Kennis en geloof – Francois Malan

Pieter vra:

[Hierdie leser het ‘n vraag gevra oor Calvyn en geloof. Hy vra nou ‘n opvolgvraag oor kennis en geloof]:

Ek wil graag weet wat die VERSKIL tussen geloof en kennis is, byvoorbeeld in die lig daarvan dat die imperatief in die Skrif as ‘n reël is: “Glo!” en nie “Ken!” nie?

Antwoord:

Prof François Malan antwoord:

Slegs enkele opmerkings oor die vraag en die lang stuk wat die vraesteller reeds opgestel het.

1. Die opdrag om te ken kom wel in verskeie vorms implisiet in die Skrif voor:

Mt 22:37 Jy moet die Here jou God liefhê … met jou hele verstand (dianoia)

1 Petrus 1:13 daarom omgord die lendene van julle verstand – soos ‘n werker met die

Oosterse lang rok wat opgebind moet word sodat hy kan werk of hardloop – impliseer die

werking van jou verstand om insig en kennis te verkry.

Die opdragte om te leer (manthanoo) bv. Mt 11:29 leer van My

Die opdragte om te leer (ginooskoo) bv. Mk 13:28 en vele ander

Die opdragte om op te let (blepoo) bv. Mk 4:24

1. Pieter spook aan die einde van sy lang stuk oor geloof en kennis met proposisies en logiese verklarings vir geloof en kennis

(1) Is daar in die Skrifgetuienis ondersteuning vir gedagte dat kennis van proposisies as

proposisies nodig is vir geloof?

(2) Watter funksie vervul begrip by kennis van proposisies in hulle hoedanigheid as

proposisies?

(3) Is kennis van proposisies as proposisies deel van die geloofakte of slegs ’n

noodsaaklike voorwaarde?

Met die kennis van God en geloof in God gaan dit egter anders, want ons het met die onkenbare te doen, wat in ontoeganklike lig woon (1 Tm.6:16), ondeurgrondelik is sy oordele, onnaspeurlik sy weë (Rm.11:13).

As God, die Vader, Seun en Heilige Gees, Hom nie self aan ons openbaar nie, kan ons Hom nie ken of in Hom glo nie (openbaring Mt.11:25-27; 16:16-17; 1 Kor.2:10; Vader, Seun en Gees, vgl. Jn.14:26; 15:26; 2 Kor.13:13; Gl.4:6; Tit.3:6; vgl HK vraag 24). God maak Homself kenbaar deur sy Woord, en as mensgeworde Woord is Hy vir ons kenbaar in Jesus Christus (Jesus sê vir Filippus volgens Jn.14:9 hy wat My gesien het (ho heoorakoos pf.part. waarvan die gevolge voortduur) het die Vader gesien (pf. met voortduring).

In Joh.14:6-11 sê Jesus: ‘Ek is die weg en die waarheid en die lewe. Niemand kom na die Vader behalwe deur My nie. As julle My ken (egnookate perfektum: leer ken het en nou ken), sal julle my Vader ook ken. En van nou af ken julle Hom en sien julle Hom…die Vader bly in My…Glo in My omdat Ek in die Vader is en die Vader in My…’

Kennis van God is geloofskennis. Geloof is die totale positiewe verhouding van die mens tot God. God het Homself gegee om deur sy Woord geken te word. Geloof is die mens se draai na God toe (metanoia verandering van denke oor God en jouself; Hebr.6:1 weg van doodswerke tot geloof in God; Hand.26:20 om van denke te verander en na God te draai, doenende (praesens duratief) werke wat waardig/passend is by die verandering van denke; Rom.2:4 God se goedgunstigheid lei jou tot verandering van denke en gedrag. Vgl ook die ander woorde vir bekering: strefoo/epistrefoo die omkeer van jou hele lewe).

Die kennis van God geskied in die vervulling van die openbaring van sy Woord deur die Heilige Gees wat in ons bly en in ons is (Jn.14:17). Die Gees gee in ons die geloof in God (Ef.2:8 want uit genade is julle verlostes deur geloof, en dit nie uit julleself nie, dis die gawe van God; vgl. ook Flp.1:29).

