JOHANNES DIE DOPER – ‘N NUWE TYD BREEK AAN EN DIE PAD WORD GELYKGEMAAK (3) – Jan van der Watt

ii) Wie was Johannes die Doper?

As ons Johannes die Doper kon raakloop… wat sou ons sien?

• Ons sou hoor van sy spesiale geboorte wat natuurlik vooruitkyk na ‘n spesiale lewe. (Lees Luk 1:5-25, 39-41, 57-66 – sien jy enigiets spesiaals?…………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………). Soos met Jesus word Johannes se geboorte deur ‘n engel aangekondig en gaan dit met wonders saam. Die kind is nog nie eers gebore nie, toe hy al die teenwoordigheid van Jesus erken (Luk 1:39-41).

• As ons na sy kleredrag kyk en kyk wat hy geëet het, kom hy nie uit ‘n paleis nie, maar uit die woestyn… die profeet uit die woestyn, waar God so lank met sy volk deurgetrek het en so naby hulle gekom het. Hy lyk dus soos die ou profete en vervul die ou profesieë. Lees bv. Jes 40:3; Mal. 3:1-3; Sag 13:4; 2 Kon 1:8. 

Heelwat wetenskaplikes verbind Johannes die Doper met die gemeenskap – waarskynlik Esseners – wat by Kumraan langs die Dooie see gewoon het. Hulle was ‘n klomp priesters wat gerebelleer het teen die afvalligheid van die priesters in Jerusalem rondom die tempel. Hulle het gevoel dat daai priesters te veel toegewings maak teenoor die heidense Romeine en so die egte geloof verlaat. Hulle het te veel na die pype van die heidene gedans. Uit hierdie groep, wat ‘n strenger godsdiens voorgestaan het, kom Johannes waarskynlik. Daarom is hy wetsgehoorsaam en leer sy volgelinge so (Mk 2:18).

• Die reaksie op Johannes was oorweldigend. Daar is eintlik onder die meeste geleerdes konsensus dat Johannes uit menslike oogpunt belangriker was onder die Jode as Jesus:
  • Johannes is bekend en doop baie mense uit groot gebiede. As jy iemand doop beteken dit dat die persoon hom “by jou groep aansluit”. (Mk 1:5). Daarom weet hulle in die hart van Jerusalem ook deeglik van hom as profeet (Mk 11:32). Hulle stuur selfs afvaardigings om te kom kyk of hy nie dalk ‘n belangrike profeet is nie (Joh 1:19).
  • Daar was selfs nadat Jesus begin preek het nog ‘n sterk groep (dissipels) wat Johannes en nie vir Jesus gevolg het nie (Mk 2:18; 6:29; Joh 1:35; 3:22-26).
    • Hulle het Johannes ook begrawe na sy dood (Mk 6:29)
    • Daar is vandag nog reste van die Johannes die Doper groep.

iii) Waar doop hy?

 Dit is nie seker waar Hy oral gedoop het nie, maar die mees waarskynlike plek is naby Jerigo, noord van die Dooie see in die Jordaan. In Joh 3:23 staan daar dat Johannes by Enon naby Salim gedoop het, wat sowat 30-70 kilometer noord van Jerusalem was. Dit beteken dat hy waarskynlik by verskillende plekke in die Jordaan gedoop het.

As jy vir iemand moet vertel wie Johannes die Doper as persoon was, wat sou jy sê?…………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Ons het nou na Johannes die persoon gekyk. Nou gaan ons na sy preke kyk.

Skrywer: Prof Jan van der Watt

JOHANNES DIE DOPER – ‘N NUWE TYD BREEK AAN EN DIE PAD WORD GELYKGEMAAK (2) – Jan van der Watt

i) Hoekom was Johannes die Doper so belangrik?

