Leser vra

 Wat wil Romeine vir ons hier vertel in: 1-30? bv. Versoekers en ‘n naby skat?

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

Romeine 9-11 is ’n eenheid waarvan die  tema in 9:6a aangedui word. Die uitdaging word gestel: Dit is tog nie asof die woord van God gefaal/ongeldig geword het nie! Dit gaan oor die Here se belofte aan Abraham in Genesis 12:1-3, en die Jode se geloof dat hulle God se uitverkore volk is. In Romeine 3 het Paulus reeds daarna verwys dat niemand, Jode ingesluit, regverdig voor God is nie, en dat niemand met sy eie goeie werke voor God regverdig kan word nie, maar dat die enigste manier om jou verhouding met God reg te maak is om in Jesus Christus te glo, en dat God sy vryspaak van sonde sonder onderskeid gee aan almal wat in Jesus glo.

Na Rom 9:6a se uitdaging word elke bewys vir God se doel om te red van twee kante af beredeneer. Dit word uit die Ou Testament geboekstaaf. Die aanhalings uit die Ou Testament maak 30% van die drie hoofstukke uit. Daar word veral uit Jesaja aangehaal. Uit die Ou Testament spreek dit duidelik dat God as getuie vir Israel optree en ook as aanklaer teen Israel.

Dit lyk asof God se roeping en belofte aan Abraham nie vervul is onder Paulus se volksgenote, die Jode, nie. Dit word stap vir stap verduidelik vanuit God se doel om te red en mense se verwerping daarvan.

(1) Eers word gefokus op die twee kante van God se keuse: slegs sommige van Abraham se nageslag is draers van die belofte en keuse van God (9:6-10), en ondervind sy barmhartigheid (9:15-18,23) wat deur dié wat nie glo nie as die toorn van God belewe word (9:13-23; vgl. Joh 3:36) – Verkiesing uit genade – die doel van God se toorn. Uit Genesis 21:12 word dit bewys dat God vir Abraham gesê het dat sy geseënde nageslag uit Isak gebore sal word; en uit Maleagi 1:2-3 word dit bewys dat God gesê het dat Hy uit die tweeling van Rebekka vir Jakob liefgehad het en vir Esau gehaat het. In Maleagi staan Esau eintlik vir die goddelose Edom wat vir Israel in Maleagi se tyd vyandig behandel het.

(2) Die uitwerking van God se keuse van Jakob is eerstens die vervulling van God se belofte aan Abraham onder heidene en ’n Joodse oorblyfsel (9:24-29) – heidene word ook geroep, maar slegs ’n oorblyfsel van Israel word geroep. Met die voorbeeld van die pottebakker word gesê dat God die voorwerpe van sy toorn laat sien en met groot geduld verdra, en die rykdom van sy heerlikheid bekend maak oor die voorwerpe van sy ontferming, nie net uit die Jode nie, maar ook uit die ander nasies. Dit lei tot:

(3) ’n vergelyking van die tweeledige reaksie op God se woord: Israel wat die pad van God verloor het (9:30-10:5; 5:18-21) en heidene wat sy woord in geloof aangeneem het (9:30; 10:6-17) – die Jode soek regverdiging voor God deur wetsonderhouding – regverdiging word slegs van God verkry deur Jesus Christus,  die goddelike Verlosser, deur die verlossing wat Hy vir ons bewerk het, deur geloof te aanvaar.

(4) Israel se reaksie op God se roeping word opgesom as: slegs ’n oorblyfsel is gekies (11:1-6) en die res is verhard (11:7-10).

(5) Die positiewe gevolg van Israel se val is die verlossing van die heidene (11:11-16), maar vir gelowiges uit die heidendom is dit ’n konstante waarskuwing om nie dieselfde fout as Israel te maak nie (11:17—24) – die Jode faal, en die rede daarvoor word gegee; die heidene faal – en ’n waarskuwing daarteen word gegee.

(6) Die klimaks is die openbaring van God se oorhoofse doel om Israel se val te gebruik as ’n opening van die evangelie vir die heidene, naamlik om Israel daardeur jaloers te maak en hulle terug te bring na die Here toe (11:25-32) – Israel se verharding laat heidene inkom – die volheid van die heidene lei tot Israel se verlossing.

Die hele bespreking van hoofstukke 9-11 draai rondom die sentrale motief van die boek Romeine wat in 1:16 gestel is: die evangelie is ’n krag van God tot verlossing vir elkeen wat glo, eerste vir die Jood, maar ook vir die Griek (as verteenwoordiger van die heidene). Maar omdat die Jode weier om in Jesus Christus te glo, plaas hulle hulleself ná die heidene.

Die hooftema van hoofstukke 9-11 is God en Israel. Die kerk staan nie apart van Israel nie, maar is ’n wilde olyf wat tussen die takke van die mak olyfboom Israel (Jer 11:16; Hos 14:7) ingeënt is en so aan die voedingskrag van die mak olyfboom se wortel (naamlik Israel se God) deel gekry het (Rom 11:17). In 9:1-5 beklemtoon Paulus vir sy Romeinse lesers uit die heidendom dat hulle deel gekry het aan God se seëninge aan Israel, om ook kinders van God te wees deur in Jesus Christus te glo.

Aan die einde van hoofstuk 11 besing Paulus die diepte van die rykdom en wysheid en kennis van God wat uit sy hele plan met Israel spreek, dat Hy sy belofte aan Abraham uitgewerk het, naamlik dat in Abraham al die volke van die aarde geseënd sal wees, maar ook dat Hy dié sal seën wat vir Abraham seën, en dié vervloek wat vir Abraham vervloek (Gen 12:3). Uit Hom en deur Hom en tot Hom is alle dinge. Aan Hom behoort die heerlikheid tot in ewigheid.

Skrywer: Prof Francois Malan

Jan vra:

In Rom 9-11 vertel Paulus van sy kwellinge oor die Joodse volk as hy sê:

• Hulle is nie almal Israel wat uit Israel is nie
• Nie bloot omdat hulle Abraham se nageslag is, is hulle almal God se kinders nie
• Die kinders van die belofte (deur Isak) is die nageslag
• Die voorneme van God was volgens die belofte dat Hy Jakob sou liefhê en Esau sou haat
• Die Jode het God verwerp
• As hy maar net sy eie volk jaloers kon maak
• Net soos daar 7000 manne was wat nie die knie voor Baäl gebuig het nie, is daar ‘n
oorblyfsel ooreenkomstig die verkiesing van genade

Hoe verklaar mens die uitsprake van liefde/haat, jaloers maak en verkiesing van genade ten gunste van die oorblyfsel van Israel, en hulle verharding ten dele totdat die volheid van die heidene ingegaan het?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Rom 9-11 is seker een van die mees aangrypende gedeeltes in die Nuwe Testament waar die onbegryplike verkiesende genade van God teenoor alle mense, beskryf word. Terselfdertyd is dit geklee in ‘n baie spesifieke redenasie oor die posisie van Israel/die Jode soos dit vir Paulus duidelik geword het teen die agtergrond van hulle verwerping van Christus as die Godgewilde weg van redding. Mens moet daarom Paulus se hele beredenering begryp vanuit die feit dat hy as Jood skryf; mens kan die teleurstelling, pyn en wroeging tussen die reëls ervaar, hoe hy probeer sin maak daarvan dat die Jode – die Godsvolk, die verbondsvolk! – hulle nou in ‘n situasie bevind waar hulle God se weg van redding verwerp en so die trein van sy genade verpas het. Tog wil hy nie aanvaar dat God sy ou volk verwerp het nie; hy hou die deur oop en bly hoop dat hulle steeds net soveel aanspraak op die genade van God het as die heidene, en dat laasgenoemde nie ‘n permanente voordeel bo God se ou verbondsvolk het nie. Alles hang af van die genade van God wat op misterievolle wyses werk.

Om enigsins te begryp hoe Paulus by hierdie tema uitkom, kan ons vinnig net die argument van Paulus in Romeine volg. In Rom 1:1-17, veral v17, kondig Paulus die tema van die Romeinebrief aan: die geregtigheid of vryspraak deur die geloof: As ‘n mens glo (in Christus) word jy deur God vrygespreek van jou sondeskuld en verkry jy die (ewige) lewe. In Rom 1:18-4:25 word vervolgens verduidelik dat almal – heidene én Jode – skuldig staan voor God; dit ontbreek almal aan die heerlikheid van God. Spesifiek dié wat dink dat hulle spesiale meriete verdien omdat hulle die wet van Moses onderhou – die Jode – moet weet dat ‘n mens nie uit verdienste gered word nie, maar slegs op grond van die genade van God. En hierdie genade is spesifiek geopenbaar in die lewe en dood van Jesus Christus. In Rom 5-8 word die konsekwensies van hierdie genade verder omskryf: die sondetoestand van alle mense, veroorsaak deur die eerste Adam, en die verbondenheid aan Christus, die tweede Adam, wat die vryspraak van sondeskuld tot gevolg het (Rom 5); twee misverstande word opgeklaar: (a) om vrygespreek te wees van sondeskuld beteken nie dat mens ‘n wettelose en sondige lewe kan lei sodat die genade van God meer kan word nie; dit is ‘n drogredenasie (Rom 6); (b) dit is nie die wet wat die oorsaak van ons veroordeling voor God is nie – die wet self is heilig, goed en reg – maar wel die sonde wat in ons woon (Rom 7); en daar is nou ‘n nuwe krag wat ons in staat stel om ‘n Godgewilde lewe te leef, naamlik die Heilige Gees (Rom 8).

Vervolgens probeer Paulus die vraag beantwoord: As dit alles waar is, wat is dan nou die posisie van die Jode, die ou verbondsvolk van God? Is hulle nou verlore; het God sy beloftes aan hulle vergeet (Rom 9-11)? Want dit is ‘n absolute raaisel vir Paulus – ‘n mens sou verwag dat die Jode, gegewe hulle geskiedenis, God se weg van redding deur Jesus, die Messias, met ope arms sou aanvaar. Maar hulle verwerp dit. Hoekom? Vanweë hulle trots, sê Paulus; hulle wil nie God se weg van redding aanvaar nie, maar verkies om staat te maak op hulle eie godsdienstige prestasies, naamlik die nakom van die wet. In groter besonderhede verloop die argument soos volg in Rom 9-11:

Romeine 9: Die hartseer van Paulus oor sy volksgenote word beskryf (9:1-5). Die rede waarom Israel tans uitgesluit is, is: (a) nie almal wat Israel is, is waarlik Israel nie (9:6); slegs die kinders van die belofte is God se kinders (9:7-13); die redding is dus afhanklik van God se verkiesing (9:13); (b) God is barmhartig oor wie Hy wil (9:14-18); (c) God sluit gevolglik ook dié wat geen volk was nie, in by sy barmhartigheid (9:23-26). Israel verkies egter om sy eie pad te loop; hulle soek die vryspraak deur die nakom van die wet, nie deur die geloofsvertroue in Christus nie (9:30-33).

Romeine 10: Hierdie hoofstuk is ‘n uitbreiding op Rom 9, veral oor die kwessie van die geloof sonder wetsprestasie. Die redding is vir elkeen wat glo (10:12-13), maar Israel wou nie die prediking van die Woord van genade glo nie (10:10:16,21). Daarom wend God Hom na ander, die heidene (10:19-20).

Romeine 11: Hoewel God Hom nou wend na die heidene het Hy Israel nie verstoot nie; Hy het wel ‘n oorblyfsel uit Israel gered (11:1-6). Die oorblyfsel is dié wat Hy verkies het uit genade (11:7). Hierdie gedagte skakel in by Rom 9:11-13 – dat die redding van God se verkiesing afhanklik is, nie van mense nie. Die saak van redding is egter nog lank nie vir Israel verlore nie, want weens Israel se verwerping van Jesus gaan die redding nou uit na die nasies (11:11-24), en dalk maak dit die Jode so jaloers dat hulle weer terugkeer na God se plan van redding. Paulus maak nou van ‘n beeld uit die natuur gebruik om God se handelinge te beskryf: Israel is soos ‘n mak olyfboom waarvan ‘n paar takke (ongelowiges) afgekap is. En by die mak olyf word nou die wilde olyftakke ingeplant (die heidene). Maar die heidene moenie dink dat hulle bo Israel voorgetrek word nie, want God kan altyd weer die afgekapte takke terugent op die mak olyfboom (Israel). Daar is dus hoop vir Israel op grond van God se genade (11:25-32).

Dit is min of meer hoe die argument verloop. Maar hoe maak ons teologies sin hiervan? Die kern wat Paulus wil beklemtoon, word in Rom 11:32 saamgevat: God het almal – Jood en heiden – aan die ongehoorsaamheid oorgegee sodat Hy Hom oor almal kan ontferm. God het nie witbroodjies nie – nie die Jode nie, ook nie die heidene nie. Almal leef uit God se genade. God is die eintlike Een wat mense se redding bepaal. Al wat die mens kan doen, is om daardie plan van redding te aanvaar of te verwerp.

So gesien, is dit duidelik dat daar twee denklyne deur Rom 9-11 loop: God se alwerksaamheid en die mens se verantwoordelikheid. Paulus probeer hierdie twee lyne heeltyd met mekaar in verband bring. Hy dink binne die raamwerk van die Joodse teologie van destyds oor God se handelinge met die mens. God is die Een wat alles bepaal en veroorsaak: beide goed en sleg kom van God af. Maar dit beteken nie dat die mens geen verantwoordelikheid het nie. As mense verlore gaan, kan dit nie op God se rekening geplaas word nie; en as mense gered word, is dit nie vanweë húlle prestasie nie, maar weens God se genade.

