Die Groot Geloofswoordeboek: Uitverkiesing

Uitverkiesing • Verwerping

(*Voorsienigheid, *TULIP)

Daar is ‘n paar leerstukke van die Christelike geloof wat al lank besondere probleme oplewer. Dink maar aan die *Drie-eenheid, die *tussentoestand, die *voorsienigheid, die uitverkiesing en die *hel. ‘n Bepaalde vorm van die uitverkiesingsleer is stuks­ge­wys onder *TULIP behandel en afgewys.

‘n Paar opmerkings kan ons teen sekere probleme be­skerm. Dit gaan nie in die uitverkiesing in die eerste plek om in­dividue nie, maar om Israel en die kerk. Dit gaan ook nie om ‘n teenpool vir uitverkiesing, naamlik verwerping (verkiesing óf verwerping, óf die een óf die ander) nie, maar om die doel van uitverkiesing, naam­lik diens (dus uitverkies tot diens). Ver­der gaan dit nie om twee groepe, die uitverkorenes en die ver­wor­penes nie, maar om een groep: die uitverkorenes wat met ver­werping bedreig word.

 

Die uitverkiesing in die Ou Testament

Dit vorm ‘n basis om die uit­verkiesing in die Nuwe te verstaan. In die Ou Testament is dit nie individue nie, maar Israel wat uitver­kies is (oa Deut 7:6 ev; 1 Kron 16:13; Ps 105:6, 43; 106:5; Jes 41:8 ev; 43:10, 20 ev; 65:9, 15, 22).

Om te verstaan wat dit beteken is dit nodig om by die begin te begin. Dit is nie waar dat die Ou Testament ‘n partikularistiese boodskap het nie, dat God net *Israel se God is, dat Hy Israel uit­verkies het en die ander volke verwerp het en sy seën tot Israel be­perk nie. Die teendeel is eerder waar. Die Bybel begin met die bood­skap dat God by die hele wêreld betrokke is. Hy is die Skepper van alles, nie net van Israel nie. Daar is aan die begin glad nie eers so ‘n volk nie. Die eerste elf hoofstukke is inderdaad ‘n verhaal oor God as alle mense se God, as die hele skepping se God.  Eers as die volke hulle rug vir Hom draai, kom die konsentra­sie op een volk. Hy kies Abraham om uit hom die volk Israel te bou. Israel is dan die uitverkore volk.

Waarom? Nie omdat Hy Hom van die ander volke afgekeer het en nou net op een volk gaan konsentreer nie. Maar om deur hierdie een volk alle volke te seën (Gen 12:3). Die uitverkiesing van Israel is dus net ‘n ander manier waarop God nog steeds God van alle volke wil wees. Maar omdat hierdie volke nie gereageer het op sy direkte bemoeienis met hulle nie, wil Hy hulle deur Israel na Hom toe lok (Ps 22:28 ev; Jes 2:2-5, Miga 4:1-5; Jer 3:17; 4:1-4).

 

Verkiesing tot diens

Dit beteken dat dit nie gaan om twee groepe: Israel die uit­ver­korenes en die nasies, die verworpenes, nie. Dit gaan om Israel wat uitverkies is tot diens; en die diens is om die nasies na Jeru­sa­lem te lok. Die Here is nog steeds die God van die hele wêreld. Hierdie boodskap weerklink dwarsdeur die Ou Testament (Ps 24:1; 47:8 ev; 82:8; 103:13; Jes 44:5).

 

Verwerping

Daar is wel van verwerping in die Ou Testament sprake, maar dis nie die nasies/heidene wat verwerp word nie, maar juis die uit­verkore volk! Die ballingskap is die verwerping van Israel juis om­dat hulle nie hulle roeping uitgevoer en hulle diens ge­le­­wer het nie. Eers lees ons dat “Israel”, dit is die tien stamme, ver­werp is (2 Kon 17:20, 23), en dan dat ook Juda verwerp is (2 Kon 23:27). En die woorde wat gebruik word, laat geen ruimte vir mis­verstand nie. Selfs Jerusalem en die tempel word verwerp!

Dit beteken kort en saaklik: uitverkiesing is geen waarborg teen verwerping nie. Uitverkiesing impliseer inteendeel juis die moont­likheid en die gevaar van verwerping.

