Mariana vra

My man is ‘n alkoholis. Ons is al twee jaar uitmekaar. Hy bly nou saam met ‘n ander vrou en ons het nie eintlik meer kontak nie. Hy het my emosioneel baie mishandel. Hoe vra ek die Here dat ek my man kan vergewe? Hoe vergewe ek myself omdat ek my kinders by so ‘n pa grootgemaak het? Hulle is nou 19, 23 en 28. Al drie is dogters en almal het soveel emosionele skade opgedoen. Wat doen ek met die selfverwyt? Ek weet ek moet alles agter my sit, want ek kan nou niks verander nie. Moet ek nog vir hom bid? Wat maak mens met die skuldgevoel?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Hier is ‘n vrou wat met wisselende emosies sit. Sy het erge trauma oor ‘n lang tyd beleef as gevolg van haar gewese man wat haar emosioneel mishandel het, en sy weet nie of sy dit oor haar hart kan kry om hom te vergewe nie. Hiervoor soek sy hulp by die Here. Verder sit sy ook met selfverwyt en skuldgevoelens oor sy toegelaat het dat haar dogters emosionele skade opgedoen het weens haar man se optredes. Het hulle nie dalk onherstelbare skade gely nie? Sy voel dis alles haar skuld, dat sy hulle gefaal het. Tog weet sy dis die beste om die verlede agter te laat en vorentoe te kyk. Want wat gebeur het, het gebeur. Sy kan niks aan die verlede verander nie. ‘n Mens kan nie jou lewe lank ‘n gevangene van die verlede bly nie. God het tog sekerlik iets beter vir haar weggelê in die toekoms?

Hierdie is geen maklike kwessies nie. Skuldgevoelens, selfverwyt, ‘n onvermoë om te vergewe, ‘n onwilligheid om die verlede agter te laat en gebrek aan ‘n toekomsvisie skep ‘n “perfekte emosionele storm” en kan van ‘n mens ‘n wrak maak wat jou lewe ruïneer. Hoe help ons haar op haar weg vorentoe?

Eerstens, maak vrede met die keuses wat jy gemaak het in die verlede. By terugskou is dit maklik om te sê dat jy eerder jou kinders en jou goed moes gevat en geloop het. Maar dis maklik om dit nou te sê; nou is die kinders groot en relatief onafhanklik; al drie kan waarskynlik grotendeels vir hulleself sorg. Maar toe die kinders klein was, was dit ‘n ander storie. Toe was daar ander faktore wat ‘n rol gespeel het: die opvoeding en versorging van die kinders; finansiële sekuriteit; die hoop dat die situasie kan verander. Al hierdie oorwegings kon ‘n rol gespeel het waarom jy nie tóé jou man verlaat het nie. Dis keuses wat jy tóé moes maak wat waarskynlik nie anders kon nie. En met daardie keuses in die verlede moet mens vrede maak, selfs al was hulle by terugskou verkeerd. Niemand van ons is volmaak nie; almal maak groter of kleiner foute waarmee ons moet saamleef vir die res van ons lewe. Dit help nie om nou te sê ek moes destyds anders gekies het of van beter geweet het nie. ‘n Mens maak keuses by die lig wat jy op daardie oomblik ontvang. As jy dink – by die lig wat jy nou oor jou verlede het – dat dit destyds foutiewe keuses was, vra dan die Here om vergifnis, aanvaar sy vergifnis, en leef uit daardie vergifnis. Maar moenie tob oor jou swak keuses van die verlede net omdat jy nou in ‘n beter posisie is om daaroor te oordeel nie. Die Here hang ons nie op aan ons verlede nie. Anders sou Jesus nie vir die vrou wat in owerspel betrap is, gesê het nie: “Jy kan maar gaan, en moenie verder sondig nie” (Joh 8:11).

