In hierdie aanbieding sal jy leer:

• Wat die verhouding tussen vergifnis en die ander groot sake van die heilsweg is;
• Dat vergifnis altyd in twee rigtings werk: God teenoor mense, en mense teenoor mekaar;
• Hoekom vergifnis noodsaaklik is

1. Die verhouding tussen vergifnis en die ander groot sake van die heilsweg

Vergifnis veronderstel skuld, veral teenoor God. In hierdie geval is dit ‘n onbetaalbare skuld. Op geen manier kan ons self ons skuld minder maak of daarvoor betaal nie. Daar is net een manier waarop ons in die reine kan kom by God, en dit is wanneer Hy van sy kant af ons skuld vergewe en so die verhouding herstel, dit wil sê, wanneer Hy Homself versoen met ons. En dis presies wat hy in Christus gedoen het, volgens 2 Korintiërs 5:18.

Met hierdie paar woorde het daar ten minste twee sake na vore gekom wat verband hou met mekaar, naamlik vergifnis en versoening. Eintlik is hulle vervleg, maar hulle kan tog onderskei word. Hulle vorm deel van die sogenaamde heilsweg, die manier waarop God aan ons sy heil of genesing skenk. Maar daar is ook ander sake wat deel uitmaak van die heilsweg, soos uitverkiesing, wedergeboorte, regverdigmaking, redding, aanneming tot kinders, geloof, bekering, berou, belydenis van sonde, om Jesus aan te neem, heiligmaking, om nie meer te noem nie. Voordat spesifiek oor vergifnis gehandel word, sal dit goed wees om vir ‘n oomblik aandag te gee aan hoe hierdie verskillende aspekte van die heilsweg met mekaar verband hou.

Die heilsorde

Vroeër is daar gepraat van die heilsorde. Daarmee is bedoel dat die sake wat hierbo genoem word, in ‘n sekere volgorde in die gelowige se lewe gebeur, amper soos stasies wat mekaar een na die ander opvolg tydens ‘n lang treinrit. En daar is nogal lang debatte gevoer oor wat presies hierdie volgorde is. So is daar gesê dat uitverkiesing heel eerste kom, want God moet ons eers uitverkies voordat daar van enige heil sprake kan wees. En dan volg die wedergeboorte, omdat mens nie tot belydenis van sonde of geloof kan kom as God jou nie eers van binne nuut gemaak het nie. En daarop volg sondevergifnis en regverdigmaking, waardeur God jou tot sy kind aanneem. Eers dan kan jy tot geloof kom, waarop dan logies volg dat jy jou bekeer van ‘n sondige lewe en tot God keer. En hierop volg dan ‘n lewe van heiligmaking totdat ons by Christus se wederkoms tot ‘n staat van verheerliking oorgaan.

Probleem met heilsorde

Ek dink jy voel aan dat genoemde volgorde ietwat geforseerd aandoen. Uitverkiesing en wedergeboorte as eerstes maak nogal sin, maar wie sê dat regverdigmaking voor geloof kom? Is dit nie dalk andersom nie? En so kan ons voortkibbel. Die probleem met so ‘n heilsorde is drieërlei: Eerstens die voor die hand liggende – die volgorde van die opeenvolgende “stasies” is nie altyd so logies nie. Mens kan verskil oor wat eerste kom en wat daarna op mekaar volg. Tweedens, indien dit as opeenvolgende stasies verstaan word, beteken dit dat as mens by ‘n stasie verby is, dit agtergelaat word en dan later vergete raak en nie meer as so belangrik beskou word nie. Jy het dan “gepromoveer”. En dit is beslis nie die bedoeling van die heilsorde nie. Elkeen van die sake is mens se hele lewe lank belangrik; niks word ooit agtergelaat nie. Derdens, so ‘n orde is nie Bybels begrond nie, want nie twee Bybelskrywers noem alle “stasies” van die heilsorde nie, of noem dit in dieselfde volgorde nie. ‘n Mens kry eerder die gevoel dat sekere skrywers ‘n voorkeur het vir sekere terme, terwyl ander weer ander terme verkies, sonder dat hulle die terme met mekaar in verband bring of in ‘n bepaalde orde plaas. Dit wil dus lyk dat ons die terme nie as opeenvolgende stasies moet sien nie maar eerder soos die verskillende vlakke van ‘n diamant wat telkens ‘n bepaalde faset van die heil belig, afhangende van watter aspek ter sprake is, en ongeag enige volgorde. So is Paulus baie lief daarvoor om die heil in terme van regverdigmaking te beskryf. Hy lê klem daarop dat ons almal skuldig staan voor God en dat ons slegs regverdig verklaar of vrygespreek kan word wanneer ons glo dat sy Seun in ons plek die straf op ons sonde gedra het. Dan vergewe God ons sonde op grond van Christus se kruisdood, en Hy stel ons vry in ‘n nuwe lewe. Johannes praat weer meer van geloof, wedergeboorte en vergifnis, maar glad nie van regverdigmaking nie. Lukas weer is lief vir die begrip redding, maar praat nooit van om “in Christus” te wees nie, laasgenoemde wat so dikwels by Paulus voorkom. En so kan ons die voorbeelde van verskille vermenigvuldig.

