Die Doop – Jan van der Watt

ʼn Leser vra:

Ek sit gereeld in ander kerke as die NG Kerk vanweë my belangstelling in die ekumene, en hoor mooi goed, maar ook goed wat ek wonder waar hulle dit vandaan kry! ‘n Kort vraag hieroor: In n preek in ‘n AGS verwante gemeente hoor ek ‘n doop preek wat probeer motiveer waarom die inseëning daar is (waar ouers babas inbring om in die kerk ingeseën te word , in plaas van om gedoop te word), en waarom die groot bekeringsdoop daar is. Dit word soos volg gemotiveer: Jy is aan die begin nie ‘n volwaardige kind nie (nepios) [maar kan darem ingeseën word] en word met die bekeringsdoop nou ‘n volwaardige kind (huios). Die ondersteunende argumente klink soos volg: Ek haal aan: ” Wat gebeur by die doop? Jy neem jou erfenis in besit en beklee jou met die nuwe identiteit (Jy word nou aangeneem as volwaardige Seun “Huios” en is nie meer net ʼn kind “Nepios” nie). Al was jy ʼn erfgenaam van die Nuwe Testament (met ander woorde na Jesus se dood), kan jy met die doop eers ten volle jou erfenis ontvang en gebruik. Net so is Jesus se bediening op aarde eers geloods na hy gedoop is. God het oor Jesus uitgeroep: “Dit is my geliefde Seun (huios).” Galasiërs sê ook dat ‘n kind verskil niks van ʼn dienskneg totdat hy sy erfenis opgeneem het nie. Hierna daag die duiwel juis vir Jesus uit oor sy Seunskap: “As jy dan die Seun (huios) van God is. Galasiërs 3: 24 “But now that the faith has come, we are no longer under a trainer (the guardian of our childhood). For in Christ Jesus you are all sons of God through faith. For as many of you as were baptized into Christ have put on and clothed yourself with Christ. (Beklee jouself met Christus – nuwe identiteit) There is now no distinction, neither Jew nor Greek, there is neither slave nor free, there is not male nor female, for you are all one in Christ Jesus. “

Vraag 1: Ek hoor graag julle reaksie op die nepios/huios interpretasie – kinders nog nie volwaardig deel van die gesin nie. Ek kan nie herroep of daar êrens in die kerkgeskiedenis hierdie koppeling van doopteologie gekoppel aan Joodse inlywing tot mondigwording is nie. Is dit nuut of is dit al ‘n ou gedagte?

2. Skryf asseblief  n’ artikel oor die gebruik van inseëning in sekere Pinksterkerke – in plaas van doop. Is dit ‘n nuwe ding of is daar ander voorbeelde in die kerkgeskiedenis? Het dit ontstaan uit die sielkundige behoefte van baie NG mense wat na Pinksterkerke toe oorgegaan het en op ‘n manier gewoond was om hulle kinders te betrek deur die doop? Of uit die debat oor die doop dat mense iets van die polariteit begin verstaan dat jy nie buite die huisgesin van God staan en eers ingesluit word as jy eendag tot bekering kom en jou dan laat doop nie? Is dit ‘n kunsgreep om die polariteit te verklaar met die nepios/huios interpretasie?

Antwoord:

Prof Jan van der Watt antwoord:

Hierdie is natuurlik ʼn moeilike vraag. Die eerste Protestantse martelaar wat deur ander Protestante vir sy geloof doodgemaak is, was iemand wat die groot doop aangehang het. Dit is dus ʼn baie emosionele saak. Ek antwoord net in breë lyne, want daar is reeds heelwat inligting oor die doop op www.bybelkennis.co.za .

Die onderskeid tussen die kinders (uios/nepios) is kunsmatig. As dit gaan oor kind van God of nie, gaan dit nie oor kleiner of groter kinders nie. Jy is of kind van God of nie. Die verwysing na kleiner kinders gaan gewoonlik oor geestelike groei en ʼn ouer persoon kan dus ook kleiner wees as hy agter is in sy spiritualiteit. Die ontvang van die erfnis gebeur ook eers later en lê dus nog in die toekoms (byvoorbeeld 1 Petrus 1:4). Om te sê jy kry jou erfnis by die doop is nie korrek nie. Die voorbeelde wat  jy noem is ook tipies van dogmatiese lees van tekste, naamlik om verskillende aspekte van die Bybel saam te voeg ten einde ʼn argument te vorm. As sodanig is die nie verkeerd nie, maar daar moet erken word dat dit eie dogmatiese konstrukte is. Die belangrike is dan hoe daar getoets moet word of dit geldig is of nie: as die kontekste van die gedeeltes wat gemeng word nie almal verband hou met die doop nie, dan het ʼn mens gewoonlik ʼn probleem.

