Die Ons Vader – Francois Malan

ʼn Leser vra:

Kan ek asb. ʼn vers vir vers verduideliking van die ONSE VADER kry. Ek wil dit so akkuraat as moontlik deurgee vir my selgroep.

Antwoord:

Dr Francois Malan antwoord:

Die Ons Vader kom in Matteus in die bergrede voor. In hoofstukke 5-7 het Matteus Jesus se woorde oor die lewe in die koninkryk van die hemel op aarde bymekaargemaak, waarvan baie bv. in Lukas 6 en 11 voorkom, en baie min in Markus, wat nie so baie woorde van Jesus rapporteer nie, maar meer sy optredes. In Matteus 6:1-18 toets Jesus die motiewe wat agter 3 godsdienstige gebruike van die Jode skuil. Hy kyk indringend na:

• Hoe ons barmhartig moet wees (6:2-4)
• Wat agter ons gebede skuil (6:5-6)

Kort gebede (6:7-8)

Ons Vader (6:9-13)          U Naam, U koninkryk, U wil

Ons brood, Ons vergifnis,             Ons versoeking, verlossing

Vergewe (6:14-15)

• Die redes waarom ons vas (6:16-18)

Die drie gedeeltes kom slegs by Matteus voor, en is parallel in hulle vorm. Die middelste gedeelte word uitgebrei met drie gedeeltes oor hoe ons moet bid (7-8; ʼn uitgebreide middelste deel 9-13; 14-15). Die middelste is telkens die belangrikste. Van die uitbreidings kom ook in Lukas 11:1-4 en Markus 11:25 voor.

Maar eers maak Hy ʼn belangrike algemene opmerking oor die uitvoering van ons godsdienstige pligte:

 

6:1 Opskrif: ʼn Liefdesverhouding is self loon.

Die volgelinge van Jesus lewe in ʼn persoonlike verhouding met hulle Vader. Die drie gebruike word in vryheid voor God uitgeleef. Daarop antwoord die Vader met loon. Dit is egter nie die soort loon waarop ʼn arbeider aanspraak kan maak nie, maar ʼn geskenk van die Vader aan sy kind. Maar as jy dit vir jou eie eer of gewin doen, geskied dit nie meer in afhanklikheid van jou Vader nie.

 

6:2-4 Die regte milddadigheid

ʼn Skynheilige blaas sy eie trompet in die samekomste van die gemeente en in die smal straatjies waar die armes bly. Hy kry die applous wat hy soek, en dit is al wat hy gaan kry. Vir die Jode was die gee van aalmoese ʼn baie belangrike plig wat ʼn groot beloning van God ingehou het. Jesus se uitspraak het hulle geskud. Die mens wie se goeie daad verborge bly, verheug hom reeds in die gee daarvan en sy Vader sien sy gesindheid raak (vergelyk Handelinge 20:35; Matteus 25:37-40; Romeine 12:8; Lukas 14:14).

 

6:5-6 Die regte gebed

Skynheiliges hou daarvan om van hulle gebedstye ʼn skouspel te maak – in die samekomste van die gemeente en op die hoeke van die groot strate in die stad. As jy egter op jouself of op mense fokus as jy bid, verloor jy die ware Gespreksgenoot van die gebed. Maar as jy soos ʼn kind met God praat, sorg jou Vader vir jou (vergelyk 2 Konings 4:33).

 

6:16-18 Die regte vas

Skynheiliges maak van innerlike rou ‘n uiterlike vertoning om as heiliges geprys te word, vgl. Lukas 18:12. In die Grieks is hier ʼn woordspel: hulle maak hulle gesigte onkenbaar (met as, soos in ‘sak en as’) om raakgesien te word, verberg om gesien te word. Volgelinge van Jesus wat treur oor versoekings en sonde sit nie in sak en as nie. Skoon gewas, met reukolie aan (letterlik: salf jou kop met lekkerruik olie, en was jou gesig) leef hulle uit die troos en vergifnis van hulle Vader – maak jou gereed soos vir ʼn fees! vgl. Matteus 5:4; 9:14-15.

