Bybelvertalings – Vraag – Francois Malan

Sakkie vra:

Ek het vanaand vir ‘n hele ruk op die webwerf gekuier om myself vertroud te maak.  Ek het die artikels oor die beskikbare Bybels gelees en die volgende gewonder:

Ek het ook op die internet die e-sword gekry op aanbeveling van ‘n vriendin.  Dis, soos ek verstaan, deel van die Rick Myers Ministries.  Dis nie waarin ek belangstel nie, maar die beskikbare Bybels.  Daar is heelwat Bybels beskikbaar – King James, ens maar ook die 2 Afrikaanse Bybels.  Ek vind dit baie interessant om dieselfde teks in meer as een Bybel te lees.

Ek verstaan Bybelkennis is ‘n Afrikaanse webwerf maar ek sal graag jou opinie wil weet omtrent bogenoemde.

Antwoord

 

Prof Francois Malan antwoord:

Ek is nie bekend met ‘e-sword’ nie, en is nie op hoogte met al die Bybels wat beskikbaar is nie (daar is ‘n bietjie te veel). Ek het bv. The New Testament from 26 Translations wat reeds in 1967 gepubliseer is in Grand Rapids, en De Nieuwe Testament in zes Nederlandse Vertalingen van 1950 in Amsterdam.

Van die Engelse vertalings noem u die King James van 1611 (wat gevolg het op die Engelse vertalings van 1535, 1537, 1539, 1560, 1568, 1882), wat in die afgelope 400 jaar verskeie hersienings van sy Engelse vorm gehad het, en wat probeer het om die oorspronklike Hebreeus van die Ou Testament en die Grieks van die Nuwe Testament getrou te vertaal.

Daar was bv. die Revised Standard Version van 1952 wat verder gebou het op die hersienings van 1881-1885, en wat ook gebruik gemaak het van die ontdekkings van ou manuskripte, en die American Standard Version van 1901.

Op versoek van die Engelse kerke is The New English Bible van 1961 vertaal, wat die vertalers die vryheid gegee het om ‘n eietydse idioom te gebruik, wat tot ‘n baie mooi Engels gelei het, met voetnote waar meer as een betekenis van ‘n woord vertaal kon word. Sy hersiening in 1970 het gelei tot The Revised English Bible with the Apocrypha.

Die Living Bible – paraphrased van 1971 het probeer om die Bybelse begrippe te verduidelik soos die skrywers dit sou verstaan het, en uit te brei waar nodig vir die moderne leser, deur die woorde van die oorspronklike skrywers weer te gee in ander woorde. Dit is opgevolg deur The Holy Bible, New Living Translation van 1996 en 2004.

Die Good News Bible in Today’s English Version wat deur die Bybelgenootskappe uitgegee is, eers net die NT sedert 1966 en die OT sedert 1976, is sedert 1977 deur die SABybelgenootskap uitgegee. Die dinamiese vertaling het probeer om die betekenis van die oorspronklike tekste te vertaal en nie die vorm daarvan te behou soos die ander Engelse vertalings nie.

Die New International Version van 1978 was ‘n nuwe vertaling (wat baie ooreenkom met ons 1953 hersiening van die Afrikaanse Bybel) en het ook gestrewe na akkuraatheid en duidelikheid en literêre kwaliteit, en meer by die vorm van die grondteks probeer bly het.

In 1982 is ‘n nuwe vertaling in die plek van die King James gemaak, naamlik New King James Version, wat gestrewe het om ‘n Engelse teks te lewer wat akkuraat en leesbaar is op voetspoor van die ou King James.

Eugene Peterson se The Message van 1996 is geskryf in die taal waarin ons inkopies doen, geselstaal en huistaal, nie ‘n woord-vir-woord-weergawe van die oorspronklike nie, maar omdenking van die toon, ritme, gebeure, idees, in die manier waarop ons dink en praat, omdat die Nuwe Testament se Grieks bv. juis geskryf is in die informele taal van die mark en familie-briewe.

