Charl vra:

Slegs uit die Bybel kom die antwoord oor wat God se wil is. Die wêreld mag miskien ‘n opinie hê, maar dit is van geen waarde vir die kind van God nie.

Die feit dat die vrou in die wêreld geleerdheid opdoen en hoë poste beklee mag ‘n impak hê op baie besluite, maar behoort nie in ag geneem te word in ‘n gesprek oor wat die Bybel sê nie. Net soos die populêr aanvaarde norm vandag dat mense saam bly sonder om te trou – dít verander nie die Woord nie.

Die kern, in my nederige opinie, is die gesin. Die vrou is geskape vir die man, uit die man. Sy is geskape as deel van die man en daarom leef hulle as een. Daar mag nie tweespalt wees tussen man en vrou nie. Die gesin moet uit een mond praat en dit is deur die mond van die hoof van die huis.

Dit maak nie die vrou minderwaardig nie. Sy het ‘n doel. Dit is om vir Adam as maat te dien. Maar God leer ons om nederig te wees en ons posisie soos wat hy bepaal het, te aanvaar.

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Ons vraagsteller gooi sy navraag oor die boeg van die “die vrou in die amp”, maar uit die manier waarop hy die saak verwoord, is dit duidelik dat dit oor meer gaan. Dit gaan eintlik oor die posisie van die vrou teenoor die man, vanuit Bybelse perspektief gesien. En volgens die vraagsteller is die vrou uit en vir die man geskape. Haar hoofdoel is dus om ‘n maat vir Adam te wees. Sy moet hierdie posisie nederig aanvaar en haar nie daarteen verset nie. Dít sou dan die Bybelse weg wees. Geen ontwikkeling wat in die “wêreld daarbuite” plaasvind, kan ‘n streep trek deur hierdie “Bybelse perspektief” nie. Alles wat die sekulêre samelewing aan die vrou wil toeken anders as hierdie “Bybelse posisie” – soos bv gelyke regte in alle opsigte – sou dan per definisie onbybels wees.

Ek hoop dat ek hiermee ons vraagsteller se standpunt reg weergegee het. Ek gaan in my antwoord dan oor hierdie basiese standpuntinname handel en nie soseer oor die vrou in die amp nie, want ‘n mens se siening oor hoe die Bybel verstaan moet word rakende die posisie van die vrou vis-à-vis die man is bepalend vir hoe mens sal dink oor die vrou in die amp.

Ek handel vervolgens eers oor Skrifbeskouing in die algemeen, dan oor die posisie van die vrou, en laastens meer spesifiek oor die vrou in die amp.

Skrifbeskouing. Die meeste kerke opereer lank nie meer met ‘n fundamentalistiese Skrifbeskouing wat wêreldvreemd is in die tyd waarin ons vandag leef nie. Ja, ons erken en bely dat die Skrif gesagvol, betroubaar, duidelik en voldoende is wat kerngeloofsake betref, maar ons erken daarmee saam dat die Bybel as God se Woord ook in mensetaal na ons toe kom. Dit behels dat die Bybel oor ‘n lang periode van meer as ‘n duisend jaar tot stand gekom het en daarom gegiet is in die denkpatrone van die tye waarin hierdie geskrifte ontstaan het. So het baie van die tipies kulturele gebruike en opvattings van hierdie tye ook onmiskenbaar deel geword van die Bybel. As ons dus vandag die wil van God probeer peil vir ons eie tyd, moet ons rekening hou met hierdie tyds- en kulturele afstand tussen toe en nou. Ons kan nie sonder meer elke opvatting en gebruik wat in die Bybel voorkom in daardie selfde vorm as God se wil vir vandag oorneem nie. Neem byvoorbeeld die offerkultus wat so ‘n belangrike rol in die Ou Testament speel. Uitvoerige reëls en voorskrifte word daaroor gegee, maar ons ag ons nie meer vandag daaraan gebonde nie. Hoekom nie? Omdat ons oordeel dat die offerkultus in Christus vervul is en dat dit dus nie meer nodig is om letterlik offerandes aan God te bring nie. Dit is veel belangriker om gehoorsaamheid aan God te bewys, ‘n gedagte wat reeds in die OT voorrang geniet (1 Sam 15:22; Ps 40:7; ens). Hierdie gedagte word in die NT verdiep as Paulus sê dat ons ons hele lewe met alles wat ons doen as ‘n lewende offer aan God moet wy (Rom 12:1-3). Net so is daar baie ander kwessies wat ook nuut bedink moet word in elke tyd waarin die kerk leef. Soos wat die tyd voortgaan, ontstaan nuwe omstandighede wat nie voorheen daar was nie. En die kerk moet hierby aanpas. Want ons moet onthou dat God nie net die God van die Bybel is nie, maar ook die God van die hele wêreld. Ja, God het die ewige verlossing in Christus bewerk, en dit sal nooit verander nie – dít is die kernwaarheid van die Bybel waaruit ons leef – maar God openbaar Hom ook in die natuur en in die samelewing, en Christene moet ‘n fyn neus ontwikkel vir waarheen God met ons op pad is. Alles moet natuurlik getoets word aan die kernwaarheid van die Bybel soos hierbo geskets, maar dit beteken nie dat ons nuwe ontwikkelinge summier kan afwys net omdat ons nie ‘n teks in die Bybel daarvoor het of omdat daar tekste is wat na ons mening iets anders sê nie.