Tweedens, ek weet nie hoe die verhouding met jou dogters is nie, maar as dit kan, neem hulle in jou vertroue en speel oop kaarte met hulle. Sê vir hulle hoe jy voel oor die verlede – dat jy voel jy het hulle in die steek gelaat. Praat die saak met hulle deur; hoor hoe húlle reageer en daaroor voel. Kinders het partykeer ‘n heel ander perspektief as die ouers op dieselfde situasie. Verder, die drie kinders het nie noodwendig elkeen dieselfde gevoelens oor dinge wat na jou mening verkeerd geloop het nie. En as dit so is dat hulle letsels opgedoen het, vra dan hulle vergifnis daarvoor. Probeer ‘n nuwe verstandhouding met hulle aangaan waarop die verhouding met hulle in die toekoms gebou kan word. Probeer aan hulle verduidelik waarom jy destyds die keuses gemaak het wat jy wel gedoen het. Jy mag dalk net agterkom dat hulle emosionele letsels veel minder is as wat jy self oor skuldig voel. En dan straf jy jouself onnodig. Die punt is: moenie alléén oor die verlede wroeg nie, praat openlik die dinge deur met jou dogters; kry alles in die oopte. Dit op sigself behoort al klaar ‘n stuk verligting en genesing van die skuldgevoelens te bring.

Derdens, jou man. Jy sê nie of julle formeel geskei is nie; ek vermoed van nee, want jy praat nog van jou man asof julle steeds getroud is, hoewel hy intussen by ‘n ander vrou ingetrek het. Maar dit klink of die band permanent verbreek is; jy stel nie daarin belang om die huwelik te probeer red nie. Al wat jy graag wil doen, is om finaal afskeid te neem van daardie deel van jou lewe en vorentoe te beweeg. Indien my opsomming korrek is, dink ek die eerste stap nou is om formeel van hom te skei. Egskeiding bring finaliteit en open nuwe moontlikhede. Want soos sake nou staan, kan jy nie met ‘n goeie gewete nuwe verhoudings aangaan nie. En indien jy sou, sal dit weer nuwe skuldgevoelens by jou kweek. Daarom, pak die bul by die horings en bring formeel ‘n einde aan daardie deel van jou lewe. Dis deel van die genesingsproses. Jy mag dalk vind dat die nuwe situasie van geskei te wees in sigself ‘n stuk terapie is wat dit gaandeweg ook vir jou makliker sal maak om daardie hoofstuk af te sluit. Dit wys dat jy beheer kan neem van jou lewe; jy is nie meer ‘n gevangene van jou verlede en emosies nie. Dit gaan dit ook vir jou makliker maak om hom te vergewe as jy sterker staan in jou eie emosies. Want om daardie hoofstuk werklik af te sluit, sal jy hom uiteindelik móét vergewe. Anders gaan dit aan jou bly vreet, anders bly hy deel van jou lewe. En onthou, vergifnis is nie ‘n emosionele, spontane reaksie nie. Dis ‘n geloofsbesluit wat jy neem om uit God se genade vir jóú te lewe, en op grond daarvan ook ander wat jou onreg aangedoen het, te vergewe. Jy sien dan in die eerste instansie jousélf as medesondaar wat vergifnis nodig het, en vervolgens raak dit ook makliker om ander se oortredings te vergewe. Ons is immers almal sondaars by wie dit ontbreek aan God se heerlikheid (Rom 3:23). En vanuit hierdie breër perspektief op jouself én ander vat jy dan elke dag op sy eie en lééf vanuit daardie geloofsbesluit. En gaandeweg sal jy ervaar dat daar genesing kom en dat jou emosies ook in pas kom met die besluit wat jy geneem het.

