JOHANNES DIE DOPER – ‘N NUWE TYD BREEK AAN EN DIE PAD WORD GELYKGEMAAK (5) – Jan van der Watt

ii) Vir wie het Johannes gepreek?

Dit lyk of Johannes die sogenaamde geestelike leiers in Jerusalem, daar by die tempel, in sy visier gehad het.

• In Mat 3:7 word die Fariseërs en Sadduseërs by name genoem as Johannes oor die oordeel van God praat. Hulle moenie dink die feit dat hulle as Jode gebore is (kinders van Abraham) dat dit hulle saak met die Here regmaak nie. Hulle moet soos kinders van God leef. Dit beklemtoon Lukas veral.
• Hy het ook nie gehuiwer om die morele verval in die samelewing aan te spreek nie. Selfs die leier, koning Herodes, het deurgeloop. Lees alles daarvan in Mat 14:3-4; Luk 3:19.

Baie mense het na Johannes toe gekom en is gedoop. Dit was baie gewone mense wat na Johannes gestroom het, maar ons het ook gesien dat die belangrikes daar opgedaag het. Johannes se kritiek en boodskap was egter veral teen die meer gesiene priesters, familiehoofde, Fariseërs en Sadduseërs en selfs ander belangrike mense in die samelewing gerig wat nie meer vir God geleef het nie, maar vir hulleself. Hulle het nagelaat om die basiese dinge wat God vra te doen, soos om vir die armes te sorg en hulle nie uit te buit nie.

iii) Waarom het Johannes nou juis gedoop?

Doop is nie net deur Christene gebruik nie. Doop was wat ons noem ‘n oorgangsrite. Mense wat onrein was, het hulle gewas met water (is gedoop) en dan was hulle rein. Hulle het dus oor die grens van onrein na rein gegaan. Sondaars is gedoop en het van sondaars oor die grens na vergeefde mense gegaan. Doop was dus die plek waar die oorgang van een toestand na ‘n ander “gemerk is in die openbaar”. As Johannes iemand doop gaan die persoon die grens oor van iemand wat sondig na iemand wat nie wil sondig nie, maar gehoorsaam aan God wil bly. As Jesus iemand doop, gaan daai persoon die grens oor van iemand wat nie aan Jesus behoort nie, na iemand wat aan Jesus behoort.

Die Johannesevangelie maak ‘n addendum: Johannes moes doop sodat God vir hom kon wys wie regtig die Messias is. Lees maar Joh 1:33-34.

iv) Hoe is Johannes dood?

Johannes se kop is afgekap, omdat hy so eerlik en reguit met koning Herodes was. Hy het hom aangespreek oor sy onsedelikheid en die feit dat hy met sy broer se vrou getrou het. (Lees die interessante verhaal in Mk 6:17-29). As ons egter na die verhaal van Josefus oor Johannes kyk, dan was daar ‘n politieke rede waarom hy doodgemaak is, Herodes was bang dat al die mense wat na hom toe oorstap miskien soos ‘n revolusie teen die Romeine kan lyk. Daarom het hy hom uit die weg geruim.

Die twee weergawes is nie presies dieselfde nie, maar hoef nie te bots nie. Beide kan waar wees. Die een gaan oor Johannes se politieke rol en die ander een oor sy morele rol.

v) Wanneer het Jesus begin preek?

Daar is twee moontlikhede wat altwee in die Nuwe Testament genoem word:

• Jesus begin preek terwyl Johannes ook nog aan die preek is (Joh 3:22-23).
• Jesus begin eers preek nadat Johannes gevang is (Mat 4:12-17; Mk 1:14).

Veral as ‘n mens Johannes lees, lyk dit of Jesus ‘n dissipel van Johannes die Doper kon wees wat later op sy eie begin preek het. Redes is bv. dat Johannes Jesus gedoop het, dat Jesus se boodskap en die van Johannes baie dieselfde klink (Mat 3:2; 4:17; Mk 1:4,15); dat van Johannes se dissipels Jesus begin volg.

In die volgende artikel gaan ons kyk na Jesus se doop deur Johannes.

Skrywer: Prof Jan van der Watt

JOHANNES DIE DOPER – ‘N NUWE TYD BREEK AAN EN DIE PAD WORD GELYKGEMAAK (3) – Jan van der Watt

ii) Wie was Johannes die Doper?

As ons Johannes die Doper kon raakloop… wat sou ons sien?

