Leser vra:

Boodskapteks: Waar in die Bybel staan dit dat mens moet trou? Ek weet die man sal sy ma en pa verlaat en sy vrou aankleef. En ons moet in die eg verbind word. En dat God hoereerders haat.

En is daar enige vloek oor ’n kind wat buite-egtelik verwek is? Die ma en pa is reeds verloof en gaan binne die volgende paar weke trou.

Ek sal u hulp waardeer. Ek glo in God; Hy is ook my Alfa en Omega. Dit is vrae wat die kinders my vra.

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Die ideaal bly steeds dat kinders binne die huwelik verwek sal word, want dit bied steeds die beste beskerming en stabiliteit vir kinders en ouers (veral vir die vrou), en die basis vir ’n gesonde samelewing. Die meeste van die sosiale probleme waarmee ons vandag sit, is te wyte aan gebroke ouerhuise, of waar kinders geen stabiele huislike omstandighede geken het waarbinne hulle gesonde menseverhoudings kon ontwikkel nie. Dit bly nou maar ’n feit – hoe mens ook al daarna kyk – dat ’n gesonde samelewing op gesonde huwelike en ouerhuise gebou word. In dié sin van die woord is die huis eintlik die samelewing in die kleine. Dáár word kinders geleer hoe om tussen ander mense op te tree, en wat hulle verantwoordelikhede en grense is.

Hierdie feit is so oud soos die berge. Huwelike was daar sedert die begin van die mensdom (Genesis 1:27-28; 2:18,23-24). Die Nuwe Testament bevestig ook dat die huwelik met die skeppingsgebeure gegee is. Byvoorbeeld, volgens Matteus 19:4-5 sê Jesus dat die man sy vader en moeder sal verlaat, sy vrou aankleef en hulle een vlees sal wees. Paulus gee vervolgens uitvoerige raad oor die huwelik (1 Korintiërs 7), en Hebreërs 13:4 maan ook dat die huwelik eerbaar gehou moet word en dat ontugtiges en egbrekers onder die oordeel van God sal kom. ’n Mens kan dus sê dat, volgens die Bybel, die huwelik die Goddelike norm en ruimte is vir die uitlewing van menslike seksualiteit, en vir die bou van ’n gesin en die menslike geslag. In die Bybel word dit dus as vanselfsprekend aanvaar dat mense sal trou. Daar word nie gedebatteer óf mense moet trou nie, maar alleen hoe hulle hulle binne die huwelik moet gedra. Van hierdie gedrag vorm die sewende gebod – jy mag nie egbreuk pleeg nie –die hoeksteen. Liefde vir en trou aan mekaar vorm die skering en inslag van die huwelik. Van hieruit word gepraat oor hoe man en vrou teenoor mekaar sal optree en hoe die kinders opgevoed moet word. Daarom kry mens nie in die Bybel ’n eksplisiete opdrag dat mense moet trou en nie sommer saamwoon nie. Die huwelik as die norm vir die permanente verhouding tussen man en vrou word gewoon as vanselfsprekend aanvaar. Dit word nêrens bevraagteken, geproblematiseer of tersyde gestel, soos tipies vandag gebeur nie. So gesien sou mens dus wel van ’n implisiete of stilswyende opdrag tot die huwelik in die Bybel kon praat.

(Oor die kwessie van poligame huwelike gaan ek nie nou in nie. Genoeg net om te sê dat ten spyte van die voorkoms van veelwywery in die Bybel, die monogame huwelik as die Godgewilde norm voorgehou word. Poligamie was eerder ’n afbuiging van die wil van God, onder invloed van omringende volke se gebruike, en het hoofsaaklik in die vroeë Ou-Testamentiese periode voorgekom. Die vraagsteller kan meer hieroor lees op Bybelkennis.co.za se webblad waar daar in sekere artikels uitvoeriger hierop ingegaan word. Sleutel net “poligamie” in die soekblokkie in en die artikels sal verskyn.)

