Die Tien Gebooie: Tot die dood ons skei

God’s word cannot be without God’s people and, conversely, God’s people cannot be without God’s Word (Martin Luther).

Die Tien Gebooie: Tot die dood ons skei

Ons het vanjaar reeds na die Apostoliese Geloofsbelydenis en die Ons Vader-gebed gekyk. Ons gaan nou na die Tien Gebooie kyk. Ek gaan onder andere gebruik maak van Michael S. Horton se The Law of Perfect Freedom.

Jy mag nie egbreuk pleeg nie (Eksodus 20:14)

George Barna het reeds jare gelede bevind dat daar geen verskil tussen die leefwyse van Christene en ongelowiges is nie.

Barna sê dat alhoewel Christene glo dat die huwelik intrinsiek ‘n belangrike instelling is, gee hulle toe aan sosiale en ekonomiese druk wat huweliksverhoudings uitdaag.

Wat is egbreuk? Ons dink daaraan in wetlike en tegniese terme.

Weereens hanteer Jesus hierdie probleem in sy bergrede: Julle het gehoor dat daar gesê is: Jy mag nie egbreuk pleeg nie.’ Maar Ek sê vir julle: Elkeen wat na ‘n vrou kyk en haar begeer, het reeds in sy hart met haar egbreuk gepleeg … Daar is gesê: ‘Elkeen wat van sy vrou skei, moet aan haar ‘n skeibrief gee.’ Maar Ek sê vir julle: Elkeen wat van sy vrou skei behalwe oor owerspel, maak dat sy egbreuk pleeg, en iemand wat met ‘n geskeide vrou trou, pleeg ook egbreuk (Matteus 5:27 – 28 en31 – 32). Jesus herhaal hierdie beginsel weer in Matteus 19:8 – 9.

Wat is egbreuk? Die vraag wat ons eintlik moet vra, is: Wat is die huwelik? Die huwelik is aan alle mense as verbond by die skepping gegee. Vir Christene is die liggaam belangrik: Weet julle nie dat julle liggaam deel is van Christus nie? (1 Korintiërs 6:15). Paulus gaan verder: Of weet julle nie dat iemand wat met ‘n ontugtige vrou omgang het, liggaamlik een met haar is nie? God sê immers: “Die twee sal een word.” Die huwelik is God se gawe vir die mens om die diepste menseverhouding te ondervind. Egbreuk verbreek dus die diepste verhouding wat God daargestel het vir ons om te geniet.

Die Heidelbergse Kategismus (Vraag 109) vra: Verbied God met hierdie gebod niks meer as net egbreuk en sulke skandes nie? Die antwoord: Omdat beide, ons liggaam en siel, ‘n tempel van die Heilige Gees is, wil God dat ons altwee rein en heilig bewaar. Daarom verbied Hy alle onkuise dade, gebare, woorde, gedagtes, luste en alles wat ‘n mens daartoe kan verlei.

Maar daar is ook ‘n positiewe verwagting van hierdie gebod. Dit sluit in:

Wedersydse liefde – die huwelik is nie net wetlike ooreenkoms nie.
Seksuele trou
Gemeenskaplike eiendom – ons moet met mekaar deel. Dit geld nie net vir materiële dinge nie, maar ook drome, probleme, vrese, hoop, bekommernisse, ens.
Die opleiding en opvoeding van die kinders.
Dra mekaar se swakhede met ‘n begeerte om hulle te verwyder.

Volgende keer kyk ons na: Jy mag nie steel nie.

Die Tien Gebooie: Is ons pro-lewe?

Were we able to know exactly what our most influencial religious leaders think of God today, we might be able with some precision to foretell where the Church will stand tomorrow (A. W. Tozer)

Die Tien Gebooie: Is ons pro-lewe?

Jy mag nie moord pleeg nie (Eksodus 20:13)

Op elke mens is die beeld van God gestempel. God het alle dinge gemaak, maar net die mens dra sy beeld – al is dit soms bevlek.

Miskien moet ons breër kyk na ander sake wat die beeld van God raak. Ons is byvoorbeeld anti-aborsie, maar wat van die groot aantal arm kinders wat ondervoed is? Wat van kinders wat steeds sterf aan voorkombare siektes omdat hulle nie toegang tot gesondheidsorg het nie?

