The two most important days in your life is the day you are born and the day you find out why – Mark Twain

Kan die moderne kerk by die vroeë kerk leer?

Hoe het 120 Joodse volgelinge van Jesus die kerk in ‘n multi-etniese beweging met 33 miljoen volgelinge teen die jaar 350 verander? Rodney Stark (The Rise of Christianity) identifiseer veral drie dinge wat die vroeë kerk gedoen het. Dit is dinge wat die kerk vandag steeds met groot vrug kan doen.

• Die vroeë kerk het die siekes en armes versorg

Aaansteeklike siektes in die eerste twee eeue nC het katastrofiese gevolge gehad. Marcus Aurelius, keiser van 161 – 180, het gesê: “So many people died that cities and villages in Italy and in the provinces were abandoned and fell into ruin.” Dionysius, die Biskop van Aleksandrië,  vertel dat die geloofsgemeenskap die evangelie uitgeleef  het deur die siekes te verpleeg – ten spyte daarvan dat ons hier met hoogs aansteeklike siektes te doen gehad het. Dit het gebeur terwyl die heidene hulle siekes aan hulleself oorgelaat het – om die waarheid te sê hulle het hulle siekes in die straat uitgegooi nog voor hulle dood was. Het ons gemeentes ‘n strategie om die armes en siekes te versorg? Moet ons nie weer soos die vroeë kerk weer liefde op armes en siekes uitstort nie?

• Die vroeë kerk het vrouens geëer en met waardigheid hanteer

In Atene is vrouens as kinders geklassifiseer – maak nie saak wat hulle ouderdom was nie. Mans kon van hulle vrouens skei bloot deur hulle uit die huis weg te jaag. In die Grieks-Romeinse wêreld is vroulike babas dikwels doodgemaak. Min gesinne het meer as een dogter gehad. Vroue reageer op die evangelie in groot getalle, want vir die eerste keer hoor hulle dat ook vroue na die beeld van God gemaak is en dat hulle gelyk aan die man was. Hulle was verbaas om te hoor dat mans hulle vrouens moes liefhê net soos Christus die kerk liefgehad het (Efesiërs 5:25). Hulle was verbaas dat hulle in leierskapsposisies gebruik kon word – soos Febe wat ‘n diaken was (Romeine 16:1 – 2). Het die kerk ‘n strategie in plek om die leierskapsvermoëns van vroue te ontgin?

• Die vroeë kerk was ‘n multi-etniese, plaaslike beweging

Grieks-Romeinse stede was etnies divers. So byvoorbeeld was Antiogië uitgelê in twee primêre gedeeltes: een vir die Siriërs en een vir die Grieke. Hierdie gedeeltes was met ‘n muur van mekaar geskei. As gevolg van die etniese verskeidenheid was sosiale integrasie baie moeilik – geen wonder opstande het gereeld plaasgevind nie. Juis in Antiogië was Jesus se volgelinge vir die eerste keer Christene genoem (Handelinge 11:19 – 26). In Antiogië verander Jesus se kerk van ‘n homogene groep Jode na ‘n multi-etniese groep – Jode en nie-Jode. Dit was juis hierdie multi-etniese, plaaslike kerk in Antiogië wat die evangelie van Jesus Christus dwarsdeur die wêreld uitgedra het – nie die homogene kerk in Jerusalem nie. Dit was Antiogië se kerk wat Barnabas en Saulus afgesonder het en uitgestuur  het (Handelinge 13:1 – 3). Christus is ons vrede, Hy wat die twee, Jode en nie-Jode, een gemaak het. Deur sy liggaam te gee, het Hy die vyandskap afgebreek wat vroeër soos ‘n muur skeiding gemaak het … deur sy dood aan die kruis het Hy ‘n einde gemaak aan die vyandskap en die twee met God versoen en tot een liggaam verenig (Efesiërs 2:14 – 16). Dit is een van die oorheersende temas in Paulus se briewe: die evangelie breek grense af en skep nuwe mense in Christus wat leef vir die koninkryk van God en mekaar liefhet. Net 13% van alle gemeentes in die VSA is multi-etnies. Het ons ‘n plan om multi-etniese gemeentes tot stand te bring?

