DIE VERHAAL VAN JESUS DEUR DIE OË VAN MARKUS (2) – Jan van der Watt

ii) Hoe lyk die Markusevangelie op die oog af?

a) Wat is die doel?

In Mk 1:1 staan: Die evangelie van Jesus Christus, die Seun van God, begin só…

• Daar is geen geboorteverhaal van Jesus nie, wat beteken dat die evangelie sonder ‘n geboorteverhaal van Jesus en sonder verhale van sy kinderdae vertel kan word. Die “evangelie” begin hier met Johannes die Doper.
• Hoe lyk die inhoud van die evangelie? Byna die helfte gaan oor Jesus wat Jerusalem toe gaan om gekruisig te word. Daarom word daar dikwels gesê dat Markus ‘n lydensverhaal met ‘n inleiding is. Die hele klem lê dus op Jesus wat kom sterf en opstaan.  Lees bv. Mk 8:31.
• Die doel blyk tog te wees: om die verhaal van Jesus te vertel in die lig van wat Hy kom doen en sê het om so die nuwe wêreld van God (die koninkryk van God) tussen die mense te kom aankondig en vestig. (Lees Mk 1:15 en kyk wat het Hy gesê). Dit sluit sy preke, sy wonders en ook sy dood en opstanding in.

b) Hoe lyk die indeling van Markus?

As mens sommer net deur Markus blaai, lyk dit effens deurmekaar, want dit is preke, wonders, gelykenisse, wat mekaar so afwissel. Maar ‘n mens moet jou nie laat bluf nie. Daar is ‘n baie sistematiese patroon in die Evangelie.

Markus het ‘n “wipplank” struktuur.

• Van Mk 1:1-8:21 word die suksesvolle optrede van Jesus beskryf. Hy doen wonders, preek pragtig, bring ‘n nuwe boodskap… dit lyk of daar min keer aan Hom is. Die “wipplank” gaan net op en op.
• Van Mk 8:22-16:20 begin dinge anders lyk. Jesus begin in die rigting van Jerusalem gaan en die skaduwee van die kruis begin oor Hom val. Die opposisie word al hoe groter tot dit Hom aan die kruis laat vasspyker. Die “wipplank” gaan af en af.

Die twee sye van Jesus – die op en af – vertel vir ons wie die Seun van God (Mk 1:1) presies is. Die een sy kan nie sonder die ander sy nie, anders het ‘n mens nie ‘n volledige prentjie van die Seun van God nie.

c) Markus is ‘n “periodiese vertelling”

Daar is baie maniere om ‘n storie te vertel. Markus het gekies om dit in sulke blokke (periodes) te vertel. Hy sit ‘n klomp klein stories en gebeure saam om een sentrale boodskap te beklemtoon. Jy moet dus die klein stories en gebeure saam lees en in verhouding met mekaar verstaan om die groter boodskap te snap. So is daar paar sulke “blokke” of periodes wat elkeen ‘n sentrale boodskap het. Uiteindelik moet ons weer die boodskap van die afsonderlike “blokke” saam lees om die hele boodskap van Markus te snap. Ons gaan dit in die volgende twee dele so doen.

Dus:

As jy nog tyd het, lees asseblief (ter voorbereiding vir volgende keer) Markus 1:1-8:21 deur. Sê wat jou indruk is van die “prentjie” wat Markus van Jesus teken…………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

volgende keer begin ons na die inhoud van die Markusevangelie kyk.

Skrywer: Prof Jan van der Watt

DIE VERHAAL VAN JESUS DEUR DIE OË VAN MARKUS (1) – Jan van der Watt

Deel 1 – Verskeie Evangelies met een boodskap

i) Waar kom die Evangelies vandaan?

Die mense het nie destyds boeke geskryf soos ons nie – die meeste kon nie skryf nie en die materiaal was baie duur. (Daar was nie CNA’s waar mens vinnig papier kon koop nie). Omdat alles nie neergeskryf is nie, is die mense van kleins af geleer om te onthou – hulle moes dinge memoriseer. (Daar word vertel dat van Griekse kinders verwag is om bv. die Iliad – ‘n reuse dik boek – te memoriseer). Juis omdat niks neergeskryf is nie, was dit ‘n storiekultuur. Die aand om die vuur is die stories wat belangrik was oor en oor vertel en die mense het daaruit geleer. So deur en saam met stories het hulle baie belangrike kennis opgetel oor die lewe.