Die Afrikaanse vertaling van 1933, Ou Testament veral deur JD du Toit (Totius) en HCM Fourie en EE van Rooyen, Nuwe Testament veral deur JD Kestell en BB Keet, met nalees van mekaar se werk, en hersieners en taaladviseurs wat gehelp het. Hulle opdrag was om die Nederlandse Statevertaling van 1637, wat in die kerke in SA gebruik is, so naby moontlik te volg. Daarom het hulle vir die Nuwe Testament die sogenaamde Textus Receptus gebruik, wat toe nie meer as die beste Griekse teks beskou is nie. Die 1933 se Afrikaanse taal is hersien en in 1953 is die hersiening gepubliseer. Dit is ‘n ‘formeel-ekwivalente’ of ‘woord-vir-woord’ vertaling wat probeer om die oorspronklike grammatika en sinsbou so noukeurig moontlik te behou – ‘n weergawe wat vandag nog beskikbaar is,

Die Lewende Bybel is in 1982 as die eerste nie-amptelike Bybelvertaling deur CUM uitgegee in die gewone gesprekstaal, as hulpmiddel vir persoonlike lees en Bybelstudie. Dit is ‘n nuwe vertaling in Afrikaans, wat nie probeer om die vorm van die oorspronklike sinskonstruksies en woordorde weer te gee nie, maar om die betekenis en die bedoeling van Skrif in duidelike, natuurlike Afrikaans weet te gee, soos dr. Kenneth Taylor se Living Bible.

Die offisiële dinamiese vertaling van 1983, Die Bybel, Nuwe Vertaling wat rekening hou met die ontwikkeling in Afrikaans die afgelope jare en met die resultate van wetenskaplike ondersoek, maar wat so getrou moontlik aan die grondteks bly, waardeur Afrikaanssprekendes aangespreek word, het probeer om die betekenis van die woorde weer te gee. As grondteks vir die Ou Testament is die Biblia Hebraica Stuttgratensia van 1977 gebruik. Dit is gebaseer op die oudste volledig behoue manuskrip van die Hebreeuse Ou Testament, die Codex Leningradensis van 1008 n.C. Gegewens uit ouer manuskripte is bygewerk. Vir die Nuwe Testament is gebruik gemaak van die Griekse grondteks van die Wêreldbond van Bybelgenootskappe The Greek New Testament se derde uitgawe van 1975. Hierdie vertaling wat deur die Bybelgenootskap van SA op versoek van die kerke vertaal is, is gedoen op grond van die oudste manuskripte van die Bybel wat ontdek is. Dit is die amptelike Bybel van die kerke wat vandag meestal gebruik word.

Die Boodskap. Die Bybel in hedendaagse Afrikaans van 2002 deur CUM gepubliseer, is nie ‘n ‘woord-vir-woord-weergawe’ van die grondteks nie, maar die bedoeling van die sinne is weergegee, en was veral op die jeug gemik, sodat mense die lewende woorde van God op ‘n dinamiese manier hoor in die taal wat hulle elke dag praat (vgl. Peterson se The Message hierbo).

Die Bybel, Nuwe Lewende Vertaling wat in 2006 deur Christelike Uitgewersmaatskappy uitgegee is as ‘n opvolger vir 1982 se Die Lewende Bybel, probeer om getrou te bly aan die grondteks, maar dit lesersvriendelik aan te bied sodat dit direk met vandag se lesers sal praat, wat soms formeel-ekwivalent is, maar waar dit onduidelik word sterker dinamies te vertaal.

Die Bybel vir almal is in 2008 deur die Bybelgenootskap van SA uitgegee onder die titel Die Bybel vir Dowes. Die belangstelling van die horende publiek vir die eenvoudige, direkte Afrikaans was so groot, dat dit onder die nuwe titel in 2009 vir almal beskikbaar gemaak is. Die dowes het na raming 20% van die woordeskat van ‘n gewone horende, en daarom moes die grondteks met die klein woordeskat beskikbaar gestel word. Moeilike en interessante woorde is in voetnote verduidelik.