• Ons sou hoor van sy spesiale geboorte wat natuurlik vooruitkyk na ‘n spesiale lewe. (Lees Luk 1:5-25, 39-41, 57-66 – sien jy enigiets spesiaals?…………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………). Soos met Jesus word Johannes se geboorte deur ‘n engel aangekondig en gaan dit met wonders saam. Die kind is nog nie eers gebore nie, toe hy al die teenwoordigheid van Jesus erken (Luk 1:39-41).

• As ons na sy kleredrag kyk en kyk wat hy geëet het, kom hy nie uit ‘n paleis nie, maar uit die woestyn… die profeet uit die woestyn, waar God so lank met sy volk deurgetrek het en so naby hulle gekom het. Hy lyk dus soos die ou profete en vervul die ou profesieë. Lees bv. Jes 40:3; Mal. 3:1-3; Sag 13:4; 2 Kon 1:8. 

Heelwat wetenskaplikes verbind Johannes die Doper met die gemeenskap – waarskynlik Esseners – wat by Kumraan langs die Dooie see gewoon het. Hulle was ‘n klomp priesters wat gerebelleer het teen die afvalligheid van die priesters in Jerusalem rondom die tempel. Hulle het gevoel dat daai priesters te veel toegewings maak teenoor die heidense Romeine en so die egte geloof verlaat. Hulle het te veel na die pype van die heidene gedans. Uit hierdie groep, wat ‘n strenger godsdiens voorgestaan het, kom Johannes waarskynlik. Daarom is hy wetsgehoorsaam en leer sy volgelinge so (Mk 2:18).

• Die reaksie op Johannes was oorweldigend. Daar is eintlik onder die meeste geleerdes konsensus dat Johannes uit menslike oogpunt belangriker was onder die Jode as Jesus:
  • Johannes is bekend en doop baie mense uit groot gebiede. As jy iemand doop beteken dit dat die persoon hom “by jou groep aansluit”. (Mk 1:5). Daarom weet hulle in die hart van Jerusalem ook deeglik van hom as profeet (Mk 11:32). Hulle stuur selfs afvaardigings om te kom kyk of hy nie dalk ‘n belangrike profeet is nie (Joh 1:19).
  • Daar was selfs nadat Jesus begin preek het nog ‘n sterk groep (dissipels) wat Johannes en nie vir Jesus gevolg het nie (Mk 2:18; 6:29; Joh 1:35; 3:22-26).
    • Hulle het Johannes ook begrawe na sy dood (Mk 6:29)
    • Daar is vandag nog reste van die Johannes die Doper groep.

iii) Waar doop hy?

 Dit is nie seker waar Hy oral gedoop het nie, maar die mees waarskynlike plek is naby Jerigo, noord van die Dooie see in die Jordaan. In Joh 3:23 staan daar dat Johannes by Enon naby Salim gedoop het, wat sowat 30-70 kilometer noord van Jerusalem was. Dit beteken dat hy waarskynlik by verskillende plekke in die Jordaan gedoop het.

As jy vir iemand moet vertel wie Johannes die Doper as persoon was, wat sou jy sê?…………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Ons het nou na Johannes die persoon gekyk. Nou gaan ons na sy preke kyk.

Skrywer: Prof Jan van der Watt

JOHANNES DIE DOPER – ‘N NUWE TYD BREEK AAN EN DIE PAD WORD GELYKGEMAAK (2) – Jan van der Watt

i) Hoekom was Johannes die Doper so belangrik?

Johannes is volgens die Nuwe Testament belangrik, want:

• Hy is die wegbereider van die Messias, Jesus, die Koning wat na sy volk toe kom (Lees Mat 3:3 

• Hy is die een wat weer na ongeveer 400 jaar se stilte die profetiese stem van God laat hoor (Lees Mk 6:15, 11:9; Luk 1:76). Die mense van Jerusalem het geweet dat Johannes ‘n profeet was (Lees Mk 11:32)

Die laaste profete waarvan ons lees in die Ou Testament het na die terugkeer in ballingskap en die opbou van Jerusalem gepreek, honderde jare voor Jesus. Toe was daar ‘n tydperk van eeue waar daar nie profete opgetree het nie. Die Jode het egter almal verwag dat as God weer kom om sy beloftes waar te maak en sy mense te kom haal, sal die profete weer begin praat.

• Hy merk die oorgang tussen die era van die Ou Testament en die Nuwe Testament (Lees Mat 11:2-19; Luk 16:14-18).

