Die oue weerklink in die nuwe: Adam, die vader van almal – Jan van der Watt

1. Adam, die vader van almal

In die skeppingsverhaal speel Adam ‘n sentrale rol. Volgens Genesis was Adam die eerste mens, wat natuurlik beteken dat Adam die ‘vader’ van die mensdom was. Almal wat na hom gekom het, was ‘soos hy’. Wat hy gedoen het en wat met hom gebeur het, het gevolge vir sy nageslag (die mensdom) gehad. Toe hy en Eva byvoorbeeld uit die paradys gegooi is, het dit beteken dat sy hele nageslag buite die paradys gebore gaan word. Soos Paulus dit stel (Rom 5:12): ‘Deur een mens (Adam) het die sonde in die wêreld gekom en deur die sonde die dood, en so het die dood tot al die mense deurgedring, omdat almal gesondig het’. Die feit dat Adam die eerste mens was deur wie almal se lot ook bepaal is, maak hom uitsonderlik, ook in die Nuwe Testament – wie weet hoe hy is, weet hoe die mensdom is – almal aard na hom (sien ook Jud 14 en Luk 3:38). Soos die pa, so die kinders…

Jesus, as herskepper, het ook alles nuut begin. Wat van Adam geld, geld dus ook van Hom. Soos Hy is, sal almal wat aan Hom glo ook wees. Dit maak Hom ‘n baie goeie ‘anti-tipe’ van Adam: ‘Daar is ooreenkoms tussen Adam en Hom wat sou kom’ (Rom 5:14) – Jesus begin ook ‘n nuwe mensdom, naamlik, die gelowiges wat soos Hy is, kinders van God. As ‘n mens dus in Hom glo en jy deel word van sy mense aard jy na Hom en kry jy die nuwe lewe. So verander Jesus die loop van die geskiedenis van die wêreld – nou is daar ‘n nuwe geslag mense. Wat Adam afgebreek het, het Jesus weer kom regmaak: ‘Soos baie deur die ongehoorsaamheid van een mens (Adam) sondaars geword het, so ook sal baie deur die gehoorsaamheid van die een Mens (Jesus) vrygespreek word’ (Rom 5:19). Paulus bespreek die verskil tussen Adam en die tweede Adam, Jesus, veral in Rom 5:12–21 en 1 Kor 15:21–22, 45–49.

In Rom 5:12-21 verduidelik Paulus dat die eerste Adam vir die mensdom sonde en veroordeling gebring het, selfs voor die wet nog daar was, maar dat die tweede Adam, Jesus, vir almal wat in Hom glo genade en verlossing – die nuwe lewe – bring,  soos Paulus dit baie duidelik in 1 Kor 15:21-22 sê: ‘Aangesien die dood deur ’n mens (Adam) gekom het, het die opstanding van die dooies ook deur ’n mens (Jesus) gekom. Net soos almal deur hulle verbondenheid met Adam sterf, so sal almal in Christus lewend gemaak word’. Hy verduidelik dit so: ‘Deur die oortreding van die een mens (Adam) het die dood begin heerskappy voer deur hierdie een mens, maar deur die Een, Jesus Christus, is veel meer bereik: dié wat die oorvloed van genade en die vryspraak as gawe ontvang het, sal lewe en heerskappy voer’ (Rom 5:17).

In 1 Kor 15:45-49 verduidelik Paulus so bietjie verder wat die kontras tussen Adam en Jesus is. Adam was maar bloot mens en het vir almal ‘menslike liggame’ gegee. Jesus is egter anders. As opgestane Heer het Hy gewys dat mense wat in Hom glo verheerlikte, hemelse liggame kry: ‘Die eerste mens is uit die aarde en is stoflik; die tweede mens is uit die hemel. Soos die stoflike mens was, so is ook die stoflike mense; en soos die hemelse mens is, so is ook die hemelse mense. Soos ons die beeld van die stoflike mens was, sal ons ook die beeld van die hemelse wees’ (1 Kor 15:47-49).

Adam speel ook ‘n belangrike rol in een van die mees kontroversiële dele van die Nuwe Testament, naamlik in een van die dele waar daar staan dat vroue nie in die gemeente moet leer nie, maar liewer moet stilbly (1 Tim 2:13-14). Die feit dat Adam die eerste mens was en voor Eva daar was, word in gebruik om te argumenteer dat vroue nie die outoriteit het om ander te leer nie. Paulus argumenteer soos sy Joodse tydgenote van daar die tyd. Hulle het al die skuld vir die sondeval op Eva gepak, want sy is die een wat deur die slang verlei is: ‘Adam is immers eerste gemaak, Eva daarna. Dit is ook nie Adam wat verlei is nie, dit is die vrou wat haar laat verlei het en die gebod oortree het’ (1 Tim 2:13-14). As die vrou haar so laat verlei, is die onderliggende argument, hoe kan sy dan ander leer. Om dit so te stel, haar eerste ‘lering’ van die man was om hom te mislei! Paulus se Joodse tydsgenote het Genesis 3 ook so verstaan (sien bv. Apokalips van Moses 15–21; Pirqe Rabbi Eliezer 1,13).

In die volgende artikel begin ons na die aartsvaders kyk.