Alle Paaie lei na Jesus: Die wet en Hebreërs (2) – Adrio König

3.7.2 Die afskaffing van die hele tempelkultus

Maar in die hoofdeel van die Brief wat nou volg (hoofstuk 8-10), word alles net eenvoudig nog erger. In fyn besonderhede word  die onvermoë van die wet uitgespel in terme van die tempel, die priesters en die offers. Dit bring mee ’n volkome negatiewe beoordeling van die totale struktuur van die hele tempeldiens, die diens wat die hart van die Ou-Testamentiese godsdiens was.

Die tempel In die Ou Testament was die tempel die plek waar die offers gebring en die versoening tussen God en mens plaasgevind het. Dit was ’n heilige plek met geweldig baie voorskrifte van wie waar mag ingaan en wie wat mag doen. Daar was geen plek heiliger as die tempel nie. Dit was selfs die woonplek van God. In die Allerheiligste deel van die tempel kon net die hoëpriester net een keer per jaar ingaan om versoening te doen vir die sonde.

 

In Hebreërs word nou herhaaldelik na die tempel verwys, maar elke keer in skokkend negatiewe terme. Dit was “maar net ’n kopie, ’n flou skadubeeld van die ware, hemelse heiligdom” (8:5, NLV). In die hemel dien Christus dus nou in “die verbondstent wat groter en volmaakter (as die tempel) is en nie deur mense gemaak is (soos die tempel) nie” (9:11). Die aardse tempel was net ’n afbeelding en ’n namaaksel van die ware tempel (9:23-24). Is dit vreemd dat sommige Christene uit die Jode gevoel het dis darem te erg, só kan hulle nie dink aan die heiligdom waarin God self volgens hulle oortuigings woon nie?

 

Die priesters en die offers Die priesters en die offers moet saam behandel word omdat die priesters eintlik net in verband met die offers ter sprake kom. Volgens die skrywer aan die Hebreërs was Christus ’n belangriker priester as die gewone priesters omdat Hy volgens ’n ander orde priester was, die orde van Melgisedek (Heb 7). En deur sy hele optrede en die onvergelyklike betekenis van sy

kruisoffer, het Hy ook bewys dat Hy baie belangriker was. En die skrywer noem nie minder nie as nege aspekte waarin Christus se offer dié van die Ou Testament oortref.

• Christus is vir ewig priester terwyl die gewone priesters mekaar moes opvolg (7:24)
• Die gewone priesters moes eers vir hulle eie sondes offer, maar Christus het nie sonde gehad nie (7:27; 9:7).
• Die priesters moes elke dag offers bring, terwyl Christus net een maal een offer gebring het wat alle sonde versoen het (7:27; 9:12, 25).
• Die priesters moes die bloed van diere offer, maar Christus het Homself geoffer (7:27; 9:12, 14). Hy was, terloops, die eerste priester, en Hy is steeds die enigste priester wat ooit Homself geoffer het, en Hy is die enigste gasheer wat ooit Homself as ete aanbied – in die nagmaal (Joh 6:53-56).
• Die offers van die Ou Testament kon nie werklik die sonde versoen nie (10:4, 11) – ’n skokkende verklaring! Dit is offers wat deur God ingestel is! Maar Christus se één offer het dit finaal vir alle tye gedoen.
• Hierdie offers kon net die uiterlike van die mens reinig, nie die innerlike en die gewete nie (9:10, 13, 14; 10:1-2). Hierteenoor het Christus ons gewete vrygemaak van die las van die sonde (9:14).
• Trouens juis die feit dat die offers herhaaldelik gebring moes word, het voortdurend aan die sonde herinner (10:3), terwyl daar geen offer meer nodig is vir die sonde nie omdat alle sonde deur Christus se een offer versoen en vergewe is (10:18).
• Christus het dan ook amptelik die ou offer-sisteem afgeskaf en ’n nuwe in sy plek ingestel (10:8-10).
• Maar omdat die wet hierdie ou offers voorgeskryf het, moes daar ook ’n nuwe wet kom (10:8-9).