Kyk mooi wat in die verse staan: a) In Mat 11:12 (Sedert die dae van Johannes die Doper tot nou toe breek die koninkryk van die hemel vir homself ’n pad oop, en mense wat hulle kragtig inspan, kry dit in besit). Volgens Matteus begin die era van die koninkryk van God – wat Jesus gaan bring – by Johannes. b) In Luk 16:16 (Tot op Johannes was dit net die wet en die profete. Van toe af word die koninkryk van God verkondig) eindig die wetsera (die Ou-Testamentiese era) met Johannes en begin die koninkryksera daarna. Vir Matteus begin  Johannes God se verlossingstyd, maar Lukas dink hy eindig die ou tyd – dit wys dat hy in die middel van die twee eras staan – of die begin of die einde. In alle geval is sy posisie maar net die een wat die pad berei, wat die weg wys. 

• Jesus dink baie van hom: Lees: – Mk 9:12… Johannes die Doper word Elia genoem.

   – Mat 11:11-15… Wie is so belangrik soos Johannes?

Hoe belangrik is gelowiges gemeet aan Johannes die Doper?…………………………………………..

Maar wie was Johannes die Doper. Daaroor volgende keer meer.

Skrywer: Prof Jan van der Watt

JOHANNES DIE DOPER – ‘N NUWE TYD BREEK AAN EN DIE PAD WORD GELYKGEMAAK (1) – Jan van der Watt

deel 1 – Johannes die Doper

Die evangelie van Jesus begin met Johannes die Doper; daaroor is al vier evangelies dit eens. Johannes die Doper speel egter ‘n belangrike rol in die die Nuwe Testament, belangriker as wat ons soms dink. Geleerdes meen dat mense in die tyd van Jesus meer van Johannes die Doper geweet  en gedink het hy is belangriker as Jesus. Selfs Josefus, die skrywer van die Joodse geskiedenis, skryf ‘n langer stuk oor Johannes die Doper as oor Jesus. Johannes was ‘n prominente figuur in daardie tyd wat selfs die koning aangevat het – dit sou uiteindelik sy dood kos. 

Voor jy verder na die diagram kyk – wat weet jy alles van Johannes die Doper?

…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Ek weet nie of jy geweet het hoeveel inligting ons regtig oor Johannes die Doper in die Nuwe Testament het nie. Dit is nogal baie – kom ons gaan van hulle deur:

Uit hierdie inligting sien ons dat die Nuwe Testament vir ons ‘n redelike volledige prentjie gee van Johannes die Doper – van sy geboorte af, sy prediking, sy lewe en selfs hoe hy dood is. Waarom was dit vir die vroeë Christene so belangrik om so baie van Johannes te weet?

As jy nou die prentjie van Johannes die Doper “aanmekaar” moet sit, wie dink jy was hy, waaroor het hy gepreek en vir wie?

…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

As jy dalk eers wil lees wat Josefus, die Joodse geskiedskrywer oor Johannes te sê gehad het, hier is dit:

Wel, party van die Jode het gedink dat die vernietiging van Herodes se weermag van God af kom en dat dit geregverdig was, as straf vir wat hy aan Johannes gedoen het, wat die Doper genoem is; Herodes het hom doodgemaak, hy (Johannes) wat ‘n goeie man was. Hy het die Jode opdrag om deugsaam te leef, beide wat hulle regverdige optrede teenoor mekaar as was hulle toewyding teenoor God betref en om hulle daarom te laat doop.  Die was (met water) was vir hom aanvaarbaar as hulle daarvan gebruik maak, nie alleen om van hulle sonde ontslae te raak nie, maar vir die reiniging van hulle liggame, met die veronderstelling dat die siel vooraf deeglik deur regverdigheid gereinig is. Toe baie mense in skares na hom toe gekom het – hulle was behoorlik meegevoer deur sy woorde – het Herodes begin vrees dat die groot invloed wat Johannes oor die mense gehad het, hom die mag en die neiging sou gee om ‘n rebellie op die been te bring, want die skare het gereed gelyk om enigiets te doen wat hy vra. Herodes het dit toe goed gedink, deur Johannes dood te maak, om enige moeilikheid wat Johannes mag veroorsaak te verhoed en om so nie vir homself moeilikheid op die hals te haal deur ‘n man te spaar wat hom sou laat jammer kry as dit te laat is nie. Gevolglik is Johannes, weens Herodes se suspisieuse geaardheid, as gevange na Magerus, die vesting wat ek vantevore genoem het, gestuur waar hy doodgemaak is. Die Jode is nou van mening dat die vernietiging van Herodus se weermag was sy straf en was ‘n teken van God se afkeur van hom. (Ant. 18.2 §116-119).

 Maar hoekom was Johannes die Doper so belangrik? Daarna kyk ons volgende keer.

Skrywer: Prof Jan van der Watt