En dit gaan voort ná die terugkeer uit die ballingskap. Die volk raak wetties. Hulle probeer elke klein wet en reël nakom. Hulle werk sisteme van wette uit. En wanneer die *Messias kom, verwerp hulle Hom … en word hulle verwerp. Jesus waarsku hulle in geen onduidelike taal nie: Die koninkryk sal van hulle weggeneem word en aan ‘n volk gegee word wat die vrugte daarvan sal lewer (Matt 21:43). En uiteindelik skryf Paulus dat Israel verwerp is (Rom 11:15).

Dit is goed om net in die verbygaan ook te let op Jesus se om­gang met sy dissipels. Ook in hierdie geval is daar sprake van uit­verkiesing, maar nogeens tot diens. Hy het hulle uitverkies om vrug te dra (Joh 15:16).

Intussen is Israel verwerp. En wat beteken dit? Dat hulle nooit weer gered kan word nie? Nee, dan word ook verwerping mis­verstaan. Wat dan?

Presies wat gebeur wanneer Jesus aankondig dat Israel ver­werp is?

 

Israel se verwerping … en hoop!

Israel se verwerping loop uit op die tweede groot draai in die heilsgeskiedenis. Die eerste was toe die Here besluit het om nie meer direk by alle volke betrokke te wees soos in Genesis 1-11 nie, maar om uit Abraham ‘n volk te bou deur wie Hy die volke wou naderlok (Gen 12:1 ev). Nou kondig Jesus Israel se verwerping aan en stuur die dissipels na die heidennasies. Is dit nou die einde vir Israel, ook wat die *heil/*saligheid betref?

Nee. Natuurlik is die eerste en vernaamste doel van Jesus se sendingbevel dat die volke inderdaad die evangelie sal glo en gered word. En byna die totale geloofsgemeenskap van men­se op aarde is die resultaat van hierdie “draai” in God se betrok­kenheid met die wêreld. Maar dis nie die einde van Israel nie. Ver daarvandaan!

Die groot sendeling onder die heidene gee ‘n merkwaardige perspektief op hierdie saak. Hy verklaar dat sy diepste motief vir sy sendingreise is om heidene tot geloof te bring sodat hulle Israel jaloers kan maak en laat terugkom na die Here toe (Rom 11:13-15).  Paulus het daarop gehoop dat die blote feit dat die heidene nou met Israel se Messias “wegloop”, Israel tot besinning sal bring en sal laat omdraai. (*Jode)

Dat Israel verwerp is, beteken dus nie dat hulle nie meer in die heil kan deel nie. Hulle is verwerp uit die besondere posisie wat hulle beklee het om die nasies nader te lok. Nou gaan die evangelie na die heidene juis om Israel jaloers te maak en terug te wen (Rom 11:13-15). Die deur van genade staan dus nog altyd vir hulle oop.

 

Die deur staan oop

In die res van Romeine 11 gee Paulus ‘n pragtige beeld om te verduidelik hoedat Israel verwerp is en tog nog in die heil kan deel. Hy gebruik die beeld van twee olyfbome en hulle takke. Die mak olyfboom is die ware volk van God, en die wilde boom die heidene. Paulus vergelyk die Jode wat Jesus verwerp het met die takke van die mak olyfboom, en die heidene wat tot geloof kom, met die takke van die wilde olyfboom. Die mak takke (Israel) is afgebreek, en die wilde takke (die heidene) is op die mak boom (die ware volk van God) geënt.

Maar dit is nie die einde nie. As die Jode hulle Messias aan­vaar, word hulle teruggeënt op die mak boom. En net so sal die heidene wat nou op die mak boom geënt is, weer afgekap word as hulle nie in die geloof volhard nie. Dit beteken dat verkiesing en verwerping ‘n oop situasie is wat nie in die ewigheid al vasgelê is nie.

 

Die gemeente/gelowiges as die uitverkorenes

Net soos Israel in die Ou Testament as groep die uitverkorenes is, is die ge­meente/gelowiges as groep in die Nuwe Testament die uitver­korenes (Kol 3:12; 1 Pet 1:1; 2 Pet 1:10). Dit gaan ook hier nie oor enkelinge nie, maar oor die groep. En ook hier is die doel van die uitverkiesing om ‘n roeping te vervul. Petrus skryf dat die gemeente die uitverkore volk is wat God se verlossingsdade moet verkondig (1 Pet 2:9).