 

’n Mens word so stadigaan gewoond aan die soort vergelyking wat hier getref word, en besef nie dat dit die allerradikaalste verwerping is van die totale priester-, offer- en versoening-sisteem wat onder die direkte gesag van God gestaan het nie. Radikaler kan dit nie. Die tempel was maar net ’n skadubeeld en selfs ’n namaaksel, die offers kon in elk geval nooit die sonde versoen nie, selfs die wet was slegs ’n skadubeeld, nie eens ’n werklike beeld nie, van die weldade wat sou kom (10:1), sodat beide die wet en die verbond vervang moes word!

 

Kan ’n mens nog wonder waarom daar gelowiges uit die Jode was wat diep geskok was om só te dink oor die hele versoeningsisteem van eeue en eeue? Besef ons watter radikale besluit dit vir hierdie mense was om ’n Christen te word, om Jesus as die Messias te erken? En om Christene te bly nadat hulle geleidelik begin besef het hoe radikaal die breuk met die Jodedom was?

 

Natuurlik is hier ook ’n ander kant van die saak. Ons moet onthou dit gaan nie oor die hele wet nie. Onthou “die wet” het verskillende betekenisse gehad. Dit kon die Tien Gebooie beteken, of die hele Pentateug, of selfs die hele Ou Testament, maar ook net aspekte soos in hierdie geval die tempelkultus (die tempel-, priester-, offersisteem). Dit gaan dus glad nie om die afskaffing van die hele Ou Testament of die hele Pentateug, of die Tien Gebooie nie.

 

En dan moet ons terugdink aan Jesus self. Hy het Homself in beginsel in die plek van die tempel gestel (Joh 2:19-21), al het Hy nog nie in die praktyk van die tempeldiens afstand gedoen nie. Dit beteken dat ons in die Hebreërbrief in beginsel net ’n konsekwente uitwerking van Jesus se eie radikale vernuwings-ingesteldheid het.

 

In die volgende artikel gaan ons na verskillende houdings teenoor die wet kyk.

 

 

Mense wonder dikwels oor verskeie aspekte van die Christelike geloof. Alle Paaie lei na Jesus (2010) deur prof Adrio König is ʼn baie nuttige naslaanwerk wat ʼn betrokke en uitdagende verduideliking bied van die die middelpunt van ons geloof: Jesus Christus.

 

Bybelkennis gaan gereeld gedeeltes uit hierdie bron publiseer. Ons dank aan prof König en CUM vir hierdie vergunning.

 

Vir meer inligting oor CUM, besoek gerus hulle webblad by www.cumuitgewers.co.za

 

 

 

Skrywer: Prof Adrio König

 

Alle Paaie lei na Jesus: Die wet en Hebreërs (1 – Adrio König

3.7 Die wet in Hebreërs

Die probleme rondom die wet is baie ernstiger in Hebreërs as wat dit in Paulus se Briewe is. In Paulus se situasie wil sommige Joodse gelowiges die wet by Christus byvoeg asof Christus nie genoeg is nie. Maar in Hebreërs is die gevaar dat Christus vervang word deur die wet, dat Christen-Jode Christus los en terugval op die wet alléén (2:1-3; 3:6, 12-14; 10:32-39). Die “wet’ moet hier verstaan word as die Ou Testament in die algemeen, maar uiteindelik veral die tempel-priester-offerdiens van die Ou Testament. Ons praat van die tempelkultus. 

 

Hierdie gevaar dat die gelowiges kan terugval op die Ou Testament is die rede waarom die skrywer Christus se grootheid so beklemtoon en Hom herhaaldelik vergelyk met figure of sake uit die Ou Testament en dan wys op Christus se onvergelyklike grootheid. Christus is groter as

• die engele (1:4 ev),
• Moses (3:3 ev),
• Josua (4:8 ev),
• die wet (10:1 ev),
• die priesters (7:20-28 en telkens verder aan),
• die tempel (9:11, 23 ev),
• en die offers (9:11-14 ev; 10:10).

 

Hieruit alleen is dit duidelik dat hy hulle by Christus wil hou en wil oorreed om nie terug te val op die Ou Testament nie. Dit is nie uit die Brief heeltemal duidelik waarom die gelowiges gehuiwer het of hulle aan Christus moet bly vashou nie. Dit is wel duidelik dat hulle vroeër erg vervolg is en gely het vir hulle geloof (10:32- 39). Hierdie vervolging het waarskynlik nie opgehou nie, en die versoeking kon groter geword het om liewer terug te gaan na die sinagoge waaruit die meeste van hierdie Christene in elk geval gekom het. In sy kommentaar op Hebreërs (Hebreërs vir vandag, CUM) herinner Andrie du Toit ons daaraan dat dit in hierdie tyd baie veiliger en makliker was om deel van die Joodse geloofsgemeenskap te wees as om ’n Christen te wees omdat die Jood se geloofsgemeenskap deur die Romeinse owerheid erken is terwyl die Christene vervolg is.