Maar terug by die huwelik en saamwonery: Dis nie asof saamwonery nie in Bybelse tye voorgekom het nie, hoewel ons nie veel daarvan in die Bybel lees nie (oor egbreuk, prostitusie en hoerery wel baie). So lees ons byvoorbeeld van die Samaritaanse vrou in Johannes 4:18 wat al vyf keer getroud was en dat die man wat sy gehad het ten tyde van haar gesprek met Jesus, nie haar man was nie. Sy het dus bloot met hom saamgeleef sonder dat hulle getroud was. Jesus veroordeel haar egter nie daaroor nie, maar stel bloot ’n feit. Hy stel meer belang in haar toekoms as in haar verlede. Sy gesprek met haar sny daarom dieper – dat Hy die Christus, die Verlosser is. En hoewel die verhaal dit nie eksplisiet noem nie, kry mens die indruk dat sy ook, saam met baie ander Samaritane, in Jesus as die Messias en Verlosser begin glo het en dat haar lewe hierna kon verander. Sy sou waarskynlik met nuwe oë na die verhouding met haar saamwoon-man begin kyk het. Dieselfde gebeur met die vrou wat in owerspel betrap is (Johannes 7:53-8:11). Sy was waarskynlik getroud, maar het met ’n ander man gehoereer. Jesus spreek haar egter vry, maar roep haar terselfdertyd op tot ’n nuwe lewe (8:11: “… moet van nou af nie meer sonde doen nie”). Buite-egtelike saamwoon en hoerery was maar altyd deel van die samelewing. Hoerery het uiteraard onder die oordeel van God gestaan, en saamwonery was wel op ’n manier geduld, maar sulke mense het in die destydse samelewing – waar die huwelik die sosiale en godsdienstige norm was – onder ernstige verdenking gebuk gegaan.

Vandag word saamleef buite die formele huwelik egter nie meer as ’n “doodsonde” beskou nie; in sekere kontekste word dit amper as normaal aanvaar, die wenkbroue lig nie eens daaroor nie. Selfs in Christelike huise word dit ooglopend aanvaar, en mens sal ver moet soek na ’n kerk wat hierteen preek. Dis asof selfs die kerk homself vrywillig die swye opgelê het ten einde nie te veel golfies te maak nie, uit vrees dat lidmate sal weerstand bied en die kerk verlaat. Dit word maar stilswyend aanvaar as deel van die moderne samelewing waar die vrou in alle opsigte die man se gelyke is. Sy het haar eie beroep en het nie meer die man se geld of ondersteuning nodig om haar eie ding te doen nie. Trou is ’n vrye keuse, en nie ’n samelewings- of religieus-voorskriftelike norm meer nie. In ’n sekulêre samelewing word die huwelik ook as ’n “uitgediende” instelling beskou. ’n Mens het nie “papiere” nodig om saam met iemand anders in ’n intieme lewensgemeenskap te leef nie. As daar konsensuele toestemming tussen volwassenes is, is dit niemand anders se besigheid nie, word gesê. Daar bestaan ook deesdae wetgewing wat saamwoon-verhoudings en -gesinne beskerm. Daar het dus stil-stil ’n totale sosiale omwenteling plaasgevind wat die siening oor en status van die huwelik betref. En dit moet mens in ag neem wanneer oor en teen saamwoon gepraat word. ’n Mens moet oppas om nie met groot voete in te klim en links en regs te veroordeel nie.

En tog is die huwelik beslis nie uitgedien nie. Mense trou nog! Dis asof daar ’n diepliggende aanvoeling is dat die huwelik vir iets meer staan as maar net dat mense nou amptelike toestemming het om as man en vrou saam te woon. Want die huwelik, Bybels gesien, gaan oor onvoorwaardelike oorgawe en verbintenis aan mekaar, wat, godsdienstig gesproke, ook uitdrukking is van die liefde tussen Christus en sy gemeente. Soos Christus die gemeente liefhet en sy lewe daarvoor gegee het, so moet die man sy vrou liefhê en versorg (Efesiërs 5:25-33). Dit gaan eintlik oor ’n wedersydse oorgawe en onderwerping aan mekaar (Efesiërs 5:21), waar man en vrou mekaar deur dik en dun, in swaarkry en goeie tye, in siekte en gesondheid, ondersteun, liefhet en dra. In die lig hiervan is blote saamwoon as “proeflopie” om te kyk of dinge gaan uitwerk, ’n miskenning van waarvoor die huwelik ten diepste staan. Saamwoon is eintlik maar ’n voortydige en selfsugtige toe-eiening van die voorregte van ’n intieme verhouding sonder dat die geestelike kapitaal en verantwoordelikhede wat belê moet word in so ’n verhouding, aanvaar word. Hoe dikwels het dit nie al gebeur dat een van die partye eenvoudig uitstap uit so ’n verhouding en die ander met die gevolge laat nie.