Eerder heilsweg

Wat moet ons hieruit aflei? Net dit: Wanneer Bybelskrywers sekere terme vir God se heil gebruik, beskryf hulle daarmee telkens die hele heil, nie net ‘n bepaalde “stasie” in die heilsorde nie. Die hele heil, die volle spektrum van God se heilshandelinge met die mens is telkens aan die orde, en elke term belig ‘n faset van of bied ‘n bepaalde perspektief op hierdie hele heil. Dit gaan dus nie oor “stasies” wat mekaar die een na die ander opvolg en dan agtergelaat word nie, of dat ons promoveer van een stasie na die volgende nie. Daarom word deesdae eerder van die heilsweg gepraat as die heilsorde. Toegegee, die term heilsweg mag steeds die gedagte van ‘n liniêre ontwikkeling inhou, maar ten minste is die gedagte van ‘n bepaalde volgorde minder in fokus. Met heilsweg word eerder bedoel die manier waarop ons deel kry aan die heil wat God skenk. Ons kry as gelowiges dadelik deel aan die hele heil, en elkeen van die heilsterme belig slegs ‘n bepaalde faset van daardie heil, net soos wat ‘n mens ‘n diamant wat in verskillende vlakke geslyp is, om en om na die lig kan draai en telkens verwonderd staan oor die skoonheid daarvan. Verskillende vlakke, ja, maar telkens dieselfde en die hele diamant, sonder dat die een vlak belangriker is as die ander of in ‘n bepaalde volgorde staan tot die ander.

Beide God en mens betrokke in heilsweg

Wat ons wel kan sê is dat die terme wat gebruik word om die heilsweg te beskryf, verteenwoordigend is van wat beide God en mens se “aandeel” aan die heil is. So kan ons sê dat uitverkiesing, wedergeboorte, redding, regverdigmaking en vergifnis veral die klem laat val op wat God doen, terwyl om te glo, berou te hê, jou sonde te bely, Jesus aan te neem, tot bekering te kom weer meer die menslike aktiwiteit beklemtoon. En sommige terme kan beide God en mens se werksaamheid belig, soos vergifnis en heiligmaking. So gesien is die heilsweg te verstaan as Goddelike inisiatief én menslike verantwoordelikheid, sonder om die twee teen mekaar af te speel of te sê waar die een eindig en die ander begin. Dit gaan om die hele en volledige heil waar beide God en mens verweef teenwoordig is. En dit is presies wat die verbond wat God met die mens aangaan, wil sê: Ek sal vir jou ‘n God wees, en jy sal vir my ‘n kind wees. God én mens is betrokke by die inskakeling in God se heil. Dis één ervaring met verskillende fasette en perspektiewe. Elkeen is in die mens se hele lewe werkend teenwoordig; nie een word gepasseer nie. Trouens, die heilsweg is niks anders nie as ‘n beskrywing van hoe ‘n mens se totale lewenspad met God verloop, en hoe God én mens daarin verweef en aktief teenwoordig is. Dis soos Filippense 2:12-13 sê: “Julle moet julle met eerbied en ontsag daarop toelê om as verloste mense te lewe, want dit is God wat julle gewillig en bekwaam maak om sy wil uit te voer.”