Laastens, kom ons werp ‘n bietjie lig op jou situasie vanuit twee Bybelfigure se lewe. Paulus het geweldige skuldgevoelens beleef omdat hy vóór sy bekering die gemeente van God vervolg het. Dit slaan deur in Skrifgedeeltes soos 1 Kor 15:9, Fil 3:6 en 1 Tim 1:13 waar Paulus sê dat hy vanweë sy vorige lewe nie op enigiets kan aanspraak maak nie; trouens, hy sien homself as die geringste van die apostels. Hy sê ook dat hy by terugskou nou verstaan dat hy destyds in totale onkunde gehandel het; hy het nie mooi geweet het wat hy doen nie, want tóé het hy nog nie die opgestane Here op die Damaskuspad ontmoet nie. Die blote feit dat hy hierdie dinge in meer as een van sy briewe noem, briewe wat op verskillende tye van sy bediening geskryf is, lê sy hart bloot – dat hy nooit heeltemal daarvan kon vergeet dat hy so dom en onnosel was, dat hy vroeër in sy lewe sulke verkeerde besluite geneem het nie. Tog sê hy dat hy die dinge wat verby is, agtergelaat het en dat hy hom nou uitstrek na wat voor is (Fil 3:13). Hy kan dit doen omdat hy die genade van God aanvaar het. Hy kan nou voluit vir die Here werk, selfs harder as al die ander apostels. Dus, ten spyte van sy slegte verlede het hy besluit om hom nie sy lewe lank daaroor te verknies nie, maar om aan te beweeg en vrugbaar te arbei in die wingerd van die Here. Dieselfde met die dissipel Petrus. ‘n Mens kan net dink watter geweldige sielewroeging hy moes deurgaan nadat hy sy Meester verloën het. Petrus kon homself ook, soos Judas, gaan ophang het, maar hy besluit om die Here se vergifnis te aanvaar, asook die nuwe taak wat die Here aan hom opdra – om sy kudde te versorg – en voortaan voluit met hierdie roeping besig te wees (Joh 21:15-19). Dit ís dus moontlik om jou slegte verlede agter te laat en die toekoms wat God se genade in Christus vir jou ontsluit, in die geloof aan te gryp en ‘n nuwe lewe te begin. Dit is die enigste pad wat werklik sin maak. Ek wens dit van harte vir jou toe.

Skrywer: Prof Hermie van Zyl

Amanda vra:

Vriendin van my dogter het toe haar man met breinkanker gediagnoseer is en sy nie kon swanger raak nie, besluit om sy spermselle te vries. Hy is intussen oorlede. Sy het nou sy spermselle laat ontdooi en met haar eierselle te laat bevrug. Daar was 3 eierselle wat bevrug geraak het. Die wet het egter nog nie bepaal of ‘n persoon wat dood is se spemselle behoue mag bly nie, maar vernietig moet word. Die 3 bevrugte eierselle is toe gevries totdat die wet verander het. Omdat haar eie gesondheid dit nie toelaat nie, het sy nou ‘n surogaatmoeder waarin die bevrugte eiersel oorgeplant is. Die ander twee is nog gevries. Sy het intussen ‘n ander man ontmoet en wil trou. Sy wil egter as dit ‘n seun is die kind die pa se van gee, sodat hy ‘n nageslag het. Nou, my vraag is: is dit alles eties korrek?

Antwoord

Prof Jan van der Watt antwoord:

Daar is ’n paar etiese kwessies wat in hierdie verhaal na vore tree.