Maar natuurlik, in saamwoonverhoudinge kan dinge ook goed uitwerk, terwyl dit weer in formele huwelike ellendig sleg daaraan kan toegaan. Maar in laasgenoemde geval is dit dan nie die huwelik as instelling se skuld nie, maar die mense in die huwelik wat weens die hardheid van hulle harte dit nie laat slaag nie (Matteus 19:8). So, eerder as om die huwelik die skuld te gee dat verhoudings nie uitwerk nie, en dan ander opsies volg wat sy eie stel probleme skep, is dit beter om dit wat God vir ons gegee het, te maak werk. Dan weet ons ten minste dat ons in veiliger vaarwaters is en binne God se wil vir die lewe opereer.

Laastens, oor die vraag of daar ’n vloek rus op die kind wat buite die eg verwek is, kan ons kort wees. Ek dink uit bogenoemde oorsig oor die huwelik en saamwoonverhoudinge is dit duidelik dat God nie in woede en met vloeke op ons toesak die oomblik as ons buite sy wil optree nie. As dit so was, sou nie een van ons ’n kans by God gehad het nie. Nee, Psalm 130:3-4 sê duidelik: “As U ons sondes in aanmerking sou neem, Here, wie sou dan nog bestaan? Maar by U is daar vergifnis: daarom word U steeds gedien.” God vergewe veel liewer as wat Hy straf. En as Hy straf, laat Hy ons eintlik maar net aan ons eie dwase keuses oor waardeur ons onsself straf. God is maar te gretig om ons ons oortredinge te vergewe en weer terug te verwelkom by die huis. Dink maar aan die gelykenis van die verlore seun (Lukas 15:11-32), hoe die vader die seun wat sy goed met ’n losbandige lewe verkwis het, terug verwelkom by die huis en in ere herstel. Hiermee wil ek nie beweer dat iemand wat in ’n saamwoonverhouding leef presies met die verlore seun vergelyk moet word nie. Bogenoemde oorsig toon juis aan dat saamwoon as eietydse sosiale verskynsel vele kante het. Ek wil maar net die punt maak dat God ’n ruim en genadige hart het. Hy gaan nie ’n kind straf net omdat dié buite-egtelik verwek is nie. As dít die geval was, sou baie kinders wat in hierdie kategorie val, verskriklike ongelukkige lewens gehad het, en ons weet dis gewoon nie waar nie. Daar is talle voorbeelde van buite-egtelike kinders – of hierdie feit bekend was of nie – wat uitgestyg het in die samelewing. ’n Goeie voorbeeld in die Bybel is dié van die rigter, Jefta (Rigters 11). Hy was die seun van ’n prostituut en tog word hy ’n rigter van Israel. Daar word selfs gesê dat die Gees van die Here oor hom gekom het (11:29). En hoewel hy uiteindelik nie ’n ideale rigter was nie, was dit nie vanweë sy herkoms nie, maar omdat hy nie die verhouding met die Here ernstig geneem het nie. Feit van die saak is, hy het ’n gesiene persoon en soldaat geword, ongeag sy afkoms. Die Here is inderdaad nie ’n aansiener van die persoon nie, maar Hy aanvaar elkeen wat ontsag vir Hom het (Handelinge 10:34-35). Ons leef uit sy genade, maak nie saak hoe sleg – of goed – ons agtergrond is nie. God is meer geïnteresseerd in ons toekoms as ons afkoms. As ons hierdie feit daagliks in die geloof toe-eien en daaruit leef, kan ons alle seën van God verwag. Die ouerpaar met hulle buite-egtelike kindjie kan dus voluit leef in die versekering dat God se genade ook vir hulle en hulle kind genoeg is. Solank hulle net weet: God se genade láát jou nie soos jy is nie, maar verander jou na sy wil. Indien dit nie gebeur nie, verstaan jy nie wat genade is nie.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