Vergifnis beide deel van die heilsweg en die hele heilsweg

Wat sê bostaande verduideliking in verband met vergifnis? In hierdie stadium is dit net belangrik om te weet dat vergifnis deel is van die heilsweg, dat dit een faset van die totale heil belig, en dat die ander aspekte voortdurend betrokke is. Vergifnis word dus nie verabsoluteer, dit is, losgemaak van die ander aspekte nie. Maar terselfdertyd moet ons sê dat wanneer vergifnis ter sprake is, dit die hele heil beskryf; deur vergifnis verkry ons nie net toegang tot ‘n deel van die heil nie, maar tot die totale heil, soos verteenwoordig deur die perspektief van vergifnis. Die son se lig laat die hele diamant skitter, maar soos dit weerkaats word vanaf hierdie vlak.

2. Vergifnis werk altyd in twee rigtings: God teenoor mense, en mense teenoor mekaar

“Wie Christelik wil lewe, moes beide die vrye vergifnis van God ervaar het én bereid wees om ander te vergewe. Daar is geen plek in die koninkryk van God vir mense wat nooit vergifnis aanvaar het nie.” (Vry vertaal)

Donald Guthrie, Theology of the NT

In die volgende aanbieding (Vergifnis 2) sal ons uitvoeriger stilstaan by die innige band tussen God se vergifnis van mense, en mense se vergifnis van mekaar. Maar nou is dit belangrik om reeds te noem dat hierdie twee aspekte van vergifnis – die vertikale en die horisontale – onskeibaar is. As ons nie bereid is om mekaar te vergewe nie, hang daar ‘n groot vraagteken oor ons begrip en belewing van wat dit beteken dat God ons skuld en sonde vergewe het.

Van die innige verweefdheid tussen hierdie twee is die Skrif vol. Ons kan maar net die Ons Vader-gebed noem. Beide Lukas en Matteus se weergawes beklemtoon dit. Lukas 11:4 sê: “En vergeef ons ons sondes, want ons vergewe ook elkeen wat teen ons oortree.” En Matteus 6:12-14: “… en vergeef ons ons oortredings soos ons ook dié vergewe wat teen ons oortree … As julle ander mense hulle oortredings vergewe, sal julle hemelse Vader julle ook vergewe. Maar as julle ander mense nie vergewe nie, sal julle Vader julle ook nie julle oortredings vergewe nie.”

Maar in latere aanbiedings meer oor die besonderhede hiervan.

3. Hoekom is vergifnis noodsaaklik?

In die twee afdelings hierbo het die noodsaak van vergifnis reeds duidelik na vore getree. In afdeling 1 is gestel dat vergifnis een van die maniere is waarop God sy heil aan ons deurgee. Ons het nodig dat God ons sondeskuld teenoor Hom vergewe, anders het ons geen deel aan sy heil nie. Vergifnis van sonde is die invalspoort na ons hart, so word ons lewe nuut gemaak en raak ons versoen met God. En in afdeling 2 het die ewe belangrike insig na vore getree dat hierdie sondevergifnis deurgegee moet word na ander, anders loop ons gevaar om God se vergifnis te verbeur.

Kom ons voer die “horisontale” aspek van vergifnis vir ‘n oomblik verder om die noodsaak van vergifnis te onderstreep. Afgesien van Lukas 11 en Matteus 6 (kyk afdeling 2), waar die eis om mekaar te vergewe reeds uitgelig is, is daar ook ander gedeeltes wat die ingesteldheid van vergifnis bevat:

• Matteus 5:38-42: Draai die ander wang / loop die tweede myl / gee ook die bokleed
• Matteus 5:43-48: Julle moet julle vyande liefhê; wees volmaak soos julle hemelse Vader volmaak is
• Romeine 12:20: Oorlaai jou vyand met goedheid; laai so vurige kole op sy hoof

Waarom hierdie eis tot vergifnis?

