Gebruike en Gewoontes in die Bybel: Landbou(8) – Hennie Stander
Druiwetyd
Die druiwetyd het in Juliemaand begin en tot September geduur. ‘n Gemeenskap het dan in groot getalle na die wingerde gegaan (soos in Rigters 9:27) omdat die werk vinnig afgehandel moes word. Dit was harde werk om die druiwe te oes in die Bybelse tye, maar nogtans was daar ‘n gesing, gedans en feesvieringe. Die feesvieringe was so ‘n integrale deel van die druiwe-oes, dat die afwesigheid daarvan ‘n duidelike teken van God se oordeel was (Jesaja 16:10). Elkeen het groot mandjies gebring waarin hulle die druiwetrosse gesit het. Sommige druiwe is vars geëet of uitgedruk om vars druiwesap te maak. Die skinker wat saam met Josef in die tronk was, het gedroom dat by druiwe gepluk het en dat hy dit uitgedruk het in die beker wat in die farao se hand was (Genesis 40:11). Van die sap is ook gebruik om wyn mee te maak.
‘n Arabiese vrou pluk druiwe.
Maar die druiwe is ook gebruik vir die maak van rosyne. Dit is gedoen deur die druiwe in soutwater en olie te lê en dit daarna in die son te droog; die korrels moes dan daagliks omgedraai word. Dawid het op etlike geleenthede groot hoeveelhede rosyne ontvang (1 Samuel 25:18; 2 Samuel 16:1; vgl ook 1 Kronieke 12:40), want dit was ‘n stapelkossoort. Daar was heeltemal te veel druiwe om dit alles net vir rosyne te gebruik en daarom is baie vir hul sap uitgedruk.
Die parskuip
Die parskuip was ‘n bak of tenk, wat in die rots uitgekap is, met ‘n opening in die bodem. Gewoonlik was daar minstens twee kuipe-‘n hoërliggende en ‘n laerliggende kuip. Die hoërliggende kuip was sommer baie groter as die laerliggende kuip. Etlike persone het dan in die hoërliggende kuip ingeklim en die druiwe met hul voete uitgetrap; die uitgetrapte sap het deur die opening in die hoërliggende kuip gevloei tot in die laerliggende kuip. ’n Parskuip het dikwels uit verskeie kleiner kuipe bestaan en die druiwesap het in elkeen hiervan ‘n hele tydjie oorgestaan en afsaksels gevorm alvorens dit tot in die laaste bak gevloei het. Gelukkig is daar baie parskuipe uit die Bybelse tye deur argeologiese opgrawings gevind sodat ons vandag ‘n goeie beeld kan vorm hoe hulle gelyk het. Gewoonlik het die uittrap van die druiwe met groot gelag en gesels gepaard gegaan (Jeremia 25:30). Jeremia sien die verdwyning van die vreugdegeroep tydens die uittrap van druiwe as tekenend van die oordeel van God (Jeremia 48:33). Dit is inderdaad ‘n treurige prentjie om te sien hoe iemand stoksielalleen die druiwe moet uittrap (sien Jesaja 63:3). Die persone wat die druiwe uitgetrap het, se klere was gewoonlik rooi van al die druiwesap (Jesaja 63:2). Die uittrap van druiwe is ook as beeld gebruik om God se oordeel oor mense te illustreer wanneer Hy op hulle trap soos op druiwe. Sy klere word dan rooi, nie van die uitgetrapte druiwesap nie, maar van die mense se bloed (Jesaja 63:3-6; Openbaring 19:13,15).
Die bokant van hierdie Romeinse lampie beeld twee mense uit wat druiwe trap.
Baie van die druiwesap is gebruik vir die maak van wyn. Dit is nie net met die oog op die genot daarvan gedoen nie, maar ook vanweë noodsaak. Die water was nie altyd veilig om gedrink te word nie behalwe as dit uit ‘n vars fontein gekom het. Toe Paulus vir Timotheus aangeraai het om ‘n bietjie wyn te drink ter wille van sy maag, was dit nie net omdat ‘n bietjie wyn sy maag goed sou doen nie, maar ook omdat dit skadelik kon wees om net van die “onsuiwer” water te drink (1 Timoteus 5:23).
Skrywer: Prof Hennie Stander