‘n Leser vra:

Die Bybel sê waar daar 2 of meer saam bid, daar is God. As jy alleen is, word die boodskap nog as  gebed op gestuur deur die Heilige Gees,

Antwoord

Prof Jan van der Watt antwoord:

Daar is baie plekke in die Nuwe Testament waar daar gesê word dat dit ook ‘n gebed is as ‘n mens as individu met God praat (lees bv. Mat 6:6; Ef. 1:15-16). Om alleen te bid is net so geldig as enig ander gebed. Onthou, Jesus het ook dikwels alleen gaan bid, ook die nag toe Hy gevang is (bv. Mat 26:36).

Die gedeelte waarna Suzette verwys wat van twee of drie praat, staan in Mat 18:19-20. Hoofstuk 18 in Matteus gaan oor dinge wat in die gemeente gebeur, bv. as iemand iets verkeerd gedoen het in die gemeente, wie belangrik is in die gemeente of as iemand nie ander wil vergewe nie, ens. Matteus sê dus hier waar twee of drie mense saam is, kan mens van ‘n gemeente (versameling/ vergadering) praat. As die gemeente saam bid (of dit nou maar net twee of drie is) dan is God ook daar, want dit Sy gemeente. Daarmee wil Matteus nie sê dat God nie na individue luister nie, soos ons hierbo gesê het. Hy wil egter beklemtoon dat ‘n gemeente (hoe groot of klein ook al) se gebed verhoor word, omdat God by hulle is.

‘n Laaste opmerking: waarom word daar van ‘twee of drie’ gepraat. Die rede is omdat twee of drie getuies destyds as ‘n wettige groep gesien is wat byvoorbeeld in ‘n hof getuienis kon aflê (Deut 17:6; 19:15; Mat 18:16; 2 Kor 13:1; Heb 10:28). Net so vorm twee of drie ‘n wettige groep as dit by die gemeente kom.

Skrywer:  Prof Jan van der Watt

‘n Leser vra:

Boodskapteks: Waarom preek sommige predikers teen die Ou Testament en die gebruike daarin, soos: die blaas van die ramshoring; die Sabbat van Vrydagaand tot Saterdagaand; bid onder ’n tallit?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Die saak wat aangeroer word het te make met die verhouding tussen Ou en Nuwe Testament. Wát van die Ou Testament (OT) is steeds geldig vir Nuwe-Testamentiese (NT) Christene en wat kan laat vaar word? Dis nie so ’n eenvoudige vraag nie, want dink maar aan die bestaan van die Sewende Dag Adventiste Kerk wat weliswaar NT-Christene is maar steeds die OT Sabbat onderhou; met ander woorde, hulle vier die rusdag op die sewende dag van die week (Saterdag) en nie op die eerste dag van die week (Sondag) soos wat die meeste Christene vandag doen nie.

Die verhouding OT en NT kan basies in terme van kontinuïteit en diskontinuïteit verstaan word. Oor kontinuïteit: Dat daar ’n duidelike lyn loop tussen OT en NT, en dat die NT outeurs gedrenk is in die OT agtergrond ly geen twyfel nie. Dink maar net aan ’n boek soos Openbaring wat onverstaanbaar is as jy dit nie teen die OT agtergrond verstaan nie. Die beeldspraak en uitdrukkings wat in Openbaring voorkom het almal ’n OT herkoms. Dieselfde met ’n boek soos Hebreërs. Hier word Jesus as die eenmalige Hoëpriester voorgehou wat Homself as volmaakte en ewige offer aan die kruisdood oorgegee het. Die hele argument van Hebreërs en die uitvoerige redenasie in Hebreërs 7-9 oor Jesus se hoëpriesterskap sal heeltemal by ’n mens verbygaan as jy dit nie verstaan teen die agtergrond van die OT offerkultus en die hoëpriesterfiguur soos dit in die tabernakel- en tempelkultus gefigureer het nie. En dan moet ons ook onthou dat die eerste Christene oorwegend Jode was. En hulle het ’n messias uit die koningshuis van Dawid verwag. As Jesus dan die Seun van Dawid genoem word (vgl Matt 1:1), is dit slegs te verstane vanuit hierdie OT verwagting. Jesus se Messiasskap staan dus in direkte kontinuïteit met die beloftes wat God in die OT aan die Dawidshuis gemaak het (2 Sam 7:16,25-29; Luk 1:32-33; Hand 2:29-30; 13:22-23).