Die dominante gedagtelyn van Rom 9-11 gaan dus oor God wat verwerp én red. (God se bepalende handelinge word veral uitgedruk in gedeeltes soos Rom 9:10-18, 20-24; 11:5-10,28-32.) En dis veral die genadige hart van God wat beskryf word. As daar gered word, is God die inisieerder daarvan, en selfs wanneer dit lyk asof Hy verwerp (die Jode), is dit eintlik maar net om weer te red (die heidene), om so uiteindelik ook weer die Jode te betrek. God is die oneindig vindingryke; Hy laat Hom nie deur mense se sondige reaksies dwarsboom nie. God se genadige hart word dus beskryf in terme van die destydse Joods-teologiese denke dat God die alles-veroorsakende mag is. Ja, God verhard (11:8) en sny takke uit (11:17), maar die oogmerk van die verharding en snoeiwerk is redding, nie uitwissing nie. Soos 11:25-26 dit stel: dit is ‘n misterie, ‘n geheimenis; uit die verharding van Israel spruit die redding van die heidene voort sodat dit uiteindelik ook weer die Jode ten goede kan kom. Dit gaan uiteindelik oor die redding van die ganse mensdom, naamlik die “volle getal uit die heidene” en “die hele Israel”. Dít is wat God op die oog het.

God se reddingsplan is dus groter as sy oënskynlike verwerping van Israel. Selfs wanneer Hy verwerp, is dit om te red. Dít is hoe die hart van God is: oorvloedige genade vir almal; almal moet uiteindelik deel in sy genade. En God wend sy alles-veroorsakende reddende mag aan om presies dit te bewerkstellig.

Wanneer ‘n mens Rom 9-11 binne hierdie denkraamwerk verstaan, word baie van die soms skerp taal, soos “haat”, “verwerping”, “jaloers maak”, “verkiesing”, “oorblyfsel”, ens, verstaanbaar. Maar uiteindelik kan mens net saam met Paulus in ‘n doksologie (lofrede aan God) uitbreek: “O diepte van die rykdom en wysheid en kennis van God! Hoe ondeurgrondelik is sy oordele, hoe onnaspeurlik sy weë!” (Rom 11:33-36).

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

Romeine 14:5 – Francois Malan

Hannelie vra
Romeine 14:5 na watter dae verwys Paulus hier?

Antwoord
Prof. Francois Malan antwoord:

Die kort antwoord is dat dit gaan om die Joodse feesdae wat in die Ou Testament voorgeskryf is as verpligting vir die volk van God:

Veral die Sabbat wat deur die vierde gebod ingestel is (Eks 20:8-11 met verwysing na die skepping en God se rus op die sewende dag)

Die ou feeste van Israel:
(i) Paasfees wat die sewe dae van die fees met die ongesuurde brode (massot) inlei, wat Israel se verlossing uit Egipte in herinnering roep om die Here daarvoor te dank (Eksodus 12:1-20);
(ii) Die Fees van die Weke, sewe weke na die oestyd begin het = 50 dae (Pinkster, die Griekse woord vir 50, pentekonta) en die koringoes klaar ingesamel is, om die Here te dank vir die oes, ook genoem die fees van die insameling (Eks 23:16b);
‘ (iii) Huttefees (sikkot) wat hulle tog deur die woestyn herdenk het (Deutr.16:13,16).

Die latere feeste van die Jode:
(i) Die Versoendag (Yom Kippur) (Lev 16).
(ii) Die Fees van die Tempelwyding (Ganukka) nadat Simon Makkabeus Jerusalem herower het van die Griekse koning Antiogus Epifanes wat die tempel ontwy het met sy afgodsbeeld en altaar, het Simon die tempel laat reining (Daniël 9:27; 11:31).
(iii) Purimfees (Ester 9:20-32).

Die agtergrond van Romeine 14:5 se verwysing na die dae:

Die huisgemeentes in Rome het bestaan uit ‘n meerderheid gelowiges uit die heidendom en ‘n aantal Jode wat Jesus aangeneem het as hulle verlosser. Veral vir die Jode, wat in hulle kultuur en godsdiens grootgeword het, was hulle Joodse lewenswyse nog belangrik.