• Ter wille van die ander

Vergifnis is die enigste manier waarop verhoudings met die naaste moontlik is. Ons moet ‘n houding ontwikkel van nie hard wees op mekaar nie, want ons sukkel almal met verhoudings. Vergifnis is ‘n manier om ruimte maak vir die ander sodat dié sy of haar vyandskap teenoor my kan aflê.

Die dinge waaroor ek die ander moet vergewe, gaan meestal ook oor klein dingetjies (vgl 1 Korintiërs 6:2 se “geringe sake” waaroor mense mekaar hof toe sleep). In sulke gevalle is dit dikwels beter om onreg te ly as om jou reg af te dwing (1 Korintiërs 6:7). Daar is immers ‘n groter geregtigheid ter sprake as jou eie reg, naamlik dié van die liefde wat die lewe moontlik maak. Hierdie soort ingesteldheid en optrede is die sagte bindweefsel wat die samelewing bymekaar hou.

• Ter wille van jouself

Vergifnis bring genesing, anders verteer die haat jou later. Efesiërs 4:31-32 // Kolossense 3:8,13-14 sê: “Lê die woede af, vergewe mekaar soos God julle ook in Christus vergewe het.” Ook in die verhouding man en vrou is vergifnis noodsaaklik: sodat ons gebede nie verhinder word nie (1 Petrus 3:7). En moenie kwaad met kwaad vergeld nie, sê 1 Petrus 3:9. ‘n Mens kan nie voortdurend met ‘n wrok rondloop nie, jy vergiftig net jouself. Die spreekwoord sê nie verniet nie: “Hy wat ‘n ander jaag, staan nie stil nie”.

Die noodsaak van vergifnis beteken nie dat dit maklik is nie. Want jou eie ego en eer is altyd in die pad. Verder is die verwonding opgedoen as gevolg van ander se optrede soms diep. Vergifnis is daarom nie vanselfsprekend of goedkoop nie, dit gebeur nie vanself nie. In hierdie verband berig Simon Robinson in TIME, 20/3/2006, p25, oor Rev Julie Nicholson, predikant in Bristol, Engeland, wat bedank het omdat sy nie die persoon kon vergewe wat die oorsaak was van haar dogter, Jenny, se dood nie. Jenny het die vorige jaar in Londen aan die hand van ‘n selfmoordbomaanvaller gesterf. Robinson skryf dan soos volg (vry vertaal):

Vergifnis is uiteraard wonderlik, bevrydend en verlossend. Maar dit het vandag amper die in-ding geword om te doen. Ons het altyd van die kansel af gehoor van die krag van vergifnis, maar nou word dit net ‘n ander woord vir “aanbeweeg” (moving on). Vergifnis is die eindelose refrein van talk shows en selfhelp-boeke. Sielkundiges glo dat vergifnis diep trauma kan genees, maar die konsep het so gemeenplasig geword dat almal dit in die openbaar eis, van Bill Clinton (vir huweliksontrou) tot bekende persoonlikhede (vir ‘n verskeidenheid van verslawings) tot derde wêreld-lande (vir skuld). Ons het so gewoond geraak aan mense wat vergewe dat ons teleurgesteld is wanneer hulle dit nie kan doen nie. Terwyl: Vergifnis is nie maklik nie …. dis nie iets wat soos ‘n kraan oopgedraai kan word nie … dit is in werklikheid ‘n goddelike gawe … dit moet gebalanseer word met ‘n gevoel van geregtigheid.

Dus, vergifnis – noodsaaklik, ja, maar dit bly ‘n stuk genade; dit kom nie vanself nie.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

Dorothea vra:

Is daar iewers ‘n vers waar daar gepraat word van die wagters op die mure wat uitroep, Alles is wel?

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

Onderwerp: Navraag Boodskap Teks:

• Ps 130:6 praat van my siel wat op die HERE wag meer as die wagters op die môre.
• In Jesaja 21:6-10 word ’n wag uitgesit wat aankondig dat Israel se verdrukker Babel geval het.
• In Jesaja 52:8-10 roep die wagters uit dat die HERE verlossing vir Jerusalem gebring het.
• In Jesaja 62:6 sê die HERE Hy het wagte op die mure van Jerusalem uitgesit wat dag en nag die volk aan sy beloftes moet herinner.

