Tye van Onkunde – Francois Malan

Jan vra: 

Hand 17: 30 sê: God het dan die tye van onkunde oorgesien en verkondig nou aan alle mense oral dat hulle hul moet bekeer. Na watter “tye van onkunde” word hier verwys in die lig van 1 Petrus 3: 19 nl: in wie Hy ook heengegaan en gepreek het vir die geeste in die gevangenis wat eertyds ongehoorsaam was toe die lankmoedigheid van God eenmaal gewag het in die dae van Noag. Die lot van die gevalle engele is bekend. Tog was al die mense nie gevalle engele nie en ek wonder wat het van hulle geword het dws nadat hulle in die vloed omgekom het? 1 Petrus 4: 6 sê: Want daarom is ook aan die dode die evangelie verkondig, sodat hulle wel geoordeel kan word na die mens in die vlees, maar lewe na God in die gees. Ek verneem graag wat die konteks van hierdie onderwêreld gebeure is, asseblief? Groete Jan Smith

Antwoord:

Prof Francois Malan antwoord:

1 Tye van onkunde

Die tye van onkunde in Hand.17:30 sluit aan by die Grieke van Atene se godsdienstigheid (17:22) met ‘n altaar ‘aan ’n onbekende god’, wat hulle aanbid ‘sonder om daarvan kennis te hê’ (letterlik: ‘as onbekende’ aanbid; 17:23). Daarop verkondig Paulus aan hulle die Skepper-God, wat alles onderhou, en wat al die nasies uit een mens gemaak het met die doel dat hulle Hom sal soek om Hom te dien. Hom sal ons nie vind by beelde wat maar bloot menslike skeppings is nie (17:24-29).

Al die heidense pogings met afgodsbeelde en tempels en altare word dan saamgevat as ‘onkunde’ (vgl. ook Petrus en Paulus se beoordeling van die Jode in 3:17 en 13:27). Oor die menigte afgodsbeelde van die hooggeroemde Griekse kultuur het Paulus baie verontwaardig geword (17:16). Vir die Grieke in Korinte skryf hy later, die Grieke soek wysheid, en vir hulle is die gekruisigde Christus onsin, maar wat vir die wêreld die onsin van God is, is groter wysheid as die wysheid van mense (1Kor.1:22-25).

Dat God die eeue van heidense onkunde, ‘die tye van onkunde’, oorgesien het, dit buite rekening laat, beteken nie dat hulle onskuldig voor God is nie. In Romeine 1:20-23 skryf Paulus aan die Griekssprekendes in Rome dat deur die heidene se gebrek aan insig, hulle in die duister bly. Hulle gee voor dat hulle verstandig is, maar hulle is dwaas, en sonder verontskuldiging. God openbaar sy toorn oor al die goddeloosheid en ongeregtigheid van die mense wat die waarheid probeer onderdruk deur hulle ongeregtigheid (Rom.1:18). Die toorn van God bestaan daarin dat God hulle aan hulleself oorgee om te doen wat hulle wil, aan hulle verdraaide opvattings, aan die drange van hulle hart, en aan sedelike onreinheid, sodat hulle doen wat onbetaamlik is en hulleself vernietig (Rom.1:24,28).

Maar nou roep Hy al die mense oral om hulle te bekeer (Hand.17:30). Die Griekse woord vir ‘bekering’ (metanoia) behels ‘n verandering van jou lewenswyse as gevolg van ‘n algehele verandering van jou gedagte en ingesteldheid teenoor God, sonde en geregtigheid voor God. God het ook ‘n dag bepaal waarop Hy regverdig oor die wêreld gaan oordeel deur Jesus Christus wat Hy uit die dood laat opstaan het (17:31).

Die drie tye word na mekaar genoem: tye van onkunde van die verlede, die huidige tyd van bekering, en die toekomstige dag van oordeel.

2 1 Petrus 3:19

Deur die eeue is verskillende verklarings vir die twee Petrus-tekse, 3:19 en 4:6, gegee. Die volgende lyk die mees duidelike en aanvaarbare te wees. Die twee tekse word met mekaar op 5 punte vergelyk om aan te wys dat hulle van verskillende sake praat. Eers 3:19:

2.1.1 Prediker: volgens v18 is dit Christus wat as mens doodgemaak is en deur die Gees lewend gemaak is wat die aankondiging maak.