So het dit ook gewerk met Jesus. Hy het niks neergeskryf nie. Sy dissipels het alles gehoor en… onthou. Na Jesus se hemelvaart het die dissipels die verhale oor wat Jesus gesê en gedoen het, oorvertel aan die Christene. Hulle het dit weer onthou en vir ander vertel. Dit was die eerste wortels van die Evangelies – die verhaal van Jesus was in die koppe van die Christene bewaar. Die dissipels/apostels het gesorg dat die ouens nie sommer die stories verander nie. Hulle was die waarborg vir die waarheid van die stories.

Toe die apostels begin doodgaan en die kerk begin uitbrei het dit nodig geword om ‘n ander plan te maak – die verhale is neergeskryf. So is die verhale “bewaar” – nou kan mense dit nie verander nie en het dit outentiek gebly soos die dissipels dit vertel het. Markus was die eerste evangelis wat die verhaal van Jesus neergeskryf het. (Die Markusevangelie is dus ons oudste evangelie). Dit het so 30-40 jaar na Jesus se hemelvaart gebeur, dus so tussen 60 en 70nC. Dit is belangrik om net weer te sê: die evangelie het nie toe tot stand gekom nie. Dit is net toe neergeskryf. Dit wat van die begin af in die geheue van die Christene was en elke dag aan mekaar oorvertel is, is toe net neergeskryf.

Dus:

Hoewel dit altyd moeilik is om vas te stel wie ‘n boek geskryf het (hoe weet ‘n mens presies as jy nie die persoon self sien skryf het nie), is daar tradisioneel aanvaar dat Markus die skrywer was. Dit is ook nie seker waar hy presies was toe hy die evangelie geskryf het nie, maar Antiogië aan die Orontes (die hoofstad van Sirië) is ‘n goeie moontlikheid. Dit was in die eerste eeu die hoofstad van die Christene buite Jerusalem en was ook die stad vanwaar Paulus sy sendingreise onderneem het.

Die kerkvader Eusebius haal vir Papias aan wat weer by iemand anders gehoor het dat ‘n ouderling die Evangelie geskryf het. Markus, volgens die berig, was Petrus se interpreteerder en het alles mooi en akkuraat opgeskryf. Hoewel daar baie onsekerheid bestaan oor wie die skrywer was, kon dit die Markus wees van wie ons in die Bybel lees.

Lees die volgende gedeeltes en teken dan jou prentjie van die moontlike skrywer: Hand 12:12 – sy familiebande; Hand 13:5,13 saam met Hand 15:37 – sy sendingwerk; 1 Pet 5:13 – sy verhouding met Petrus; Hand 15:37-39 – Paulus se indruk van hom; Kol 4:10 – Paulus maak tog vrede…………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………

Volgende keer kyk ons verder na die Markusevangelie.

Skrywer: Prof Jan van der Watt

JOHANNES DIE DOPER – ‘N NUWE TYD BREEK AAN EN DIE PAD WORD GELYKGEMAAK (7) – Jan van der Watt

1. Jesus is die Seun van God

 In al vier die verhale van Jesus se doop word Jesus as die Seun van God beskryf. In die sinoptiese evangelies is dit God wat Hom sy “geliefde Seun“ noem en in Johannes is dit die getuienis van Johannes die Doper – hy noem Jesus direk Seun van God. 

• Lees Ps 2 (veral verse 6-7) en sê wat die betekenis is van die verklaring: Jesus is die (geliefde) Seun van God.

…………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………..

Die titel Seun van God was die naam wat die koning van Israel gedra het, soos ons uit Ps 2 sien. Dit het gewys hoe naby hy aan God staan en hoe spesiaal sy verhouding met God is. Hy moes mos immers God voor die volk verteenwoordig. As die titel van Jesus gebruik word, beteken dit dat Hy nou God se spesiale Messias-Koning (Seun) is en dat daar ʼn besondere verhouding tussen Hom en die Vader is. Daarom word die titel by die doop gebruik: Jesus is die Messias (Koning), die gesalfde (Christus beteken gesalfde), wat nou in die wêreld God se mense moet kom lei.

Die Gees soos ‘n duif 

Die Gees het soos ‘n duif neergedaal… Die Gees is nie ‘n duif nie, maar hierdie uitdrukking verklaar dat die onsigbare sigbaar gebeur het. Almal kon fisies sien hoe dit gebeur. 