Die Bybel behou dus vir seker sy gesag vir gelowiges vir alle tye. Maar ons moet onderskei tussen die teologiese of godsdienstige gesag van die Bybel, enersyds, en sy historiese gesag, andersyds. Wanneer ons sê dat die Bybel die gesagvolle Woord van God is, doen ons primêr ‘n uitspraak oor die godsdienstige gesag van die Bybel en nie oor sy historiese geloofwaardigheid nie. Dit behels dat die Bybel gesagvol spreek oor sake wat die kern van ons verhouding met God en ons naaste raak, maar nie noodwendig oor historiese aangeleenthede nie. Byvoorbeeld, die Bybel praat met gesag wanneer hy sê dat Christus vir ons sonde gesterf het, of dat ek God bo alles moet liefhê en my naaste soos myself. Maar ons hoef nie die Bybelse uitspraak dat die aarde plat is en op vier pilare rus, as gesagvol te aanvaar nie. Laasgenoemde het te make met die spesifieke wêreldbeeld van die antieke mens waarin ons nie meer deel nie. Hiermee word nie beweer dat al die historiese gegewens in die Bybel ongeloofwaardig is nie – glad nie! Al wat gesê word is dat die gesag van die Skrif nie primêr in die histories-kulturele gegewens lê nie. Christengelowiges moet voortdurend probeer peil waarin presies die gesaghebbendheid van Bybeluitsprake vandag geleë is.

Die Skrifbenadering soos hierbo geskets, waarmee ek my graag vereenselwig, sou ons soos volg kon saamvat:

Die feit dat ons bely dat die Bybel God se Woord is, beteken nie:

* dat die Bybel vereis dat ons ons denkvermoë, wat ‘n gawe van God is, moet opoffer nie;

* dat die Bybel gesien kan word as ‘n eksakte handboek vir historiese of wetenskaplike kennis nie;

* dat die hele Bybel so maklik is om te verstaan dat enige mens selfstandig en onmiddellik alles daarin kan begryp nie;

* dat die Bybel vir ons die volle kennis oor alle aspekte van die werklikheid gee sodat geen verdere menslike nadenke of navorsing nodig is nie.

Posisie van die vrou. Indien mens nou bogenoemde Skrifbenadering toepas op die kwessie van die vrou se posisie in die samelewing – destyds én vandag – is dit miskien die maklikste om dit aan die hand van wat Paulus oor man en vrou in die huwelik sê, te beredeneer. En dan kan ons van hieruit die implikasies vir die vrou se posisie in die breër samelewing probeer aflei.

Ons moet begryp dat baie uitsprake in die Bybel oor die verhouding tussen man en vrou teen die agtergrond van die algemene opvatting in die antieke midde-Ooste hieroor verstaan moet word. Ons weet dat dit ‘n mangesentreerde samelewing was. In die antieke tyd het ons ‘n streng patriargale samelewing gehad waar daar nie veel beweegruimte vir die vrou was nie. Haar hele lewe het gedraai om die man as die enigste een wat werklik regte, mag en gesag gehad het. Die bietjie regte wat vroue geniet het, het hulle gehad by die grasie van die man. En binne die Joodse gemeenskap was dit verder die opvatting dat die vrou kragtens die sondeval ‘n permanente ondergeskikte posisie ten aansien van die man het (Gen 3:16; 1 Tim 2:12-15).

Ons moet dus nie van Bybelskrywers verwag dat hulle ewe skielik sou ontpop as tipiese 21ste eeuse kampvegters vir vroueregte nie. Wanneer hulle oor die vrou skryf, word die algemene destydse opvattings oor die vrou outomaties gereflekteer in hulle uitsprake. Tog is daar aanduidings dat veral Paulus anders begin dink het oor die posisie van die vrou. Neem bv Ef 5:21-33 waar hy oor man en vrou in die huwelik handel. Gewoonlik haal mense net Ef 5:22-23 aan waar staan dat die vrou aan die man onderdanig moet wees, siende dat hy die hoof van die vrou is. Maar gerieflikheidshalwe word die res van die hoofstuk weggelaat waar verduidelik word hóé die man se hoofskap oor sy vrou nou eintlik lyk. Hierdie siening van Paulus – dat man en vrou vennote in die huwelik is (kyk verder onder) – word veral gedra deur wat hy in Gal 3:28 sê, dat daar in die oë van God geen onderskeid is tussen Jood en Griek, vryman en slaaf, en man en vrou nie; in Christus is hulle één. Dat man en vrou gelyk is in die oë van God, dat die man geen voorrang bo die vrou geniet nie, was in terme van die algemene opvattings van daardie tyd niks minder nie as ‘n rewolusionêre uitspraak.