Op versoek van die kerke is die Bybelsgenootskap tans besig met ‘n Afrikaanse vertaling wat oor 4-5 jaar beskikbaar sal wees. Die versoek was om naas die dinamiese 1983 vertaling, ‘n vertaling te maak wat meer by die vorm van die Hebreeuse en Griekse grondteks bly, en dit in goeie verstaanbare Afrikaans aan te bied. Daaraan is tans 160 vertalers uit al die kerke wat Afrikaans gebruik, wat saamgestel is uit Ou- en Nuwe-testamentiese vertalers, en ‘n hele groep taalkenners van Hebreeus, Grieks, Afrikaans, en Afrikaanse letterkundiges.

Nuttige hulpmiddels by die studie van die Bybel is onder die baie ander: Die Verklarende Bybel, Verwysingsbybel 1983-vertaling, Die Bybel in praktyk, ens.

 

Skrywer: Prof Francois Malan

Tipologie – Francois Malan

Eugenie vra:

Ek sal graag inligting/verwysings wil bestudeer van hoe die Ou Testament tipologies van die Nuwe Testament is, bv. Daniel – Openbaring, Die ark – Christus, ens.

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

In Bybelse sin verstaan ons tipe as ‘n Ou-Testamentiese figuur, wat in sy persoon of werk ‘n sekere skadubeeld, of afspieëling, vertoon van Christus se persoon of werk.

So is priesters, profete en konings van Israel volgens hulle ampte beskou as tipe van die komende Messias (die Hebreeuse woord vir ‘gesalfde’, in Grieks ‘Christus’). Priesters is gesalf (Eks.30:30) en konings is gesalf (1 Sam.9:16). Moses is ‘n profeet genoem in die profesie dat die Here ‘n profeet soos Moses na vore sal laat kom (Deutr.18:18). Petrus verwys daarna toe hy die volk toespreek en verklaar dat Jesus die beloofde profeet is (Hand.3:22). Jesus is die profeet, priester en koning van God se volk by uitnemendheid, die gesalfde van die Here (Hand.4:26 wat Ps.2:1-2 aanhaal). Jesus vergelyk bv. sy drie dae dood met die profeet Jona se drie dae in die maag van ‘n groot vis (Mat.12:40). Hebr.10:21 noem Hom die groot priester (vgl. ook 5:6,7; 7:17,21). Jesus is die koning (Mat.2:2; Joh.1:50); die koning van die konings (Openb.17:14). So word Jesus gesien as die tweede Adam (1 Kor.15:45; Rom.5:14 letterlik: Adam wat ‘n tipe was van die Een wat sou kom, NAV daar is ‘n ooreenkoms tussen Adam en Hom wat sou kom), as die seun van Dawid (Mat.22:43-45; Joh.7:42; Rom.1:3), as die Kneg van die Here van Jes.52-53 (Mt.8:8; Lk 7:7; Flp.2:7).

Daar is ‘n verskil tussen ‘n tipe en ‘n simbool. ‘n Simbool het veral betrekking op sake, ‘n tipe uitsluitlik op persone. Die simbool het geen betekenis in sigself en in sy verskyningsvorms nie, maar in wat daardeur afgeskadu of afgebeeld word. ‘n Tipe het egter betekenis in sigself, in sy eie bestaan, afgesien van wat hy afbeeld en tipeer.

‘n Simbool kan ‘n voorwerp, woord, teken, ens. wees, as voorstelling van ‘n bepaalde begrip. Dit is ‘n sinnebeeld – ‘n sinlik waarneembare aanduiding van ‘n geestelike begrip, ‘n voorwerp waaraan betekenis gegee word. Die kruis is bv. simbool van Christus se lyding en dood, van die gelowige se sterwe aan homself, van die Christendom. Die bloed van die lam wat aan die deurkosyne van die Israeliete gesmeer is sodat die doodsengel die huis sou ‘oorslaan’ (‘passover’, Eks.12:13) word bv. deur Paulus in 1 Kor 5:7 op Christus toegepas as ons paaslam, vgl. Jn 1:29; 1 Petr.1:19; Openb.5:6,12; 7:14; 12:11; 13:8, ens.