2.1.2 Wanneer: dit is onseker of dit voor die opstanding was, d.w.s. tussen Goeie Vrydag en Paasmaandag, of na die opstanding op Paasmaandag. In elk geval doen Christus dit as oorwinnaar oor die dood .

2.1.3 Wie is die ‘geeste’ vir wie Hy gepreek het? Volgens v20 was hulle ongehoorsaam, toe God groot geduld met hulle aan die dag gelê het in die tyd toe Noag die ark gebou het, en net die 8 in die ark gered is. Dit gaan oor Noag se ongelowige, onbekeerlike tydgenote, wat ‘n voorbeeld van onbekeerlikheid geword het (vgl. bv. Jerusalem se onbekeerlikheid in Matteus 24:37-39). Dat ‘geeste’ verwys na mense blyk o.a. uit 4:6 wat praat van mense wat in die gees by God is. Hier in 3:19 egter van mense wat nie gelowiges was nie.

2.1.4 Waar is die mense wat die prediking gehoor het nou? In die gevangenis. Volgens Lukas 16:22-31 se gelykenis van die arm man en Lasarus, het die engele die arm Lasarus na sy dood weggedra na die ereplek langs Abraham (Lukas 16:9 praat van die ewige wonings, en Lukas 23:43 van die paradys), terwyl die ryk man in die doderyk (hades) in pyn verkeer het.      

1 Petr.3:19 sê Christus het deur die Gees na die gevangenis gegaan. Dit beteken dat Hy in die doderyk was (vgl. Hand.2:27), en daar sy oorwinning oor die dood aangekondig het.

2.1.5 Die effek van Christus se prediking in die gevangenis: Hy kondig sy oorwinning oor die dood aan, nie as goeie nuus vir die ‘geeste’ in die gevangenis nie, maar as ‘n bevestiging van sy oorwinning oor die sonde en die dood van Hom na wie hulle nie wou luister of glo, toe Noag, en ná hom al die profete, die woord van God na hulle toe gebring het nie. Die woord vir ‘aankondig’ (kerussoo) verwys na ‘n boodskapper wat ‘n offisiële aankondiging doen (dit is nie die woord euangilizoo wat gebruik word om die goeie nuus aan te kondig nie).

Die hele gedeelte is bedoel om die gelowiges in die klein gemeentes wat verspreid in die noorde van Klein-Asië bly en deur hulle eie mense verdruk word, te motiveer om ‘as dit die wil van God is dat julle moet ly dit sal wees wanneer julle goed doen en nie wanneer julle kwaad doen nie’ (3:17), en om steeds gereed te wees om getuienis vir Christus, ons verlosser en die heerser oor die heelal, af te lê in die hoop en verwagting dat ons saam met Hom in die hemel sal ingaan (3:15,21).

3 1 Petrus 4:6

3.1 Prediker: Vers 6 sê nie wie die evangelie verkondig het nie (euangelizoo goeie nuus verkondig), maar is waarskynlik die mense wat volgens 1:12 aan hulle die goeie nuus gebring het (euangelizoo).

3.2 Wanneer: Die evangelie is in die verlede aan hulle verkondig (euangelizoo staan in die verlede tyd), waarskynlik voor hulle dood.

3.3 Wie is dit wat nou dood is? In die lig van vers 5 se ‘lewendes en dooies’ wat geoordeel sal word deur Christus, is dit mense, wat gesterf het nadat hulle reeds voor hulle dood die evangelie aangeneem het.

3.4 Waar is die mense wat dood is nou? Vers 6 sê hulle lewe in die gees by God (NAV soos God). Terwyl hulle as mense geoordeel was – die werkwoord verwys na ‘n oordeel wat in die verlede geskied het, toe hulle gesterf het, want die dood is deel van God se ‘n oordeel wat alle mense ondergaan – is hulle lewe in die gees in die teenwoordige tyd wat steeds aangaan, in hierdie lewe (2:24) en ook na die dood, om ‘in Christus Jesus deel te hê aan sy ewige heerlikheid’ (5:10).  

3.5 Die effek van die evangeliste se prediking van die evangelie: selfs hulle wat gesterf het nadat hulle die evangelie aangeneem het, hou aan lewe na die gees na/soos God (letterlik: by God).

Dit word gesê sodat die gelowiges nie verbaas sal wees dat die heidene hulle beswadder en van godslastering beskuldig (blasfemeoo) omdat hulle nie meer die afgode saam met hulle dien nie (4:3-4).