Wat die gedagte van inseën betref. Dit is nie ʼn Bybelse saak nie, maar ʼn dogmatiese konstrukt (Uit gegewens, reëls aflei – HAT). Dit moet as sodanig hanteer word. Dit beteken nie dat dit sonde is of verkeerd is om jou kind in te seën nie. Ons het baie gebruike wat later ontwikkel het en nie noodwendig so uit die Bybel kom nie. Dit maak dit nie verkeerd nie, want daar is baie ander sulke dinge in omloop onder gelowiges wat tot die welwese van die kerk behoort. As dit dus vir gelowiges iets beteken, waarom dit dan probeer wegvat? Ons moet net nie die ideë laat onstaan dat ons hier met die Bybelse wese van die kerk besig is nie.

Outeur: Prof Jan van der Watt

Was Jesus volkome mens voor sy doop? – Jan van der Watt

Die volgende stelling is gemaak: Jesus het slegs as volkome mens na die aarde toe gekom. Hy was nie in staat om wonderwerke te kon doen, alvorens Hy nie gedoop is nie. Met Sy doop het die Heilige Gees Hom bekragtig en daarna kon Jesus eers wonderwerke doen. My vraag is : Hoe bekragtig God Homself? Is hierdie soort stelling nie lynreg teen wat ons glo en spesifiek dan ook in teenstelling met die Kerk se belydenis nie?

Antwoord:

Jesus se doop speel ‘n belangrike rol in sy lewe. Dit dui die beginpunt van sy openbare bediening aan en daar word verder gesê dat die Gees toe op hom neergedaal het soos ‘n duif (Matteus 3:16; Johannes 1:32). Van toe af het Hy begin om te preek en wonders te doen. Voor die tyd (en dit was ongeveer 30 jaar) het Jesus geen wonders gedoen wat ons van weet nie. Die vraag is nou of Jesus wonders kon doen voor die tyd en of hy maar net ‘n gewone mens was tot met sy doop?

Daar was groepe (die Gnostici) wat van die tweede eeu na Christus af beweer het dat Jesus ‘n gewone mens was tot met sy doop, toe die Gees gekry het (wat Hom Christus gemaak het) en met sy kruisiging weer teug verander het na die gewone mens Jesus toe Hy die ‘Gees gegee het’. Die standpunt is egter deur die vroeë kerk as dwaalleer verwerp. Jesus het nie eers geword wat Hy was toe die Gees met sy doop op Hom gekom het nie. Hy was dit vir altyd. In Johannes 1 word hy God genoem, selfs voor die skepping. Hy ‘word’ dit nie eers later nie.

Maar wat dan nou van die Gees met Jesus se doop? Soos met die ou profete en konings het hulle openbare bediening begin met die ‘salwing van die Gees’. Dit was die teken dat God spesiaal by hulle is. In Jesus se geval word daar met die doop bevestig dat God met Jesus is en dat dit wat Hy doen deel van die werk van God se Gees is.

Outeur: Prof Jan van der Watt

Moet ek my weer laat doop? – Jan van der Watt

Vraag:

Is as kind gedoop, groot geword in “Christelike ” huis, het afgedwaal, maar in Sy groot genade het die Vader my weer vergewe. Ek het nou lewende en groeiende verhouding met my Verlosser. Ek word nou gekonfronteer(in positiewe sin) dat ek my moet laat doop, ek het ook die begeerte in my hart! Waarom laat mens jou weer doop! Moet ek?

Antwoord:

Prof. Jan van der Watt antwoord:

Elders op die webblad word die doop bespreek – ek gaan nie weer alles herhaal wat daar staan nie. Kom ons kyk egter net na wat gebeur as mens afdwaal en weer terugkom.