Die Nuwe Testament moedig gelowiges nie aan om te vas nie. Jesus vergelyk dit met ou klere wat nie met ongekrimpte materiaal gelap word nie, of met ou wynsakke wat skeur met nuwe wyn, ʼn ou gebruik wat nie die vreugde van die blye evangelieboodskap kan vat nie, daarvoor is nuwe vorms nodig (Matteus 9:16-17; Markus 2:21-22; Lukas  5:36-38). Lukas 5:39 voeg nog ʼn uitspraak by om die onverenigbaarheid van die ou gebedstye 5:33, vas 5:34, sabbat 6:1-5; 6-11 en die nuwe te beklemtoon. Maar in die vroeë kerk is al meer klem gelê op die noodsaaklikheid van vas, vgl. Handelinge 13:2-3; 14:23. Gevolglik het afskrywers vanaf die vyfde eeu ‘vas’ begin invoeg bv. by Markus 2:29 en Matteus 17:21. Die nuwe Afrikaanse vertaling volg ouer manuskripte uit die derde eeu wat nog nie ‘vas’ ingevoeg het nie.

 

Drie uitbreidings oor gebed (6:7-15)

Uitbreiding 1: Lang of kort gebede? (6:7-8)

Heidene probeer God dwing om hulle wense uit te voer deur name vir Hom op te stapel. Hulle leef in die waan dat die regte naam of die hoeveelheid daarvan God sal dwing om op te tree. Volgelinge van Jesus vermy die soort vertroue op die magiese krag van woorde wat oor en oor herhaal word, vgl Prediker 5:1. Hulle begin bid in die wete dat God reeds weet wat hulle nodig het, vgl Matteus 6:32. Gebed is ʼn erkenning hiervan.  Soos ʼn kind vertrou dat sy vader sorg, wag Jesus se volgelinge op God se verhoring as ʼn geskenk.

Uitbreiding 2: Die Ons Vader (6:9-13)

In Lukas 11:1-4 is ʼn korter vorm van die Vader-gebed, sonder Matteus se derde bede, met ‘elke dag’ vir Matteus se ‘vandag’, en ‘ons sondes’ vir Matteus se ‘ons oortredings.’ In Lukas gee Jesus die model op versoek van een van sy dissipels. In Matteus staan die Ons Vader in die sentrum van die bergrede. Dit bevat drie U-gebede en drie ons-gebede. Op hierdie manier roep Jesus ons op om in gemeenskap met die Vader-met God – te lewe.

Dat die allerhoogste God ons Vader is, is sy genadegeskenk aan Jesus se gemeente. Die Seun van God maak die nuwe verhouding met God en ons medegelowiges moontlik. Vir Jesus se volgelinge is God ons liewe, hemelse Vader. Die Aramese woord abba is intiem soos ons woord ‘pappa’ (Markus 14:36; Romeine 8:15; Galasiërs 4:6; ab is pa). Die ‘ons’ beklemtoon dat die gebed nie selfsugtig om myself gaan nie, maar om die belang van die gemeenskap van Jesus-volgelinge.

Die drie U-gebede met ‘U koninkryk’ in die sentrum, vra eintlik al drie dieselfde, dat God in ons en in die wêreld:

• sy Naam sal heilig, dat ons voor die wêreld sal lewe soos kinders van ons Vader, soos Jesus vir ons voorgelewe het in vertroue op sy Vader (vgl Maleagi 1:6; Jesaja 29:23; Esegiël 36:23; 1 Petrus 1:17).
• Sy komende koningskap nou reeds begin uitbrei in die lewe van gelowiges en ongelowiges, in gemeenskappe en strukture, deur ons aan sy woord te onderwerp, en, deur ons, ander te oortuig van sy genadige regering wat met Jesus se koms begin het (Matteus 28:18-20).
• sy wil sal laat geskied en nie my wil nie, soos Jesus in Getsemane gebid het (Matteus 26:39,42; Handelinge 21:14; vgl Matteus 7:21); ‘soos in die hemel ook op die aarde’ kan beteken dat dit op aarde begin geskied soos dit reeds in die hemel geskied; of dat sy wil op aarde sowel as in die hemel sal geskied sodat Hy oor alles sal regeer (1 Korintiërs 15:28).

Die sentrum van die drie ons-gebede is weer die middelste van die drie, soos deur vers 14 en 15 onderstreep word. In die drie bedes vra ons in vertroue dat ons Vader:

• ons en ons broers en susters daagliks sal versorg. Brood is ʼn sinekdogee waardeur al ons materiële behoeftes deur brood aangedui word (Matteus 6:30-32; Spreuke 3O:7-9).
• ons sondeskuld daagliks en in die eindoordeel sal vergewe. Die woord wat hier gebruik word, beskryf sonde as skuld, terwyl vv 14-15 sonde beskryf as oortreding van God se wil deur ʼn verkeerde handeling of deur versuim. Die vergifnis van ons sondeskuld word verbind met ons bereidheid om te vergewe (vgl Matteus 18:21-35; Markus 11:25).
• ons sal bewaar teen die dreigende gevaar van afval as gevolg van die mag van die Bose wat ons van God wil aftrek (hier is eintlik twee bedes in een, wat Matteus 7 bedes teenoor Lukas se 5 gee). Die negatiewe woord ‘versoeking’ kan positief as ‘beproewing’ vertaal word, wat hier moontlik beter pas, vgl Jakobus 1:13-15. ‘Versoeking’ lyk asof God jou tot sonde verlei. ‘Beproewing’ is iets wat God oor jou toelaat, om jou getrouheid te toets. Die bede vra dan dat ons beproewing nie so swaar sal wees dat ons daaronder beswyk nie, 1 Korintiërs 10:13; Matteus 26:41. Die ‘Bose’ kan óf na die duiwel verwys, óf na boosheid, óf na albei, Johannes 17:15.

Uitbreiding 3: Vergifnis ontvang en gee! (6:14-15)

Kinders wat uit die vergifnis van hulle hemelse Vader lewe, vergewe ander mense wat hulle benadeel. Maar mense wat weier om ander te vergewe, kan nie aanspraak maak op God se vergifnis en sy Vaderskap nie. Hierdie uitbreiding beklemtoon die vyfde bede eers positief v14 en dan negatief v15. God se vergifnis is nie afhanklik van ons vergifnis nie. Sy vergewing kom eerste, Matteus 18:23-35. Maar dit is ondenkbaar dat ons in God se vergifnis lewe sonder om ons vergifnis aan ander uit te deel, Matteus 5:23-24; Efesiërs 4:32; Kolossense 3:13.

Hierna volg twee aanwysings oor aardse besittings en bekommernisse (6:19-34) om ons afhanklikheid van God te onderstreep. Nadat 6:14-15 die vyfde bede beklemtoon het, brei 6:19-24 uit op die sesde bede, en 6:25-34 op die vierde bede.

 

Outeur: Dr Francois Malan

 

God is nie met my nie – Jan van der Watt

‘n Leser vra:

Hoe kan `n mens wat baie hardkoppig is en vas glo dat God nie met hom is nie, maak nie saak hoe hard hy bid nie, help? Dan moet ek by sê hy sê net daarna God gaan in elk geval nie my gebed verhoor nie. Hoe kan `n mens so persoon betrek? Hy gaan ook nie kerk toe nie omrede net skynheiliges gaan kerk toe gee.

Antwoord:

Prof Jan van der Watt antwoord:

Hierdie is ‘n baie tipiese beskrywing wat ons baie kry. Dit is alles behalwe uniek. Iemand wat godsdienstig grootgeword het, nou nie meer veel belangstel nie, maar nog in ‘n huis bly waar godsdiens aktief beoefen word, reageer gewoonlik so.

Eers moet gesê word dat die probleem by die persoon self en sy geloof lê. Die argumente (en daar is meer as wat in die brief genoem word) is sekondêr. Dit word maar net gebruik om ‘n argument met redes op te bou. Al die ander (P)persone is skuldig, God wat nie hoor nie, Christene wat skynheilig is, ens, behalwe hyself. As ‘n mens dit besef, kan jy die probleem op die regte plek begin aanspreek. Dit help nie om so persoon te dwing of te probeer oortuig nie. Maar wat kan ‘n mens dan doen.

Daar is nie ‘n resep nie, want situasies verskil. Tog kan ‘n paar algemene opmerkings gemaak word.

• Hanteer hom simpatiek sonder om te veroordeel of te beskuldig. Dit is die laaste ding wat nodig is, aangesien dit die persoon net meer op die verdediging plaas.
• Liefde en positiewe getuienis (gedrag) is die beste salf vir so ‘n seerplek.
• Moenie argumenteer nie (gee sy punte toe en sy jy begryp hy voel so en dat jy ook kan insien dat daar redes is waarom hy kan dink Christene is skynheilig. Dit sal die angel bietjie uit sy argumente neem), maar toon begrip.

Uiteindelik is dit net die Heilige Gees wat hom kan oortuig. Dit beteken dat jy maar dikwels op jou knieë die saak aan die Here moet opdra.

 

Outeur: Prof Jan van der Watt

 

Waar lees ons van Jabes se gebed? – Kobus Kok

G Watkins vra:

Waar in die Bybel vind ons die Jabes gebed? By voorbaat dankie

Antwoord:

Dr Kobus Kok antwoord:

Waar lees ons van Jabes se gebed?

Jabes se gebed vind ons in 1 Kronieke 4:10 op ‘n heel vreemde plek – so tussen ‘n reeks geslagsregisters van die stam Juda. Indien mens dit in daardie konteks sien, val dit dadelik op dat dit sommer uit plek uit lyk en juis om hierdie rede is dit vir ons so mooi – dit staan gewis uit.

Die seuns van Juda was: Peres, Gesron, Karmi, Gur en Sobal. ²Sobal se seun Reaja was die vader van Jagat, en Jagat die vader van Agumai en Lahad. Hulle is die Soranergeslagte. ³Die seuns van Etam was Jisreël, Jisma en Jidbas. Die naam van hulle suster was Selelponi. ⁴Penuel was die vader van Gedor, en Eser die vader van Gusa. Hulle het voortgekom uit Gur, die oudste seun van Efrata, vader van Betlehem. ⁵Asgur, vader van Tekoa, het twee vrouens gehad, Gela en Naära. ⁶Naära het vir hom Agussam, Gefer, Temni en Agastari in die wêreld gebring. Hulle was die seuns van Naära. ⁷Gela se seuns was Seret, Sogar en Etnan. ⁸Kos was die voorvader van Anub en Sobeba en van die geslagte van Agargel seun van Harum. ⁹Jabes het voorrang geniet bo sy broers. Toe sy ma hom die naam Jabes gegee het, het sy gesê: “Ek het hom met smart in die wêreld gebring.”¹⁰Jabes het die God van Israel aangeroep met die woorde:

 

“Stort u seën oor my uit,

vergroot my grondgebied,

neem my onder u beskerming

en weerhou onheil van my

sodat geen smart my tref nie.”

God het laat gebeur wat hy gevra het.

¹¹Kelub broer van Suga was die vader van Megir. Dié was die vader van Eston. ¹²Eston was die vader van Bet-Rafa, Paseag en Teginna vader van Ir-Nagas. Hulle is die mense van Reka.

¹³Die seuns van Kenas was Otniël en Seraja, en die seuns van Otniël was Gatat ¹⁴en Meonotai, wat die vader was van Ofra. Seraja was die vader van Joab, stigter van Vakmansdal; hulle was vakmanne. ¹⁵Die seuns van Kaleb seun van Jefunne was Iru, Ela en Naäm. Die seun van Ela was Kenas. ¹⁶Die seuns van Jehallelel was Sif, Sifa, Tireja en Asarel. ¹⁷Die seuns van Esra was Jeter, Mered, Efer…………

Vir my is dit so mooi dat Jabes se eie ma beskryf hoe sy hom met smart in die lewe gebring het en dan word sy naam vir altyd “smart” . Kan jy dit glo? Hoe moes die arme mens gevoel het? Maar dan sien ons hoe Jabes hom tot God wend en hy teen dit ingaan wat mense oor hom spreek, teen die etiket wat mense om sy lewe geplak het, teen die grense wat mense vir hom gestel het en die God van moontlikhede aanroep.

En dan doen God presies dit. Hy verander sy smart, Hy verbreek die staalkaste wat mense om Jabes geplaas het en Hy verhoor sy smeekgebed, verbreed sy grense en stort sy seën op Jabes uit en weerhou onheil van hom sodat dit wat mense elke keer oor hom gespreek het as hulle sy naam noem, smart, hom nie sal tref nie. En God het dit gedoen, Hy het Jabes se gebed verhoor…

---

Die naam Jabes herinner aan die Hebreeuse woord vir “met smart”.

Outeur: Dr Kobus Kok

 

Jesus se modelgebed – Fanie Rudolph

1. Inleiding:

Toe Jesus se dissipels Hom vra om hulle te leer bid, gee Hy vir hulle die Ons Vader as model.  Wat maak hierdie gebed so besonders dat Jesus juis dit as model voorhou?

2. Here, leer ons bid:

Binne die konteks van die dissipels se versoek gee die Ons Vader ‘n struktuur waarbinne ons met God in gesprek kan tree.  Dit bevat al die elemente wat nodig is vir sinvolle kommunikasie met God.  Helmut Thielicke het dit genoem die gebed wat die wêreld omspan.

2.1. Ons Vader wat in die hemel is

Die God tot wie ons bid, is meer as net ‘n veraf, onbereikbare, magtige god.  Hy is die enigste lewende God, die Almagtige.  Meer nog: Hy is ons Vader.  Ons mag Hom selfs Vader noem, omdat ons deur Christus kinders van God is.  Hierdie Vader is in die hemel.  Dit bevestig dat Hy die ewige Koning is wat op sy troon in die hemel regeer.  Deur dit te bid, erken ons sy Koningskap oor alles en almal.