Hy sal julle alles leer didaksai (Jn.14:26; 16:13-15 die Gees van die waarheid sal julle in die volle waarheid inlei hodegeoo; Jesus bring die waarheid en maak dit teenwoordig deur sy koms in die wêreld; die Gees van die waarheid lei ons in hierdie waarheid in en skep vir die gelowiges die ingang daarin; in verse 13-15 word anaggelloo ‘meedeel’, drie maal gebruik) Die Gees lei ons in die geloof in, oortuig ons van die noodsaaklikheid van geloof en van geloofsgehoorsaamheid.

Geloof, as die positiewe verhouding van die mens tot God, kom van God self af. Met sy Woord vereis God die mens se omkeer, sy ‘Ja’-sê vir God. Dit gebeur deurdat die Heilige Gees die klare lig aan die mens skenk om God te ken as sy God. So vind die mens se omkeer plaas. Die kennis van God is in hierdie geloofsgebeure geleë. Daarom sê Calvyn (Inst. III,2,7) geloof ‘is ‘n vaste en seker kennis van God se welwillendheid (benevolentia, sy goeie wil) teenoor ons, wat gefundeer is op die waarheid van sy genadige belofte in Christus, wat deur die Heilige Gees aan ons verstand geopenbaar word en in ons hart verseël/ingeprent word (obsignatur).’

In die geloofsgebeure is egter nie net die kennis van God inbegrepe nie, maar ook die liefde tot Hom (1 Jn.4:7-15), die vertroue op Hom (Mt.11:25-30; 2 Kor 3:4) en die gehoorsaamheid aan Hom (2 Kor 9:13).

Skrywer: Prof Francois Malan

Sonde teen die Heilige Gees – Francois Malan

Christa vra: 

Wat presies is: “Sonde teen die Heilige Gees”

Antwoord:

Prof Francois Malan antwoord:

Die kort antwoord is: Dit is die moedswillige veragting van en volgehoue weerstand teen Christus en die genade van God se liefde, wat die Heilige Gees vir ons aanbied en in ons wil toepas. (Iemand wat nog daaroor bekommerd is, het nog nie die sonde teen die Heilige Gees gepleeg nie).

In Markus 2:28 verwys Jesus na Homself as die Seun van die mens in sy vernederde toestand as mens. 3:1-6 vertel dat Jesus op die sabbatdag in die sinagoge die man met die gebreklike hand genees het. Daarna het Hy baie mense gesond gemaak (v10), en selfs die bose geeste wat Hy uitgedryf het, het gesê: U is die Seun van God (v11). Van die duidelike tekens dat die Gees van God deur Jesus werk sê die skrifgeleerdes egter ‘dit is met die hulp van die aanvoerder van die duiwels, naamlik Beëlsebul, dat Hy die duiwels uitdrywe (3:22). Daarop waarsku Jesus hulle: Alles sal die mense vergewe kan word, al die sondige en lastertaal wat hulle praat. Wie egter teen die Heilige Gees laster, word tot in ewigheid nie vergewe nie (v28,29).

Nadat Jesus in Matteus 12:8 gesê het die Seun van die mens is immers Here oor die sabbat, vertel Matteus 12:22-32 dat Jesus op die sabbat in die sinagoge die blind en stom man, wat in die mag van die duiwel was, genees het. Van die duidelike teken dat Jesus die duiwels deur die Gees van God uitdryf, sê die Fariseërs: Hy dryf duiwels alleen uit met die hulp van Beëlsebul, die aanvoerder van die duiwels. Daarop waarsku Jesus: Elke sonde en lastering kan die mense vergewe word, maar die lastering teen die Heilige Gees kan nie vergewe word nie; as iemand iets teen die Seun van die mens sê, kan dit hom vergewe word; maar as iemand iets teen die Heilige Gees sê, kan dit hom nie vergewe word nie, nie in hierdie bedeling nie en ook nie in die toekomstige nie.

Lukas 11:14-23 verbind dit aan die genesing van stomme uit wie Jesus ‘n duiwel uitgedryf het, en party van die mense dit aan die hulp van Beëlsebul toegeskryf het. Jesus waarsku: Aangesien Ek dus deur die vinger van God duiwels uitdryf, het die koninkryk van God inderdaad tot by julle gekom (v20).