En dit is vanuit hierdie inklusiewe denke van Paulus dat ons nou meer spesifiek na sy uitsprake in Ef 5:21-33 oor die rol van man en vrou in die huwelik kan kyk. Vir daardie tyd se mangesentreerde samelewing het Paulus nogal radikale uitsprake oor die huwelik gemaak, wat terselfdertyd rigtinggewend is vir ons vandag. Ja, Paulus gebruik in 5:22 die bekende terminologie van sy tyd (vrouens, wees onderdanig aan julle mans), maar dít is nie die eintlike punt wat hy wil maak nie. Die hele trant van sy betoog in Ef 5:21-33 lê ingebed in 5:21: “Wees uit eerbied vir Christus aan mekaar onderdanig.” Die vrou én die man kry die opdrag om onderdanig te wees. Dít moes vir die destydse man ‘n nuwe konsep gewees het. En om dit verder in te vryf, sê Paulus vervolgens dat mans hulle vrouens moet liefhê (v25). Pligte, ja, maar liefhê? Nog ‘n nuutjie. En boonop liefhê soos hulle hul eie liggame liefhet en versorg, én soos Christus sy gemeente liefgehad het deur sy lewe vir hulle op te offer. Dit alles moes vir daardie tyd se mans na radikale uitsprake geklink het, omdat die verhouding tussen man en vrou nie juis in terme van liefde verstaan is nie (dis ‘n moderne konsep), maar in terme van respek en eerbied (vrou teenoor man) en pligte (man teenoor vrou). Maar nou bind Paulus man en vrou in liefde aan mekaar, en hierdie liefde word gedefinieer vanuit Christus se alles-opofferende liefde vir die kerk en hoe die man normaalweg sy eie liggaam versorg.

Kom ons sê dit in die woorde van Gen 2:18: Man en vrou is metgeselle van mekaar; hulle vul mekaar aan omdat hulle mekaar se gelykes is. Daarom dat in Ef 5:25-30 die man se hoofskap geherdefinieer word: Goed, as jy dan hoof (l w: nie “baas” nie) van jou vrou wil wees, moet jy die volgende doen: wees haar “verlosser” (m a w, bevry haar van sleur, maak vir haar die lewe so aangenaam moontlik); wees lief vir jou vrou soos Christus die gemeente liefhet en sy lewe vir haar opgeoffer het; wy jou aan haar en dra haar belange op die hart; versorg haar soos jy jou eie liggaam versorg. Hoofskap het dus niks te make met baasspelerigheid nie, maar alles met diensbaarheid.

Vir die vrou word daar eintlik nie veel gesê nie, behalwe dat sy aan haar man “onderdanig” moet wees (soos die man aan haar “onderdanig” is – 5:21) en hom moet respekteer. Nou, sou ek wou byvoeg, watter vrou sal nie aan haar man “onderdanig” wil wees as sy so deur haar man op die hande gedra word nie? Maar dit gaan eintlik oor ‘n wedersydse onderdanigheid, maats wees vir mekaar, ondersteunend dáár wees vir mekaar.

Dít is die liefdesorde wat God vir die huwelik daarstel. En binne hierdie orde kan man en vrou die verdeling van rolle, pligte en verantwoordelikhede orden soos dit hulle die beste pas. Hoe man en vrou hulle onderskeie rolle vervul, het baie te make met die tyd en die soort sosiale opset waarbinne hulle leef, hulle persoonlikhede en opleiding, watter geleenthede beskikbaar is, ens.

Punt is: Paulus herinterpreteer die hoofskap van die man radikaal. Nie baasspeel en gewig rondgooi nie, maar dien en versorg.

Verder, ek glo dat hierdie uitsprake in Ef 5 wat primêr op die huwelik gemik is, ook as metafoor kan dien vir die vennootskaplike verhouding tussen man en vrou in die breër samelewing. Uiteraard verskil man en vrou, so is ons immers deur God gemaak. En dit moet ook ten volle eerbiedig word. Daar mag dus bepaalde rolverdelings wees wat pas by die eie aard van die man en die vrou. Maar dat die man in ‘n permanente heersersrol oor die vrou geplaas is, is nié die boodskap van die Bybel nie. Dis nie wat hoofskap beteken nie. Ek dink ook nie dat in die tyd waarin ons leef vandag die konsep van “hoofskap” van die man nog enigsins ‘n rol het om te speel nie.

Vrou in die amp. Laastens, vanuit bovermelde herposisionering van man en vrou in die huwelik (en in die samelewing), net ‘n paar opmerkings oor die vrou in die amp. Gewoonlik word baie klem gelê op 1 Kor 14:33-35 en 1 Tim 2:11-12 waar gesê word dat die vrou nie toegelaat word om in die gemeentelike byeenkomste te praat of onderrig te gee nie. Maar dan word gerieflik vergeet dat in 1 Kor 11:5 Paulus wel melding maak van vroue-profete wat in die gemeente opgetree het. En hoewel Paulus ‘n bepaalde orde vir man en vrou handhaaf in 1 Kor 11, noem hy in dieselfde asem dat vrou en man gelyk is voor God: ook die man is nie sonder die vrou nie, en in elk geval is beide onder God se gesag (1 Kor 11:11-12). Paulus werk dus in die rigting van die gelykheid van man en vrou voor die aangesig van God. En, soos reeds genoem, in Gal 3:28 stel hy dit ronduit dat man en vrou in Christus dieselfde status geniet. Dít is vir Paulus die belangrikste. Ja, die vroue moet ter wille van die vrede en hulle diensbaarheid in die gemeente die orde aanvaar soos deur God bepaal, maar die eintlike ding wat Paulus wil sê – revolusionêr vir sy tyd! – is dat God man en vrou gelyk ag voor sy aangesig en dat elkeen vanuit eie aard God van harte moet dien.

Dit is dus duidelik dat daar in Paulus se denke reeds ‘n prinsipiële en beslissende verskuiwing ingetree het oor die posisie en rol van die vrou in die huwelik, kerk en die breë samelewing. Ja, daar is in Paulus se gemoed nog ‘n proses aan die gang om hom aan die spesifieke kulturele voorskrifte, gebruike en taboes van sy tyd rakende die vrou te ontworstel, maar dit verander niks aan sy basiese oortuiging nie.