2.2. Laat U Naam geheilig word

Ons kan God nie heilig maak nie.  Hy is heilig.  Totaal anders as enigiemand of enigiets in die skepping.  Ons lewe maak eintlik nie ‘n duit verskil in wie God is nie.  Ons bid dus nie hierdie woorde om God te laat beter voel of lyk nie.  Wat ons uiteindelik vra, is dat God ons sal help om die heiligheid van sy Naam te erken in ons aanbidding, en om dit so te leef dat die wêreld bewus sal wees van die heiligheid van God. Mag ons lewe erkenning gee aan die Heilige se onpeilbare heiligheid.

2.3. Laat U koninkryk kom

Jesus se eerste woorde was: “Bekeer julle, want die koninkryk van die hemel het naby gekom.” (Matteus 4:17).  In Jesus het God se koninkryk sigbaar tussen mense beweeg.  Hy het God se koninkryk tasbaar naby aan mense gebring.  Tog is die volheid van die heerlikheid van God se koninkryk nog nie heeltemal sigbaar nie.  Ons moet bid dat God se koninkryk in sy volheid sal kom, dit is, ons bid vir die wederkoms van Jesus wanneer alles volmaak en wonderlik sal word.  Ons bid ook dat God ons intussen sal help om sy koninkryk sigbaar te maak tot dan.

2.4. Laat U wil geskied…

Waaroor gaan dit in gebed?  Ons gebede is baie keer net daarop ingestel om iets by God te kry.  Ons bid om te vra.  Dit is al kommunikasie met God wat ons ken.  Jesus het egter die voorbeeld vir ons gestel toe Hy gebid het in Getsemane: “Laat nogtans nie my wil geskied nie, maar U wil.” (vgl. Matteus 26:39, 42).  Dit is ook die essensie van hierdie sinnetjie.  Ons moet onsself onderwerp aan die wil van God vir ons lewens.  Ons moet hoor wat God wil hê, en minder bekommerd wees oor wat ons wil hê.  Dan sal ons dalk oper wees om ook God se wil raak te sien wat in en deur ons wil werk.

2.5. Gee ons vandag ons daaglikse brood

Die wonderlike is dat God ook in ons daaglikse, menslike behoeftes wil voorsien.  Jesus bevestig dit as Hy hierdie woorde insluit in sy gebeds-les aan sy dissipels.  Meer nog: met hierdie woorde erken ons dat ons selfs vir hierdie basiese behoeftes van God afhanklik is.  Jy mag miskien self hard gewerk het vir jou besittings.  Maar uiteindelik is God die Een wat aan jou die krag gegee het om te kan werk en te kan koop en te kan eet.

2.6. Vergeef ons ons oortredings…

Ons moet ons onvolmaaktheid voor God erken.  Meer: ons moet voor God bely dat ons onsself nie kan red uit ons onvolmaaktheid nie.  Ons enigste hoop is God.  Gelukkig het Hy dit vir ons gedoen deur Jesus se sterwe aan die kruis.  Nou kan ons met vrymoedigheid voor God se genadetroon kom staan (Hebreërs 4:16).  Ons mag bid om vergifnis omdat Jesus reeds die prys betaal het.  Belangrik is dat ons ook self sal vergewe.  Ons moet die vergifnis wat ons ontvang het, laat deursuur na die samelewing.  Ons kan eintlik nie anders nie as om te vergewe, omdat ons reeds so baie vergewe is.

2.7. Laat ons nie in versoeking kom nie…

Ons moet hier onthou dat ons nie bid dat God ons nie sal versoek nie.  Jakobus sê self dat God nie ‘n versoeker is nie (Jakobus 1:13).  Maarten Luther het gesê ons bid veral vir drie dinge met hierdie woorde:

• Bewaring teen die gevaar van binne: ons soek baie keer die probleem vir sonde by ander mense, terwyl versoekings van binne onsself kom. Paulus het dit ook erken (Romeine 7:19-20).
• Bewaring teen die gevaar van buite: Dit kan enigiets wees wat met my gebeur en my aandag van God wegvat.
• Bewaring teen die gevaar van onder: ons moet bid dat God ons van die mag van die Bose sal bewaar. Dit is immers net deur sy krag dat ons die Bose kan oorwin.

Leesstof oor die Ons Vader:

• Die gebed wat die wêreld omspan – Helmut Thielicke
• Soos Jesus ons leer bid het – Coenie Burger (Lux Verbi)
• Ons Vader weet – Johan Cilliers (Lux Verbi)

Outeur: Dr Fanie Rudolph