In Lukas 12:1-12 waarsku Jesus teen die huigelary van die Fariseërs. Hy waarsku die mense om nie vir mense bang te wees nie, maar vir Hom wat mag het om, ná die dood, in die hel te werp (v5). Elkeen wat hom voor die mense openlik vir My uitspreek, vir hom sal die Seun van die mens Hom ook openlik uitspreek voor die engele van God. Maar hy wat My voor die mense verloën, sal voor die engele van God verloën word. Elkeen wat teen die Seun van die mens iets sê, kan vergewe word; maar hy wat teen die Heilige Gees laster, kan nie vergewe word nie (v10).

Na Jesus se hemelvaart kom die Heilige Gees bewys dat die wêreld skuldig is aan sonde, omdat hulle nie in Jesus glo nie; dat die reg aan Jesus se kant is, want Hy gaan na die Vader toe; en dat die oordeel al gekom het, want die owerste van hierdie wêreld, die Satan, is klaar veroordeel (Johannes 16:8-12).

Nadat die Joodse Raad vir Jesus skuldig bevind het aan godslastering, en hom van opstand teen keiser voor Pilatus aangekla het, het die Heilige Gees gekom om die valsheid van daardie verhoor te ontbloot. In werklikheid was dit ‘n hofsaak teen die wêreld voor God se hof in die hemel. Die Heilige Gees gebruik die getuienis van die apostels (soos dit in die Bybel opgeteken is; Efesiërs 6:17 noem die woord van God die swaard van die Gees) en die getuienis van die gelowiges, om vir die wêreld die ware aard van sonde, geregtigheid en oordeel aan die lig te bring. Dit het God deur Jesus gedoen, en die Heilige Gees kom die implikasies daarvan vir mense duidelik maak. Die vernaamste sonde is ongeloof, die verwerping van die verkondiging van evangelie van Christus. Die reg is aan Jesus se kant, want deur sy dood en opstanding het Hy ons verhouding met God reggestel om kinders van God te wees as ons in geloof aan Christus, God se Seun, verbind is. Die oordeel het al gekom, aangesien die ‘owerste van hierdie wêreld, nl. die Satan, al klaar geoordeel is. Toe Jesus aan die kruis verhoog is, is God se oordeel oor ons sonde aan Jesus voltrek, aan Hom vir wie die wêreld aan die kruis vermoor het, en vir wie God uit die dood opgewek en verhoog het tot aan sy regterhand. Daarmee word ons vrygespreek en ons verhouding met God reggestel. Daarmee word Satan as die owerste van die wêreld onttroon, en Jesus aangestel as die heerser oor die wêreld. Hy is nie meer die verborge Seun van die mens nie, maar geopenaar as waarlik die Seun van God. En die mense wat weier om in Hom te glo, weerstaan die werking van die Heilige Gees.

Daarom waarsku Hebreërs 10:26-31: wanneer ons opsetlik bly sondig, nadat ons die kennis van die waarheid ontvang het, is daar geen offer meer wat ons sondes kan wegneem nie (v26). Hy verwys na die verskriklike oordeel van God as ons die Seun van God verag, die bloed van die verbond (aan die kruis) waardeur Hy geheilig is, geminag het, en die Gees van genade beledig het (v27-29).

Hebreërs 6:4-6 waarsku: wanneer mense een keer deur God verlig is, die hemelse gawe ontvang en deel gekry het aan die Heilige Gees, die goeie woord van God leer ken het en die kragte van die toekomstige wêreld ondervind het, en dan nog afvallig geword het, is dit onmoontlik om hulle weer tot bekering te bring. In hulleself kruisig hulle immers weer die Seun van God en maak Hom in die openbaar tot bespotting.

Maar Hebreërs waarsku juis so ernstig, sodat mense tot bekering kan kom voordat hulle Christus heeltemal en permanent verwerp.

Die permanente verharding noem 1 Johannes 5:16 die sonde wat tot die dood lei.

In Handelinge 5:1-11 word die skielike dood van Ananias en sy vrou Saffira daaraan toegeskryf dat hulle vir die Heilige Gees gelieg/bedrieg het v3).