Johannes is volgens die Nuwe Testament belangrik, want:

• Hy is die wegbereider van die Messias, Jesus, die Koning wat na sy volk toe kom (Lees Mat 3:3 

• Hy is die een wat weer na ongeveer 400 jaar se stilte die profetiese stem van God laat hoor (Lees Mk 6:15, 11:9; Luk 1:76). Die mense van Jerusalem het geweet dat Johannes ‘n profeet was (Lees Mk 11:32)

Die laaste profete waarvan ons lees in die Ou Testament het na die terugkeer in ballingskap en die opbou van Jerusalem gepreek, honderde jare voor Jesus. Toe was daar ‘n tydperk van eeue waar daar nie profete opgetree het nie. Die Jode het egter almal verwag dat as God weer kom om sy beloftes waar te maak en sy mense te kom haal, sal die profete weer begin praat.

• Hy merk die oorgang tussen die era van die Ou Testament en die Nuwe Testament (Lees Mat 11:2-19; Luk 16:14-18).

Kyk mooi wat in die verse staan: a) In Mat 11:12 (Sedert die dae van Johannes die Doper tot nou toe breek die koninkryk van die hemel vir homself ’n pad oop, en mense wat hulle kragtig inspan, kry dit in besit). Volgens Matteus begin die era van die koninkryk van God – wat Jesus gaan bring – by Johannes. b) In Luk 16:16 (Tot op Johannes was dit net die wet en die profete. Van toe af word die koninkryk van God verkondig) eindig die wetsera (die Ou-Testamentiese era) met Johannes en begin die koninkryksera daarna. Vir Matteus begin  Johannes God se verlossingstyd, maar Lukas dink hy eindig die ou tyd – dit wys dat hy in die middel van die twee eras staan – of die begin of die einde. In alle geval is sy posisie maar net die een wat die pad berei, wat die weg wys. 

• Jesus dink baie van hom: Lees: – Mk 9:12… Johannes die Doper word Elia genoem.

   – Mat 11:11-15… Wie is so belangrik soos Johannes?

Hoe belangrik is gelowiges gemeet aan Johannes die Doper?…………………………………………..

Maar wie was Johannes die Doper. Daaroor volgende keer meer.

Skrywer: Prof Jan van der Watt

JOHANNES DIE DOPER – ‘N NUWE TYD BREEK AAN EN DIE PAD WORD GELYKGEMAAK (1) – Jan van der Watt

deel 1 – Johannes die Doper

Die evangelie van Jesus begin met Johannes die Doper; daaroor is al vier evangelies dit eens. Johannes die Doper speel egter ‘n belangrike rol in die die Nuwe Testament, belangriker as wat ons soms dink. Geleerdes meen dat mense in die tyd van Jesus meer van Johannes die Doper geweet  en gedink het hy is belangriker as Jesus. Selfs Josefus, die skrywer van die Joodse geskiedenis, skryf ‘n langer stuk oor Johannes die Doper as oor Jesus. Johannes was ‘n prominente figuur in daardie tyd wat selfs die koning aangevat het – dit sou uiteindelik sy dood kos. 

Voor jy verder na die diagram kyk – wat weet jy alles van Johannes die Doper?

…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Ek weet nie of jy geweet het hoeveel inligting ons regtig oor Johannes die Doper in die Nuwe Testament het nie. Dit is nogal baie – kom ons gaan van hulle deur:

Uit hierdie inligting sien ons dat die Nuwe Testament vir ons ‘n redelike volledige prentjie gee van Johannes die Doper – van sy geboorte af, sy prediking, sy lewe en selfs hoe hy dood is. Waarom was dit vir die vroeë Christene so belangrik om so baie van Johannes te weet?

As jy nou die prentjie van Johannes die Doper “aanmekaar” moet sit, wie dink jy was hy, waaroor het hy gepreek en vir wie?