Maar daar is ook diskontinuïteit tussen OT en NT. Alles wat die vroeë Christene geglo het was nie bloot net ’n voortsetting van hulle OT geloof nie, maar het dikwels ook ’n breuk daarmee veroorsaak en ’n nuwe koers ingeslaan. Neem weereens die konsep “messias”: die populêre verwagting onder die Jode was dat die messias ’n militêre figuur sou wees, maar Jesus het die messiasverwagting nuut gevul toe Hy as die lydende Messias geopenbaar is, ’n idee wat lynreg teen die Jode se populêre messiaanse verwagtinge ingedruis het. Dan is daar die nagmaal. Die agtergrond hiervan lê in die OT pasgamaal, wat gevier is ter herdenking van die verlossing uit Egipte waar die Israeliete slawe was. Maar die pasgamaal kry ’n nuwe betekenis as Jesus Self as die paaslam gesien word, en die brood en wyn, wat vaste elemente van die pasgamaal was, nou heenwys na die liggaam en bloed van Jesus wat aan die kruis gebreek is en gevloei het as versoening vir ons sondes. So ook die Christelike doop: waar in die OT die besnydenis dié teken was van inlywing by die verbond met God, word dit nou die doop in die Naam van Jesus, en later in die Naam van die Vader, Seun en Heilige Gees (vgl Kol 2:9-12; Matt 28:19). Dit het weliswaar lank geduur voordat besef is dat nuwe volgelinge van Jesus uit die heidendom nie eers Jode hoef te word en dus die besnydenis moet ondergaan voordat hulle volwaardige Christene kan wees nie. Hierdie stryd word vir ons in Handelinge 15 beskryf. Dieselfde met die Sabbatsviering wat Sondagviering geword het. Die rede vir laasgenoemde was die opstanding van Jesus wat op die eerste dag van die week (Sondag) plaasgevind het. Aanvanklik het die Jode-Christene steeds die Sabbat gevier, maar ook op die eerste dag van die week bymekaargekom om die opstanding van Jesus uit die dood te vier. Gaandeweg het dit egter net die Sondagviering geword en is die Sabbat nie meer onderhou nie, hoewel elemente van die Sabbat behoue gebly het, soos die rus, viering van die verlossing en van die gemeenskap van die gelowiges. In dié sin onderhou Christene steeds die vierde gebod (“Sorg dat jy die Sabbatdag heilig hou”), maar nou soos verstaan vanuit die koms en opstanding van Jesus Christus.

Dit alles dui dus daarop dat daar wel kontinuïteit met die OT geloof en gebruike is maar terselfdertyd diskontinuïteit; alles het eenvoudig ’n nuwe inhoud en betekenis gekry in die lig van die gebeure rondom Jesus Christus. Die Christendom / Nuwe Testament is dus in hierdie sin van die woord nie bloot ’n “opgewarmde” Jodedom / Ou Testament nie, maar ’n radikale herinterpretasie van die oue. Ons moet dus baie versigtig wees om sekere OT gebruike op ’n lukraak manier te laat herleef net omdat dit in die OT voorkom en ’n interessante godsdienstige kleur het. Paulus waarsku ook hierteen in Kolossense 2:16-23, dat mense (waarskynlik Jode-Christene) nie aan die gemeente moet probeer voorskryf om steeds die jaarlikse Joodse feestye, nuwemaansfeeste of die Sabbatdag te onderhou nie. Hierdie feeste was net ’n skaduwee van wat sou kom, naamlik die nuwe werklikheid in Christus. Indien ’n mens dus die oue teen alle goeie sin in sou laat voortduur, sit jy later met allerlei wettiese voorskrifte wat die skyn van vroomheid het maar eintlik net ’n selfgemaakte godsdiens is en nie blyke daarvan gee dat daar ’n nuwe werklikheid in Christus tot stand gekom het nie.