Die vraag oor die ark en Christus is meer ‘n simbool. Die Hebreeuse woord vir ark (teba) beteken kis of doodkis. Daarop sinspeel 1 Petr.3:18-21, dat Jesus in die dood ingegaan het en opgestaan het uit die dood (doodskis), en dat ons gered word soos Noag en sy gesin in die ark (doodskis) te midde van die water, en ons doop in Christus beteken ook dat ons saam met Hom sterwe en dat ons gered word deurdat ons saam met hom opstaan tot ‘n nuwe lewe, waarvan die doopwater ‘n simbool is (vgl. Rom.6:3-11). In 1 Kor.10:1-6 word die wolk, manna, water uit die rots as voorbeelde en waarskuwings gebruik (die Griekse woord vir ‘voorbeelde’ is ook tupoi.)

Ook die vraag oor Daniël en Openbaring val meer op die terrein van ‘n simbool. Altwee het ‘n apokaliptiese (openbarings) perspektief, wat God se groot uitkoms verwag, as ‘n ingrype van God in die geskiedenis. Dit is deel van ‘n wye apokaliptiese (openbarings) literatuur wat veral in tye van verdrukking van gelowiges geskryf is in Ou- en Nuwe -Testamentiese tye.

Daniël maak gebruik van diere-simbole, bv. die vier diere, ‘n leeu, ‘n beer, ‘n luiperd en ‘n vreeslike vierde dier sonder naam (hfs.7), ‘n ram en ‘n bok in hfs.8. Daar is ook plant-simbole, bv. boom van die lewe in hfs.4, verskillende metale in hfs.2, sterre 12:3, engele hfs.10, en getalle, wat ‘n belangrike rol speel. Die wêreldgeskiedenis word in eras of eeue verdeel, gebaseer op die getal sewe. Nommer 10 is ook belangrik. Albei 7 en 10 word gebruik om volmaaktheid/voltooidheid of beperktheid uit te druk. Die metafore in Daniël het verskillende waardes. Party is simbolies van aard, terwyl ander na spesifieke persone en gebeure verwys. Die boek Daniël gebruik allegoriese (sinnebeeldige) metodes om die geheimenisse te interpreteer. Die verskillende diere en metale word verklaar as spesifieke konings (8:20). Mat.28:18 (vgl. Lk.1:33; Openb.11:15) verbind die mag van die opgestane Jesus met die magte van die menslike wese van Dan.7:14, en Dan.2:44-45 se klip word ‘n simbool van die koninkryk van God wat Jesus op aarde kom vestig het, waarvan Jesus die koning is en Hy dwarsdeur die NT as koning gesien word.

Ook Openbaring maak gebruik van diere-simbole: die lam (hfs.5,14), draak (hfs.12), diere uit die aarde as lam en draak, en uit die see as bok, luiperd, beer, leeu (hfs 13), perde (hfs.6,19), metale: geel koper (hfs.1) ystersepter (hfs.2), goue krone (hfs 4), edelstene (hfs.21), plante: bome (hfs.22); sterre (1:16,20; 2:1; 3:1;; 8:10,11,12; 9:1; 12:1) môrester (2:28; 22:16), engele dwarsdeur die boek (hfs 1,2,3,5,7,8,9,10,11,12,14,16,17,18,19,21,22), en getalle: 2 getuies, 3 trompette, weë, 4 wesens, engele, hoeke van die aarde, winde, 6 se onvolmaaktheid (7-1=6), 7 vir volledigheid of volkomenheid: gemeentes, lampe, sterre, Geeste, seëls, trompette, bakke, plae, horings, engele, donderslae, koppe van die dier, krone, oë, berge, konings; 8 een meer as die volmaakte vir Jesus, 10 afgerondheid: vingers, dae van verdrukking, draak se horings, konings, 10x10x10=1000, 12 vir die volk van God of die kerk: 12 sterre van die vrou, 12 poorte van die nuwe Jerusalem, 12 apostels, elke stam van Israel 12000, 12x12x1000= 144,000 gelowiges, 12×3 getal vir God x 4 getal vir die skepping druk die volheid van God se plan simbolies uit; 3½ twee getuies soveel dae dood, vrou 3½ jaar versorg in die woestyn, 666 as getallewaarde vir die Griekse en Hebreeus letters van die alfabet vir keiser Nero.