1. Die verhaal is nie vir my heeltemal duidelik nie – daar word aan die eenkant gesê dat die wet die behoud van spermselle van iemand wat oorlede is, verbied het, maar aan die ander kant is dit gevries? Die wetlike kwessies gaan ons nie hier aan nie. Die punt hier is of mense spermselle mag vries vir latere bevrugting. Binne die mediese wetenskap is dit standaardpraktyk en eties dink ek  kan daar nie werklik besware teen ingebring word nie. Ons moet onthou dat die mediese wetenskap nie teen God werk nie, maar dat dit die kennis wat God is die skepping weggelê het, beskikbaar maak. Die vraag is egter hoe die selle gebruik word. Dit kan tot ander etiese vrae lei.
2. Die tweede kwessie is die van ’n surrogaatmoeder. Die Bybel het natuurlik nie direkte uitsprake hieroor nie, omdat so iets in die Bybelse tyd nog nie moontlik was nie. As ons die Bybel betrek, moet dit alleen per afleiding wees – bv. neem die aksie lewe weg; mag die bevrugte saad van ’n vrou alleen in daardie vrou groei? Verskillende antwoorde mag op die vrae gegee word, maar dit bly spekulasie as die Bybelse materiaal gebruik word. Waar die probleme hier lê is veral by die verhoudings van die surogaatmoeder teenoor die seldoners. Die probleme is bekend: wat as die surogaatmoeder voel dit is haar kind omdat dit tot lewe in haar gegroei het en haar bloed deur die kind vloei? Die gevoel mag sterk by haar wees dat sy die kind nie wil afgee nie. Die ouers mag antwoord dat lewe reeds by bevrugting begin en die surrogaatmoeder dus nie lewe aan die kind gegee het nie, maar die kind alleen begelei het (soos ’n onderwyser in ander omstandighede doen) gedurende ’n periode in sy of haar lewe. Wat van die kind se verhouding met die surrogaatmoeder? Is die surrogaatmoeder die geboorte-ma of nie en hoe moet die kind die vroulike saadskenker sien? Dit mag problematies word wanneer die kind ouer word en self vrae begin vra. Watter aanspraak het elke party of die kind? Sommige mag selfs redeneer dat die man oortree deur sy saad (hoewel reeds bevrug) in ’n vreemde vrou te laat plaas, ens. So kan ons met die sielkundige en sosiale probleme wat mag opduik aangaan. Hierteenoor moet etiese posisies dus ingeneem word. Afhangende van die probleem wat opduik, moet etiese posisies dus geformuleer word. Behoorlike kontrakte tussen die partye mag help, maar is ook nie die volledige oplossing nie, aangesien emosionele aspekte kan veroorsaak dat die kontrak nie deur een van die partye noodwendig op die langer termyn erken word nie.

Die naam van die kind is vandag nie meer so belangrik nie. In die ou dae (Bybelse tyd) was stamme en families se karatertrekke en identiteit sterk aan hulle families verbonde en name was ’n manier binne die gemeenskap om persone se karakters, aard en herkoms te bepaal. Vandag is die nie meer in dieselfde mate die geval nie. Daarom kan mens ook jou naam sonder moeite laat verander. Dit is dus ’n persoonlike besluit rakende die naam en na my mening het dit nie eintlik algemene etiese implikasies nie. Dit gaan meer oor sake soos die erkenning van die saadskenker en of mens sy nagedagtenis wil eer en of dit beter of makliker sal wees as die kind onder die nuwe pa se naam grootword.

Skrywer: Prof Jan van der Watt

Jan vra:

Christus is uit die dood opgewek as eersteling, daarna dié wat aan Hom behoort by sy wederkoms. Daarna kom die einde wanneer Hy die koninkryk aan sy Vader oorgee, as Hy alle gesag en mag vernietig het. Christus moet as Koning heers totdat die Vader al sy vyande onder sy voete gestel het. Die laaste vyand wat vernietig word, is die dood. En dan sal die Seun alles aan die Vader onderwerp en so ook Homself.

Kol 2: 15 sê egter: “Nadat Hy die owerhede en magte uitgeklee en hulle in die openbaar ten toon gestel en oor hulle getriomfeer het.” In 1 Korintiërs lyk dit of hierdie vernietiging van die gesag en magte nog moet gebeur, terwyl Kolossense sê dat dit reeds gebeur het, hoewel daar nog ‘n laaste vyand is wat vernietig moet word – die dood. Maar hoe gebeur dit?