Dis is om hierdie rede dat baie kerke vandag volle status aan die vrou in al die kerklike ampte toeken. Dit mag vir sommige in teenspraak met bepaalde uitsprake van die Skrif wees, maar nie as die basiese uitgangspunte van Paulus en die Skrifbeskouing wat ek hierbo as vertrekpunt geneem het, in ag geneem word nie. Die punt is: Dit gaan nie oor die klakkelose repetering van tekste op die klank af nie, maar oor die Skrifmatige hantering van die Bybel, d w s, na sy bedoeling en teen die historiese agtergronde waarin die Skrifuitsprake voorkom.

Skrywer: Prof Hermie van Zyl

Wilna vra:

Ek sal u hulp so waardeer – ek moet die naweek 31 Mei tot 2 Junie ‘n kort opsomming gee van al God se beloftes in die Bybel. Ek weet daar gaan meer wees as die tyd wat ek tot my beskikking het en sal graag dit mooi vir elke kamplid wil afrol en bind vir latere studie.

Tweedens moet ek ook ‘n kort rukkie oor God se wonderwerke gesels en hoe dit vandag op ons van toepassing is – ek het al my huiswerk begin doen met “vers van die dag” wat gelykenisse behandel het maar ek wil regtig treffendes met hul deel en die res weer vir hul afrond

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

1 ’n Kort opsomming van al God se beloftes in die Bybel:

Matteus 28:20b Jesus se laaste woorde aan sy volgelinge aan die einde van Matteus se Evangelie: ‘En kyk! Ek is met julle al die dae tot aan die voleinding van die wêreld.’

Dit is ’n toespeling op Haggai 1:13 waar Haggai as die boodskapper in opdrag van die Here vir die volk sê: ‘Ek is by julle’ sê die Here. Die naam ‘Here’ is ons vertaling van die Hebreeuse naam Jahweh wat die Here vir Moses by die braambos gegee het, en beteken Die ‘Ek is’ wat altyd aktief by julle teenwoordig is. Lees Eksodus 3:14-15.

Vgl. ook Matteus 11:28-30 Kom na My toe almal wat vermoeid en swaar belas is, en Ek sal julle rus gee…julle sal rus vind vir julle gemoed’

In Johannes 14 sê Jesus dit nog duideliker in vers 15-17 dat as ons Hom liefhet, ons sy opdragte sal gehoorsaam, nl. sy nuwe opdrag dat ons mekaar moet liefhê soos Hy ons liefgehad het (Joh 13: 34-35). En Hy sal die Vader vra en Hy sal vir ons ’n ander Parakleet (wat aan ons bystand verleen: ’n voorspraak, ’n pleitbesorger, ’n trooster, ’n helper) gee, sodat Hy ewig by ons kan wees. Hy is die Gees van die waarheid, die Heilige Gees wat by ons sal bly en in ons sal wees.

In vers 23 gaan Jesus nog verder: ‘As iemand My liefhet, sal hy ter harte neem wat Ek sê, en my Vader sal hom liefhê en Ons sal na hom toe kom en by hom woon.’ – Die Drie-enige God, Vader Seun en Heilige Gees kom woon in ons as ons in Jesus glo as God wat vir ons sondestraf en sondesmet aan die kruis gesterf het. Dis God se grootste liefdesdaad, om ons verhouding met God reg te maak, sodat ons kinders van God kan wees wat Hy as ons Vader in sy bewaring en onder sy leiding neem (vgl. Joh 16:8-11).

Paulus sê dieselfde in Romeine 8. Lees maar die hele hoofstuk. In verse 14-17 sê hy: ‘Almal wat deur die Gees gelei word, hulle is kinders van God……julle het die Gees van kindskap ontvang, deur wie ons roep “Abba, Vader” (Abba is die Aramese woord waarmee Jesus sy Vader aangespreek het, Markus 14:36). Maar as ons kinders is, is ons ook erfgename van God en mede-erfgename met Christus, sodat, as ons saam met Hom ly, ons ook saam met Hom verheerlik kan word.’

vers 31-39  ‘As God vir ons is, wie kan teen ons wees? Hy wat sy eie Seun nie gespaar het nie, maar Hom ter wille van ons almal oorgelewer het – sal Hy nie ook saam met Hom alles aan ons skenk nie? Wie sal die uitverkorenes van God aankla? God is die een wat vryspreek deur ons verhouding met Hom reg te maak. Wie sal ons veroordeel? Christus Jesus het gesterf – meer nog, dit is Hy wat opgewek is, wat ook aan die regterhand van God sit (soos Psalm 110:1 sê), wat ook vir ons intree….niks kan ons van die liefde van Christus skei nie…in alles is ons meer as oorwinnaars deur Hom wat sy liefde aan ons bewys het…..niks kan ons skei van die liefde van God wat daar in Christus Jesus ons Here is nie.’