Christene se plek in die wêreld is een van diens – hulle is bekommerd oor sake buite hulleself. Martin Luther het geglo dat hierdie gebod oortree word, nie net as ‘n persoon iets boos doen nie, maar as hy iets goed teenoor sy naaste nie doen nie. As jy jou liefde van hom weerhou en jy hom van die diens wat sy lewe kon red, beroof, is jy skuldig. Ons kan nie die wêreld verlaat in ons soeke na heiligheid nie. Ons kan nie in ons evangeliese subkultuur terugtrek nie. Heiligheid beteken immers liefde vir God en ons naaste. Calvyn sê dat die groot gevaar is dat ons so op ons eie verlossing fokus dat die verlossing en welstand van ons naaste nie raakgesien word nie.

Die sesde gebod beteken dat ons nie ‘n ander persoon mag doodmaak nie – ook nie deur gedagtes en woord nie. Net omdat ons nie iemand vermoor het nie, beteken nie dat ons hierdie gebod nagekom het nie. Die gebod vereis dat ons alles in ons vermoë moet doen om die gesondheid en welstand van ons naaste te beskerm.

Die Heidelbergse Kategismus sê: “Deur doodmaak te verbied, leer God ons dat Hy die wortel daarvan, soos afguns, haat, woede en wraaklus verafsku. Dit is alles vir Hom heimlike moord.” Maar waar kom hierdie idees vandaan? In die bergrede sê Jesus: Julle het gehoor dat daar van die ou tyd af aan die mense gesê is: ‘Jy mag nie moord pleeg nie; en elkeen wat moord pleeg, is strafbaar voor die regbank.’ Maar Ek sê vir julle: Elkeen wat vir sy broer kwaad is, is al strafbaar voor die regbank. Verder, elkeen wat sy broer uitskel vir ‘n gek, is strafbaar voor die Joodse Raad; en wie hom uitskel vir ‘n idioot, is strafbaar met die helse vuur (Matteus 5:21 – 22”. Later sê Jesus: Maar Ek sê vir julle: Julle moet julle vyande liefhê, en julle moet bid vir dié wat julle vervolg (vers 43). As ons werklik ons naaste wil liefhê, sal ons ons vyande ook moet liefhê.

Jy mag nie moord pleeg nie, het nie net ‘n negatiewe betekenis nie – ons moet ook die fisiese en geestelike welstand van ons naaste bevorder – al is hy my vyand!

Hoe oortree ons vandag hierdie gebod. Paulus onderskei tussen die praktyke van die sondige natuur en die vrug van die Gees (Galasiërs 5:19 – 23).Hierdie praktyke van die sondige natuur sluit in onsedelikheid, onreinheid, losbandigheid, afgodsdiens, towery, vyandskap, haat, naywer, woede, rusies, verdeeldheid, skeuring,, afguns, dronkenskap, uitspattigheid,ens. Hoeveel van hierdie dinge verdra ons nie – ook in die kerk? Hierdie praktyke vernietig verhoudings.

Ons oortree die sesde gebod deur enige gesindheid wat of aktiewe seermaak of passiewe apatie teenoor dit wat vir ons naaste goed is, verdra. Dit sluit dus dinge soos haweloosheid en ondervoeding in. Lees net weer Matteus 25: Jesus identifiseer so met die behoeftiges dat alles wat ons aan hulle doen Hy sien as iets wat aan Hom gedoen is.

Hierdie gebod bring weer ‘n groot waarheid na vore: God is meer bekommerd oor ons verhouding met ander as oor gedragskodes.

Volgende keer kyk ons na die gebod oor egbreuk.

Die Tien Gebooie: Gee eer aan wie eer toekom

Any supplement to the gospel supplants the gospel – Josh Moody

Die Tien Gebooie: Gee eer aan wie eer toekom

Eer jou Vader en jou moeder, dan sal jy lank bly woon in die land wat die Here jou God vir jou gee (Eksodus 20:12).