Hiermee wil ek egter nie sê dat die OT nie ontgin kan word vir sinvolle gebruik deur NT gelowiges nie. Die blaas van die ramshoring (Hebreeus: sjofar) by bepaalde uitgesoekte geleenthede kan seker dramaties en inspirerend vir die geloof wees. Maar ons moet ook besef dat die ramshoring as sodanig uit ’n bepaalde kultuur en tyd stam wat nie noodwendig vandag verstaanbaar sal wees nie. Dieselfde met die tallit. Dit lyk baie mooi om so met ’n Joodse kop- en skouermantel te aanbid, maar dan moet die simboliek daarvan verduidelik word (bv uit Num 15:37-41). Dit moet ook deeglik besef word dat hierdie gebruik geen waarborg is vir groter geestelikheid nie. Dit is bloot ’n simboliese gebaar dat jy jou ten volle oopstel vir die Woord van God, wat in bepaalde omstandighede sinvol kan wees. Weereens: oppas vir ’n nuwe wettisisme wat OT gebruike laat herleef omdat mens dink dat daarmee ’n meer egte geloofsomgang met God herwin of bewerkstellig kan word. Ons moet steeds Paulus se waarskuwing in Kolossense 2 onthou (kyk hierbo), om nie die een in Johannes 4:24 te vergeet nie: “God is Gees, en dié wat Hom aanbid, moet in gees en waarheid aanbid.” Ons is in die eerste instansie NT gelowiges, ons aanbid die lewende God wat Hom in Christus geopenbaar het. Ons kan nie terugkeer na ’n voor-Christelike, OT era en dink dat ons daardeur God beter sal dien nie.

Ten slotte wil ek die vraagsteller graag verwys na ander bydraes op die Bybelkennis.co.za-webblad waar uitvoerig oor die verhouding Sabbat en Sondag gehandel word, asook oor die ramshoring. Sleutel net “Sabbat” in by die soekblokkie en lees die artikels oor dié onderwerp. My eie artikel hieroor kan onder die titel “Geld die Tien Gebooie steeds?” gevind word. In laasgenoemde word ’n hele uiteensetting gegee van hoe die oorgang van Sabbat na Sondag plaasgevind het. Oor die ramshoring kan die interessante artikel van prof Adrio König gelees word. Titel: “Terug na die Ou Testament: Allerlei (2). 6.2 Die ramshoring.”

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

‘n Leser vra:

Ek het u artikel gelees rondom die verskil tussen doop of inseën. Die beplanning is dat my kleindogter binnekort ingeseën word. Ons is Gereformeerd en haar ouers Pinkster. Hulle predikant is onlangs oorlede en my kleindogter se pa het besluit hy wil self sy dogter inseën. Ons stem nie daarmee saam nie en dit veroorsaak spanning, ook omdat ons nie die geleentheid wil uitstel nie.

Wie mag ’n inseëning behartig? My gedagte was dat my man die seremonie waarneem en dan steeds die ouers toelaat om hul dogter in te seën. (My man is tans ’n diaken; hy moes as ouderling bevestig word maar weens die Covid-regulasies het die bevestiging nog nie plaasgevind nie.)

Ek soek asb raad hieroor, want my man sê hy is nie in ’n posisie om sy kleindogter aan die Here te wy en die seremonie waar te neem nie. Sy gevoel is dit moet ’n predikant (geordende leraar) van die kerk wees. Ons kinders bly ook nie meer in dieselfde dorp as waar hulle gemeente was nie, met die gevolg dat hulle nie ’n kerk bywoon nie, slegs selbyeenkomste. U bydrae sal hoog waardeer word.

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Hier is ’n hele paar kwessies wat liefs persoonlik met al die betrokkenes rustig deurgepraat moet word, omdat mens met sulke sake nie oorhaastige besluite wil neem waaroor jy later spyt mag wees nie. Veral nie as daar verskil van mening is oor wat moet gebeur nie. Dit is ook nie vir my heeltemal duidelik wat die status van die selgroep is waaraan die ouerpaar behoort nie; funksioneer dit op sy eie of is dit deel van ’n groter gemeente? Indien laasgenoemde, dan sal my redenasie hieronder nog meer sin maak.