2 God se wonderwerke word elke dag misgekyk. Hy gee aan ons om elke dag op te staan en te lewe, en die nag om ons te laat rus en te herstel. Hy gee ons die vermoë om te dink en te werk sodat Hy ons elke dag ons daaglikse brood kan gee, deur die reën op die lande, deur die wysheid en ywer van die boer, en die meulenaar en die bakker en die winkeleienaar wat dit vir ons beskikbaar stel. Hy gee ons gesondheid en versorging as ons siek is deur verpleegsters, en dokters en aptekers wat toegewyd is en wat Hy met die nodige kennis en vaardigheid toegerus het. Hy bewaar ons op die pad teen ongelukke en gevare dat ons saans veilig tuis kom, en Hy bewaar ons van die bose dat ons nie aan versoekings toegee en onsself vernietig nie. En Hy het in ons kom woon om ons daagliks te lei in ons denke en optrede, sodat ons in ons daaglikse werk ander mense kan dien in kantore, skole, hospitale, huise, ens. (vgl. die maatstawwe waaraan ons gemeet sal word deur die hemelse Regter Matteus 25:31-46).

Die werk van die Heilige Gees in ons om ons te verander na die beeld van Christus (2 Kor 3:18) word in Galasiërs 5:22-23 uitgespel: die vrug van die Gees is liefde, vreugde/blydskap, vrede, vriendelikheid, geduld, goedheid, getrouheid, nederigheid/sagmoedigheid, selfbeheersing. Dit is wat die Here van ons wil maak. Om te sien hoe die Here ’n mens verander om so te lyk is seker die grootste wonder van God – om God se beeld van liefde uit te straal, want God is liefde (vgl. 1 Joh 4:8-21 en Eksodus 34:5-7). Liefde is ’n verhoudingswoord, en liefde is die eenheidsband tussen die Vader en die Seun en die Heilige Gees. Hy wil ons in sy ewige liefde opneem deur in ons te kom woon sodat ons mense mekaar ook so sal liefhê, deur mekaar te vergewe en mekaar op te bou deur mekaar in liefde te dien by die huis en by die werk en by ons ontspanning.

Ek is ’n bietjie bang vir ‘jouself liefhê’. Dit doen ons vanself. Maar om Hom lief te hê en ons naaste soos ons onsself liefhet (Matteus 22:34-40), is ons roeping. Meer nog, om volmaak te wees soos ons hemelse Vader wat oor goeie en slegte mense sy son elke dag laat opkom en laat reën op wetsgehoorsames en wetsongehoorsames, moet ons ons vyande liefhê (Matteus 5:43-48; vgl. Romeine 12:20-21).

Skrywer: Prof Francois Malan

Martin vra:

Ek het my hele lewe lank nooit God se Woord gelees of geken nie. In die huis was nie so iets soos godsdiens of kerk in enige manier van gepraat nie.Ek is vandag 57,en probeer dinge optel en al meer vrae duik op en ek sukkel om werklik met die Woord reg te kom en te verstaan.Ek glo dat God bestaan, maar op die oomblik is ek werklik op soek na iets om aan werklik vas te hou in die Woord. Ek het my lank met drank en vriende omgegaan,en het op n tyd rondgeslaap terwyl ek getroud is. Dit is net asof iets my ongeveer 3 jaar gelede gestop het,en almeer na God se Woord begin soek en n waarheid wat vir my kan sê en wys dat God werklik is. Ek het ’n ruk lank die bybel begin lees ens, totdat my vrou eendag gese het jy kan die “stuk ding”maar verbrand. Ek het opgehou lees, maar kyk en luister net waar ek kan en kans het na die woord, soekende na God.Waar en hoe soek en vra ek om vergifnis vir alles,wat ek aangejaag het, teen God gesondig as ook aan almal om en met my. Dankie

 Antwoord

Prof. Francois Malan antwoord:

Nadat Israel ’n goue kalf gemaak en dit aanbid het, het Moses wat, op bevel van die Here die volk Israel uit die slawerny van Egipte gelei het, vir die Here gesê: ‘Hierdie volk het ’n ernstige sonde gedoen deur vir hulle ’n god van goud te maak. Vergewe tog hulle sonde (Eksodus 32:31-32). Daarna het die Here Hom aan Moses soos volg bekendgemaak:

            ‘Ek, die Here, is die barmhartige en genadige God, lankmoedig, vol liefde en trou. Ek betoon my liefde aan geslagte en geslagte. Ek vergewe ongeregtigheid, oortreding en sonde, maar Ek spreek niemand sonder meer vry nie’ (Eksodus 34:6-7).

 Die naam ‘Here’ is ’n vertaling van die Hebreeuse naam Jahweh wat die Here aan Moses bekendgemaak het toe Hy hom geroep het om Israel uit Egipte te lei. Moses het gevra wat Hy vir Israel moet gaan sê is die naam van die God van hulle voorvaders Abraham, Isak en Jakob wat hulle uit die slawerny sal verlos. Toe sê God vir Moses: ‘Ek is wat Ek is.’ Jy moet vir Israel gaan sê Jahweh,  ‘die Ek is,’ die God van Abraham en Isak en Jakob, het my na julle toe gestuur. Dit is die Naam waarmee Ek aangeroep moet word (Eksodus 3:13-15). Die Naam beteken: ‘Ek is altyd en oral aktief teenwoordig’ en dit as die barmhartige en genadige God, lankmoedig, vol liefde en trou. Dit is die God wat vergewe as daar berou is oor die sonde.