 

Skrywer: Prof Francois Malan

Heidene en God – Jan van der Watt

Christelle vra: 

In die Bybel staan daar dat die Jode die volk is wat Jesus gekies het en vir die res gee hy die son,maan en die sterre. Nadat die Jode Hom verwerp het, het Hy gesê oky dis reg, ek word almal se God. Voordat Hy almal se God geword het, het ons as heidene nie regtig ‘n kans gestaan om die geloof aan te neem nie, as ek dit nou so kan stel. Maar nou het ons nie meer ‘n keuse nie? Nou moet ons die geloof anneem of ons gaan hel toe en kan nie die ewige lewe ingaan nie. Daardie tyd was ons “nie goed genoeg” vir die geloof nie. En nou ewe skielik het ons nie ‘n keuse nie. Ek beskou dit as uiters onregverdig… Enige kommentaar of hulp sal waardeer word

Antwoord:

 

Prof Jan van der watt antwoord:

Dit is nie heeltemal reg om te sê dat die heidene nie ‘n kans gehad het om God te dien in die Ou Testament nie. God het sy verbond met die Jode gesluit en enigiemand kon natuurlik die Joodse geloof toe aangeneem het. Dit het ook gebeur – ons lees van proseliete in die Bybel. Dit was mense wat die Joodse godsdiens wou aanneem, maar dit nog nie heeltemal gedoen het nie. Hulle moes nog eers ‘n proses deurgaan om seker te maak of hulle regtig Jode wou word. Daar was byvoorbeeld Grieke wat die Joodse godsdiens so aangeneem het. Mense is dus nie uitgesluit of verbied om deel van God se volk te word nie. Toe Jesus gekom het, het God se volk net groter geword. Almal wat in Jesus glo word nou deel van God se volk, van sy koninkryk. Nou het dit net vir al die mense makliker geword om deel van God se volk te word. As jy in Jesus glo word jy in die familie van God weergebore en is jy deel van sy volk. Daar is ook geen dwang daarin nie.

 

Skrywer: Prof Jan van der Watt

Job bid vir sy drie vriende (2) – Francois Malan

Johan het ‘n vorige vraag gevra. Prof Francois Malan het die geantwoord. U sal dit kry onder: Job bid vir sy drie vriende. Nou het Johan ‘n opvolgvraag gevra:

Baie dankie vir die antwoord. Dit lyk my egter navrae is `n moeilike saak,want dit bring nuwe vrae na vore.

In hierdie geval byvoorbeeld – wonder mens waarom Elihu se toespraak ingevoeg is,aangesien dit tog ook die sentrale mistasting van beloning op reg lewe en straf op sonde as inhoud gehad het.

En dan ook God se reaksie op die drie vriende se wanvoorstelling van Hom. Kwaad en wou hulle straf. Ek besoek pasiënte as leke-vrywilliger by `n groot hospitaal(as deel van `n Christelike organisasie wat die toestemming het van die hospitaalbestuur). Die kwessie van siekte is myns insiens nie `n eenvoudige saak nie,en ek het sekerlik die Here al wanvoorgestel aan pasiënte in hulle besondere omstandighede. Wat is die Here se houding hieroor in die lig van Job.

Ek was bewus daarvan dat die boek Job as `n wysheidsgeskrif beskou word. Volgens my persepsie was die hele boek `n wysheidsgeskrif. Dit lyk my egter volgens die antwoord asof daar wel `n werklike Job was soos geskets in die begin hoofstukke en die laaste hoofstuk. Indien dit reg is,gee dit my `n nuwe perspektief.

Antwoord:

Prof Francois Malan antwoord:

Die boek Job sê self niks oor die skrywer, die tyd of plek van ontstaan nie. Wat ons daarvan sê, is hipoteses wat uit die boek self, vergelyking met ander Bybelboeke en uit buite-Bybelse gegewens afgelei word. Wat die Joodse rabbi’s, teenstrydig met mekaar, oor Job sê, word met ‘n knypie sout geneem; ook die Siriese tradisie dat Job uit Gauran Oos van die Jordaan (Eseg.47:16,18) afkomstig sou wees. Die land Us van Job 1:1 kan na die Oos-Jordaanse gebied verwys, vgl. Job 1:3 ‘onder die mense in die ooste’. Maar Klaagliedere 4:21 plaas Us in Edom, suid van Palestina (vgl. Jerem.25:20). Volgens Job 2:11 kom Bildad van Teman in Edom (Eseg.25:13; Amos 1:12, waar daar wyse manne was Jer.49:7); Bildad uit Suag, die naam van een van Abraham en Ketura se ses seuns (Gen.25:2); Sofar uit Naäma (verder onbekend).