Ek wil graag voorstel dat julle met ’n leraar van die ouerpaar se kerk gaan gesels om te hoor wat hy of sy voorstel. (Dit is per slot van sake die ouerpaar se kerkgenootskap wat hier die deurslag behoort te gee, want dit is waar die kind gaan opgroei.) Al is die leraar van die gemeente waaraan die ouerpaar behoort, oorlede, kan mens steeds met ’n ander leraar uit daardie kerkgenootskap gaan praat sodat hy/sy kan leiding en raad gee. En weer eens, daar is geen haas nie, want wat met ’n inseëning of doop gebeur, is in ’n sekere sin slegs ’n de jure (amptelike) voltrekking van ’n de facto (feitelike) situasie. Daarmee bedoel ek: die feit dat daar bietjie gewag word om duidelikheid oor alles te kry, gaan niks verander aan die dogtertjie se “sielestatus” voor God nie. As kind van gelowige ouers is sy in elk geval opgeneem in God se genade en veilig in sy hoede.

Voortvloeiend uit bostaande gedagtes gaan ek ’n paar algemeen teologiese opmerkings maak wat dalk ’n breër perspektief kan gee op die kwessie van wie mag inseën of doop.

Ons moet onthou dat die doop of inseëning van ’n kind ’n amptelike kerklike handeling is, nie ’n privaat aangeleentheid nie. Daarom is dit nie aan te beveel dat die pa of oupa dit waarneem nie. Die reël wat die meeste kerke volg – hetsy Gereformeerd of Pinkster – is dat die inseëning of doop deur ’n geordende leraar van die kerk uitgevoer word. Want so word die kind amptelik lid van die kerk. In die Gereformeerde tradisie praat ons byvoorbeeld van so ’n kind as ’n dooplidmaat, met ander woorde hy/sy, hoe klein ook al, is reeds lidmaat van die gemeente, al het hy/sy nog nie belydenis van geloof afgelê nie. Dooplidmate se name word ook amptelik in die kerklike rekords opgeneem, en die gemeente neem dus – saam met die ouers – verantwoordelikheid vir hulle geloofsopvoeding.

Die rede waarom die doop of inseëning deur ’n geordende leraar waargeneem moet word, is die noue verband tussen Woord en sakrament. Die sakrament van die doop is nie ’n magiese, selfstandige handeling op sy eie, los van die Woordverkondiging nie, maar kry juis sy betekenis vanuit die bediening van die Woord. Dis dan ook een van die redes waarom in kerke wat net groot doop, daar eers ’n belydenis van geloof moet wees voordat die doop bedien word. Die Woord moes eers ingang gevind het by die dopeling voordat gedoop word. En dit kan net gebeur as iemand die Woord verkondig het. En daardie iemand – afgesien van die ouers – is die leraar; dis by uitstek die taak van die leraar om amptelik die lewende Woord van God te verkondig. Daarom is hy/sy ook die een wat die sakrament moet bedien, die sakrament wat sy “krag” uit die Woord kry. Natuurlik, in die Pinksterkerke is die inseëning nie ’n sakrament (soos die doop en nagmaal) nie, maar dis tog ’n amptelike handeling. En gewoonlik is dit so dat as die leraar dit nie kan waarneem nie, dit amptelik aan ’n ouderling of ander ampsdraer in die kerk opgedra word. Verder, die doop/inseëning is nie net ’n amptelike handeling nie, maar vind ook in die openbaar plaas, voor die oë van die hele gemeente. Almal neem kennis dat kind so-en-so nou opgeneem word in die gemeente en deel daarvan is. Soveel te meer rede dus dat die inseëning deur ’n geordende leraar gedoen word.

Met hierdie beredenering het ek net ’n teologiese konteks probeer skets waarbinne my raad verstaan moet word, naamlik dat dit beter is om die amptelike weg te loop, veral as die selgroep waaraan die ouerpaar behoort deel is van ’n groter gemeente of kerkgenootskap. Dan is dit altyd beter om eers te wag dat daar ’n nuwe leraar kom of dat ’n ander leraar die inseëning doen. Ook ter wille van die dogtertjie soos sy groter word. Dan weet sy presies waar sy tuishoort. Ek is oortuig daarvan dat die kerk waaraan die ouerpaar behoort ’n spesiale reëling sal tref met die inseënings terwyl die gemeente tans sonder leraar is.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl