3 Johannes – Christelike gasvryheid (1-15) – Francois Malan

3 Johannes se vorm kom baie meer ooreen met die tradisionele Griekse briefvorm  as 2 Johannes, met skrywer, geadresserde en seën aan die begin, maar sonder ‘n groet, en ‘n tipiese slot. Terwyl 2 Johannes aan ‘n gemeente gerig word, word 3 Johannes aan ‘n leierspersoon in ‘n ander gemeente gerig, met verwysing na twee ander persone in die gemeente.

Albei briewe handel o.a. oor gasvryheid: 2 Johannes adviseer dat gasvryheid nie aan die misleiers gegee word nie. 3 Johannes prys Gaius vir sy ontvangs van besoekende gelowiges, terwyl Diotrefes selfs geweier het om ‘n vorige brief van Johannes aan die gemeente voor te hou.

1 ‘Die oudste’ (ho presbuteros) is dieselfde persoon wat 2 Johannes geskryf het en waarskynlik ook 1 Johannes, waar hy telkens sy lesers as ‘my liewe kindertjies’ of as ‘geliefdes’ aanspreek (2:1,7,12,18,28; 3:18; 4:1,7,11; 5:21).

Hy skryf aan sy ‘geliefde’ Gajus. Die uitdrukking getuig van ‘n hegte band tussen hulle twee, en hy voeg by ‘vir wie ek in waarheid liefhet.’ Die waarheid is die basis waarop hulle liefde gebou is, nl. dat Jesus, die Seun van God, uit liefde vir ons, mens geword het, om ons aan Hom en sy liefde en sy lewe te verbind. Die waarheid van die God wat liefde is, wat Jesus aan ons kom openbaar het,  is die sfeer waarin hulle altwee lewe.

Gajus (‘vreugdebetoon’) was ‘n algemene Griekse naam, en kom nog drie keer in die NT voor: (i) Gajus van Korinte, een van die min mense wat deur Paulus gedoop is; ‘n gemeente vergader in sy huis en Paulus gaan by hom tuis (Rom 16:23; 1 Kor 1:14); (ii) Gajus van Masedonië, reisgenoot van Paulus, wat in Efese deur die oproermakers na die amfiteater gesleep is (Hand 19:29); (iii) Gajus van Derbe, Paulus se reisgenoot met die kollekte na Jerusalem (Hand 20:4).

2 ‘Geliefde, ek bid dat jy gesond mag wees en dat dit in alle opsigte met jou goed mag gaan, soos dit met jou siel goed gaan…’  (in alle opsigte goed gaan –  staan voorop met klem; die Griekse werkwoord vir ‘goedgaan,’ euodousthai,  beteken letterlik: ‘om op ‘n goeie pad gelei te word’). Sonder die gebruiklike groete word die goeie wense as ‘n gebed aangebied. In Paulus se briewe is daar dikwels dankgebede in die inleiding van die brief.

‘…dat jy (ligaamlik) gesond mag wees…soos dit met jou siel goed gaan.’ Miskien was Gaius se gesondheid nie so goed nie, vandaar die gebed vir sy gesondheid, maar dit kan meer waarskynlik ‘n algemene gebed vir voortgaande gesondheid beteken. Sy siel (psuche) verwys na sy geestelike lewe in sy verhouding tot God, deur sy gemeenskap met Christus.

3 Die oudste verskaf die rede vir sy vertroue in die geestelike gesondheid van Gajus. Die oudste het van tyd tot tyd besoek ontvang (soos die teenwoordige tyd van die werkwoorde aandui) van broers wat kom getuig het oor Gajus se waarheid, hoe hy die pad van die waarheid loop. Dit het die oudste grootliks verbly (die naam Gajus beteken ook‘vreugdebetoon’). Die besoekers het bevestig wat die oudste van Gajus geweet het, dat hy in die waarheid van God lewe.

4 Die oudste verduidelik die rede vir sy groot blydskap in v3: niks gee hom groter blydskap as berigte wat hy hoor dat sy kinders in die waarheid voortlewe nie. Sy ‘kinders’ is dié mense wat die boodskap oor Jesus Christus aangeneem het, aan wie hy noú verbind is, en vir wie hy verantwoordelik voel.  Die uitdrukking ‘om die pad van die waarheid  loop’ kom in die NT slegs in 2 Jn 4 en 3 Jn 3,4 voor. Die klem op die lewe in die waarheid in hierdie twee briewe is moontlik ‘n aanduiding van die intensteit van die krisis oor die waarheid van God in die Johannese gemeentes.

 5 Gajus word weer aangespreek met ‘n warm en intieme woord as die oudste se ‘geliefde’ vriend. Die oudste prys hom  met ‘jy tree getrou op in wat jy ook al vir die broers doen…’ – sy lojaliteit teenoor die waarheid is konstant te sien in sy liefdesdiens. Daarom word hy beskou as iemand wat lewe in gemeenskap met almal wat die waarheid ken en daarin lewe, ‘n getroue dienskneg van die Here (vgl. Mt 25:21).

‘…en dit terwyl hulle vir jou vreemdelinge is.’ Hy het sy liefdesdiens telkemale gedoen aan medegelowiges wat by hom aangekom het, al het hy hulle nie persoonlik geken nie. Waarskynlik gaan dit om rondreisende predikers wat op eie koste en uit geloofsoortuiging rondgaan om die evangelie te verkondig. Sy gasvryheid teenoor medegelowiges wat in die waarheid wandel, word goedgekeur en aanbeveel, terwyl 2 Jn 10-11 alle gasvryheid teenoor die misleiers wat die waarheid verdraai, afkeur en verbied. Soos gemeenskap met die misleiers jou deel van hulle boosheid maak, maak gasvryheid teenoor gelowiges wat in die waarheid wandel, jou deel van die waarheid. Hebr 13:2 sê dat sommige deur gasvryheid engele as gaste ontvang. Jesus sê: wie julle ontvang, ontvang My (Mt 10:40; Jn 13:20) ; dit wat ons aan die geringste van die broers doen, bv. huisves van vreemdelinge, doen ons aan Hom (Mt 25:35,40).

Herberge was gevaarlike plekke vir gelowiges, feitlik altyd drinkplekke en waar mense van hulle goed beroof is, as hulle nie goeie wagte saam met hulle gehad het of in groter groepe gereis het nie. Daarom was gelowiges op reis aangewys op die gasvryheid van medegelowiges op hulle pad; vgl. bv. Jesus se uitsending van sy dissipels en waar hulle moes oornag (Mt 10:11-15). Later is dit misbruik en het die 2e eeuse geskif Didache (‘Die leer van die twaalf apostels’  in hfs. 11-12) reëls neergelê vir die lengte van sulke besoeke, ens.

Skrywer: Prof Francois Malan