Nou is ons reg om die pad saam met Jesus te stap as sy openbare bediening begin.

Skrywer: Prof Jan van der Watt

JOHANNES DIE DOPER – ‘N NUWE TYD BREEK AAN EN DIE PAD WORD GELYKGEMAAK (6) – Jan van der Watt

deel 3 – Jesus word gedoop

Jesus is ook deur Johannes gedoop. Daarvan lees ons op die volgende plekke:

• Matt 3:13-17
• Mark 1:9-11
• Luk 3:21-22
• Joh 1:31-34

• Lees die gedeeltes. Watter ooreenkomste en verskille merk jy op?

…………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………….

i) Waarom moes Johannes Jesus doop?

Een van die groot vrae is waarom Johannes Jesus moes doop. Ons het gesien Johannes doop sodat mense tot inkeer kan kom omdat die koninkryk van God hier is. Die ironie is dat Jesus die Messias, die Koning, is wat die koninkryk bring. Nou word Hy ook gedoop… moet Hy dan ook tot inkeer kom? Dit is die probleem. Lukas en Markus ignoreer die probleem, maar Matteus en Johannes verduidelik.

Daar word twee redes gegee: 

1. Dit is die wil van God en daarom moet dit gedoen word.
2. Deurdat Jesus gedoop is, kon mense sien wie die Messias is. Dit was die manier waarop God Hom geïdentifiseer het. En hoe? Deurdat die Heilige Gees op Jesus neergedaal het. 

ii) Die Heilige Gees en die doop

Nadat Jesus gedoop is, het die Heilige Gees op hom neergedaal. Vergelyk die ooreenkomste en verskille in die vier dele (sien bo).

……………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………

Die volgende feite is belangrik:

1. Die Heilige Gees het op Jesus gekom. Waarom is dit so belangrik, dink jy? Het Hy nie voor die tyd die Gees gehad nie? Hy was immers deur die Gees gebore.

………………………………………………………………………………………………………………………………………

Uit die Ou Testament weet ons dat mense met spesiale opdragte, soos die koning (1 Sam 10:1,6; 16:13), priesters (Ek 40:15) of die profeet (Jes 61:1), gesalf is. Dit was die teken dat hulle nou met hulle spesiale opdrag moes begin en dat God by hulle sal wees. Die manier waarop God by hulle sal wees om hulle te help om die spesiale opdrag uit te voer, is deur sy Gees. Nêrens in die Nuwe Testament staan daar dat Jesus gesalf is nie, maar wat hier gebeur is baie dieselfde as wat met die ou konings en profete gebeur het.

Hoewel die Heilige Gees natuurlik by Jesus was, dui sy doop die punt aan waar sy openbarebediening begin. Nou kan Hy deur die krag van die Gees God se spesiale opdrag aan Hom begin uitvoer. Van hierdie punt af lees ons ook alles wat Jesus gedoen het. Wat hy voor die tyd (sy kinderdae tot hier rondom sy 30e verjaardag) gedoen het, weet ons eintlik niks van nie. Die oomblik toe die Gees op Hom kom, begin Hy met dit waarvoor God Hom gestuur het, of anders gestel, van daardie oomblik is wat Hy doen vir ons belangrik. 

Nou ʼn vraag aan jou: waarom moes Jesus eers die Heilige Gees kry voor Hy kon begin optree? Was Hy nie God self wat op sy eie kon optree nie? Hoe dink jy?

……………………………………………………………………………………………………..

Ons vergeet dat Jesus nie alleen opgetree het nie, maar dat Hy as gestuurde van die Vader na die wêreld gekom het. Natuurlik het Hy die Heilige Gees gehad, maar die krag van God, spesisfiek vir sy opdrag en wat deur die Gees kom, is na sy doop in alles wat Hy doen sigbaar. Johannes sê daarom dat toe Jesus gedoop is, Johannes die Doper gesê het dat Hy nou weet wie die wêreld met die Gees gaan doop (Joh 1:33). Deur Jesus word die Gees dus op ʼn baie spesiale manier sigbaar. Dit gaan dus nie hier oor die algemene optrede van die Gees nie, maar oor die spesifieke bekragtiging deur die Gees vir spesifieke taak. Jesus tree dus altyd deur die krag van die Gees op. (Dit sê iets van die drie-eenheidsleer).

Skrywer: Jan van der Watt