Verder, in 1 Korintiërs 15:29 bring Paulus ‘n doop in verband met die opstandingsgeloof – mense wat hulle vir die dooies laat doop. Paulus vra: Wat wil die mense bereik wat hulle vir die dooies laat doop as die dooies nie opgewek word nie. Wat is die betekenis hiervan?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Ons vraagsteller sien goed raak dat die tydstip waarop elke mag, gesag en krag deur Christus vernietig word inderdaad verskil tussen 1 Kor 15:24 en Kol 2:15. In 1 Korintiërs geskied dit in die toekoms – by die wederkoms van Christus – maar volgens Kolossense het dit reeds plaasgevind met Christus se eerste koms na die wêreld, meer spesifiek in die groot heilsdade van Christus aan die kruis en in die opstanding. Hoe moet ons nou sin maak van hierdie verskil? Is dit ‘n teenstrydigheid, of is albei waar?

Eerstens moet ons duidelikheid kry oor waarna die begrippe waaroor dit hier gaan, verwys. Wat is dit wat vernietig sal word (1 Kor), of wat reeds ontwapen is (Kol)? In die oorspronklike Grieks is twee van die begrippe wat in 1 Kor 15:24 en in Kol 2:15 voorkom, dieselfde, naamlik archē (heerskappy/regeerder/mag) en eksousia (gesag). 1 Kor 15:24 voeg ook nog dunamis (krag) by. Dit is nie so maklik om ‘n goeie greep op die begrippe te kry nie. Soms word hulle in die enkelvoud (1 Kor 15:24), ander kere in die meervoud (Kol 2:15) gebruik; soms word hulle neutraal aangewend (Kol 1:16), of selfs in ‘n goeie sin (Ef 1:21), ander kere in ‘n slegte sin (1 Kor 15:24; Ef 2:2). Dit is daarom nie altyd maklik om goeie vertaalekwivalente vir hulle te vind nie; dit hang baie van die konteks af hoe mens vertaal. Belangriker is egter om te probeer verstaan waarna hulle in die algemeen verwys.

Die antieke wêreld was baie bewus daarvan dat daar magte, kragte en gesag op aarde én in die hemel is waaraan ‘n mens uitgelewer is en waaroor jy nie veel beheer het nie. Soms word hierdie magte gepersonifieer as bomenslike wesens, soos engele, waarvan sommige goed is en ander weer boos. Ander kere word hierdie magte en kragte deur aardse figure of instansies vergestalt, soos regeerders en regerings, waarvan in die algemeen gesê kan word dat hulle regmatig gesag voer en dat mense aan hulle gehoorsaam moet wees. Maar ander kere – meesal – is dit weer so dat hulle boosheid verteenwoordig en dat mense deur hulle onderdruk word. Dis veral in die Openbaringboek so, waar die Romeinse Ryk gesien is as die verpersoonliking van sataniese onderdrukking, en dat hierdie mag (Babilon genoem in Op 14:8; 18:2) uiteindelik deur God vernietig en vervang sal word met die Godstad, die nuwe Jerusalem (Op 21:10).

Ons kan dit alles opsom deur te sê dat hierdie “regerings”, “magte” en “kragte” waarna Paulus verwys die samevatting is van alle aardse en kosmiese magte en heerskappye wat meesal die evangelie van Christus vyandiggesind is en teenstaan. Dit gaan hier oor al daardie bopersoonlike magte en kragte waaraan die mens uitgelewer is, wat sy lewe voortdurend bedreig, en wat die gevaar inhou om die mens van God te vervreem. Dít is die magte waarna 1 Kor 15:24 en Kol 2:15 verwys.