In Efesiërs 4:30 waarsku Paulus: Moenie die Heilige Gees van God bedroef nie, want Hy het julle as die eiendom van God beseël met die oog op die verlossingsdag (as Christus weer kom; vgl. Efesiërs 1:14). Die Gees van God kom in ons woon om ons deur ons hele lewe te lei tot Jesus weer kom om te oordeel. Intussen kan ons seker weet dat ons kinders van God is juis omdat die Gees in ons woon (Romeine 8:14-17).

In 1 Tessalonisense 5:19 waarsku Paulus: Moenie die Heilige Gees teenstaan nie. Hy gee ons die krag om nee te sê vir die sonde, en om God se wil te soek en te doen (vv21-24).

Efesiërs 3:5-6 sê dat God die geheim van sy verlossing deur Christus, aan ons bekendmaak deur die Gees wat Hy aan sy apostels en profete gee; en 5:8 sê: laat die Gees julle (alle gelowiges) vervul. 1 Korintiërs 6:19 sê die Heilige Gees woon in ons, ons is God se tempel, ons behoort nie aan onsself nie, maar God het ons gekoop met die dure prys van sy Seun aan die kruis.

Skrywer: Prof Francois Malan

Judas se brief en die beginsel van die kompas – Kobus Kok

1.  Wie het die boek Judas geskryf?

Judas is ‘n baie kort boek met een hoofstuk of 25 versies. Dit is geskryf deur Judas wat die broer was van Jakobus die broer van Jesus, wat die Jakobus brief in die NT geskryf het. Met ander woorde, hierdie boek is geskryf deur Jesus se broer Judas. Dit is nie dieselfde persoon as Judas Iskariot wat Jesus verraai het nie. Ons lees in die evangelies dat Jesus broers en susters gehad het. Jakobus was ‘n belangrike leier in die vroeë kerk in Jerusalem (vgl. Hand 12:17; 15:13).

1.  Wanneer is dit geskryf en aan wie?

Na alle waarskynlikheid word Judas geskryf teen 55-65 nC. Ons weet nie presies aan wie die brief geskryf is nie. In baie van die NT briewe sal Paulus byvoorbeeld duidelik skryf dat hy aan die gelowiges in Kolosse of Korintiërs of Tessalonika skrywe. Dit is egter nie die geval by Judas nie omdat hy nie vir ons die woonplekke aandui van die mense aan wie hy skryf nie.

By nadere ondersoek lyk dit vir ons soos ‘n brief of eerder ‘n preek wat as ‘n omsendskrywe gesirkuleer was en dat Judas die mense aan wie hy skryf persoonlik geken het. Dit was dus nie ‘n onpersoonlike brief nie, maar duidelik geskryf aan mense met wie hy al ‘n geruime tyd ‘n verbintenis gehad het. Dit laat ons dan lei na die punt om te vra waar Judas werksaam was volgens die vroegste getuienis. Indien ons die brief bestudeer sien ons dadelik dat Judas Ou Testamentiese dele aanhaal om sy argument teen die valse leraars wat die gemeente bedreig te maak. Dit beteken dat hy aan mense skryf wat Jode was, maar wat in kontak gekom het met heidene. Ons weet dat Jesus en sy familie uit Judea gekom het en dat Jakobus die broer van Jesus in Jerusalem ‘n leier was en daarom dink die meeste geleerdes dat die brief nie geskryf is in Griekeland of Rome soos Paulus se briewe nie, maar eerder in die Palestina omgewing.

1.  Wat is die basiese boodskap of doel van die boek?

Die gelowiges aan wie Judas skryf, het in kontak gekom met heidene en met valse leraars wat die waarheid van die evangelie wat Jesus gebring het, bedreig het en verdraai het. Die gevaar het bestaan dat die waarheid van die boodskap wat aan hulle oorgelewer is (Judas 3) bedreig was deur goddelose en losbandige mense (Judas 4-19). Judas wou aanvanklik vir die gelowiges geskryf het oor die verlossing waaraan almal deel het maar toe voel hy na aanleiding van die omstandighede en die krisis wat bestuur moes word om vir hulle ‘n brief te skryf ten einde hulle aan te spoor om te stry vir die geloof wat een maal oorgelewer is aan hulle wat spesiaal deur God afgesonder is.