Verder is daar in die Bybel ’n hele aantal tekste wat vertel van wagters wat gevaar en die straf van die HERE aankondig, nie alles is wel nie.

Skrywer:  Prof Francois Malan

Deon vra:

Wat se tipe boom, is vir Jesus se kruis gebruik?
Seder?

Antwoord

Prof. Jan van der Watt antwoord:

Wat die hout van die kruis betref: a) die Bybel se niks daaroor nie. Die Romeine het ook nie al die kruise van dieselfde soort hout gemaak nie – hulle het gebruik wat plaaslik beskikbaar was. ‘n Mens kan dus nie seker wees watter soort hout vir Jesus se kruis gebruik is nie, maar kan raai dat dit een van die soorte hout was wat in die omgewing gegroei het of vir bouwerk of plaaslike gebruik van elders af ingevoer is. b) Die kerk het later jare daaroor begin bespiegel en sommige het met die gedagte gekom dat 3 soorte hout gebruik is, natuurlik in ooreenstemming met dit leer van die Drie-eenheid. Sommige het gese die drie soorte was seder, sipres en dennehout en ander het dennehout met olyfhout vervang en ‘n simboliese boodskap aan elke soort hout gegee, bv. die sederhout het op onverganklikheid gedui en die olyf op priesterlikheid. c) In die middeleeue was daar ook baie relikwies (stukkies klere, hout, been of enigiets anders wat aan heiliges behoort of met heiliges te doen het en deur gelwoiges as heilig beskou is) en natuurlik was daar baie mense wat beweer het dat hulle stukkies van Jesus se kruis het. Baie van die stukkies hout is eikehout, maar daar is ook sulke stukkies wat nie eike is nie, maar ‘n ander soort hout. Gevolglik, die een raai is so goed soos die ander. d) Daar is ook die interessante storie dat Koning Dawid ‘n boom uit Libanon naby Jerusalem geplant het, waarskynlik ‘n seder, wat vir die kruis van Jesus gebruik is – dis natuurlik net ‘n storie.

Skrywer:  Prof Jan van der Watt

Jan vra:

Boodskapteks: Romeine 14:10 en 2 Korintiërs 5:10 sê dat ons voor die regterstoel van Christus sal verskyn, in laasgenoemde geval “om te ontvang wat ons deur die liggaam verrig het, goed of kwaad”. Openbaring 20:11-15 praat van die laaste oordeel. Daar sal bymekaar wees al die dode. En dan word gesê (v12): “En die boeke is geopen; en ’n ander boek, die boek van die lewe is geopen. En die dode is geoordeel na wat in die boeke geskryf is, volgens hulle werke.” (1933/53 Afrikaanse Vertaling.)

My vrae is nou: 1) Wat impliseer die boeke? 2) Is hierdie dooies mense wat ongered gesterf het? 3) Hoe sou die dooies voor Christus se koms hierby inskakel? 4) Vers 15 verwar my, want as iemand ongered gesterf het hoe kan sy naam dan in die boek van die lewe voorkom?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl ntwoord:

Dit wil lyk asof die vraagsteller antwoorde wil hê oor die aard van die “boeke” wat oopgemaak word by die eindoordeel, en wat die verhouding is tussen hierdie “boeke” (wat blyk die boeke van die werke te wees) en die “boek van die lewe”. Ek probeer antwoord op hierdie kwessies volgens die vrae wat ons vraagsteller aan die orde stel.