Nou kom ons by die eintlike vraag: Wanneer word hierdie magte en kragte vernietig? En dit is hier waar dit belangrik word om te onderskei tussen ‘n voorlopige en finale vernietiging van die (bose) magte wat oor die mens heerskappy voer, hetsy in die vorm van aardse regerings/regeerders, hetsy as bopersoonlike kosmiese magte. Veral in Paulus se geskrifte moet ons ‘n onderskeid tref tussen die “alreeds” wat gekom het en die “nog nie” wat uitstaande is. Albei is gelyktydig waar. Wat die “alreeds” betref: Dit is alreeds so dat die mag van die bose gebreek is met die koms van Christus na die wêreld. Daarom dat Paulus in Rom 6:1-14 kan sê dat ons saam met Christus gesterf het en daarom dood is vir die sonde, maar ook dat ons opgestaan het saam met Christus en daarom lewend is vir God. Ons is nie meer uitgelewer aan die bose se versoekings en vernietigende werking in ons lewe nie. Ons kan nou vir God lewe soos ons veronderstel is om te doen. Vandaar ook Paulus se gloeiende belydenis in Rom 8:38-39; hy is oortuig daarvan dat ons in alles meer as oorwinnaars is en dat niks – nie engele of magte of … kragte – ons kan skei van God se liefde nie. Die bopersoonlike magte se invloed is nou gebreek. Dit alles het natuurlik begin met Christus se koms na die wêreld. Reeds tydens sy aardse bediening sê Jesus vir sy dissipels dat Hy die Satan soos ‘n weerligstraal uit die hemel sien val het (Luk 10:18). Dit beteken dat die Bose se mag gebreek is en dat die koninkryk van God nou gevestig kan word.

Dit is hierdie werklikheid wat ook in Kol 2:15 uitgebeeld word as daar staan dat God elke mag en gesag ontwapen het en hulle as gevangenes in die triomftog van Christus weggevoer het. Die “alreeds” van die vernietiging van die bopersoonlike magte word hier met ‘n bekende toneel uit die antieke wêreld uitgebeeld. Wanneer ‘n generaal ‘n veldslag gewen het, het hy ‘n triomftog in sy tuisstad gehou. In hierdie triomftog het hy dan die belangrike figure van die verslane leer as gevangenes laat loop, saam met al die oorlogsbuit, om so aan die tuisskare te wys dat die vyand geen mag meer het nie. Hulle word nou in die openbaar ten toon gestel as ‘n mag wat geen bedreiging vir die tuisbevolking meer inhou nie. So sê Kol 2:15 is elke mag en gesag nou ontwapen en het hulle geen invloed meer nie; hulle het in Christus se triomftog as gevangenes geloop.

Terselfdertyd is dit ook waar dat daar ‘n “nog nie” is. Die Satan en sy magte is wel verslaan, maar is nog nie volkome vernietig nie; hulle loop nog soos ‘n brullende leeu rond om te soek wie hulle kan verslind (1 Pet 5:8). Ons moet dus nie dink dat ons voetjie-voetjie kan speel met hierdie magte nie; ons moet nugter en waaksaam wees. Ons is nog op pad na die voltooiing van God se koninkryk wanneer die oorwinning wat reeds behaal is toe Christus aan die kruis gesterf het en opgestaan het uit die dood, finaal voltrek sal word. Mens kan dit amper voorstel met die verskil tussen ‘n veldslag en ‘n oorlog: Christus se eerste koms het die veldslag teen die bose magte gewen; die vyand se rug is beslissend gebreek, maar die oorlog is nog nie verby nie. En dít is die situasie wat in 1 Kor 15:24 uitgebeeld word. Eers wanneer die einde kom by Christus se wederkoms, sal elke mag, gesag en krag finaal vernietig word. Dan sal die laaste vyand, die dood, ook vernietig word, en sal Christus die koninkryk van God, wat Hy reeds kom vestig het op aarde met sy eerste koms, aan die Vader oorhandig. En dan sal God alles in almal of alles wees (1 Kor 15:28). Dan is die oorlog eers verby. Hierdie werklikheid is nog uitstaande, dit kom nog.

Dus, beide die “alreeds” en die “nog nie” van die vernietiging van die magte, kragte en gesag wat die bose versinnebeeld, is volgens die Bybel waar, en daaraan moet ons vashou.

