Die Bybelse Nagmaal – Jan van der Watt

Elize vra:

Gegroet in die mooi Naam van Jesus! Kan u my dalk help? Ek is op soek na meer inligting oor die Nagmaal. Bybel se Nagmaal, hoe hulle dit in die dae van Jesus gevier het en die kossoorte wat hulle geëet het. Ons selgroep wil graag so ‘n Nagmaal reël en sal dit baie waardeer as u vir ons meer inligting kan gee.

Antwoord:

Prof Jan van der Watt antwoord:

Elize se vraag gaan oor die manier waarop die nagmaal gevier is. Dit lyk of die Christene aanvanklik gereeld saamgekom en saam geëet het (Daar is aanduidings dat dit weeliks gevier is (Hand 20:7, 11; 1 Kor 16:2 of selfs daagliks Hand 2:46-47). By die geleenthede het hulle dan ook aan Jesus teruggedink (lees 1 Kor 10-11, veral hf. 11 in die verband). Dit sou ons die aanvanklike nagmaal kon noem. Daar was ook liefdesmaaltye wat in die vroeë kerk ontwikkel het, waar hulle die arm mense saam met hulle laat eet het sodat hulle ook iets kry om te eet – dit was ‘n tipe barmhartigheidsdiens.

Wat en hoe het hulle geëet? Navorsers sê dat die laaste maaltyd baie soos die Grieks-Romeinse dinees van daardie tyd geëet is. Die eters het op banke wat teen die muur van die kamer gestaan het, gelê. Hulle het waarskynlik skuins op hulle linkerarms gelê en met hulle regterhande geëet. Daarom kon Petrus vir die geliefde dissipel wink om vir Jesus iets te vra. Hy het nader aan Jesus gelê (Joh 13:22-25). Die kos is dan op klein tafeltjies naby die banke bedien.

Die maaltyd het na sononder begin met liedere en gebede wat dit ‘n egte fees gemaak het – sien Eks 12-13 vir die instelling van die fees (sien ook Lev 23:4-8). Die kern van die gebede was die gebed van die pa van die huis en die opsê van die Hallel (Ps 113-118 – sien Mk 14:26

Wat die kos betref:  brood is gebreek en wyn gedrink. Brood was die basiese komponent van feitlik elke maaltyd en was op verskillende maniere gebruik. Gedurende die paasfees is ongesuurde brood gebruik om terug te dink aan die spoed waarmee daar uit Egipte getrek is. Afgesien van die feit dat dit kos was, was dit as lepel gebruik om die sous uit die bakke te skep. Dit was ook as servette gebruik om die sous van jou hande af te vee. Die ‘servet-brood’ is dan op die vloer gegooi (dit is die krummels wat die armes en die honde dan geëet het). Dit is dus ‘n baie goeie teken vir die nagmaal, want maaltye is nie eintlik sonder brood gehou nie. Hulle moes ook iets hê om te drink. Wyn was ook ‘n belangrike deel van die destydse meer formele maaltye. Hulle het die wyn met water verdun (gewoonlik 1 deel wyn met 3 dele water).

Volgens die eerste drie evangelies was dit die paasmaaltyd – die feesmaaltyd wat die Jode elke jaar geëet het om die uittog uit Egipte te vier. Die hoofdis was die paaslam wat geslag en by die feesmaaltyd geëet is. Dit is gebraai – dit was verbied om dit te kook. Daarby is sous van bitter kruie bedien om die swaarkry in Egipte te herdenk (Joh 13:26), asook natuurlik die ongesuurde brode.

As die familie almal bymekaar was, is die eerste kelk wyn geskink. Die familiehoof het dan die seën gevra en ook die kelk wyn geseën. Dan is die bitter kruie neergesit en met of sonder die sous geëet. Die ongesuurde brood was volgende gevolg deur die lamsvleis wat voor die hoof van die huis neergesit is. Die tweede ronde wyn is dan geskink. Die ouste seun vra dan aan die hoof van die huis wat die betekenis van die maaltyd is. Die Egipte verhaal is dan vertel waarna Ps 113-114 gesing is. Daarna is die vleis gesny en geëet. Daarna is weer (verskeie male) wyn geskink en Ps 115-118 gesing.