Dit is dus nie die uitverkorenes wat tot geloof kom nie, dit is sondaars wat tot geloof kom en só deel word van die uit­verkorenes, die gemeente.

 

Uitverkiesing en heil/saligheid

Die vraag is nou of dit al is waaroor dit in die uitverkiesing gaan. Gaan dit net oor ‘n plek en taak in die heilsgeskiedenis, en nie reg­tig oor persoonlike heil/saligheid nie? Dit gaan tog oor Israel wat oorspronklik uitverkies is om die heidene na Jerusalem te lok, en later verwerp is, eers tydens die ballingskap, en later toe hulle hulle Messias verwerp het, en oor die heidene wat in die kerk inkom om Israel op hulle eie Messias jaloers te maak sodat hulle weer aan­vaar kan word.

Maar dit alles beteken dat dit nie net om ‘n plek in die heils­ge­skiedenis gaan nie, maar inderdaad om die heil/saligheid self. Israel het nie net hulle plek in die heilsgeskiedenis verloor nie, hulle gaan ook verlore as hulle nie weer tot geloof kom en geënt word nie. En die heidene wat tot geloof gekom het? Hulle deel wel in die heil, maar hulle moet daarin volhard, anders kan hulle ook afgekap word van die mak olyfboom (Rom 11:22). Dit gaan in Romeine 11 en in die algemeen in die uitverkiesing dus inderdaad ook om die saligheid.

 

Romeine 9

Daarom is dit nodig om ook na Romeine 9 te luis­ter. Maar ook daar loer dadelik ‘n moontlike misverstand om die hoek. Baie mense dink dit gaan in Romeine 9 oor mense in die algemeen. Maar dit is verkeerd. Dit gaan ook hier oor die twee spesifieke groepe, oor Israel en die heidene, net soos in Romeine 11. Paulus sit aan die begin van Romeine 9 met die knellende probleem dat daar omtrent geen Jode in die kerk is nie terwyl die heidene die “kerkbanke vol sit”. Wat het dan van God se beloftes aan Israel geword?

Om dit te verduidelik neem hy ‘n paar voorbeelde uit die ge­skiedenis: Jakob en Esau, en die farao van Egipte. Uit die voor­beelde kry hy ‘n paar perspektiewe, maar die belangrikste een is dat God vrymagtig kies. God is aan niks buite Homself ge­bonde nie, Hy word deur niks voorgeskryf nie. Hy kies selfs teen die verwagting in vir Jakob, die jongste, en nie vir Esau, die eers­geborene, nie. God was dus vry om Israel te verwerp en die hei­dene uit te kies.

Maar net hier loer weer ‘n misverstand om die hoek. Beteken dit nou dat God sommer net enigeen kan kies en enigeen kan verwerp sonder dat ons enige aanduiding het van wie en wie nie? Is sy vryheid willekeur? Nee. Dit word juis duidelik uit Romei­ne 9 dat God vry is om te kies wie Hy wil, maar dat ons weet wie Hy kies en wie nie. Hy kies die heidene wat in Jesus glo, en Hy verwerp die Jode wat Jesus verwerp. Dit is presies die klimaks waarop Romeine 9 eindig. Die heidene het God se vryspraak deur die geloof verkry, en Israel het dit nie verkry nie omdat hulle nie geglo het nie (9:30-32). Dit is van die uiterste belang dat die groot hoofstuk oor die uitverkiesing eindig met die geloof.

God kies dus vry, maar nie willekeurig nie. Hy kies volgens ‘n vaste plan, Hy kies dié wat in Jesus glo en Hy verwerp dié wat Jesus verwerp. En alhoewel dit in Romeine 9-11 om groepe gaan – om Israel en die heidene – is dit ook waar van individue. En daarom is die uitverkiesing nie ‘n donker, bedreigende boodskap nie, dis ‘n helder boodskap: glo en jy sal gered word. Glo en God kies jou uit. Glo, en jy word deel van die uitverkorenes, die gemeente. Hy kies jou nie omdat jy glo (asof dit jou beter maak as ander) nie, maar omdat Hy besluit het om dié te kies wat glo. Dis sy besluit.