Laastens net iets oor 1 Kor 15:29 waar staan dat daar gedoopte gemeentelede in Korinte was wat hulleself in die plek van afgestorwe, maar ongedoopte, familielede laat doop het. Die bedoeling was uiteraard dat die gemeentelede op daardie manier wou verseker dat hierdie afgestorwenes ook deel kry aan die lewe in Christus (vgl Rom 6:3-5). Ons weet egter niks verder van hierdie gebruik nie – waar dit vandaan kom, hoe dit uitgevoer is, en of Paulus dit goed- of afgekeur het nie. Die enigste rede waarom Paulus dit noem, is om dit as een van sy argumente te gebruik waarom dit sinvol is dat die gemeente in die opstanding sou (bly) glo. Want waarom, redeneer Paulus, sou mense so ‘n doophandeling uitvoer as hulle nie in die opstanding glo nie? As daar geen opstanding is nie, is dit immers sinloos om iemand wat reeds dood is te laat deel in Christus se opstanding. Dit sou geen voordeel vir die afgestorwenes en geen troos vir die agtergeblewenes inhou nie. Al wat ons verder oor hierdie doophandeling kan sê, is dat dit klaarblyklik nie wye ingang gevind het nie (om voor die hand liggende redes). Dit het waarskynlik nie wyer as Korinte voorgekom nie (nêrens elders in die Nuwe Testamente lees ons hiervan nie), en dit moes sekerlik redelik gou in Korinte self in onbruik verval het. Dit is dus nie iets wat ons vandag moet laat herleef om so ons geloof in die opstanding te bevestig nie. Dít is nie die rede waarom dit opgeteken staan in 1 Kor 15 nie; dis bloot ‘n handige argument wat Paulus gebruik het om op die sinloosheid van ‘n (doop)gebruik te wys as daar nie in die opstanding geglo word nie.

Skrywer: Prof Hermie van Zyl

Willie vra:

Die invloed van die Heilige Gees op die Christene van die vroeë kerk het ongetwyfeld groot veranderinge in mense se lewens teweeg gebring. (Na aanleiding van Galasiërs 3 waar Paulus hulle uittrap omdat hulle so gou begin dwaal het nadat God groot wonders by hulle gedoen het.) Dit lyk of die Heilige Gees nie vandag ook dieselfde effek het in die kerk nie. My vraag is hoekom dit nie so is nie en wat ons dan doen om in ons lewens ‘n struikelblok te veroorsaak vir dit wat by die vroeë kerk gebeur het?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Vanuit ‘n sekere hoek gesien, is dit inderdaad so dat die beeld van die vroeë kerk een is waarop vandag se kerk nogal jaloers kan wees. Byvoorbeeld, as ‘n mens die Handelinge-verhaal lees, word vir ons ‘n prentjie geteken van gelowiges wat mededeelsaam is en mekaar van harte ondersteun, van wonders wat gereeld voorkom, en waar die getalle voortdurend uitbrei (vgl Hand 2:41-47; 4:32-35; 5:11-14). In die Romeinebrief praat Paulus juis van die bedeling van die Gees wat aangebreek het en dat ons nou nie meer deur ons ou natuur beheers word nie, maar deur die Gees (Rom 8:1-17, vgl veral v4,9-11). En 1 Korintiërs vertel van die besondere werking van die Gees in dié gemeente, in so ‘n mate dat Paulus waarsku dat mense nie hoogmoedig moet word hieroor nie. Dis nie net diegene wat in tale praat wat die Gees ontvang het nie; nee, die Gees manifesteer op verskillende maniere en as verskillende gawes, en elkeen hiervan is belangrik vir die opbou van die gemeente (1 Kor 12; 14). Maar die punt is dat hierdie gemeente in ‘n hoë mate die werking van die Gees beleef en gemanifesteer gesien het.