Dit wil voorkom of daar vals leraars was wat vir die gelowiges vertel het dat God hulle nie gaan straf vir losbandigheid nie en dat hulle maar losbandig kan leef. Ons kry hierdie tipe denke op verskillende plekke in die Nuwe Testament, soos bv in 1 Kor 6 en 15 met die bekende uitspraak die kos is vir die maag en maag vir die kos en dat God in elk geval alles gaan vernietig, so dit maak nie saak wat jy met jou liggaam nou doen nie. Ons sien dit ook in Romeine 6:1-23 waar Paulus skryf aan mense wat ook hierdie tipiese manier van dink gehandhaaf het. Ook in die Romeine brief sien ons dat die valse leraars van mening was dat God hulle nie gaan straf vir hulle dade nie en dat jy daarom kan doen net wat jy wil, van dronkenskap tot seksuele losbandigheid en dit gaan niks tot gevolg hê nie. Dit het baie mense in die Bybelse tyd laat dink dat dit OK is om aan te gaan met die lewe wat tipies was van die antieke heidense manier van leef.

In Judas 12 lees ons dat sommige mense tydens die liefdesmaaltye (nagmaal) hulself skuldig gemaak het aan die afskuwelikste uitspattighede en dat hulle opgetree het soos verstandlose diere en net agter hulle natuurlike drange aangejaag het en so die liefdesmaaltyd besoedel het. Ons lees ook elders in die NT (vgl. 1 Kor 11:20-22) dat daar mense in Korinte was wat tydens die liefdesmaaltyd die kos so vinnig afgesluk het en dat daar ander gelowiges was wat honger gely het.

1.  Vertel ons meer van die antieke Romeinse wêreld om ons te help om te verstaan in watter konteks Judas skryf

Dit is baie interessant dat ons van hierdie tipe gedrag lees as iets wat nogal voorgekom het onder die heidene maar dat selfs die heidene negatief oor sulke mense praat. Die algemene moraliteit in die Romeinse ryk het geweldig afgeneem en selfs die heidense filosowe en geskiedskrywers het daarop kommentaar gelewer. Keiser Augustus het wette gemaak teen seksuele immoraliteit in 18 v.C. (Julain wette) – hy het ‘n pa die reg gegee om die man en/of sy dogter dood te maak indien hulle met die daad betrap word in sy huis of sy skoonseun se huis. Indien ‘n man sy vrou uitvang as sy owerspel gepleeg het en haar nie skei nie, word hy strafbaar voor die reg en kan hy doodgemaak word.

Jo-Ann Shelton (1998:316-317) verwys in haar boek “As the Romans did” (Oxford University Press, 1998) byvoorbeeld na iets wat Martial (Marcus Valerius Martialis [eerste eeu n.C.in Rome]) in sy Epigram 7.20 vertel:

‘n Slaaf het een dag by sy beskermheer gaan eet. Die oomblik toe hy genooi is en by die gasheer aankom het hy dadelik na die etenstafel gehardloop waarvoor hy al dae en nagte voor wag. Hy het gevra vir drie porsies varknek, vier porsies vark loin, vir beide dye van die haasvleis, en beide die skouer porsies. Hy bloos nie eers as hy die oesters uit die doppe steel nie. Onder die tafel steek hy sy vuil sakdoek weg en daarin stop hy nog ‘n vrag koek, druiwe skille en appelstronke en afval, ‘n half vrot vy en ‘n pap sampioen. Alhoewel sy sakdoek wil bars van al die kos wat hy skelm ingestop het, steek hy boonop nog halfgekoude bene en ‘n karkas van ‘n gekookte tortelduif wat se nek al verslind is in die warm voue van sy jas. Nog erger, met sy lang regter arm rek hy tot op die grond onder die tafel en skep enige iets op wat die skoonmakers en die honde nie bygekom het nie, sonder om te bloos of te dink dit is snaaks. Die vergrype bly egter nie by kos nie. Hy maak sy groot beker vol wyn dat die wyn letterlik oorloop. Nadat hy alles gevat het wat hy kon, sleep hy sy logge lyf en al die kos vir 200 trappe op en sluit homself senuweeagtig toe agter sy eie deur, en die volgende dag verkoop hy ook nog die kos wat so gesteel het!