 

Die meeste van hierdie gelowiges het uit die sinagoge oorgekom soos ons oor en oor lees van Paulus se sendingreise. Hy begin altyd by die sinagoge waar daar dan Jode en sogenaamde “godvresendes” of “godsdienstiges” by hom aansluit (Hand 13:42-43; 17:1-4). Die laaste twee groepe was heidene wat hulle  klaar met die Joodse geloof vereenselwig het.

 

’n Mens moet nou onthou dat ons hier in die Brief aan die Hebreërs ’n nuwe situasie het. Die gevaar is veel erger as in Paulus se Briewe. Dis nie nou meer net ’n geval van gelowiges wat die wet by Christus wou byvoeg nie, maar van ’n keuse: óf Christus óf die wet. Daarom word Christus se grootheid so oorweldigend beklemtoon, en word die wet (Ou Testament) in uiters negatiewe terme geskilder, selfs veel negatiewer as Paulus. Daar kan nie eens ’n vergelyking tussen Christus en die wet getref word nie.

 

Maar ons moet in gedagte hou dat dit nie om die wet (die Ou Testament) in sy totaliteit gaan nie, maar om die bepalings oor die tempelkultus. Hierdie diens word in hierdie Brief ook die “verbond” genoem.

 

Kom ons kyk nou eers hoe heerlik Christus geskilder word, en dan hoe negatief die wet.

 

3.7.1 Die grootheid van Christus

Die Brief begin met heerlike lof aan Christus. Hy oortref alles wat in die Ou Testament deur die profete gesê is (1:1-2). Hy is die unieke openbaring van God self (1:2-3). Hy was self by die skepping van alle dinge betrokke, en Hy hou nou nog alles deur sy magswoord in stand.

 

Engele Hy is veel groter as die engele soos blyk uit die feit dat God Hom sy “Seun” noem terwyl die engele maar net sy dienaars is (1:4-14). Verder het God alles aan Hom onderwerp, iets wat Hy nooit aan die engele gedoen het nie (2:5-9). Daarom is die saligheid wat in Hom geopenbaar is, soveel groter as dié in die Ou Testament, en juis daarom sal dit so fataal wees om van Hom af weg te dryf (2:1-4).

 

Moses Christus is ook veel groter as Moses (3:1-6) – en dit is ’n mondvol vir Jode! Moses was dié dienskneg van God, die een deur wie die wet gegee is, en ons onthou watter geweldige betekenis die wet vir hulle gehad het. Maar Moses self was ’n buitengewone persoon in die geskiedenis van Israel. Van hom word dinge geskryf wat van niemand anders gegeld het nie. Ons lees dat die Here direk met Moses gepraat het soos ’n man met sy vriend (Eks 33:11). Verder ook: “As daar ’n profeet van die

Here onder julle is, maak Ek My aan hom bekend deur visioene en praat Ek met hom in drome. Maar met my dienaar Moses is dit anders. Hy is die betroubaarste in my diens. Met hóm praat Ek direk en persoonlik, nie in raaisels nie. Hy sien selfs die gestalte van die Here” (Num 12:6-8). Dis ’n mondvol! Dis geen wonder dat die Jode later die wonderlikste dinge oor Moses geglo het nie. Hulle het geglo hy is die middelpunt van die geskiedenis. Die aarde sou 2 500 jaar voor hom gemaak wees, en die Messiaanse tyd sou 2 500 jaar ná hom aanbreek. Hulle was selfs oortuig dat die groot Griekse filosowe soos Plato en Aristoteles by Moses hulle wysheid gekry het. Dis interessant dat die skrywer aan die Hebreërs hierby aansluit en dieselfde erkenning aan Moses gee waarvan ons in Numeri gelees het. Maar Christus is eenvoudig meer. Beide werk in God se huis (volk), maar Moses was ’n dienaar in die huis, terwyl Christus as die Seun oor die huis regeer (Heb 3:5-6).