 

‘n Ewige besluit

Hierdie besluit van God kom uit die ewigheid uit. Die klassieke teks hiervoor is Efesiërs 1:4: “So het Hy, nog voordat die wêreld ge­skep is, ons in Christus uitverkies om heilig en onberispelik voor Hom te wees.” Die “ons” is die gemeente, en die gemeente is oop na die wêreld. Die gemeente moet die wêreld innooi om deel te word van die uitverkorenes. Die uit­verkorenes is nie ‘n onbekende teoretiese getal mense nie. Dis die gemeente, hulle het name en adresse. Die feit dat God dit al in die ewigheid besluit het en dit aan Christus gebind het, beteken dat ons deur Christus deel van die uitverkorenes word. Dis ‘n troos dat dit ‘n besluit uit die ewigheid is, want dit beteken dit sal nie verander nie. God sal nie dalk môre anders besluit en die uitverkiesing losmaak van Christus sodat ons maar net moet sit en wonder of ons regtig uitverkies is nie. Die vraag of iemand uitverkies is, is nooit in die Bybel ‘n oop, onseker vraag nie. Dit is in die Bybel duidelik wie die uitverkorenes is: die gelowiges, die gemeente.

Natuurlik beteken dit nie almal wat formeel iewers op ‘n ge­meente se boeke staan nie, maar iemand wat deur Christus aan die gemeente behoort.

Ons kry nie in die Bybel die gedagte dat ‘n sekere aantal mense vooraf uitverkies is en al die ander vooraf verwerp is nie. Daar is ook nooit enige onduidelikheid of onsekerheid oor wie die uit­verkorenes is nie.

 

Skrywer: Prof Adrio König

Die Groot Geloofswoordeboek: Totale Verdorwenheid

Totale verdorwenheid

(*TULIP)

Die leer van die totale verdorwenheid van die mens (corruptio to­talis) word maklik misverstaan. Sommige dink dit beteken dat geen ongelowige ooit iets goeds kan doen nie. Dit is ‘n mis­verstand. Sedert *Augustinus, een van die groot kerkvaders, is dikwels verwys na die deugde van die heidene.

Die leer van die totale verdorwenheid het na vore gekom in die stryd teen *Pelagius, wat gemeen het dat die sondaar iets tot sy of haar saligheid kan bydra. Daarteenoor het Augustinus gesê dat niks wat ons doen enige verdienste voor God met die oog op ons saligheid het nie. Maar dit het niks te doen met algemene goeie dade nie. Daar is baie mense wat geen godsdiens het nie en wat wonderlike werk aan mense in nood doen.

Maar met die oog op ons saligheid kan ons net op Christus ver­trou. Hy het alles wat ons nodig het vir ons verdien sodat wanneer ons glo (*Geloof), God vir ons Christus se verdienste net uit genade toereken (*Regverdiging), en nie omdat ons dit verdien of beter as ander is nie. Dit was van die groot sake waaroor dit in die Hervorming gegaan het: ons word net uit genade gered, net op grond van wat Christus gedoen het, net deur die geloof. (*Versoening)

Die leer van die totale verdorwenheid hou direk verband met die leer van die *erfsonde. Ook hier kan misverstande ontstaan. Die erfsonde beteken nie dat ons niks goeds kan doen en altyd net die slegste doen nie. Net soos die totale verdorwenheid beteken die erfsonde dat ons deur Adam onder die oordeel van God gekom het omdat daar ‘n soort eenheid en onderlinge ver­bondenheid in die mensdom is, en dat ons totaal op Christus se verdienste aangewese is om gered te word.

Daar is ook ‘n wonderlike troos in die leer van die totale ver­dorwenheid. As ons dan niks kan bydra om gered te word nie, hoef ons ook nooit in die vrees te leef dat dit wat ons moes bydra dalk nie genoeg was nie. As God alles moes voorsien, kan ons weet alles is voorsien, want op Hom kan ons reken. Christus se offer was meer as genoeg.

 

TULIP

TULIP is ‘n Engelse akroniem wat in Amerika gebruik word vir die vyf leerstellings van ‘n groep ultra-Gereformeerdes uit die vo­rige eeu.