 So het God Hom in die Ou Testament bekendgemaak. In die Nuwe Testament het God veel meer gedoen. Hy het sy enigste Seun gestuur, wat in die Ou Testament reeds opgetree het as die Woord van God, wat in die begin by God was en self God was. Alles het deur Hom ontstaan, en sonder Hom het selfs nie een ding wat bestaan, ontstaan nie. In Hom was lewe, en dié lewe was die lig vir die mense (Johannes 1:1-4). Genesis 1:3: Toe het God gesê (deur sy Woord): ‘Laat daar lig wees. En daar was lig, ens.’  ‘Dié Woord het mens geword en onder ons kom woon…die enigste Seun van die Vader, vol genade en waarheid…die genade en die waarheid het deur Jesus Christus gekom, Hy het die Vader aan ons bekend gemaak’ (Johannes 1:14-18). Van Hom sê Paulus: ‘Vir ons is daar één God, die Vader, uit wie alles is en ons vir Hom, en één Here, Jesus Christus, deur wie alles is en ons deur Hom.’ (1 Korintiërs 8:6).

 Die ware lig wat elke mens verlig was in die wêreld en die wêreld het deur Hom ontstaan, en tog het die wêreld Hom nie erken nie. Hy het gekom na wat syne was, en tog het sy eie mense, die volk Israel, Hom nie aanvaar nie. Maar aan almal wat Hom aangeneem het, hulle wat in sy Naam glo, het Hy die reg gegee om kinders van God te word (Johannes 1:8-12).

 Die wonder dat God ons as sy kinders aanneem kon slegs gebeur deurdat Jesus Christus, self God, aan die kruis gesterf het vir die sonde van die hele wêreld. Hy wat God is wat mens geword het, het die straf van God op die sonde van die mensdom op Hom geneem. Daardeur is ons verhouding met God reggemaak. Ons word deur God vrygespreek deur sy Seun se offer van Homself aan die kruis aan te neem. As ek glo dat Jesus ook vir my sonde gesterf het, en opgestaan het sal ek ook saam met Hom kan begin lewe vir God en my medemense.   

 Paulus skryf daaroor in Romeine 5. ‘Omdat ons nou op grond van geloof geregverdig en vrygespreek is, het ons vrede by God deur ons Here Jesus Christus. Deur Hom het ons in geloof ook toegang tot hierdie genade waarin ons vasstaan, en ons jubel oor die hoop om deel te kan hê aan die heerlikheid van God…ook te midde van verdrukking…En die hoop beskaam nie, want God se liefde is in ons harte uitgestort deur die Heilige Gees wat aan ons gegee is….God bewys sy liefde vir ons daarin dat Christus vir ons gesterf het toe ons nog sondaars was…’ (Romeine 5:1-8).

 Die Heilige Gees van God wat in ons kom woon het, verander ons lewe. Hy lei en leer en versterk ons in die geloof in God (Johannes 14:15-17; 16:8; Romeine 8:11.14). Die vrug van die werk van die Heilige Gees van God in ons, is liefde, blydskap, vrede, geduld, vriendelikheid, goedheid, getrouheid, sagmoedigheid/nederigheid, selfbeheersing (Galasiërs 5:22-23).

 Paulus sê: ‘God is vir ons, wie kan teen ons wees? Niks kan ons skei van God se liefde wat daar in Christus Jesus ons Here is nie’ (Romeine 8:31 en 39).

 Jy vra: ‘Waar en hoe soek en vra ek om vergifnis vir alles, wat ek aangejaag het, teen God gesondig asook aan almal om en met my.’ Waar? – enige plek waar jy ookal kan wees, want God is oral en altyd teenwoordig in sy skepping.

 In Ps 139:1-12 sê Dawid: ‘Here, U deursoek my en ken my. U ken my sit en my opstaan; van ver af verstaan U wat ek in gedagte het. My omswerwinge en waar ek rus – U het dit afgemeet; al my paaie is aan U bekend. Ja, daar is nog nie eers ‘n woord op my tong nie, of U, Here, ken dit volledig. Van agter en van voor omsluit U my; U plaas u handpalms op my. Om dit te verstaan, is ’n te groot wonder vir my; dit is te hoog, ek kan dit nie begryp nie. Waarheen kan ek gaan, weg van u Gees; waarheen kan ek vlug, weg van u teenwoordigheid? Klim ek op na die hemel – U is daar; gaan lê ek in die doderyk – ook daar is U! Neem ek die vlerke van die daeraad, gaan woon ek by die einde van die see; ook daar sal u hand my lei, u regterhand my vashou. En al sê ek, “As duisternis my maar net wil oorval, en die lig om my nag word”, is selfs die duisternis nie vir U donker nie, maar skyn nag so lig soos dag, is die duisternis soos die lig.’ 

 Dat iets jou ongeveer drie jaar gelede gestop het – jy kan seker wees dit is die Here wat met jou besig is. Selfs nadat jy ophou Bybel lees het, is die Here nog steeds met jou besig. Daarom het jy op 17 Mei met jou vrae na die webwerf gekom. 

Hoe ’n mens na die Here toe kom – in gebed. Deur te glo dat God by jou is en jou hoor as jy in gebed met Hom praat, al is dit ’n stilgebed.

 Jesus het die gelykenis vertel van die Fariseër en die tollenaar wat by die tempel gebid het (Lukas 18:9-14). Die Fariseër het vir die Here vertel hoe goed hy is. Die tollenaar het net gesê: ‘O God, wees my, die sondaar, genadig!’ ‘Jesus het vir sy volgelinge gesê, ‘hierdie man, eerder as die ander een, het na sy huis gegaan as iemand wie se saak met God reggestel is.’

 Skrywer:  Prof Francois Malan

Leser vra:

Ek is 63 jaar oud en die afgelope plus minus vier jaar jaag ‘n belofte my wat ek aan Jesus gemaak het toe ek omtrent 34 jaar oud was, en nie nagekom het nie. My vraag: Kan so iets vergewe word? Indien wel, hoe kry ek vergifnis? Want ek kan myself nie vergewe nie.

