges insien dat hulle lyding tot hulle heil is, sal hulle hulle daarop toelê om die oordeel oor hulle as deel van God se beskikking te beskou. Daarmee wil die Here ons vorm om al meer soos Christus te word (vgl. 2 Kor.3:18; dat Christus in ons gestalte kan kry, Gal.4:19). Alle mense staan onder die oordeel van God om na die liggaam te sterwe (vgl. Gen.2:16). Dood is deel van God se oordeel oor die sonde. Maar wanneer gelowiges sterwe, lewe hulle na die gees, soos God lewe, op grond van die evangelie. Die evangelie is die goeie nuus oor Christus, wat hulle in geloof omhels het (4:6; vgl. 1 Kor.15:51-57).

Die ‘huis van God’ is God se huisgesin, almal wat aan God se Seun behoort, deur sy bloed losgekoop is (1:19), 2:9 noem hulle o.a. ‘die eiendom van God’, 1:1 ‘die uitverkorenes van God’, 1:17 sê: ‘julle wat Hom as Vader aanroep’, en mede-gelowiges word broers genoem (1:22). God hou sy kinders vas te midde van die druk van vervolging en lyding, ook liggaamlike lyding, in die vuurproef van die oordeel (1:5).

Die volle gloed van God se oordeel oor die sonde van die mens gaan egter die ongelowiges tref (4:18). Dit is ‘n aanhaling van Spreuke 11:31 volgens die Griekse vertaling van die Ou Testament ‘as die regverdige kwalik gered sal word, waar sal die goddelose en sondaar verskyn?’ (vgl. 2:7-8; 3:12 wat Ps.34:17 aanhaal; 4:5).

Dié wat ly omdat God dit wil (2:15; 3:17), moet hulle lewe toewy en toevertrou aan die getroue Skepper, en aanhou goed doen (4:19). In die lyding staan die gelowige nie alleen nie. God is die troue Skepper wat ons nie sal loslaat nie. Selfs in lyding mag die gelowige nie kwaad met kwaad vergeld, of in opstand teen God kom nie (vgl. Jesus se voorbeeld in 2:22-24). Goed doen word uitgespel in 2:11-4:11.

 

Skrywer: Prof Francois Malan

Kroontjies op die kop – Kobus Kok

‘n Leser vra: 

Staan daar in die Bybel, dat as jy nie ‘n kroontjie in jou hare het nie, dan is jy nie ‘n mens nie maar wel ‘n dier? Diere het mos ook ‘n kroontjie op hulle hare

Antwoord

Dr Kobus Kok antwoord:

Is mense wat nie kroontjies op hulle koppe het nie eintlik diere?

Ek het ook al hierdie bog-mite gehoor. Hiervolgens is mense wat nie ‘n kroontjie het nie eintlik diere – iets wat myns insiens op geen wyse met die Bybelse boodskap verbind kan word nie. Diegene wat Bybelse tekste aanhaal om hierdie punt te illustreer openbaar eerder hulle swak eksegese en swak Bybelse uitleg. Dit is gewoon onsin! Myns insiens moet ons eerder fokus op tekste in die Bybel wat dit duidelik stel dat God as Skepper die mens na Sy beeld geskep het (vgl. Gen 1:26) en dat ons geroep is Hom te verteenwoordig. Die uitdaging in die tyd waarin ons leef is om die gemeenskaplike tussen mense te soek en nie die verskille nie. In Johannes 4 restoureer Jesus ‘n Samaritaanse vrou. Samaritane was in die antieke tyd meer as onrein – hulle was so sleg soos honde in die oë van die Jode. ‘n Jood mag nie eens aan ‘n Samaritaan geraak het nie, want dan sou die Jood onrein word en sondig. Jesus kom keer hierdie verwronge, degraderende mensbeeld van die Jode heeltemal om as hy die Samaritaanse vrou se hart aanraak en die Jode wys dat hulle ook liefde aan alle mense moet wys soos wat God aan hulle liefde bewys het. Jesus praat met onrein tollenaars, spandeer tyd saam met die gemarginaliseerdes en reik uit na die wat ander graag verstoot (Lukas 15). Diegene wat nie soos Jesus leef nie en sosiale grense tussen mense versterk en sommige mense tot diere reduseer beweeg reglynig in teen die boodskap van Jesus en die hart van God (Lukas 17).