1 ‘n werklike Job

Esegiël 14:14,20 praat van Job in dieselfde asem as van Noag en Daniël, as ‘manne van ouds wat volgens my wil geleef het’. Jakobus 5:11 verwys na die volharding van Job as voorbeeld van lyding en geduld, wat die Here laat uitloop het op seën, uit sy ryke barmhartigheid en ontferming.

2 God se reaksie op die drie vriende se wanvoorstelling van die Here

Elifas word as versigtigste en besadigde voorgestel; Sofar is die grofste van die drie en herhaal ru wat die ander gesê het; Bildad hou tussen die twee.

Hulle uitgangspunt is dat God die sonde straf, en die straf bestaan in rampe. Daarmee verklaar hulle Job as sondaar. Die gedagte het hardnekkig in Israel voortgelewe en moes nog deur Jesus bestry word in Johannes 9:2-3, wat die blindgeborene se posisie vanuit God se siening verklaar ‘sodat die werke wat God doen, in hom gesien sal kan word’. In Lukas 13:1-5 word die saak van die menslike kant benader, as ‘n oproep tot bekering, wat tot ‘n mate ooreenstem met Elihu se standpunt in Job 33:24.

Die boek Job gaan oor die soewereiniteit van God. Dit erken Job in 1:21-22. Dit doen hy nadat sy vrou hom aanspoor om God te vloek soos die satan wil hê. Ons kan in die algemeen weet dat God met alles sy bedoeling het. Maar wat sy bedoeling in elke spesifieke situasie is, is nie vir ons om ten volle te verstaan nie, ook nie vir Job nie.

Na Job se eerste spontane antwoord, word die fundering daarvan getoets met die gesprekke met sy vriende. Hulle beskouing dat God die goeie beloon en die kwaad straf, met die aandrang dat Job hom moet bekeer om dit weer beter te kry, lyk amper soos satan se insinuasie. Maar God is nie gebonde aan die tradisionele vergeldingsleer nie. En Job begin die soewereiniteit van God aantas as hy God beskuldig van onregverdigheid. Daarom moet hy weer leer om te buig voor God se majesteit. Die drie vriende se gesprekke lei tot ‘n verdieping van Job se geloof en sy verhouding tot God deur die beproewing van hulle aanvalle. Job vervloek wel die dag van sy geboorte, maar nie vir God, soos sy vrou voorgestel het nie. Die vriende bring die waarom vraag wat Job nog nie gevra het nie. In sy eerste reaksie 1:21 het hy die rampe in aanbidding aanvaar. Die mens se reaksie oor die soewereiniteit van God is aanbidding! So word die wese van godsdiens in die boek Job geteken. Aanbidding ondanks alles, sonder vrae.

Job kom in verset teen die beskuldiging dat hy gesondig het. Die gesprek wat daaruit volg lei daartoe dat Job tot die gevolgtrekking kom dat God hom as vyand behandel, God is onregverdig. Die gevolgtrekking kom uit die satan. Maar Job wag nog steeds dat God, van wie hy verlate voel, die moeilikheid sal oplos. Hy skuil by dieselfde Persoon wat hom pla. Sy gemis aan God is groter as die kwelling van sy rampe. Hy hou vas aan God wat hom slaan. Jakobus 5:11 noem dit volharding.

God praat niks oor Job se onskuld nie, sy antwoord is slegs ‘n vertoon van sy majesteit in die storm, en dan aanbid Job weer. Job se onskuld het geen uitwerking op God se werke nie. Christus bewerk ons onskuld voor God, maar redding is nie die wese van die godsdiens nie, nl. aanbidding nie. Christus het deur sy reddingswerk dit weer moontlik gemaak dat ons God wil en kan aanbid.

God bestraf Job nie oor sy sonde nie, maar vra slegs hoe Job dit waag om sy raadsbesluit te verduister met woorde sonder verstand in sy dispuut met sy vriende. Dan erken Job die majesteit van God, dieper as tevore. Na God se eerste verskyning sit hy sy hand op sy mond. Na die tweede verskyning erken hy dat hy nou eers vir God in sy grootheid gesien het.