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Ek gee eers algemene agtergrond oor geloftes in die Bybel voor ek spesifiek by die vraagsteller se probleem uitkom.

Geloftes, waar mense sekere dinge aan die Here belowe, word dikwels in die Bybel vermeld (hoofsaaklik in die Ou Testament). Trouens, dit was nie net in Israel ‘n bekende praktyk nie, maar ook onder ander antieke volke. Omdat die praktyk so wyd voorgekom het, was daar voorskrifte hieroor. In die Bybel vind ons dit in Numeri 30 en Deuteronomium 23:21-23. Veral belangrik hier is dat geloftes nie ‘n geringe saak is nie en dat dit konsekwensies het, soos dat dit uitgevoer moet word. Bekend is byvoorbeeld die spreuk dat mens liewer nie moet belowe nie as om te belowe en nie te betaal nie (Pred 5:3-6; vgl Ps 22:26; 50:14; 56:13; 61:9; 66:13-14; 116:14,18; Jona 2:9). Ons ken ook die spreuk uit ons eie tyd: Belofte maak skuld. ‘n Besondere gelofte in die Bybel was die nasireërgelofte van toewyding aan God (Num 6:1-21). Bekende voorbeelde van persone wat geloftes aan God maak, is die volgende: Jakob wat aan God ‘n belofte maak dat as God hom beskerm, sal hy van al sy besittings ‘n tiende aan God afstaan (Gen 28:20-22); Israel wat as volk ‘n gelofte aan die Here doen dat as Hy die Kaänaniete in hulle hand gee, dan sal hulle die land as brandoffer aan die Here gee (Num 20:2); Jefta, die rigter, wat aan God belowe dat as God die Ammoniete in sy (Jefta se) mag gee, sal hy die eerste een wat hom op pad huis toe tegemoet kom, as brandoffer aan die Here offer (Rig 11:30-40); die kinderlose Hanna wat aan God belowe dat as Hy vir haar ‘n kind gee, sy hom aan die Here sal wy solank hy lewe (1 Sam 1:11); en – die enigste duidelike voorbeelde in die Nuwe Testament – Paulus, en later ‘n paar ander manne, wat waarskynlik ‘n soort nasireërgelofte aan die Here gedoen en vervul het (Hand 18:18; 21:23-26).

Uit hierdie voorbeelde, asook uit die voorskrifte rakende geloftes aan God, is die volgende duidelik:

• ‘n Gelofte spruit voort uit ‘n lewende verhouding met God. Geloftes funksioneer binne die konteks van mense wat hulle lewe in afhanklikheid stel van God. ‘n Gelofte is dan juis ‘n manier om die lewe saam met God te bekragtig en uit te bou;
• Dit spreek daarom vanself dat geloftes nie ligtelik gemaak mag word nie. Dit is slegs na deeglike besinning en gebed dat daartoe oorgegaan mag word;
• Daar is gewoonlik besondere omstandighede, soos lewensgevaar (bv oorlog, vyande; ander bedreigings) of lewensnood (bv kinderloosheid) wat ‘n gelofte aan die Here ontlok;
• Die Here neem ons geloftes ernstig op; Hy hou ons aan ons woord. Dit hang saam met die feit dat God heilig is en ons respek verdien. Hy is nie net nog ‘n mens met wie allerlei magspeletjies gespeel kan word nie. Ons moenie dink dat ons Hom vir ons eie kleinlike voordele kan uitbuit, manipuleer of vir die gek hou nie. Mense wat probeer voordeel trek uit ‘n vinnige belofte, net om agterna gerieflik daarvan te vergeet, speel met vuur.

Hierdie gedagte dat die verhouding met God opregtheid en integriteit van ons vra, ontvang in die Ou Testament reeds groot klem, maar word in die Nuwe Testament nog sterker beklemtoon. Jesus benadruk dit byvoorbeeld dat mens nie jou woorde en jou lewe met allerlei uiterlike rituele, eedswerings en geloftes as geloofwaardig moet probeer voorstel terwyl jou hart ver van Hom af is nie. Laat jou woorde min, maar opreg wees, is Jesus se opdrag. Dit geld jou omgang met ander mense (jou “ja” moet “ja” en jou “nee” “nee” wees; Matt 5:33-37; vgl Jak 5:12), maar ook wanneer jy met God te doen het; byvoorbeeld, ons hoef Hom nie met ‘n stortvloed van woorde te probeer beïndruk wanneer ons bid nie (Matt 6:7-8). Dít is waarskynlik ook die rede waarom daar nie baie voorbeelde van geloftes of enige voorskrifte oor geloftes in die Nuwe Testament voorkom nie. Die verhouding met God word nie soseer by wyse van allerlei voorskrifte gereguleer as wat dit op ‘n innige verhouding met God berus nie. Dit gaan daaroor dat ons verenig met Christus sal lewe, soos die wingerdloot in die wingerdstok is (Joh 15:1-8); dan alleen dra ons veel vrug. God se wette is nie meer op kliptafels geskryf nie, maar in ons harte; dít is die kenmerk van die nuwe verbond wat God in Christus met ons gemaak het (Heb 8:10). Ons word dus nie net meer deur uiterlike wette gelei nie, maar deur die Gees van God wat in ons woon (Rom 8:4-17). Vanuit Nuwe-Testamentiese perspektief word die verhouding met God dus nie meer gedryf deur allerlei uiterlike tekens en manifestasies dat God dit goed bedoel met ons, dat Hy mét ons is in alle nood tot by die voltooiing van die wêreld nie (Matt 28:20). Ons hoef nie meer tekens en bewyse uit die hemel te ontvang dat Hy by ons is nie. Hy het dit reeds bewys toe Hy sy Seun na die wêreld gestuur het. Aan God se teenwoordigheid, nabyheid en redding mag ons nooit meer twyfel nie, maak nie saak wat die omstandighede is nie.