Etes was in die antieke tyd ‘n baie belangrike sosiale geleentheid. Soos ons pas gesien het, het dit dikwels saamgegaan met geweldige uitspattighede en swak gedrag. Redelik onlangs het navorsers en argeoloë in Pompeii ‘n inskripsie teen die muur van ‘n huis gevind waarin die huis eienaar gedragsreëls teen die muur geskryf het (Jo-Ann Shelton 1998:316-317):

1. Hou jou afvallige slaapkamer oë weg van ‘n ander man se vrou en maak seker dat jy ‘n mate van ordentlikheid op jou gesig uitstraal
2. Wees sosiaal en vriendelik en moenie rusie maak nie. As jy laasgenoemde nie kan doen nie, gaan terug huis toe.

1. Watter raad gee Judas aan die gemeentelede?

Judas doen dan oproep aan die gelowiges om hulle teen die losbandigheid en die valse leerstellings te verset en te stry vir die waarheid deur:

• Weerstand te bied teen dit (en diegene) wat goddeloos en losbandig is (Judas 4-19)
• In gedagte hou dat God kragtig red en genadig is (Judas 5-11 en 14-16) maar dat hy ook gaan oordeel en optree teen die wat nie glo nie. Hy sinspeel dan na alle waarskynlikheid op tekste soos Numeri 14:35 en Genesis 6:1-4 en Henog 10:4-6. Daar is baie voorbeelde uit die geskiedenis wat mens volgens Judas as voorbeeld kan neem soos die volk Israel wat deur God verlos word uit Egipte maar dan ironies genoeg ongehoorsaam word en dan nie in die beloofde land ingaan nie (Num 14:26-39); Sodom en Gomorra (Gen 19:1-29) en die Engele (Gen10:4-6) wat as gevolg van hulle ongehoorsaamheid en losbandigheid wel deur God gestraf is. Die punt is dus dat die geskiedenis die bewys lewer dat God losbandigheid en sonde nie net los nie. ‘n Rein lewe in gehoorsaamheid is vir die Here belangrik, en on onrein lewe word gestraf.
• Die waarskuwings van die apostels (vgl. Hand 20:29; 1 Tim 4:1; 2 Pet 2:1-3) altyd in gedagte hou en verwag dat sulke dinge gaan gebeur. Hulle moet dus reg wees en voorberei om die feit dat die aanvalle sal kom (Judas 17-19). Indien die verleiding kom moet jy jou denke en jou gedrag laat kontroleer deur God se wil.
• Deur middel van konstante gebed moet die gelowiges hulle geloof en fokus versterk (Judas 20) en jouself oriënteer met ‘n geestelike kampus in die rigting van ware geestelike noord.
• Hulle moet ‘n toekomsverwagting hê en fokus op die feit dat Christus weer kom en rekenskap gaan vra (Judas 21)
• Dit is belangrik om nie net vir jouself te leef nie maar op die uitkyk te wees vir ander en gelowiges moet ander mense help (Judas 22-23). Judas motiveer die gelowiges om hulle te ontferm oor diegene wat in twyfel verkeer en ander moet mens heeltemal verafsku en vermy (Judas 23). Hier gaan dit oor geestelike onderskeiding. In sommige kontekste weet jy dat jy nie met mense ‘n bepaalde pad kan stap nie en hulle sal moet vermy. Op ander tye sal die gees jou duidelik lei om mense met sagte ontferming te hanteer.
• Sonde verafsku (Judas 23)
• God loof – dankie sê vir dit waarmee God hulle seën (Judas 24-25)

Skrywer: Dr Kobus Kok

Geloof is kennis – Francois Malan

Pieter vra:

Ek het ’n vraag aangaande Calvyn se siening oor geloof wat ook in die Heidelbergse Kategismus (HK) opgeneem is. (Dit is ’n redelik toegespitse vraag wat spruit uit ’n persoonlike studie oor die aard van geloof, en daarom laat ek dit oor aan u diskresie oor om te bepaal of hierdie die aangewese plek is om dit te vra). Volgens Calvyn (Institusie: 3.2.7) is geloof “die vaste en sekere kennis van die welwillendheid van God jeens ons …” en volgens die Heidelbergse Kategismus (V&A 21) word ’n ware geloof dienooreenkomstig (o.a.) as “’n vasstaande kennis …” beskryf. My vraag is dit: wat bedoel Calvyn (en die HK) wanneer hy sê dat geloof (a) KENNIS (b) IS? Ek vra dit teen die volgende agtergrond: (a) Volgens B.A. Gerrish (1999:12, Saving and Secular Faith) bedoel Calvyn met die woord “kennis” (cognitio) eintlik “herkenning” (“recognition”; agnitio). Plantinga (2000:247, Warranted Christian Belief) verstaan Calvyn weer so dat hy geloof as ’n kognitiewe aktiwiteit beskou. Maar in die lig daarvan dat Calvyn geloof kennis noem teen die agtergrond van “implisiete geloof” (waarteen hy gekant was), kan ’n mens werklik sê dat hy die woord “kennis” so verstaan het? En hoedanig Calvyn se begrip van die woord ook al verstaan moet word, is dit ook hoe die HK verstaan behoort te word? (b) Wat word bedoel met die bewering dat geloof kennis IS? In epistemologie (ook in die Reformatoriese epistemologie) word geloof (simplies) beskryf as “geregverdigde geloof in dit wat waar is”. Maar die implikasie daarvan is dat geloof kennis logies voorafgaan. Hoe kan ons dan sê dat geloof kennis IS? Aan die ander kant kan die fokus daarop wees dat geloof inhoud (’n “quae creditur”) het: proposisies wat aan iemand onbekend is kan nie geglo word nie. Dan gaan kennis van proposisies as proposisies geloof logies vooraf. Geloof is afhanklik daarvan, maar terselfdertyd is dit moeilik om te sien dat hierdie “kennis-van-proposisies-as-proposisies” deel van die geloofshandeling self is. Dan steeds is die vraag: hoe kan ons sê dat geloof kennis IS? Dit wil vir my voorkom of kennis geloof óf voorafgaan óf daarop gebaseer is – dit hang net af van watter kennis ter sprake is. Maar beide gevalle veronderstel ’n logiese chronologie wat dit moeilik maak om te verstaan wat met die frase “geloof IS kennis” bedoel word.

Antwoord:

Prof François Malan antwoord:

Kennis van God word voorafgegaan deur God se openbaring van homself aan die mens. Maar kennis is nie slegs ‘n saak van die verstand nie. God se openbaring beteken nie slegs ‘n verryking van my kennis, van my verstandelike insig nie. Om God te ‘ken’ beteken meer as intellektuele kennis, dit is ‘n lewensgemeenskap. ‘Wie nie liefhet nie, het geen kennis van God nie, want God is liefde’ (1 Jn.4:8); ‘Hiéraan weet ons dat ons in Hom bly en Hy in ons: Hy het ons sy Gees gegee (1 Kor.4:13) ‘En ons ken die liefde wat God vir ons het, en ons glo daarin. God is liefde ; wie in die liefde bly, bly in God en God bly in hom (1 Jn.4:16).

Lees ook Calvyn se inleiding tot boek 3 (3.1.1-4) oor die onmoontlikheid om God uit ons self te ken, en die rol van die Heilige Gees, wat die liefde van God in ons kom uitstort (Rm.5:5), deur wie ons met Christus verenig word, wat alleen geloof in ons kom werk, wat die Gees van verstand is wat ons oë van verstand open (Ef.1:18; 2:8).

Die vraag oor die definisie van geloof in 3.2.7 as ‘n vaste en seker kennis van God se welwillendheid teenoor ons, skryf dit nie volledig uit nie. Calvyn het daarby gevoeg ‘(die vaste en sekere kennis van God se welwillendheid teenoor ons) is gegrond op die waarheid van sy genadige belofte in Christus, wat deur die Heilige Gees aan ons verstand geopenbaar word en in ons hart verseël word. En dan brei hy verder daaroor uit in 3.2.14-19 en in die res van hfstuk 2.