3 Elihu se bydrae

Tussen Job se woorde en God se vertoon van sy majesteit staan Elihu se redevoering (32-37). Hy torring aan die tradisionele opvatting, dat daar vir rampe geen ander verklaring is as sonde nie. Hy praat van regverdiges wat in boeie gaan om hulle van hoogmoed te genees (36:7-9) en praat van ‘n losprys (33:24). Dit is ten slotte die grondslag van vrede met God.

Wat Elihu sê is belangrik. Hy, Elihu, sien die redenasies het vasgeloop. Hy vind foute by die vriende en by Job (32:2-5). Hy besef ook wat God moet sê. Hy probeer nie dié verklaring gee nie, maar gee tog iets ter verklaring (34:31-33; 35:9-16; 36:1vv). Hy maak hom los van die drie vriende se starre opvatting. Hy gee ‘n verklaring wat op uitkoms gerig is, waar God se woorde laat blyk dat daar geen verklaring vir die mens is nie. Hy herhaal wat die vriende gesê het, en loop God se woorde in 38-41 vooruit. God het hom gebruik om dié dinge te sê. God wil dit nie self sê nie. God praat as die Verhewene, maar laat Elihu deur sy uitleg die boek help skryf. Party beweer dat die woorde van Elihu juis van die finale skrywer kom, wat hy hier invoeg.

Ook hoofstuk 28, oor die verborgenheid van die wysheid, lyk of dit ‘n invoeging is. Job erken hier met volle berusting die begrensdheid van die menslike kennis. Dit lyk so asof die twee gedeeltes eintlik na die woorde van God in 38-41 moes ingepas wees, maar dat die skrywer hulle hier ingevoeg het, om hy God se woord aan die einde as ‘n klimaks wou stel.

 

Skrywer: Prof Francois Malan

Paaseiers – Francois Malan

‘n Leser vra:

Ons wil nie probeer stry oor die feit dat paaseiers dalk van heidense oorsprong is nie, maar die boodskap wat ons kry is: jy staan kans om gered te word solank jy net nie die ou baie lekker paaseiertjie of –bolletjie oor paasfees eet nie. Eet hom maar in Julie? Wat is die verskil? Die oorsrong is mos steeds heidens. Hoe kanselleer die eet van ‘n paaseier Jesus se verlossingsdood aan die kruis uit? Vir ons is dit tog net ‘n sweetie.

Antwoord:

Prof Francois Malan antwoord:

In 1 KorintIërs 8 en 10 bespreek Paulus die probleem van die eet van vleis wat aan die afgode geoffer is. Hy stem saam met die ‘sterk gelowiges’: dat daar geen afgod in die hele wêreld is wat iets beteken nie (ook nie Ishtar nie), en dat daar ook geen God is nie, behalwe Een. Hoewel daar baie sogenaamde gode is, is daar vir ons net een God: die Vader, uit wie alles is en vir wie ons lewe, en net een Here Jesus Christus, deur wie alles bestaan en deur wie ons lewe (8:4-6).

Daar is party mense wat nog vleis eet asof dit ‘n offer aan ‘n afgod is (soos party mense blykbaar ook oor paashasies dink). Daardeur word hulle gewete, wat reeds swak is, verder beswaar. Wat ons eet bring ons nie nader aan God nie. As ons nie eet nie , verloor ons niks, en as ons eet, wen ons niks nie. Vir so ‘n swakke moet ons dan nie laat struikel nie (8:7-13), maar in liefde mekaar verdra.

Alles wat in die slaghuis verkoop word, kan julle eet sonder om ter wille van die gewete navraag te doen, want die aarde en alles wat daarop is, behoort aan die Here (10:25-26) Paulus haal hier Ps.24:1; 50:12; 89:12 aan.

Paulus sê: As ek iets met danksegging geniet, waarom word daar van my kwaad gepraat oor iets waarvoor ek God dank? Of julle eet en of drink of wat julle ook al doen, doen alles tot eer van God. Maar ons moenie aanstoot aan ander gee nie (10:30-32).

Jesus het gesê: Niks wat van buite af in ‘n mens ingaan, kan hom onrein maak nie – dit kom nie in die hart nie maar in die maag. Markus sê dat Jesus alle kos rein verklaar het. Maar die dinge wat uit ‘n mens uitkom, uit sy hart, dit maak hom onrein, slegte gedagtes: onkuisheid, diefstal, moord, owerspel, hebsug, kwaadwilligheid, bedrog, losbandigheid, afguns, kwaadpratery, hoogmoed, ligsinnigheid (Markus 7:15-23).

 

Skrywer: Prof Francois Malan