 

Skrywer: Dr Kobus Kok

Bybelvertalings – Vraag – Francois Malan

Sakkie vra:

Ek het vanaand vir ‘n hele ruk op die webwerf gekuier om myself vertroud te maak.  Ek het die artikels oor die beskikbare Bybels gelees en die volgende gewonder:

Ek het ook op die internet die e-sword gekry op aanbeveling van ‘n vriendin.  Dis, soos ek verstaan, deel van die Rick Myers Ministries.  Dis nie waarin ek belangstel nie, maar die beskikbare Bybels.  Daar is heelwat Bybels beskikbaar – King James, ens maar ook die 2 Afrikaanse Bybels.  Ek vind dit baie interessant om dieselfde teks in meer as een Bybel te lees.

Ek verstaan Bybelkennis is ‘n Afrikaanse webwerf maar ek sal graag jou opinie wil weet omtrent bogenoemde.

Antwoord

 

Prof Francois Malan antwoord:

Ek is nie bekend met ‘e-sword’ nie, en is nie op hoogte met al die Bybels wat beskikbaar is nie (daar is ‘n bietjie te veel). Ek het bv. The New Testament from 26 Translations wat reeds in 1967 gepubliseer is in Grand Rapids, en De Nieuwe Testament in zes Nederlandse Vertalingen van 1950 in Amsterdam.

Van die Engelse vertalings noem u die King James van 1611 (wat gevolg het op die Engelse vertalings van 1535, 1537, 1539, 1560, 1568, 1882), wat in die afgelope 400 jaar verskeie hersienings van sy Engelse vorm gehad het, en wat probeer het om die oorspronklike Hebreeus van die Ou Testament en die Grieks van die Nuwe Testament getrou te vertaal.

Daar was bv. die Revised Standard Version van 1952 wat verder gebou het op die hersienings van 1881-1885, en wat ook gebruik gemaak het van die ontdekkings van ou manuskripte, en die American Standard Version van 1901.

Op versoek van die Engelse kerke is The New English Bible van 1961 vertaal, wat die vertalers die vryheid gegee het om ‘n eietydse idioom te gebruik, wat tot ‘n baie mooi Engels gelei het, met voetnote waar meer as een betekenis van ‘n woord vertaal kon word. Sy hersiening in 1970 het gelei tot The Revised English Bible with the Apocrypha.

Die Living Bible – paraphrased van 1971 het probeer om die Bybelse begrippe te verduidelik soos die skrywers dit sou verstaan het, en uit te brei waar nodig vir die moderne leser, deur die woorde van die oorspronklike skrywers weer te gee in ander woorde. Dit is opgevolg deur The Holy Bible, New Living Translation van 1996 en 2004.

Die Good News Bible in Today’s English Version wat deur die Bybelgenootskappe uitgegee is, eers net die NT sedert 1966 en die OT sedert 1976, is sedert 1977 deur die SABybelgenootskap uitgegee. Die dinamiese vertaling het probeer om die betekenis van die oorspronklike tekste te vertaal en nie die vorm daarvan te behou soos die ander Engelse vertalings nie.

Die New International Version van 1978 was ‘n nuwe vertaling (wat baie ooreenkom met ons 1953 hersiening van die Afrikaanse Bybel) en het ook gestrewe na akkuraatheid en duidelikheid en literêre kwaliteit, en meer by die vorm van die grondteks probeer bly het.

In 1982 is ‘n nuwe vertaling in die plek van die King James gemaak, naamlik New King James Version, wat gestrewe het om ‘n Engelse teks te lewer wat akkuraat en leesbaar is op voetspoor van die ou King James.

Eugene Peterson se The Message van 1996 is geskryf in die taal waarin ons inkopies doen, geselstaal en huistaal, nie ‘n woord-vir-woord-weergawe van die oorspronklike nie, maar omdenking van die toon, ritme, gebeure, idees, in die manier waarop ons dink en praat, omdat die Nuwe Testament se Grieks bv. juis geskryf is in die informele taal van die mark en familie-briewe.