Het ons gemeentes wat die nuwe hemel en nuwe aarde  van Openbaring reeds hier op aarde weerspieël?

The only way to do great work is to love what you do – Steve Jobs

Geskiedenis en dit wat nuut is

Gemeentes soek altyd na dit wat nuut is, want ons wil relevant wees. Ons volg ook graag sterk leiers al is hulle teologie maar oppervlakkig. Alister McGrath gee die volgende oplossing hiervoor: Rediscovering the corporate and historic nature of the Christian faith reduces the danger that entire communties of faith being misled by charismatic individuals and affirms the ongoing importance of the Christian past as a stabilizing influence in potentially turbulent times.

Maar wat doen ons? Ons kom na vore met snaakse leerstellings soos die voorspoedteologie en water bestaande leerstellings – soos berou oor sonde – af. McGrath glo dat tradisie ‘n filter is – dit laat ons toe om onmiddellik dwaalleer te herken. Om te sê: Ons het dit nog nooit geglo nie, beteken nie dat die onderrig verkeerd is nie, Dit plaas wel ‘n fundamentele vraag op die tafel: Hoekom het Christene dit nog nooit vantevore geglo nie? Verdere ondersoek is nodig en dikwels is daar ‘n goeie rede waarom dit nog nooit vantevore aanvaar is nie. Die verlede is beide ‘n hulpbron en veiligheidsnet om ongesonde leer uit die kerk te weer. Dit verplig die ondersteuners  van hierdie leer om dit te verduidelik.

Geloofsvrae: Geskiedenis – Adrio König

Geskiedenis

Dit is in hierdie verband nodig om iets te probeer sê oor die aard van die geskiedenis wat God met ons maak. Dit is egte geskiedenis waarin daar egte beslissings val, van sy kant, én van ons kant. Dit is nie ‘n toneelstuk wat vooraf geskryf is en nou net opgevoer word nie – ‘n siening waartoe ‘n mens omtrent genoodsaak is as jy die pad van sy verborge-wil-as-sy-eintlike-wil loop. Daarteenoor is dit beter om te aanvaar dat geskiedenis verbondsgeskiedenis is, geskiedenis waarin daar meer as een deelnemer is. In werklikheid moet ons ‘n paar deelnemers onderskei wat elkeen ‘n daadwerklike invloed op die uiteindelike verloop van die geskiedenis het. Daar is minstens God, die mense, die magte, en bepaalde wetmatighede in die natuur. Wat uiteindelik in die geskiedenis gebeur, is die resultaat van God se inisiatiewe, ons reaksies (wat ‘n mengsel van ontrou en trou is), die aanvalle van die bose magte op die heerskappy van God, en sekere dinge wat gebeur eenvoudig omdat daar bepaalde wetmatighede in die natuur is. Hierdie geskiedenis kan nie vooruit bepaal word nie omdat daar te veel onseker faktore is. Voorafbepaalde geskiedenis is in elk geval nie meer geskiedenis nie, maar ‘n toneelstuk.

Wat ons wel uit God se geskiedenis met Israel en in Jesus kan aflei, is enersyds dat Hy ‘n bepaalde doel met die wêreld en die mense het, en andersyds dat Hy in die loop van die geskiedenis telkens nuwe inisiatiewe geneem het om die geskiedenis terug te kry op die pad wat Hy wil loop om sy doel te bereik: soos die roeping van Abraham, die uittog uit Egipte, die koningskap in Israel, die ballingskap, die koms en veral die opstanding van Jesus, die koms van die Gees, en volgens sy beloftes, uiteindelik ‘n nuwe hemel en ‘n nuwe aarde. Tussen hierdie beslissende wendings lê egter eeue van worsteling met sy kinders (Israel en die kerk) en fel aanslae van die bose magte.

Dit beteken dat die geskiedenis nie reëlmatig verloop nie, maar ‘n mengsel is van hoogtepunte en laagtepunte, van egte gemeenskap tussen God en sy volk (waarvan daar pragtige getuienis in die Psalms is). Van ons as mense se kant is daar sprake van aangrypende bekerings en mense wat gehoorsaam is aan God, maar ook van eeue van ongehoorsaamheid en ontrou in die geskiedenis van Israel en die kerk, met die hoogtepunt van menslike opstand teen God as sy Seun verwerp word. Só lyk ons (gemengde!) insette in die geskiedenis. Van God se kant af is daar die eeue van geduld, van terugroep en selfs oordeel, van vergewe en versorg, van telkens nuwe inisiatiewe en tekens van sy oorwinnende mag op sy pad na die nuwe aarde.