In hulle gebruik van simbole is die boek Daniël ‘n voorloper van Openbaring, maar dit is nie werklik tipologies nie.

Die Ou-Testamentiese geskrifte is egter deur Jesus Christus en die apostels en die vroeë kerk beskou as ‘n versameling van voorspellings wat na Hom verwys as die verlosser van Israel en van die wêreld, al noem die Ou Testament Jesus nêrens nie, en al het die Ou-Testamentiese skrywers nie so ‘n man soos die Jesus wat die Evangelies en die Briewe voorsien nie. Die Ou Testament kan egter slegs gelees word as ‘n boek met immer groeiende verwagting. Die belofte van ‘n land aan die vaders voor Moses, die gedeeltelike inname van die land deur Josua, die bevestiging van die koningskap en priesterskap wat nooit voltooi word nie, maar steeds uitsien na ‘n nuwe verbond deur die profete, hoe die verlossingsdade van die Here, veral die verlossing uit Egipte, die profete laat uitsien na ‘n nuwe Dawid, ‘n nuwe Eksodus, ‘n nuwe verbond, ‘n nuwe stad van God, waardeur die oue ‘n tipe van die nuwe word wat vooruit wys (Jer.31:31; 32:40 voor die ballingskap, en Eseg.16:60; 34:25; 37:26 in die ballingskap). Dit word dan opgeneem in die Nuwe Testament deur Jesus (Luk.22:20; Paulus 1 Kor 11:25; 2 Kor.3:6; Hebreërs 8:6-13;9:15; 12:24). Die Ou-Testamentiese wet en erediens met sy offers en priesters word deur Hebreërs beskou as slegs ‘n afbeelding en skadubeeld van die hemelse heiligdom (8:5; 9:23; 10:1), ‘n voorafskaduwing van wat kom, soos die skaduwee van iemand wat om die hoek kom – as hyself om die hoek kom, kyk jy nie meer nie die skaduwee nie, maar na homself.

Die Ou-Testamentiese profete se belangstelling was verdiep in God se nuwe verlossings aksie, waarvan hulle slegs die tekens gesien het, en waarvan die ou Dawid, Eksodus, verbond, stad van God ‘n tipe geword het van die nuwe wat nog kom. In verband met die saligheid wat die opstanding van Christus gebring het sê 1 Petrus 1:10-12 dat die profete die genade wat ons nou ontvang het deeglik en noukeurig ondersoek het, dat dit die Gees van Christus was wat in hulle was, wat vooruit verkondig het dat Christus moet ly en daarna verheerlik word. Aan hulle is geopenbaar dat wat hulle profeteer, nie vir hulleself bedoel was nie, maar vir ons wat in Jesus glo. Jesus bring ‘n nuwe manier van verklaring van die Ou Testament, waarin alles van die Ou Testament na Christus wys (Luk.24:27; Joh.1:45; 5:46). Elke bladsy van die Nuwe Testament weerklink met die wete dat ons in ‘n nuwe bedeling van God se aktiwiteit lewe. Soms word dit genoem die tyd van vervulling (Gal. 4:4; Luk.4:21; Mat. 11:4-6). Die Ou Testament word nou gelees as God se openbaring wat die voorloper is van Christus se koms, vol aanwysings na die Here wat aan die kom is. En die boeke van die Nuwe Testament haal telkens gedeeltes uit die Ou Testament aan ter stawing en verduideliking van wat hulle sê, kyk maar na al die teksverwysings in die Nuwe Testament wat in voetnote aangegee word, byvoorbeeld in die eerste 4 hoofstukke van Matteus, Paulus se behandeling van die sluier van Moses in 2 Kor.3:7-18; Romeine 9-11 oor God se genadige uitverkiesing van Israel. Eintlik is die hele boek Hebreërs ‘n besinning oor die Ou Testament vanuit die Christusgebeure met toepassing op sy lesers. En Openbaring wemel van die Ou-Testamentiese aanhalings, omdat die skrywer beelde uit die Ou Testament gebruik vir sy troosboodskap aan sy lesers wat vervolg word. Tipologie is maar ‘n onderdeel van hierdie groter gebruik van die Ou Testament in die Nuwe Testament.