Die Afrikaanse vertaling van 1933, Ou Testament veral deur JD du Toit (Totius) en HCM Fourie en EE van Rooyen, Nuwe Testament veral deur JD Kestell en BB Keet, met nalees van mekaar se werk, en hersieners en taaladviseurs wat gehelp het. Hulle opdrag was om die Nederlandse Statevertaling van 1637, wat in die kerke in SA gebruik is, so naby moontlik te volg. Daarom het hulle vir die Nuwe Testament die sogenaamde Textus Receptus gebruik, wat toe nie meer as die beste Griekse teks beskou is nie. Die 1933 se Afrikaanse taal is hersien en in 1953 is die hersiening gepubliseer. Dit is ‘n ‘formeel-ekwivalente’ of ‘woord-vir-woord’ vertaling wat probeer om die oorspronklike grammatika en sinsbou so noukeurig moontlik te behou – ‘n weergawe wat vandag nog beskikbaar is,

Die Lewende Bybel is in 1982 as die eerste nie-amptelike Bybelvertaling deur CUM uitgegee in die gewone gesprekstaal, as hulpmiddel vir persoonlike lees en Bybelstudie. Dit is ‘n nuwe vertaling in Afrikaans, wat nie probeer om die vorm van die oorspronklike sinskonstruksies en woordorde weer te gee nie, maar om die betekenis en die bedoeling van Skrif in duidelike, natuurlike Afrikaans weet te gee, soos dr. Kenneth Taylor se Living Bible.

Die offisiële dinamiese vertaling van 1983, Die Bybel, Nuwe Vertaling wat rekening hou met die ontwikkeling in Afrikaans die afgelope jare en met die resultate van wetenskaplike ondersoek, maar wat so getrou moontlik aan die grondteks bly, waardeur Afrikaanssprekendes aangespreek word, het probeer om die betekenis van die woorde weer te gee. As grondteks vir die Ou Testament is die Biblia Hebraica Stuttgratensia van 1977 gebruik. Dit is gebaseer op die oudste volledig behoue manuskrip van die Hebreeuse Ou Testament, die Codex Leningradensis van 1008 n.C. Gegewens uit ouer manuskripte is bygewerk. Vir die Nuwe Testament is gebruik gemaak van die Griekse grondteks van die Wêreldbond van Bybelgenootskappe The Greek New Testament se derde uitgawe van 1975. Hierdie vertaling wat deur die Bybelgenootskap van SA op versoek van die kerke vertaal is, is gedoen op grond van die oudste manuskripte van die Bybel wat ontdek is. Dit is die amptelike Bybel van die kerke wat vandag meestal gebruik word.

Die Boodskap. Die Bybel in hedendaagse Afrikaans van 2002 deur CUM gepubliseer, is nie ‘n ‘woord-vir-woord-weergawe’ van die grondteks nie, maar die bedoeling van die sinne is weergegee, en was veral op die jeug gemik, sodat mense die lewende woorde van God op ‘n dinamiese manier hoor in die taal wat hulle elke dag praat (vgl. Peterson se The Message hierbo).

Die Bybel, Nuwe Lewende Vertaling wat in 2006 deur Christelike Uitgewersmaatskappy uitgegee is as ‘n opvolger vir 1982 se Die Lewende Bybel, probeer om getrou te bly aan die grondteks, maar dit lesersvriendelik aan te bied sodat dit direk met vandag se lesers sal praat, wat soms formeel-ekwivalent is, maar waar dit onduidelik word sterker dinamies te vertaal.

Die Bybel vir almal is in 2008 deur die Bybelgenootskap van SA uitgegee onder die titel Die Bybel vir Dowes. Die belangstelling van die horende publiek vir die eenvoudige, direkte Afrikaans was so groot, dat dit onder die nuwe titel in 2009 vir almal beskikbaar gemaak is. Die dowes het na raming 20% van die woordeskat van ‘n gewone horende, en daarom moes die grondteks met die klein woordeskat beskikbaar gestel word. Moeilike en interessante woorde is in voetnote verduidelik.

Op versoek van die kerke is die Bybelsgenootskap tans besig met ‘n Afrikaanse vertaling wat oor 4-5 jaar beskikbaar sal wees. Die versoek was om naas die dinamiese 1983 vertaling, ‘n vertaling te maak wat meer by die vorm van die Hebreeuse en Griekse grondteks bly, en dit in goeie verstaanbare Afrikaans aan te bied. Daaraan is tans 160 vertalers uit al die kerke wat Afrikaans gebruik, wat saamgestel is uit Ou- en Nuwe-testamentiese vertalers, en ‘n hele groep taalkenners van Hebreeus, Grieks, Afrikaans, en Afrikaanse letterkundiges.

Nuttige hulpmiddels by die studie van die Bybel is onder die baie ander: Die Verklarende Bybel, Verwysingsbybel 1983-vertaling, Die Bybel in praktyk, ens.

 

Skrywer: Prof Francois Malan