A)     Die doop is ‘n sigbare gebruik wat wil sê dat ‘n mens van een familie na ‘n ander oorgegaan het. Jy behoort nie meer aan die duiwel se familie nie, maar is ‘n kind van God. Klein kinders word gedoop omdat hulle ouers deel van die familie van God is. God vat nie ‘n kind van sy kinders en gooi hom of haar uit die familie om daar buite in die duisternis groot te word en wag dan tot die kind daar buite in die duisternis die insig ontwikkel om na God toe te kom nie. Nee, God gee die kind van sy kinders die kans om in die familie groot te word, met ouers wat hom of haar moet leer hoe om te leef soos ‘n kind van die familie. Daarom lê die ouers ook ‘n belofte af met die doop. Hulle moet hulle kind grootmaak soos ‘n kind van God.

B)      Wat gebeur as so kind afdwaal? Die beste voorbeeld is die verlore seun (Lukas 15). Daar sien ons presies hoe dit werk. Die jongste seun was deel van die familie. Hy draai toe sy rug op die familie. Daar in die vreemde land het hy nie meer al die voorregte wat ‘n kind het nie en sy pa sorg nie meer vir hom nie. As hy daar sou doodgaan, sou hy weg van sy pa af doodgegaan het. Dit is so as iemand van God af wegdraai. Dit is sy keuse en hy of sy moet die gevolge van die keuse dra.

C)      Die seun besluit om weer terug te draai na sy pa toe. Toe hy by die huis aankom, laat sy pa hom nie weer van voor af aanneem nie. Hy hoef nie vorms in te vul of iets spesiaals te doen nie. Sy pa ontvang hom met oop arms, omdat hy ‘n genadige en liefdevolle pa is. So is dit met iemand wat weer terugkeer na sy geestelike familie toe. Hy hoef nie weer van voor af te begin of van voor af kind te word nie. Hy hoef nie weer gedoop te word nie. Sy bestaande kindskap word deur die oop arms van God bevestig. As hy nie teruggekom het nie, sou hy nooit die oop arms van sy Vader leer ken het nie.

D)   Daar word wel ‘n groot fees gehou met die terugkeer, maar dit is nie ‘n inlywingsritus soos die doop nie. Dit is ‘n vreugdefees. Daar is dus niks verkeerd om jou kindskap en ook jou terugdraai na God te vier nie. Maar jy hoef nie weer van voor af te begin of gedoop te word nie.

Outeur: Prof Jan van der Watt

Om net te doop in die Naam van Jesus? – Kobus Kok

Jan Smith vra na aanleiding van sy vorige vraag: “Hoekom moes Jesus gedoop word?” ʼn verdere vraag:

Word doop in die Naam van die Vader en die Seun en die Heilige Gees vervang deur doop slegs in die Naam van die Here Jesus. Is dit maar net ‘n vertalingsoorsig? Dit lyk so of die Vader en Heilige Gees uitgesluit word en indien so wonder oor welke rede Petrus en Paulus so doen?

Antwoord

Dr Kobus Kok antwoord:

Myns insiens moet ons nie van die voorveronderstelling uitgaan dat die doop in die naam van die Vader en die Seun en die Heilige Gees in Handelinge vervang word met die doop in die naam van Jesus nie. Laasgenoemde, “die doop in die naam van Jesus”, was eerder die mees oorspronklike wyse waarop daar in die vroegste tye gedoop is. Dit is ook in die moderne vertalings nie ʼn weglating van “Vader” en “Heilige Gees” nie en dus nie ‘n vertalingsoorsig nie! (kyk Handelinge 19:1-5). Die formule “Vader, Seun en Heilige Gees” is eerder ‘n latere byvoeging as wat “in die naam van Jesus” ‘n weglating van “Vader, Seun en Gees” behels. In kort: Die doop in die naam van Jesus was eerder die mees oorspronklike formule (kyk Handelinge 19:1-5). Laat ek verduidelik:

Soos ek in die vorige artikel geargumenteer het word twee verskillende dope in die Nuwe Testament gevind.