Skrywer: Prof Jan van der Watt

Nagmaal aan kinders – Jan van der Watt

Pierre vra:

Ek bly in Australië en ons is dank die Hemelse Vader geseënd om in n Afrikaanse Kerk te wees. Ek het laas Sondag dat my twee kinders van 9 en 10 jaar oud Nagmaal gebruik. Dit was nie in my kerk toegelaat in Suid Afrika voor hulle voorgestel is nie, en wat my omgekrap het aangesien Jesus ook vir hulle gesterf het en nie net vir volwassenes nie. Vind ook nêrens in die Bybel dat kinders verbied om Nagmaal te gebruik nie. Volgens my is dit net reëls wat deur die kerk gemaak is.

Antwoord:

Prof Jan van der Watt antwoord:

Jy is reg – die nagmaal word nie vir kinders verbied nie. Die argument teen kinders berus gewoonlik op 1 Korintiërs 11 ^{28 ‘} Maar die mens moet homself beproef en só van die brood eet en uit die beker drink.²⁹Want wie op onwaardige wyse eet en drink, eet en drink ‘n oordeel oor homself, terwyl hy die liggaam van die Here nie onderskei nie’. Voor jy eet moet jy jouself eers beproef. Van die kerke het geredeneer (en redeneer nog) dat ‘n kind nie so ʼn oordeel kan maak nie. Daar moet eers gewag word tot jy ouer is. Ander het geargumenteer dat jy eers katkisasie moet deurloop sodat jy goeie kennis kan opdoen – dan kan jy die oordeel maak. Dit is egter kunsmatig en ʼn mens kan nie in die algemeen sê wanneer iemand reg is om die keuse te maak nie. Die belangrike dus: die kind moet weet waarom dit gaan en moet verstaan wat hy of sy doen.

Outeur: Prof Jan van der Watt

ʼn Ete saam met God (die Nagmaal)

Die aand voor Jesus gekruisig is, het Hy ʼn laaste maal saam met sy dissipels geëet. Hy het hulle toe gevra om as Hy weg is, gereeld saam te eet en dan aan Hom te dink. Hy het brood gevat en dit gebreek en gesê hulle moet die brood eet; dit is soos sy liggaam wat natuurlik vir hulle aan die kruis gebreek is. Hy het toe wyn gevat en gesê hulle moet dit drink; dit is soos sy bloed wat gevloei het om op die manier vir hulle vrede met God te maak. So moet hulle dus gedurig aan Hom en wat Hy vir hulle gedoen het, bly dink.

Die brood en wyn was natuurlik goeie tekens. Brood was destyds deel van elke maaltyd. Hulle het dit gebruik as lepels om die sous uit die bakke te skep, as servette om hulle hande mee af te vee… sonder brood kon ʼn mens kwalik eet. Om dit as teken te gebruik was ideaal, want dit was altyd deel van die ete. Net so was wyn ook gewoonlik deel van etes.

Die mense saam met wie jy geëet het, het ook destyds iets van jou gesê. Jy het nie sommer enigeen uitgenooi om saam met jou te eet nie. Jy het net jou vriende genooi. ʼn Mens kon dus sien wie jou vriende is deur te kyk saam met wie jy eet. Daarom was die Fariseërs dikwels ontsteld as hulle sien die sondaars eet saam met Jesus. Maar wat hulle nie verstaan het nie, was dat die sondaars natuurlik die mense was vir wie Jesus aarde toe gekom het. Daarom is nagmaal ook net vir gelowiges, ja, vir die familie van God.

Ons hou vandag nog nagmaal – dan dink ons spesiaal terug aan wat Jesus vir ons gedoen het. Ons doen dit as gelowiges saam, omdat ons sy vriende is.

Boek: Geloof in Aksie-Bybel
Skrywers: Prof Jan van der Watt, Dr Stephan Joubert, Dr Johan Smith
Uitgewers: Christelike Uitgewers Maatskappy