T Total Depravity – *totale verdorwenheid

U Unconditional Election – onvoorwaardelike *uitverkiesing – geen verdienste van die mens is in aanmerking geneem nie, God het sonder enige rede sommige uit genade gekies en die ander verwerp

L Limited Atonement – beperkte *versoening – Christus het nie vir almal gesterf nie, maar net vir die uitverkorenes

I Irresistible Grace – onweerstaanbare *genade – God besluit wie Hy wil red, en dan gee Hy aan hulle sy genade sonder dat hulle dit kan teenstaan/verwerp

P Perseverance of the Saints – *volharding van die heiliges of ge­lowiges – gelowiges kan nie weer verlore gaan nie

 

Dit is ‘n baie radikale vorm van *Calvinisme wat nooit alge­meen onder Gereformeerde Christene aanvaar is nie. Dit gee besondere erkenning aan die inisiatief van God, maar dit is baie moeilik om die verantwoordelikheid van die mens in hierdie geslote sisteem tot sy reg te laat kom. (*Voorsienigheid)

 

T

Onder die *totale verdorwenheid word verstaan dat die mens to­taal deur die sonde van God vervreem is sodat hy of sy niks kan doen wat voor God tel nie. Die mens is dood deur die sonde, wat beteken dat enige moontlikheid van hunkering en verlange na God uitgeskakel is. Daar is eenvoudig geen beweging van die mens se kant moontlik om na God te gaan nie. Al die inisiatief moet van God af kom.

Op sigself is dit ‘n taamlik algemene oortuiging onder baie Chris­tene. Paulus self het uitsprake wat sterk in hierdie rigting wys (Ef 2:1). Daardeur word die sonde regtig ernstig geneem. Dit is meer as ‘n hindernis tussen ons en God. Dit is ‘n totale breuk. Die he­le verbondstruktuur werk so. God is op elke punt die een wat die inisiatief neem. Dit blyk reg van Abraham af (Gen 12; 15; 17). Dis nie Abraham wat na God kom en smeek dat hulle ‘n verhouding moet aangaan nie. Dis God wat kom en soewerein die verbond instel, waarop Abraham maar net kan reageer. Dis ook nie Israel wat by God pleit om ‘n Verlosser te stuur nie. Dis God wat vrymagtig be­sluit dat die tyd ryp is en dat Jesus moet kom (Gal 4:4). Tot sover sal daar breë instemming wees onder Christene.

 

U

Onvoorwaardelike *uitverkiesing sluit skynbaar logies aan by totale verdorwenheid. Maar dis net skynbaar. Daarvolgens kies God vry­magtig uit wie Hy wil red, en verwerp vrymagtig die ander. Daar is niks in enige mens wat sy besluit motiveer nie. Eintlik gee alle mense deur hulle totale verdorwenheid Hom meer as genoeg rede om hulle almal te verwerp, maar uit vrye, on­ver­staanbare genade besluit Hy dan om sekeres te red. Hy kon enige ander uitverkies het van dié wat Hy verwerp het, en almal wat Hy wel uitverkies het, kon Hy ook verwerp het. Niemand het enige aanspraak op God se goedheid nie. Hy het al lank voor die mense se geboorte, ja, selfs voor die skepping, presies besluit watter individue Hy sal red, en watter nie. Hy het dit dus besluit heeltemal afgesien van enigiets wat hulle gedoen of nie gedoen het nie.

Hierdie leer is deel van ‘n heelwat omvattender sisteem oor die *voorsienigheid. In hierdie sisteem pas dit volkome sinvol in. Hiervolgens het God vooraf alles beskik wat ooit plaasvind, en alles vind plaas presies soos Hy dit vooraf bepaal het. Dit pas dus lo­gies in dat net Hy besluit wie gered word en wie nie, en dat Hy ook die reaksies van die uitverkorenes en verworpenes vooraf só bepaal het dat hulle paslik sal reageer. Die uitverkorenes sal die evangelie aanvaar, en die verworpenes sal dit nie aanvaar nie.

Maar as ‘n mens nie in terme van hierdie geslote sisteem dink en glo nie, is dit nie maklik om hierdie leer te aanvaar son­der ‘n be­paalde huiwering nie. Beteken dit dat God netsowel kon besluit het om almal te red, maar tog besluit het dat dit liewer net ‘n klein klompie sal wees? En klop dit met God se liefde vir die wêreld? (Joh 3:16) En wat van die algemene bevel om na alle nasies te gaan en “die mense” sy dissipels te maak? (Matt 28:19)

Vir die mense wat gered word, is dit natuurlik goeie nuus. Dit is selfs ‘n geweldige troos: niks in my het God beweeg om my uit te kies en te red nie. Niks in my sal Hom dus beweeg om my agterna te verwerp nie.