Waar het ons aan die idee gekom dat ou mense niks het om aan die samelewing te bied nie? Hulle praktiese ondervinding, hulle kennis van gebeure in die verlede, hulle wysheid om probleme te hanteer wat hulle vantevore reeds teengekom het, gee aan bejaardes ‘n spesiale rol in meeste kulture. Maar in ons selfgesentreerde, individualistiese kultuur plaas ons ons ouers in ouetehuise.

Wat verwag God van ons in hierdie gebod? “Ek moet my vader en moeder en almal wat oor my gestel is, alle eer, liefde en trou bewys. Aan hulle goeie leer en tug moet ek my met die verskuldigde gehoorsaamheid onderwerp. Ook moet ek met hulle gebreke geduld hê, omdat God ons deur hulle wil regeer.” (Heidelbergse Kategismus: Vraag 104). Die eerste vier gebooie het betrekking op ons verhouding met God. Nou gaan ons aandag gee aan ons plig teenoor God, maar nou indirek. Dit gaan oor ons naaste wat na God se beeld geskep is. Wie is ons naaste? Bo aan die prioriteitslys staan ons familie. Die familie is die fondament van alle verhoudings. Die familie van God is die kerk.

Hierdie gebod het ‘n opdrag en ‘n belofte. Diegene wat oor ons gestel is, het twee pligte: om te heers en te beskerm. Maar ‘n heerser mag nooit dink dat dit dieselfde as mag is nie – die sinnelose gebruik van mag. Die plig is om te heers en te verdedig. Heersers moet altyd soek na wat die beste is vir diegene wat hulle dien.

Paulus sê: Kinders, wees as gelowiges aan julle ouers gehoorsaam, want dit is wat die wet van God vereis. “Eer jou vader en jou moeder,” is ‘n baie belangrike gebod. En daar is nog ‘n belofte by: “sodat dit met jou goed mag gaan en jy lank mag lewe op die aarde.” En Vaders, moenie julle kinders so behandel dat hulle opstandig word nie, maar maak hulle groot met tug en vermaning soos die Here dit wil (Efesiërs 6:1 – 4). Ouers het dus ook ‘n verantwoordelikheid teenoor hulle kinders.

Ons moet die vyfde gebod ook wyer lees. As ons nie duidelike gesagslyne het nie, volg anargie. Maar gesag moet altyd getemper word deur die plig van heersers – heers en verdedig. Hoekom word hierdie gebod so ondermyn?

‘n Jeugkultus. Ons leef in ‘n tydperk waar daar ‘n passie vir jeug is.
Die hede. Die dieper betekenis van die lewe vir baie mense is om geld te maak – ons maak baie geld, gee dit uit en leef vir vandag.
Aanmatiging. Gelowiges glo wat hulle wil solank hulle net ‘n versie kry om hulle siening te ondersteun. Ons steur ons nie aan die verlede of die toekoms nie. Daarom eer ons nie meer die mense wat ons vooraf gegaan het nie. Selfs in kerke oordonder die nuutste en grootste die getoetste uit die verlede.
Ek-isme. Paulus skryf aan Timoteus: In die laaste dae sal daar swaar tye kom. Die mense sal selfsugtig wees, geldgierig, grootpraterig en verwaand, beledigend teenoor hulle medemense en ongehoorsaam aan hulle ouers, ondankbaar en ongodsdienstig (2 Timoteus 3:1 – 5).

Ons erken nie meer gesag nie. Wat ek doen is reg en goed; niemand kan vir my voorskrywe nie. Hierdie gebod maak dit duidelik: ek moet mense in gesagsposisies eer.

Volgende keer die vraag: Is ek pro-lewe?

Die Tien Gebooie: Rus verseker (2).

When Christ calls a man, he bids him come and die – Dietrich Bonhoeffer

Die Tien Gebooie: Rus verseker (2).

Hebreërs 4 help ons met die gebod oor die sabbatdag. In 3:5 – 6 bevestig die skrywer Christus se voorrang bo Moses. In 3:12 – 15 en 19 waarsku die skrywer sy gehoor: Broers julle moet toesien dat daar nooit by een van julle ‘n verkeerde gesindheid van ongeloof ontstaan en hy van die lewende God afvallig word nie ..