Die ‘swakkes’ in die huisgemeentes in Rome waarvan Rm 14:1 praat. is gelowiges wat nog nie tot volle rypheid in die geloof gekom het nie en daarom nie die volle konsekwensies van hulle geloof in Christus raaksien en aanvaar nie. Hulle meen dat dit vir hulle nodig is om bepaalde dinge te onderhou wat eintlik vir ‘n Christen nie meer nodig is om te onderhou nie. Met name gaan dit oor die nie-eet van vleis nie (Rm 14:2-3; vgl. Markus 7:14-19 dat Jesus alle kos rein verklaar het), onderhouding van die Joodse feesdae, veral van die Sabbat (Rm 14:5-6; vgl. Markus 2:27-28 dat die mens nie vir die sabbatdag gemaak is nie, maar die sabbatdag vir die mens, en dat Jesus die Here oor die sabbat is), geheelonthouding van wyn (Rm 14:21).
Paulus noem sulke Christene ‘swakkes’ omdat hulle wel nie meen dat dié dinge noodsaaklik is om jou verlossing by God te verdien nie, anders sou Paulus hulle beskou het as mense wat van die geloof afgedwaal het en nie meer op Christus vertrou vir hulle verlossing nie (vgl. Galasiërs 4:10-11; en Kolossense 2:16-17). Die swak Christene het nog ‘n verkeerde krampagtigheid, wat nie die christelike vryheid wil aanvaar nie. Hulle voel dinge as sonde aan, wat op sigself nie onrein is nie (Rom 14:14). Maar Paulus wil nie dat die gemeente die swakkes uitstoot nie, en gee opdrag dat gemeentelede nie oor mekaar se gevoelens moet oordeel nie. Die pad wat Jesus vir ons kom aanwys het, is juis ‘n lewe in liefde, om mekaar lief te hê soos Hy ons liefhet en sy lewe vir ons gegee het (Johannes 13:34-35). Dit beteken dat ons mekaar se swakhede sal verdra en mekaar in liefde moet dien. Sterkes in die geloof moet nie op die swakkes neersien nie, en die swakkes in die geloof moet nie die sterkes se vryheid veroordeel nie (Rm 14:10).

Skrywer:  Prof Francois Malan

Vryspraak en verlos – Jan van der Watt

Andre vra:

Romeine 10:10: As jy glo spreek God jou vry, met mond bely word jy verlos. Vraag 1) is vryspreek en verlos nie dieselfde ding nie.2)Sominge predikers verkondig dat dit nie genoeg is om in jou binneste saam te stem/te aanvaar/te glo nie, jy moet dit spreek. Woorde het krag, Jesus het gespreek, sonder spreek kom niks tot realisering nie?

Antwoord

Prof Jan van der Watt antwoord:

In Rom 10:10 word twee sake parallel gestel op ‘n tipiese Joodse manier. Die 1953 vertaling wat nader aan die Grieks is as die 1983 vertaling sê:

met die hart           glo ons          tot geregtigheid en

met die mond        bely ons        tot redding

Dit beteken nie dat die sake soos geregtigheid en redding teenoor mekaar staan nie, maar dat dieselfde saak op twee maniere gestel word, wat mekaar natuurlik so ‘n bietjie aanvul ook.

Geregtigheid (dat jy regverdig verklaar is deur God en jou verhouding met Hom herstel is) is een manier waarop Paulus redding beskryf. Hy beskryf redding ook met ander beelde of terme soos loskoping of versoening. ‘Redding’ sou mens kon sê, is ’n breër term waarvan ‘geregtigheid ’n deel is.

Wat die verwysings na die hart en mond betref is daar ook ’n direkte verband. ‘Hart’ in die   Bybel is wat ons vandag ons ‘verstand’ of mentale vermoëns sou noem. Die persoon glo dus bewustelik met sy verstand in Jesus en sy boodskap; dan praat hy of sy daaroor met die mond. Dit is eintlik so iets soos ‘waar die hart van vol is, loop die mond van oor’; jy kan nie stilbly oor dit wat jy glo nie.

Ek is nie seker wat die konteks van die predikers is wat sê dat jy moet praat ook nie. Paulus sê dat as jy regtig glo jy dit nie binne sal hou nie, maar daaroor sal getuig, juis omdat dit vir jou so belangrik is. As die predikers egter bedoel (soos ek al gehoor het) dat die geloof nie eg is as jy nie heeltyd daaroor praat nie, is hulle nie reg nie. Dit is nie wat hier gesê word nie. Hier word die praat nie as voorwaarde vir die redding gestel nie, maar as deel van een proses wat by jou oortuiging in Jesus begin en maak dat jy ook graag daaroor sal wil praat.

Skrywer: Prof Jan van der Watt