• Net voor en tydens die bediening van Jesus is mense gedoop binne die konteks van die Johannes-doop. Dit was die doop waartydens Johannes die Doper mense opgeroep het tot bekering.
• In dieselfde tyd en daarna het Jesus op die toneel verskyn, en sy dissipels het mense gedoop. Maar nou moet jy onthou dat Jesus toe nog nie opgestaan het nie, en daarom was die Gees nog nie uitgestort nie – juis om hierdie rede sal die dissipels nie gedoop het in die naam van die Vader, Seun en Heilige Gees nie.
• Na Jesus uit die dood opgestaan het en hemel toe is, is die Heilige Gees uitgestort. Die dissipels het toe mense gedoop in die naam van Jesus wat in die naam van die Vader (en die werking van die Heilige Gees by implikasie ingesluit het).

Eers baie later in die vroeë kerk se geskiedenis is mense aan die hand van die vaste formule “Vader Seun en Gees” gedoop. Matteus 28:19, waar die formule voorkom, het na alle waarskynlik eers ontstaan in ongeveer 70 nC en Jesus is oorlede teen ongeveer 35/37nC. Dus, in die vroegste kerk (40-65) is mense oor die algemeen gedoop in die naam van Jesus wat eintlik by implikasie ook in die Naam van die Vader (en Gees) beteken het omdat Jesus en sy Vader een is. Mens moet dus nie dat dit jou ontstel nie. In die naam van Jesus het vir die antieke mense onlosmaaklik saamgehang met in die naam van die Vader (en die Gees) en dit eintlik geïmpliseer. [Miskien sal dit vir jou interessant wees om te verneem dat die drie-eenheidsleer nie in die tyd van die apostels geformuleer was nie maar eers baie later in die kerk se geskiedenis. Ons sal vra dat ‘n dogmatiese spesialis daaroor iets skryf]

Die teksgedeelte waarna jy verwys waar die apostels mense gedoop het in die naam van Jesus is nie ‘n vertaalfout of weglating nie. Dit staan so in die oorspronklike grondteks. Ons moet egter mooi verstaan dat in die naam van Jesus vir die vroegste kerk ook in die naam van die Vader geïmpliseer het. Die begrip in die naam van Jesus is gebruik om dit duidelik te onderskei van die doop van Johannes en van ander dergelike doop praktyke wat wel in die antieke tyd bestaan het.

Ek herinner jou weer aan die inhoud van die vorige artikel. Lees dit weer:

Oor die algemeen kan verder aanvaar word dat die Nuwe Testament ʼn eenheidsiening het as dit kom by die Vader en die Seun en hulle verhouding. Iets wat in die naam van Jesus gebeur is by implikasie iets wat in die naam van die Vader gebeur. Die duidelikste voorbeeld van hierdie denkwyse vind ons in Johannes 5 vers 19: “Jesus het toe geantwoord en vir hulle gesê: Voorwaar, voorwaar Ek sê vir julle, die Seun kan niks uit Homself doen tensy Hy die Vader dit sien doen nie. Want alles wat Hy doen, dit doen die Seun ook net so.” Mens kan dus argumenteer dat iemand wat in naam van Jesus gedoop is by implikasie ook gedoop is in die Naam van die Vader (Kyk bv. Handelinge 10:48). In Handelinge (vgl. Handelinge 19:1-5) lees ons dat daar gedoop is in die naam van Johannes, maar met die koms van Jesus en die uitstorting van die Gees na Jesus se opstanding en hemelvaart is mense gedoop in die naam van Jesus:

En terwyl Apollos in Korinthe was, het Paulus die boonste landstreke deurgereis en in Éfese gekom; en daar het hy sommige dissipels gevind  en hulle gevra: Het julle die Heilige Gees ontvang toe julle gelowig geword het? En hulle antwoord hom: Ons het nie eens gehoor dat daar ʼn Heilige Gees is nie.  En hy vra hulle: Met watter doop is julle dan gedoop? En hulle antwoord: Met die doop van Johannes. Daarop sê Paulus: Johannes het met die doop van bekering gedoop en aan die volk gesê dat hulle moes glo in die Een wat ná hom kom, dit is in Christus Jesus. En toe hulle dit hoor, is hulle gedoop in die Naam van die Here Jesus. En Paulus het hulle die hande opgelê, en die Heilige Gees het op hulle gekom, en hulle het met tale gespreek en geprofeteer.

Outeur: Dr. Kobus Kok