Maar ons moenie dink dat alles in die vroeë kerk getuig het van die besondere werking van die Gees in hulle midde nie. In die einste Korintiese gemeente het daar ook baie uitwasse voorgekom. Paulus kon nie met hulle praat soos met volwasse Christene nie omdat afguns en partyskappe aan die orde van die dag was onder hulle (1 Kor 3:1-9); onsedelikheid het voorgekom (1 Kor 5:1); gelowiges het mekaar onnodig hof toe gesleep (1 Kor 6); daar was ernstige meningsverskil oor die eet van vleis wat aan afgode geoffer is (1 Kor 8); ensovoorts. In die Hebreërgeskrif word weer vertel van die traagheid in geloofsvolharding in die gemeente, in so ‘n mate dat totale afval gedreig het en die skrywer moes waarsku dat ‘n mens wat totale afval ondergaan het, nie weer tot bekering vernuwe kan word nie (Heb 5:11-6:8). En soos ons vraagsteller opmerk, die Galasiërs word as “sonder begrip” uitgebeeld (Gal 3:1). Hulle het die volle evangelie van genade by Paulus gehoor en ervaar, maar kort voor lank was hulle weer aan die terugval in hulle ou weë. Hulle het klaarblyklik terugverlang na die veiligheid en struktuur wat die wet van Moses aan hulle lewe gegee het.

Alles was dus nie so voortreflik in die vroeë kerk soos ons soms dink nie. Die punt wat ek probeer maak, is dat ‘n mens nie die vroeë kerk moet idealiseer nie. Ja, hulle het die gawe van die Heilige Gees ontvang, en ook die vrug daarvan gelewer. Maar so het die sonde ook nog sy tol geëis. Want dit moet ons weet: solank ons op aarde is, sal ons nie aan die suigkrag van die sonde ontkom nie. Tog word ons deur die Gees in staat gestel om nie slawe van die sonde te wees nie, nie toe te laat dat ons daardeur beheers word nie; nog meer, ons kan nou die vrug van die Heilige Gees begin voortbring in ons aardse lewe.

Struktureel gesproke is daar dus geen verskil tussen die vroeë kerk en die kerk van ons eie tyd nie. Die vroeë kerk was nie beter af as ons nie; hulle lewe was nie op ‘n hoër geestelike peil ons s’n nie. En al voel dit soms so – net omdat ons eerstehandse ervaring van ons eie tyd het en die vroeë kerk net “op papier” ken – is die kerk se geestelike lewe vandag nie noodwendig van ‘n slegter standaard as destyds nie. Soos bostaande oorsig toon, lewe beide vroeë en eietydse kerk in die bedeling van die Gees, waar God se krag in ons vrygelaat word. Maar ons het beide ook te doen met die stryd teen die sonde, wat maar altoos dreig om van ons lewe besit te neem. Iemand wat vandag die kerk in Suid-Afrika – of in watter deel van die wêreld ook al – moet beskryf, sal ‘n soortgelyke prentjie kan skilder as wat die Nuwe Testament van die vroeë kerk doen. Enersyds is al die tekens daar dat die Gees werksaam is. Daar is pragtige projekte wat deur die kerk aangepak word wat wys dat die Gees ons sensitief maak vir die nood van die wêreld waarin ons leef. ‘n Mens moet maar net jou oë en ore oopmaak en hoor en lees van al die wonderlike dinge wat die Here in en deur sy kerk besig is om te doen; dis niks minder as wonderwerke nie. Dieselfde oortuiging, toewyding en oorgawe is daar as in die vroeë kerk. Maar andersyds is ons ook pynlik bewus van ons tekortkominge en sonde – dinge wat in die kerk gebeur waaroor ons skaam is en wat ons met pyn moet bely aan die Here en teenoor mekaar. Ons het nog nie gearriveer nie. Maar dat ons noodwendig sleg afsteek teen die eerste kerk, is ek nie van oortuig nie, nie as mens die bladsye van die Nuwe Testament noukeurig en eerlik lees nie. Want laasgenoemde is nie net ‘n onvermengde verhaal van oorwinning oor die sonde en ‘n lewe in die krag van die Gees nie; dis ook ‘n prentjie van sonde en mislukking. Trouens, die Nuwe Testament is in hierdie opsig ‘n spieël waarin ons kan kyk om ons onsself te herken – as mense wat draers is van die Gees, maar wat terselfdertyd worstel met die sonde.

Skrywer: Prof Hermie van Zyl