1. Wat impliseer die boeke? Die “boeke” (meervoud) in Openbaring 20:12 verwys na die boeke waarin mense se dade opgeteken is. Die meervoud word waarskynlik gebruik omdat in die Joodse apokaliptiese literatuur, wat hierdie beeldspraak onderlê, die meervoud dikwels gebruik is om na die optekening van mense se dade te verwys. Die laaste sin van v12 sê dit ook in soveel woorde: “Die dooies is toe geoordeel volgens wat daar in die boeke geskrywe staan oor alles wat hulle gedoen het.” Maar in v12 is daar ook sprake van ’n “ander boek”, die boek van die lewe (kyk ook v15). In v12-15 is dus sprake van twee soorte boekrolle – die boeke (van die werke) en die boek van die lewe. Verder word gesê dat die dooies, groot en klein, voor God se troon gestaan het om geoordeel te word. Uitleggers van Openbaring is dit nie eens oor hoe hierdie toneel van Openbaring 20:11-15 verstaan moet word nie. Het ons met ’n universele oordeel te doen – oor regverdiges én goddeloses (opsie 1), of met ’n oordeel net oor die goddeloses (opsie 2)? Aangesien die sieninge redelik verdeeld is hieroor, gaan ek albei opsies as geldig behandel, hoewel my persoonlike keuse by opsie 2 lê.

Opsie 1: Universele oordeel

Die hoofklem val op die oordeel volgens mense se werke, hoewel die boek van die lewe ook ’n rol speel. Die gedagte dat mense volgens hulle werke geoordeel sal word, kom redelik wyd in die Ou én Nuwe Testament voor. Naas Romeine 14:10 en 2 Korintiërs 5:10 (waarna ons vraagsteller reeds verwys het), kan ook nog genoem word: Psalm 62:13; Jesaja 59:18; Jeremia 17:10; Matteus 25:37,40,45-46; Johannes 5:28-29; Romeine 2:6; Efesiërs 6:8; en 1 Petrus 1:17. Verder, van boeke waarin mense se dade opgeteken word, lees ons in die Ou Testament (bv Daniël 7:10) en in sekere Joodse apokaliptiese werke (bv 1 Henog 90:20). En van die boek van die lewe word melding gemaak in Ps 69:29; Daniël 12:1; en Maleagi 3:16 (lg noem dit “gedenkboek”). Hierdie inligting lei ons na die gedagte dat ’n mens by die eindoordeel geoordeel word volgens wat in beide boeke geskryf staan, dit wil sê, volgens wat jy gedoen het tydens jou lewe op aarde (die boek van die werke) én of jy opgeteken is in God se “bevolkingsregister”, in Openbaring die “boek van die lewe” genoem (vgl 3:5; 17:8; 20:12,15; 21:27). En dít is dan wat hom hier in Openbaring 20:11-15 afspeel. Dit word egter nie duidelik gestel wat die verhouding tussen hierdie twee boeke is nie; daar word alleen gesê dat die boek van die lewe jou vrywaar van die vuurpoel, maar dis nie duidelik of die werke ook ’n rol speel in hierdie vrywaring nie. Volgens die universele interpretasie word egter gewoonlik gesê dat die verband tussen geloof en werke implisiet hier teenwoordig is. Wat jy in jou lewe gedoen het (boek van die werke) is niks anders nie as ’n weerspieëling van jou verhouding met God, of jy werklik deur geloof aan Hom verbind was (boek van die lewe). Daarom word iemand wat nie in die boek van die lewe is nie, in die poel van vuur, die sg tweede dood gegooi. Laasgenoemde is beeldspraak vir die ewige straf, die plek wat God voorberei vir die duiwel en sy engele en almal wat aan die bose behoort. Beide geloof en werke is dus belangrik in die eindoordeel. Geloof in Jesus Christus verbind jou aan die lewende God; dit maak jou sy kind en deel van sy koninkryk. Die werke is die keersy van geloof, daarom moet ons altyd praat van geloofswerke, dit wil sê werke, dade, ’n lewenswyse wat voortspruit uit en bewys lewer van jou geloofsverbintenis met God. Die twee gaan hand aan hand, soos Jakobus 2:14-26 so treffend illustreer. Ja, ’n mens se goeie werke op sigself red jou nie, want selfs ons beste werke is met sonde besmet (Jesaja 64:6), maar tog is dit ’n aanduiding van die egtheid van ons geloof. Geloof kan nie sonder die werke nie, want dan is die geloof dood. Selfs die duiwels “glo”, sê Jakobus. Daarom dat Matteus 7:21 ook maan dat nie almal wat bloot sê: “Here, Here”, die koninkryk van God sal beërf nie, maar slegs hulle wat die wil van die Vader doen. So demonstreer hulle dat hulle werklik aan God behoort (in Hom glo). Volgens die universele interpretasie is geloof en werke dus implisiet teenwoordig in 20:11-15 se eindoordeel, en kan dit soos volg opgesom word: Ons word gered uit genade deur die geloof in Christus (dis die boek van die lewe), maar ons werke sal ook beoordeel word (die boek van die werke); dit sal aantoon of ons geloof eg was.