…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

As jy dalk eers wil lees wat Josefus, die Joodse geskiedskrywer oor Johannes te sê gehad het, hier is dit:

Wel, party van die Jode het gedink dat die vernietiging van Herodes se weermag van God af kom en dat dit geregverdig was, as straf vir wat hy aan Johannes gedoen het, wat die Doper genoem is; Herodes het hom doodgemaak, hy (Johannes) wat ‘n goeie man was. Hy het die Jode opdrag om deugsaam te leef, beide wat hulle regverdige optrede teenoor mekaar as was hulle toewyding teenoor God betref en om hulle daarom te laat doop.  Die was (met water) was vir hom aanvaarbaar as hulle daarvan gebruik maak, nie alleen om van hulle sonde ontslae te raak nie, maar vir die reiniging van hulle liggame, met die veronderstelling dat die siel vooraf deeglik deur regverdigheid gereinig is. Toe baie mense in skares na hom toe gekom het – hulle was behoorlik meegevoer deur sy woorde – het Herodes begin vrees dat die groot invloed wat Johannes oor die mense gehad het, hom die mag en die neiging sou gee om ‘n rebellie op die been te bring, want die skare het gereed gelyk om enigiets te doen wat hy vra. Herodes het dit toe goed gedink, deur Johannes dood te maak, om enige moeilikheid wat Johannes mag veroorsaak te verhoed en om so nie vir homself moeilikheid op die hals te haal deur ‘n man te spaar wat hom sou laat jammer kry as dit te laat is nie. Gevolglik is Johannes, weens Herodes se suspisieuse geaardheid, as gevange na Magerus, die vesting wat ek vantevore genoem het, gestuur waar hy doodgemaak is. Die Jode is nou van mening dat die vernietiging van Herodus se weermag was sy straf en was ‘n teken van God se afkeur van hom. (Ant. 18.2 §116-119).

 Maar hoekom was Johannes die Doper so belangrik? Daarna kyk ons volgende keer.

Skrywer: Prof Jan van der Watt

Johannes die Doper – Coen Slabber

Die evangelie volgens Lukas is ons enigste bron oor die geboorte en kinderjare van Johannes. Hy is gebore in die bergstreek van Juda (Lukas 1:39). Sy vader was ‘n priester (Sagaria) en sy moeder was Elisabet, ‘n afstammeling van Aäron. Beide ouers was getrou aan die wet van God en het onberispelik al die gebooie en voorskrifte van die Here onderhou (1:6). Sy geboorte word deur ‘n engel in die tempel aan Sagaria aangekondig. Vir Elisabet, wat onvrugbaar was, was dit die antwoord op haar gebede. Die engel sê ook vir Sagaria dat hy die seuntjie Johannes moes noem.  Reeds voor sy geboorte kondig die engel aan dat hy ‘n volk vir die Here sal voorberei (1:17). Elisabet word as ‘n bloedverwant van Maria beskryf (1:36).

Van Johannes se kinderjare weet ons baie min. Die kindjie het opgegroei en sterk geword deur die Gees en het in die woestyn gebly tot op die dag van sy openbare verskyning in Israel (1:80). Die Evangelie volgens Markus begin nie met die geboorteverhaal van Jesus nie. Dit begin met die optrede van Johannes die Doper – die man wat die pad vir die Here gereed moes maak (Markus 1:3). Markus sê dat hy in die woestyn opgetree het en ongewone klere gedra het.

Jesus verwys na hom as Elia wat reeds gekom het (Markus 9:11 – 13). Hierdie verwagting kry ons reeds in Maleagi 4:5 – 6: Ek gaan vir julle die profeet Elia stuur voordat die dag van die Here kom, die groot, die verskriklike dag. Elia sal vaders en kinders met mekaar versoen sodat Ek nie hoef te kom en die land heeltemal vernietig nie. Jesus ben Sirag, ‘n wysgeer, getuig ook van hierdie verwagting: Die Ou Testament sê die Here het ‘n tyd bepaal wanneer jy (Elia) weer die mense sal kom waarsku en jy sal die Here se woede en straf kom keer. Jy sal ouers en kinders versoen en die stamme van Jakob weer herstel (48:10).