 

Skrywer: Prof Francois Malan

Amper dood – Kobus Kok

‘n Leser vra:

In 2008 was ek baie siek. Vir etlike sekondes het ek uit my liggaam gegaan en myself op die bed gesien lê in die intensiewe sorgeenheid. Wat het met my gebeur? was ek dood en teruggestuur deur God?

Antwoord:

 

Dr Kobus Kok antwoord:>

Amper dood? God gee tweede kans

Dit is nie vir my moontlik om uitspraak te maak oor die vraag of jy dood was en weer terug gekom het nie. Wat wel duidelik is, is dat jy ‘n tweede kans gekry het op lewe en om ‘n radikale verskil te maak. Baie mense kry nie tweede kanse nie. Jy het dit gekry. Maak die beste daarvan. In die Grieks is daar ten minste twee woorde vir tyd. Die een is chronos en die ander is kairos. Chronos verteenwoordig algemene tyd. Kairos verteenwoordig ‘n besondere moment in tyd wat nuut en herskeppend is soos ‘n nuwe geboorte. Die Vader het jou ‘n nuwe geleentheid gegee. Maak die beste gebruik daarvan. Jy sal in hierdie nuwe geboortetyd voor keuses te staan kom. Jou ou lewe kan nie aangaan soos dit altyd aangegaan het nie. Jy sal sekere keuses moet maak om nader aan God se wil te leef.

 

Skrywer: Dr Kobus Kok

Die Prins van die wêreld – Kobus Kok

Cillie vra: 

Wie en wat is die prins van lug?

Antwoord

Dr Kobus Kok antwoord:

Waarom noem die Bybel die duiwel die prins van die wêreld? 

In Johannes 12:31 lees ons dat die duiwel deur Jesus beskryf word as die heerser oor hierdie wêreld. In die oorspronklike Grieks (argoon) kan ons die woord heerser ook vertaal met prins. In Johannes se denke is God en sy Seun van Bo af, van die hemelse sfeer. Die aarde is onder die invloed van die duiwel wat die prins of heerser is van die aarde. Hy het baie mense wat onder sy invloed leef. In Johannes 8:44 beskryf Johannes dat sommige mense kinders van die duiwel is en net soos hulle vader, die duiwel, doodmaak en in die leuen leef. In die antieke tyd het kinders soos hulle vaders opgetree en daarom sou ons sê dat die appeltjie nie ver van die boom geval het in die antieke tyd nie. Geen wonder dat die duiwel se kinders dan net soos hulle pa die duiwel optree nie.

Johannes maak dit egter ook heeltemal duidelik dat die duiwel eintlik ‘n nietige heerser is. Hy is maar net ‘n prins. Die eintlike heerser is God wat in Johannes se denke die ware Koning is. ‘n Prins het baie minder mag as die Koning. Net so is God die een met die werklike krag. Dit is die belangrike om raak te sien! Daarom lees on in Johannes 12:31 dat God as Koning die duiwel as prinsie van sy magstroon sal gooi. God as koning het ook kinders. Hulle word weer gebore as kinders van God (Joh 1:12) en tree op soos kinders wat aan God die koning behoort.

 

Skrywer: Dr. Kobus Kok