Maar vir dié wat nie uitverkies is nie? Dis nie vreemd dat ‘n mens in hierdie kringe dikwels hoor dat jy nie hierdie leer aan on­gelowiges verkondig nie. Maar dit is tog vreemd om te dink ‘n mens hou ‘n deel van jou geloof liewer terug.

 

L

Beperkte versoening pas presies op hierdie leer. As God net ‘n sekere aantal mense uitverkies het en net hulle kan gered word, is dit logies dat Christus ook net vir hulle *versoening gedoen het. Hy het dus nie vir die hele wêreld gesterf nie, maar net vir die uitverkorenes. Dit sou onsinnig wees as God die massa mense nie wil red nie, maar Hy laat Christus tog vir hulle sterf.

Maar dis nie duidelik hoe sekere taamlik sterk uitsprake in die Bybel in hierdie lig verstaan word nie. Die nadruk in die Bybel is tog juis op die omvattendheid van Christus se soendood. God het die wêreld in Christus met Homself versoen. God het die wêreld so liefgehad. Christus is ‘n versoening nie net vir ons sondes nie, maar vir dié van die hele wêreld. God het deur Christus alle dinge in die hemel en op die aarde met Homself versoen (2 Kor 5:18 ev; Joh 3:16; 1 Joh 2:2; Kol 1:20). En so kan ‘n mens aangaan.

‘n Mens kry telkens die gevoel dat hier vanuit ‘n sisteem gedink word, en dat alles netjies in die sisteem moet inpas. Is dit nie eerder waar dat hierdie sisteem eenvoudig te netjies is en te goed werk nie? Is die Bybel nie ryker en bonkiger as ons netjiese sisteme nie? Moet ‘n mens nie hier en daar sê: Alles is nie regtig duidelik nie?

 

I

Onweerstaanbare *genade. Nogeens pas hierdie gedagte perfek by die sisteem in. As ons niks kan doen wat by God aanvaarbaar is nie, as God ons sonder enigiets in ons uitverkies om gered te word, as Christus net vir ons gesterf het, is dit logies dat ons nie God se genade sal kan weerstaan nie. Niks aan ons kant tel nie. Hoe kan ons dan “Nee” sê as Hy voor die skepping al besluit het ons sal “Ja” sê?

Maar onweerstaanbare genade werk nie regtig as ‘n mens dink aan die baie gevalle waar mense inderdaad op God se genade “Nee” gesê het nie. Jesus kom as God se finale genade-aanbod aan Israel (Jesus as *Profeet), en hulle verwerp Hom en vra dat Hy gekruisig word. Hoe kan ons dan sê God se ge­na­de is onweerstaanbaar? Ons kan dit net sê as ons byvoeg dat God nie regtig bedoel het dat hulle Jesus moet aanneem nie, wat weer beteken dat Jesus se pleidooie nie regtig eerlik was nie. Hy het gemaak of Hy gee, maar as hulle die hand sou uitsteek, sou Hy Syne gou teruggetrek het?!

Iewers werk iets nie.

 

P

Die volharding van die heiliges/gelowiges. Dit beteken dat mense wat regtig tot geloof gekom het, nie weer verlore sal gaan nie. (*Vol­harding) Eintlik kan dit ook anders ge­stel word: nie The Per­severance of the Saints nie, maar The Preservation of the Saints, die bewaring van die gelowiges, omdat dit nie in die eerste plek daarom gaan dat ons sal volhard nie, maar dat God ons sal be­waar.

Dit is interessant dat hierdie leerstuk van TULIP weer meer aan­vaarbaar is vir ‘n groot groep Christene. Dit gaan hier om die trou van God wat nie die werk van sy hande laat vaar nie. Al is ons ontrou, Hy bly getrou, Hy kan Homself nie verloën nie (2 Tim 2:13). Maar vir hierdie ander gelowiges gaan dit nie hier om ‘n sisteem nie, maar om die trou van God, om Jesus wat beloof het dat niemand ons uit sy hand sal ruk nie (Joh 10:28).

In die geheel is TULIP nie ‘n sisteem wat gevoelig is vir die groot lyne in die Bybel nie. Dit maak ‘n harde indruk wat uit ‘n enke­le uitgangspunt redeneer en dan eenvoudig logies voort­gaan tot op ‘n punt waar die blye evangelie nie meer helder klink nie.

 

Skrywer: Prof Adrio König