Dis vanuit hierdie manifestasie van God se nabyheid in Christus dat die behoefte aan tekens van God se kant, en geloftes van ons kant om God se nabyheid te verseker, in die Nuwe Testament op die agtergrond tree. Dit plaas egter nie ‘n absolute verbod op geloftes nie. Bepaalde omstandighede mag hulle steeds voordoen waar ‘n gelowige oor tyd heen tog daartoe gelei word om ‘n gelofte aan God te doen, nie noodwendig om iets van God te verkry of oor iets verseker te word nie, maar as uitdrukking van sy of haar toewyding aan God. Nie net individue nie, maar ook groepe gelowiges kan tot so ‘n oortuiging kom. Solank dit nie oorhaastig, ligtelik, om God se “arm te draai” of as “eksperiment” gedoen word nie, maar as uitdrukking van ‘n ernstige oortuiging, kan daar sekerlik nie fout gevind word daarmee nie. Maar myns insiens moet mens beklemtoon dat, vanweë die gewigtigheid van ‘n gelofte en gegewe die aard van die verhouding met God soos hierbo verduidelik, dit nie as “normale” geloofspraktyk beoefen behoort te word nie. Dis slegs by hoë uitsondering, na grondige konsultasie met ander gelowiges en na persoonlike gebedsworsteling dat tot so ‘n stap oorgegaan behoort te word. Die voorbeeld van die oorhaastige Jefta uit Rigters 11 waarsku ons teen geloftes wat op die ingewing van die oomblik gemaak word. En die uitvoerige voorskrifte oor die implikasies van ‘n gelofte (Num 30), asook die herhaaldelike vermanings in die Psalms dat geloftes aan die Here betáál moet word, waarsku teen ‘n onnadenkende en ligtelike omgaan met geloftes aan die Here. Ons kennis van God, maar ook ons selfkennis – gedagtig daaraan dat ons broos en sondig is – maak dat ons nie oorhaastig dinge aan God behoort te belowe nie.

In die lig van bostaande uiteensetting is dit verstaanbaar dat ons vraagsteller bekommerd is oor die belofte aan die Here wat hy verbreek het. Dit knaag aan hom; hy is teleurgesteld in homself en voel dat hy homself nie kan vergewe nie, amper asof hy die “onvergeeflike sonde” begaan het.

Maar ons kan die broer onomwonde verseker dat die genade van God in Christus ook hierdie verbreekte belofte bedek en vergewe. Hy is in elk geval in goeie geselskap. Ons weet ten minste van een ander “geloofsheld” wat ook ‘n belofte verbreek het en tog herstel is in sy posisie as volgeling van Jesus, en dit is Petrus. In sy voortvarendheid het hy plegtig voor al die dissipels belowe dat al sou die ander vir Jesus in die steek laat, hý beslis nie sal nie (Matt 26:33); net om enkele ure daarna vir Jesus drie maal te verloën (Matt 26:69-75). Uiteindelik het Petrus weer drie keer bely dat hy die Here liefhet (Joh 21:15-19), en so is hy in ere herstel.

Die punt is: God weet van watter stoffasie ons is, dat ons soms oorhaastig, voorbarig en oormoedig optree (soos Petrus), maar ook dat ons broos, weifelend en sondig is (soos Petrus). Daarom vergewe hy ook ons verbreekte beloftes wat soms in oormoed gedoen is. ‘n Verbreekte belofte is nie ‘n erger sonde as ander nie; dis ook nie die onvergeeflike sonde nie. Daar is net een sonde wat onvergeeflik is, en dit is wanneer ons nie vergewe wíl word nie. Daarom kan ons vraagsteller met groot vrymoedigheid ook hierdie oortreding van hom aan die Here bely, die Here se vergifnis aanvaar en voortgaan om Hom voluit te dien. Hy hoef hom nie verder daaroor te kasty nie. Hy is miskien teleurgesteld in homself, dat hy die Here nie genoeg liefgehad het om sy belofte te hou nie. Maar hy kan dit weet: Werklike liefde is nie die liefde wat ons vir God het nie (daarin is ons altyd teleurgesteld), maar die liefde wat God aan ons bewys het deur sy Seun te stuur as versoening vir ons sondes (1 Joh 4:10). Ons word nie gered op grond van hoe getrou ons óns beloftes nakom nie, maar op grond van hoe getrou God aan sý beloftes is. En dié verbreek Hy nie; sy Woord is ewig (Jes 40:8). Dís die evangelie, die goeie nuus. Daarin kan ons rus. As dit nie so was nie, het nie een van ons ‘n kans gestaan by God nie. Ons redding is nie afhanklik van die verbond wat ons met Hom aangaan nie, maar van die verbond wat Hy in Christus met ons tot stand gebring het (Heb 9:23-28; 10:11-18).

Skrywer: Prof Hermie van Zyl