 

Josua Christus is ook veel groter as Josua (4:8-11), wat self ’n geweldige aanspraak was. Immers dit is Josua wat uiteindelik die volk in Kanaän ingelei het. Maar die skrywer herinner die Christene daaraan dat Josua nie werklik die rus vir die volk gebring het wat God beloof het nie. Die Sabbatsrus wag nog steeds op die volk van God, en in Jesus kan ons daardie rus ingaan. Op hierdie stadium wy die skrywer weer ’n lang gedeelte daar aan om die grootheid van Christus te besing (4:14-5:10) voordat hy oorgaan na die hoofdeel van die Brief waarin hy Christus vergelyk met die tempel-priester-offerdiens (hoofstuk 7-10).

 

Die wet Veral in hoofstuk 7 bring die grootheid van Christus radikale negatiewe uitsprake oor die wet mee. Daardeur wil die skrywer die lesers oortuig hoe onvergelyklik groot Christus werklik is in vergelyking met die wet waarheen hulle nou wil terug val. Die wet is “afgeskaf vanweë die kragteloosheid en nutteloosheid daarvan” (!) (7:18). Daarteenoor het daar in Christus ’n “beter hoop” gekom “waardeur ons tot God nader” (7:19). Hier die laaste woorde kan ook vertaal word met “waardeur ons regtig by God kan uitkom” wat natuurlik impliseer dat die afgeskafte wet ons nie by God kon uitbring nie. Dit is skokkende uitsprake. Ons beleef min daarvan vandag. Ons is so gekondisioneer deur die grootheid van Christus dat ons byna geen besef het van die eerbied wat die Jode voor en in die tyd van Jesus vir Moses en die wet en die Ou Testament as geheel gehad het nie.

 

En dit het natuurlik die Christene uit die Jode net so gegeld. Hulle het groot geword met die diep oortuiging dat die wet sonder meer die onvoorwaardelike wil van God was waarna hulle met oorgawe moes luister. Om nou te hoor die wet was “kragteloos en nutteloos”, was om die minste te sê, skokkend. Hoe sou hulle dit van Godslastering kon onderskei?

 

In die volgende artikel gaan ons na die afskaffing van die tempelkultus kyk.

 

 

Mense wonder dikwels oor verskeie aspekte van die Christelike geloof. Alle Paaie lei na Jesus (2010) deur prof Adrio König is ʼn baie nuttige naslaanwerk wat ʼn betrokke en uitdagende verduideliking bied van die die middelpunt van ons geloof: Jesus Christus.

 

Bybelkennis gaan gereeld gedeeltes uit hierdie bron publiseer. Ons dank aan prof König en CUM vir hierdie vergunning.

 

Vir meer inligting oor CUM, besoek gerus hulle webblad by www.cumuitgewers.co.za

 

 

 

Skrywer: Prof Adrio König

 

Alle Paaie lei na Jesus: Paulus se verwerping van die wet – Adrio König

3.6  Paulus se verwerping van die wet

In die vorige artikel het ons na Paulus en die wet en ons saligheid gekyk. Daar loop egter ook ’n ander lyn in Paulus se Briewe. Om dit te verstaan, moet ons onthou daar was twee verskillende sienings van die wet onder die Jode. Die Jode in Palestina (die strenger groep) het van die heidene verwag om net soos hulle self Jode te word as hulle die God van Israel wou dien.

Hulle moes hulle laat besny en die hele wet onderhou nes die Jode self. Maar die Hellenistiese Jode (wat buite Palestina geleef het en ’n ruimer siening gehad het) het die heidene aanvaar as hulle net in die God van Israel glo en die sinagoge saam met die Jode besoek. Hulle is deur hierdie Jode die “godsdienstiges” of  godvresendes” genoem (Hand 10:2). Kornelius was ’n goeie voorbeeld van so ’n Griek. Hy was ongetwyfeld in hoë aansien onder die meer gematigde Jode. Dit is immers belangrik  om te onthou dat hy buite Palestina gewoon het onder die Joodse gemeenskap met ’n ruimer siening.