Opsie 2: Oordeel oor die goddeloses

Volgens hierdie opsie word Openbaring 19:11-20:15 as ’n eenheid gesien. Dit handel oor die finale afrekening met God se vyande: Die dier uit die see (die antichristelike wêreldmagte), die dier uit die aarde (die vals profeet), die draak (die duiwel) en die dooies. Onder laasgenoemde word dan verstaan die goddelose dooies. Hulle is die “ander dooies” waarvan in 20:5 sprake is. Die gelowige dooies het reeds lewend geword en regeer saam met Christus ’n duisend jaar lank (20:4); hulle het deel gehad aan die eerste opstanding (20:5). So verstaan word die “ander dooies” van 20:5 se lotgevalle dan nou verder beskryf in 20:11-15; dit is hulle wat nou opstaan om deur God geoordeel te word. Dit sluit aan by 17:8 waar genoem word dat die bewoners van die aarde wie se name nie van die skepping van die wêreld af in die boek van die lewe geskryf staan nie, op sleeptou geneem is deur die optrede van die dier. Dit is hulle wat nou finaal geoordeel word (20:11-15); hulle bose dade kom nou aan die lig. Dit is ook veelseggend dat daar net genoem word dat die dooies volgens hulle werke geoordeel word (v12-13). Daar staan nie eksplisiet dat dié wie se name in die boek van die lewe is, ook geoordeel word nie. Daar word bloot gesê dat as jou naam nie daarin is nie, word jy in die vuurpoel gegooi. Dit wil dus lyk asof hier net oor die oordeel van die goddelose dooies, volgens hulle bose werke, berig word; diegene in die boek van die lewe kom glad nie in die oordeel nie. Laasgenoemde sluit op sy beurt aan by Johannes 5:24 waar staan dat wie in Christus glo, nie veroordeel word nie, maar reeds uit die dood na die lewe oorgegaan het. Die punt is: die lotgevalle van die gelowiges (hulle wie se name in die boek van die lewe is), is nie hier op die tafel nie. Openbaring 20:11-15 adem dus ’n baie donker, negatiewe toon. Hier is glad nie sprake van werke wat positief beoordeel word nie; die gelowiges se goeie werke word nie teenoor dié van die goddeloses gestel, soos bv in die toneel wat deur Matteus 25:31-46 geskets word nie. Die werke waarvan hier in v12-13 sprake is, is gevolglik dié van die goddeloses. So verstaan is die teenstelling tussen die werke van die goddeloses en die boek van die lewe (20:12,15) ook duideliker. Dié wie se name nie in die boek van die lewe gevind word nie, is dan inderdaad hulle wat tydens hulle lewe téén God en sy Messias gekies het. En so reken God finaal af met al die vyandelike magte – die duiwel en sy trawante, insluitende die goddeloses. Vanaf Openbaring 21 word dan vertel wat met die gelowiges gebeur: hulle het deel aan die nuwe hemel en die nuwe aarde.

Persoonlik vind ek hierdie verklaring van 20:11-15 meer bevredigend as opsie 1. Openbaring 20:11-15 vorm dan die afsluiting van al God se handelinge met sy vyande, wat begin in 19:11 en eindig met die oordeel oor die goddeloses in 20:11-15. En dis ook asof hierdie negatiewe afsluiting meteen die vraag oproep: Maar wat van die gelowiges, wat gebeur met hulle? En dit word dan beantwoord in wat volg, Openbaring 21-22: die nuwe hemel en die nuwe aarde, en die nuwe Jerusalem wat uit die hemel neerdaal op die aarde, simbool daarvan dat God nou permanent tussen sy mense kom woon.