. Ons behou deel aan Christus as ons end-uit volhard in die vertroue waarmee ons begin het … Ons sien dus dat hulle as gevolg van hulle ongeloof nie in sy rus kon ingaan nie. Dit beteken nie die belofte van rus het verval nie: Terwyl die belofte om in sy rus in te gaan nog van krag is, moet ons oppas dat dit nie miskien later blyk dat een van julle agtergebly het nie (4:1). Die Israeliete het nie geglo nie en daarom het hulle nie in die rus ingegaan nie: Ons wat glo, gaan wel in die rus in (4:3)

God nooi ons steeds in sy sabbatsrus: Daar wag dus nog steeds ‘n sabbatsrus vir die volk van God, want elkeen wat in die rus van God ingaan, rus van sy werk, net soos God van Syne. Laat ons ons dan beywer om in daardie rus in te gaan, sodat niemand hulle voorbeeld van ongehoorsaamheid navolg en ook omkom nie (4:8 – 10).

Ons word uitgesluit van God se ewige rus as ons aanhou streef vir sy guns en nie al ons vertroue in Christus plaas nie. Hierdie ewige rus is niks ander as Jesus Christus self nie. Dit is interessant dat ons in Matteus 11:28 – 30 lees dat ons na Jesus moet kom en Ek sal julle rus gee … en julle sal rus kry vir julle gemoed. Net daarna lees ons dat Jesus die Here oor die sabbat is.

Nou die vraag: Is ons verplig om die sabbat te onderhou? As ons let op Paulus se advies aan Christene in Romeine 14 moet ons nooit iets wat teen ons gewete indruis doen nie. As ek glo dat ek die vierde gebod letterlik moet onderhou, moet ek dit doen. Ons moet nooit iets waarteen ons gewete beswaar maak ligtelik opneem nie. Maar ons mag dan nie die vryheid wat my medegelowiges oor hierdie saak geniet, veroordeel nie. Vir die een is een dag belangriker as ander dae; vir ‘n ander is alle dae ewe belangrik. Elkeen moet net in sy eie gemoed oortuig wees van sy opvatting. Die een wat ‘n bepaalde dag op ‘n besondere wyse hou, doen dit tot eer van die Here. Die een wat alles eet, doen dit tot eer van die Here, want hy dank God. En die een wat nie alles eet nie, doen dit tot eer van die Here, en ook hy dank God (Romeine 14:5 – 6).

Baie mense glo egter dat die vierde gebod nie meer bindend vir Christene is nie. Die vierde gebod word nie in die Nuwe Testament vermeld nie. Christene word wel beveel om gereeld bymekaar te kom (Hebreërs 10:25). Dit is dan op die Sondag gedoen. Nêrens lees ons in die Nuwe Testament dat elkeen wat op die sabbatdag werk, moet doodgemaak word nie (Eksodus 31:15). Paulus sê:Daarom moet julle nie dat iemand vir julle voorskrywe wat julle moet eet en drink nie, dat julle die jaarlikse feeste of die nuwemaansfees of die sabbatdag moet vier nie. Dit is alles maar net die skaduwee van wat sou kom; die werklikheid is Christus (Kolossense 2:16 – 17). Jesus Christus is die rus vir God se kinders. Maar die skaduwee is nou ‘n werklikheid. As mense nie in Christus vertrou en nie ophou staatmaak op hulle eie pogings nie, sal hulle nie God se rus binnegaan nie.

Baie van die praktiese aktiwiteite van die sabbat is steeds vir die gelowige en die kerk belangrik. Hier dink ons aan nadenke, gebed, die Woord en sakramente en gemeenskap. Dit is die dag waarop gelowiges en hulle families fokus op God se woord – hulle herfokus met die oog op die week wat voorlê. Calvyn sê dat met die koms van Christus het die seremoniële deel van die gebod verval. Hy glo dat dit die geleentheid is om:

Bymekaar te kom om die Woord van God te hoor, die sakramente te bedien en vir openbare gebede.
Om arbeiders vry te stel van werk.

Ons moet onthou hoe die Seun van God vir ons vrede, verlossing en rus gebring het. Hier in hierdie rus kry ons die Here van die sabbat wat sy hande na ons in vrede uitsteek: Kom na My toe, almal wat uitgeput en oorlaai is, en Ek sal julle rus gee (Matteus 11:28)

Volgende keer kyk ons na ons verhouding met ons ouers.