 

Omtrent dieselfde onderskeid het posgevat tussen die Christen-Jode en die heiden-Christene. Die gelowiges uit die Jode het van die heidene geëis om bo en behalwe hulle geloof in Jesus ook besny te word en die wet te hou (Hand 15:1), terwyl Paulus net van hulle verwag het om Jesus te aanvaar om gered te word (Gal 2:16). Trouens Paulus het nog verder gegaan. Hy het nie net hierdie gelowiges uit die heidene toegelaat om nie die wet te onderhou nie, hy het hulle ten strengste verbied om besny te word en die wet te onderhou. Dit sou hulle losmaak van Christus wat die enigste weg tot saligheid is (Gal 5:2-4).

 

Die Christen-Jode het wel self nog die besnydenis en die wet baie streng onderhou, en Paulus het skynbaar vrede daarmee gehad. Trouens in Handelinge 21:17-26 stem hy selfs daartoe in om self in die tempel ’n offer te gaan bring om die gelowiges uit die Jode te oortuig dat hy self nog die wet onderhou (Hand 21:24).

 

’n Mens moet sekere dinge netjies van mekaar onderskei om hierdie standpunt van Paulus te verstaan. Enersyds verklaar hy kategories dat die Jode self nie in staat is om die wet te hou nie, maar andersyds onderhou hy self die wet. Hoe werk dit? Die onderskeid is skynbaar die volgende. Wanneer dit gaan oor die redding of saligheid, verwerp hy die wet radikaal. Net deur die geloof in Jesus Christus kan ’n mens gered word, heidene én Jode (Gal 2:15-16). Maar wanneer dit gaan om die lewe van die gelowige in gehoorsaamheid aan God, is die wet nog altyd die rigsnoer vir ons toewyding. Daarom kan hy in die vermanende dele van die Briewe die wet as basis gebruik en dit terwyl dit Briewe is wat aan heiden-Christene geskryf is (Ef 4 en Kol 3).

 

Daar is dus ’n sin waarin Paulus baie vry met die wet kan omgaan, afhangende van die situasie waarin hy hom bevind. Dit kom baie sterk na vore in Korintiërs. Paulus is vry van almal, maar hy is tog gewillig om hom aan almal diensbaar te maak om soveel mense as moontlik te red (1 Kor 9:19 ev). “Vir die Jode het ek soos ’n Jood geword om Jode te wen. Hoewel ek self nie meer onder die wet is nie, het ek my vir dié wat onder die wet staan, onder die wet gestel om hulle te wen.” En vir dié wat sonder die wet is, het hy geword soos een sonder die wet om hulle te wen. Paulus kan dus in een situasie vir Timoteus laat besny terwille van die Jode (Hand 16:3), maar in ’n ander situasie weier om die Griek Titus te laat besny omdat die Jode vals voorwendsels gehad het (Gal 2:3-5).

 

Hiermee is sekerlik nie alle probleme in verband met Paulus se siening oor die wet opgeklaar nie. Dit is trouens een van die heel moeilikste onderwerpe in die hele Nuwe Testament. Maar dit het wel geblyk dat ’n mens tog iets kan verstaan as jy eers seker maak in watter verband Paulus oor die wet skryf. As dit oor redding gaan, is hy onverbiddelik negatief. Nie net die heidene nie, maar ook die Jode kan net gered word deur die geloof in Jesus Christus, en nie deur die onderhouding van die wet nie.

 

Trouens as hulle deur die wet geregverdig wil word, maak hulle hulleself los van Christus en het Hy vir hulle geen waarde nie. Maar as dit gaan oor die nuwe lewe en ons toewyding aan die Here, het die wet sy volle betekenis behou soos dit oorspronklik bedoel was toe dit aan die volk van God by Sinai gegee is. Dit is die riglyne waarvolgens hulle in gehoorsaamheid aan die Here moes leef.

 

In die volgende artikels gaan ons na die wet in die Hebreërbrief kyk.

 

 

Mense wonder dikwels oor verskeie aspekte van die Christelike geloof. Alle Paaie lei na Jesus (2010) deur prof Adrio König is ʼn baie nuttige naslaanwerk wat ʼn betrokke en uitdagende verduideliking bied van die die middelpunt van ons geloof: Jesus Christus.

 

Bybelkennis gaan gereeld gedeeltes uit hierdie bron publiseer. Ons dank aan prof König en CUM vir hierdie vergunning.

 

Vir meer inligting oor CUM, besoek gerus hulle webblad by www.cumuitgewers.co.za

 

 

 

Skrywer: Prof Adrio König