Johannes trek ook aan op ‘n manier wat aan Elia herinner: klere van kameelhaar met ‘n leerband om sy heupe, en hy het van sprinkane en veldheuning gelewe (Markus 1:6). Net soos Elia moeilikheid met die koning se vrou (Isebel) gehad het, het Johannes ook moeilikheid met Herodes se vrou – Herodias.

Maar wie het Johannes gedink  is hy? Ek is nie die Christus nie (Johannes 1:20). Toe hulle aandring om te weet wie hy is, sê hy: Ek is die een wat in die woestyn roep: Maak die pad vir die Here reguit. Dit is soos die profeet Jesaja gesê het.

Die openbare bediening van Jesus en dié van Johannes die Doper verloop naby mekaar in die evangelies. Van Johannes se volgelinge het nie besef dat hy die “voorloper” van Jesus was nie. In Handelinge 19:1 – 5 kom Paulus op ‘n groepie gelowiges af. Hy wil by hulle weet of hulle al die Heilige Gees ontvang het. Toe hulle ontkennend geantwoord het, vra hy vir hulle watter soort doop hulle ontvang het. Hulle antwoord hom: Die doop van Johannes.

Wat was die betekenis van Johannes se bediening? Johannes het die mense in die Jordaanrivier gedoop. Reiniging deur water was ‘n belangrike deel van die alledaagse lewe van die Jode. In baie huise was daar ‘n mikveh – ‘n klein klipbad uitgekap in die grond. Mense het in die poel geklim, is ondergedompel in die water en as hulle uitkom, was hulle rein. Ook op die tempelterrein was daar poele vir die reiniging van diegene wat die heilige plekke moes binnegaan.

‘n Mens kan Johannes se doop sien as ‘n rituele voorbereiding vir die verskyning van die Here. Saam met die belydenis van hulle sonde en bekering, is Johannes se doop gesien as voorbereiding vir die Een wat na my kom … my meerdere. [‘n Volgende artikel gaan meer volledig na Johannes se doop kyk.]

In die Christelike tradisie word Johannes  as ‘n voorganger gesien – die boodskapper wat vooruit gestuur is en wat die pad vir die Here gereed en reguit maak. Lukas (3:1 – 17) brei verder uit op Johannes se bediening. Die boodskap wat Johannes verkondig het, het uit drie elemente bestaan:

(1) ‘n Waarskuwing van ‘n naderende  oordeel deur die Een wat kom.

(2) Bekeer julle en laat julle doop en God sal julle sondes vergewe.

(3) ‘n Oproep dat hulle hulle bekering in ‘n konkrete etiese manier moet uitleef – hulle moes met mekaar deel.

Markus beskryf die dood van Johannes in besonderhede (6:17 – 29). Herodes neem Johannes gevangene op aandrang van sy vrou, Herodias. Dit was omdat Johannes Herodes berispe het omdat hy met haar getrou het: U mag nie u broer se vrou vat nie. Een aand, tydens ‘n feesmaal, dans die dogter van Herodias vir Herodes en sy gaste. Herodes sê vir haar: ”Vra my net wat jy wil hê, en ek sal dit vir jou gee. Hy beloof dit onder eed. Haar versoek: Die kop van Johannes die Doper. Johannes is onthoof.

In Markus 3:6 lees ons dat die Fariseërs en Herodiane ‘n komplot teen Jesus gesmee het om Hom om die lewe te bring. Herodes was baie onseker oor wie hierdie Jesus was: Johannes is uit die dood opgewek, is een van die moontlikhede (Lukas 9:7). Dit lyk asof die lot van die voorganger ‘n voorafskaduwing van die bestemming van Jesus was.

In ‘n volgende artikel gaan ons na die doop van Johannes die Doper kyk.

Skrywer: Dr Coen Slabber