Ook HK 21 word slegs gedeeltelik aangehaal, sonder die uitbreiding (‘n Ware geloof is nie alleen ‘n vasstaande kennis) waardeur ek alles wat God in sy Woord aan ons geopenbaar het vir waar aanvaar nie, maar ook ‘n vaste vertroue wat die Heilige Gees deur die evangelie in my hart werk, naamlik dat God nie net aan ander nie, maar ook aan my uit loutere genade, slegs op grond van die verdienste van Christus, vergewing van sondes, ewige geregtigheid en saligheid geskenk het.

Enkele opmerkings oor die tekste wat by die vraag bygevoeg is (van die begin af is die Skrifhoofstukke aan die kant van die teks aangedui, en later is die spesifieke tekste in die hoofstukke aangedui): by die werk van die Heilige Gees word o.a. na Ef.2:8 en Flp.1:19 verwys.

Die NAV se vertaling van Ef.2:8 is enigsins verskralend: ‘Julle is inderdaad uit genade gered, deur geloof. Hierdie redding kom nie uit julleself nie; dit is ‘n gawe van God.’ Letterlik staan daar: ‘want deur die genade (datief tei chariti) is julle gereddes (perfektum passief deelwoord sesoosmenoi) deur geloof; en dit (touto) nie uit julleself nie, (dit is) die gawe van God.’ Deur God se genade is ons gereddes deur geloof, (‘dit’ verwys dan na die geloof in Christus, wat Gods se gawe aan ons is, waardeur ons ons gered word).

NAV gee ook ’n verklarende byvoeging by Flp.1:28b,29: ‘… julle redding kom van God. God het julle die voorreg gegee om Christus te dien, nie alleen deur in Hom te glo nie, maar ook deur vir Hom te ly.’ Letterlik: ‘…maar van julle redding, en dit van God. Want aan julle is dit geskenk (echaristhe) vanweë/ter wille van (huper) Christus, nie alleen om in Hom te glo nie, maar ook vanweë/ter wille van (huper) Hom te ly.’ Die geloof in Christus is God se geskenk aan ons vanweë/ter wille van (huper) Christus.

Gl.5:22 praat o.a. van liefde as deel van die vrug wat die Heilige Gees in ons bewerk;

Mt.16:17 van die Vader in die hemel wat aan Petrus die kennis oor Christus gegee het;

2 Kor.4:13 oor die Gees wat die geloof wek, Letterlik ‘dieselfde Gees van die geloof’;

Hand.16:14 van die Here wat Lidia vir die woorde van Paulus ontvanklik gemaak het.

‘Geloof is kennis’ – dit gaan om geloof in Christus as die Seun van God, wat God, in sy onverstaanbare liefde vir die wêreld, toe ons nog sondaars was, gegee het, sodat elkeen wat in Christus glo die ewige lewe kan hê (Jn. 3:16; Rm.5:8). Die geloof is God se geskenk aan ons deurdat Hy met sy Gees in ons kom woon het (Rm.8:9,11; 1 Kor.3:16). Kennis is kennis van God, die Vader en die Seun en die Heilige Gees wat in liefde aan mekaar verbind is, en aan ons geopenbaar word deur die koms van Christus wat in die Vader is en die Vader in Hom (Jn.14:10). ‘Dit is die ewige lewe: dat hulle U ken, die enigste ware God, en Jesus Christus, wat deur U gestuur is’ (Jn.17:3).

Soos geloof die band is met God, deur Christus bewerk, en wat die Heilige Gees in ons werk, is die kennis van God in Christus die lewensgemeenskap met hulle (Jn.17:21 U, Vader in My en Ek in U, en hulle in Ons) deur die Heilige Gees wat in ons woon, deur wie God sy liefde in ons uitgestort het (Rm.5:5). Beide geloof en kennis is verhoudingsterme soos ‘geregtigheid’ wat verduidelik dat die verhouding tussen ons en God deur Hom reggemaak is en ons nou sy kinders is wat Hom as ons liefhebbende Vader ken en in Hom glo, op Hom vertrou met ons lewe, Hom liefhet met alles wat Hy in ons gegee het. En dit alles is die werk van die Heilige Gees in ons. Deur die Heilige Gees wat albei bewerk, is geloof in God kennis van God, en is kennis van God geloof in God. Daarom gaan dit nie oor wat eerste kom nie.

Skrywer: Prof Francois Malan