Dit is duidelik dat ons met hierdie siening op die geskiedenis moeite sal hê om die tradisionele filosofiese begrip van God se almag te akkomodeer.

Die werklike probleem met die tradisionele Gereformeerde siening lê in die oorweldigende indruk wat die Bybel maak oor die omgang van God met sy volk en met die mense in die algemeen. Laat ons ‘n bietjie uitbrei op wat opsommend gesê is. Ons het gesê God neem telkens nuwe inisiatiewe om sy doel te bereik as mense in hul ontrou sy vorige inisiatiewe dwarsboom. Hierdie nuwe inisiatiewe bring telkens wendinge mee in die verloop van die geskiedenis.

‘n Mens kan dink aan die roeping van Abraham nadat God se direkte omgang met die hele mensdom nie uitgeloop het op hulle toekeer tot Hom nie (Gen 1-11). In Abraham begin Hy iets nuuts: om deur één volk al die nasies na Jerusalem te lok om Hom daar te kom aanbid. As sy volk aan Hom getrou is, sou Hy hulle só seën dat die volke rondom oortuig sou word dat Israel se God die ware God moet wees. Veral sommige profete het daarna uitgesien (Jes 2:1-5; Miga 4:1-5).

Uiteindelik het ook dit egter nie gewerk nie. Israel se langdurige ontrou het eerder daarop uitgeloop dat die Here hulle só gestraf het dat hulle voor die volke vernerder is en die volke sy Naam begin belaster het (Eseg 36:16ev). Daarom het die Here die volk swaar gestraf sodat net ‘n klein klompie oorgebly het (die sg. oorblyfsel) wat aan Hom getrou was.

In hierdie tyd het die verwagting onder Israel toegeneem dat daar ‘n besondere persoon sal kom wat Israel sal verlos. Daar was verwagtings van die Messias as nasaat van Dawid, van ‘n lydende dienaar, ‘n profeet, ‘n menslike wese (of `seun van die mens’).

Uiteindelik neem God dan die een nuwe inisiatief wat alles in ‘n nuwe perspektief stel: die koms van Jesus Christus wat al hierdie verwagtings vervul. In Hom word ‘n ongelooflike rykdom van beloftes vervul. Hy is die Messias, die Seun van Dawid, die lydende Kneg, die profeet, die menslike wese of die Seun van die mens, die nuwe mens, die troue bondgenoot van God, die een wat God van die begin af in die oog gehad het. Deur Hom uit die dood op te wek, gee God aan die mensdom ‘n nuwe lewe. Alle mense moet deur geloof met Hom verenig word en só deel kry aan die verbond as God se skeppingsdoel, aan hierdie nuwe lewe van liefdesgehoorsaamheid aan God en liefdesdiens aan die naaste, ‘n nuwe lewe wat God in die opgestane Jesus aan ons voorsien.

Deur die Gees bring God nou die nasies tot geloof in Hom, om uiteindelik te deel in sy heerlikheid op die nuwe aarde.

Dit is wat ons onder die mag van God moet verstaan. En dan maak dit nie veel verskil of ons dit mag of almag noem nie. Al neem dit God soms baie lank, het ons in elk geval in Jesus se opstanding die versekering dat Hy uiteindelik sy doel sal bereik, ondanks al ons ontrou en onbetroubaarheid. Hy doen dit deur ons, sonder ons en uiteindelik selfs ondanks ons en teen ons weerstand in.

Mense wonder dikwels oor verskeie aspekte van die Christelike geloof. Fokus op 300 Geloofsvrae deur prof Adrio König is ʼn baie nuttige naslaanwerk wat ʼn verduideliking van 300 geloofsvrae bied.

Bybelkennis gaan gereeld gedeeltes uit hierdie bron publiseer. Ons dank aan prof König en Lux Verbi.BM vir hierdie vergunning.

Skrywer: Prof Adrio König