2.  Is hierdie dooies mense wat ongered gesterf het? Dit hang af watter verklaring mens hierbo aanvaar. Volgens opsie 2 se verklaring is hierdie dooies inderdaad mense wat ongered gesterf het; dis die mense wat ek hierbo onder opsie 2 as die goddeloses beskryf het. Maar volgens opsie 1 se verklaring is hierdie dooies alle mense wat ooit op aarde geleef het, gelowiges én ongelowiges. Van hulle is dit dan slegs dié wat in die boek van die lewe opgeteken is (= wat deur die geloof in Christus kinders van God is) wat die ewige lewe ontvang; die ander – hulle wat nie in die boek van die lewe is nie – word in die vuurpoel gegooi (v15).

3.  Hoe sou die dooies voor Christus se koms hierby inskakel? Ongeag die verklaringsopsie wat hierbo aanvaar word, is die dooies van voor Christus se koms vir seker ingesluit by die opstanding van die dooies in Openbaring 20:12. Volgens opsie 1 is dit alle dooies wat ooit geleef het, en volgens opsie 2 is dit slegs hulle wie se lewenswyse daarvan getuig dat hulle nie aan die lewende God behoort het nie. Maar hierdie vraag van ons korrespondent roep natuurlik die verdere kwessie op oor hoe mense wat in die tyd van die Ou Testament (OT) geleef het, voor Christus se koms na die aarde, gered is (of verlore gegaan het). Hier moet ons antwoord dat die verhouding tussen geloof en werke in die OT bedeling nie wesenlik anders is as in die tyd ná Christus se koms nie. Ook in die Ou Testament is dit duidelik dat mense nie gered word op grond van hulle werke nie, maar op grond van die feit dat hulle die genadeverbond wat God in Abraham met hulle aangegaan het, aanvaar of verwerp (vgl Galasiërs 3:6-7). Indien dit aanvaar is en mense daaruit geleef en die bewys daarvan gelewer het (d w s die dade gedoen het wat daarby pas), is hulle (in terme van Openbaring se terminologie) ook opgeneem in die boek van die lewe. Ook in die OT staan die wet en die werke van die wet nooit los van die reddende genade van God nie. Die aanhef van die Tien Gebooie (Eksodus 20:2) begin nie verniet met die woorde nie: “Ek is die Here jou God wat jou uit Egipte, uit die plek van slawerny bevry het.” Dus, God red eers, dan kondig Hy sy gebooie aan. Dis eers evangelie, dan wetswerke. Die uitleef van die Tien Gebooie is dus die manier waarop die Israeliete die bewys gelewer het dat hulle die redding van God in die geloof aanvaar en ernstig neem; dis God se huisreëls vir sy kinders. Die mate waarin die OT gelowige die redding en genade van God ernstig geneem het en met geloof en geloofswerke daarop geantwoord het, is dus presies dieselfde as die gelowige wat in die tyd van die NT op God se redding in Jesus Christus antwoord met geloof en geloofswerke. Teologies gesproke is daar dus nie ’n strukturele verskil tussen hoe mense in die OT en die NT gered word nie. Beide word gered deur God se genade – in die OT deur te vertrou op God se verbondsgenade, in die NT deur God se genade in Jesus Christus te aanvaar.

4.  Vers 15 verwar my, want as iemand ongered gesterf het hoe kan sy naam dan in die boek van die lewe voorkom? Volgens die beredenering hierbo is die persone wat in die vuurpoel gegooi word juis hulle wie se name nie in die boek van die lewe voorkom nie. Dit is hulle wat, volgens beide opsies hierbo, deur hulle eie bose werke getoon het dat hulle nie aan God behoort nie, dus nie opgeskryf staan in die boek van die lewe nie. ’n Mens kan hierdie groep mense dus op twee maniere beskryf: Omdat hulle name nie in die boek van die lewe opgeteken staan nie, het hulle volhard met hulle bose werke. Andersom: Omdat hulle volhard het met hulle bose werke het dit daartoe gelei dat hulle nie opgeneem is in God se koninkryk nie, nie opgeteken is in die boek van die lewe nie.

Skrywer: Prof Hermie van Zyl