Franci vra:

Praat God met ons deur die Heilige Gees of sal Hy ’n boodskap vir iemand anders gee met die opdrag om dit vir jou te skryf soos God dit aan haar woord vir woord dikteer?

Antwoord

Prof Hermie van zyl antwoord:

Agter die vraag hierbo lê daar waarskynlik ’n spesifieke verhaal waarvan die detail nie aan ons bekend is nie. Maar in die algemeen is daar twee dinge wat ’n mens hieroor kan sê.

Eerstens, dis nie vreemd dat God deur middel van ander mense met ons kommunikeer nie. Die Bybel is vol daarvan. Die profete wat in die Bybel optree, was eintlik niks anders nie as God se spreekbuise wat sy wil aan die volk in die geheel of aan individue oorgedra het. Die klassieke voorbeeld in laasgenoemde geval is sekerlik toe die profeet Natan God se boodskap wat Hy aan dié profeet bekendgemaak het, aan koning Dawid moes gaan oordra (lees 2 Samuel 12). Dawid het gesondig deur owerspel met Batseba te pleeg en boonop haar man, Urija, op ’n slinkse wyse om die lewe te laat bring. Dit was verkeerd in die oë van die Here. Daarom stuur God sy profeet Natan om aan Dawid die verhaaltjie te vertel van ’n ryk man wat ’n ete vir ’n besoeker wou aanbied, maar te suinig was om een van sy eie kleinvee of beeste, waarvan hy baie gehad het, te slag. Toe steel hy ’n arm man se enigste ooilammetjie en slag dié vir die besoeker. Hieroor was Dawid baie ontsteld en roep uit: “dié man moet doodgemaak word.” Waarop Natan vir Dawid sê: “Jy is die man.” Dawid het toe bitter rou gehad en sy sonde erken en bely.

Wat leer ons uit hierdie verhaal? Ons leer dat daar nie ’n teenstelling is tussen die Heilige Gees wat met ons praat en mense wat met ons praat nie. Dis een en dieselfde ding. Natuurlik is dit so dat slegs die Heilige Gees mense se harte kan verander, soos in Dawid se geval. Maar dit staan nie teenoor mense wat met ons praat nie. God gebruik juis mense sodat sy Gees met ons kan besig raak. Trouens, dis die normale manier hoe die Heilige Gees met ons praat. Hoe anders sal ons die stem van die Gees hoor as dit nie langs die weg van God se menslike boodskappers is nie? Natuurlik, God gebruik ook ons gewete om ons aan te spreek, maar dié is soms so toegeskroei dat ons nie God se stem hoor nie. En dan vat dit iemand soos ’n pastoor, predikant, familielid of vriend(in) wat die moed het om ons direk aan te vat voordat God se stem tot ons deurdring. En as die skoen dan pas, moet ons dit aantrek, al word ons kwaad.

Ongelukkig is die Bybel ook vol van mense wat nié die stem van God hoor in die stem van menslike boodskappers nie. Neem nou maar die farao van Egipte wat nie na Moses geluister het nie toe dié God se boodskap oorgedra het dat die farao die Israeliete moet vrylaat om na Kanaän te trek. Dit het katastrofale gevolge vir Egipte ingehou. Al die plae volg toe – tien van hulle – totdat die farao uiteindelik instem nadat al die eersgeborenes van Egipte gesterf het. (Lees hierdie aangrypende verhaal in Eksodus 7-12). En so ook die volk Israel later onder die konings. Die meeste van die konings was goddeloos, waarop God sy profete opwek om die konings en die volk aan te spreek oor hulle sondes en op te roep tot bekering. Maar hulle wou nie luister nie, en uiteindelik loop genadetyd uit en laat God toe dat Israel in twee ballingskappe weggevoer word, in die 8e en 6e eeu voor Christus. As hulle tog maar net wou luister na die stem van God wat deur die profete gespreek het, maar hulle wou nie. Dieselfde gebeur met die Jode later in die tyd van Jesus. Volgens Matteus 23:37-38 roep Jesus uit dat Jerusalem die boodskappers van God doodmaak wat na die stad gestuur word, in stede daarvan om na hulle te luister. Jesus wou hulle so graag beskerm soos ’n hen haar kuikens onder haar vlerke bymekaar maak, maar hulle wou nie. En nou word die stad vir hulle woes agtergelaat. In 70 nC is Jerusalem dan ook deur die Romeine verwoes.

Maar tweedens, daar is ook ’n ander kant aan ons vraagsteller se vraag wat moet aandag kry. Dit is wel so dat die normale manier waarop die Heilige Gees met ons praat, deur mense is, soos hierbo verduidelik. Maar ongelukkig is dit ook so dat daar selfaangestelde boodskappers van God is wat aanspraak maak op direkte Goddelike inspraak, maar eintlik maar net hulle eie voorkeure en idees op ander wil afforseer. Dis die bemoeisiekes. Hulle hou veral daarvan om dinge te dramatiseer en dit dan in “God-speak” oor te dra. Hulle voel hulle woorde dra dan meer gesag. En ek wonder of dit nie dalk die geval is in ons vraagsteller se situasie nie. Ons het dalk met die volgende scenario te doen.

Die verhouding tussen ons vraagsteller en ’n vriendin het moontlik versuur. Of daar is iets in ons vraagsteller se persoonlikheid of optrede wat die vriendin nie aanstaan nie, wat sy selfs as sonde beskou. En nou kom die vriendin na ons vraagsteller toe, gewapen met die aanspraak dat God direk met haar gepraat het en die opdrag gegee het dat sy dit woord vir woord moet neerskryf en aan ons vraagsteller moet oordra as komende van God.

Maar ’n mens moet kan onderskei tussen iemand wat eg en met goeie bedoelings met jou kom praat en iemand wat net bemoeisiek is en met allerlei hoë aansprake by jou aankom. Soos reeds genoem, daar is ongelukkig mense wat daarop aanspraak maak dat hulle allerlei visioene of insprake van God kry en dit dan op ’n arrogante wyse oordra, dikwels so dat hulle net hulle eie idees en belange dien. Dis dan dat hulle graag sê dat hulle boodskappe van God oor iets of iemand gekry het en dit nou woordeliks kom oordra, dikwels ook met die aanhaal van Bybeltekste. Maar hierdie “boodskappe van God” is dikwels net ’n manier om ander mee te manipuleer. Want as ek die ander een met my “boodskap van God” konfronteer, dan wil ek eintlik daarmee sê: ek staan so ’n bietjie op ’n hoër trappie as jy; jy het eintlik niks te sê oor my insigte nie, want hulle kom direk van God af; jy moet hulle sonder enige verdere debat aanvaar en uitvoer. Maar, soos ons weet, is dit selde die einde van die storie. Want wat dikwels gebeur, is dat die ander een met ’n teen-boodskap van God kom, sodat ’n skaakmat-situasie ontstaan: dis boodskap teen boodskap, en wie s’n is nou die egte een? Nee, die aangewese roete om te volg as jy regtig bekommerd is oor iemand se geestelike welstand en verhouding met God, is om ’n oop en eerlike gesprek met die ander te hê waar die ander die gevoel kry dat jy haar nie met sogenaamde “direktiewe” van God konfronteer nie, maar rustig gesels, as een sondaar teenoor ’n ander, en so toelaat dat die Heilige Gees die oortuigingswerk doen. Want jy kan in elk geval nie ’n ander se hart verander nie, net God kan.

Om dus saam te vat: dit kan wees dat die situasie met ons vraagsteller is soos die scenario sopas geskets. Dan kan ons vraagsteller die situasie met wysheid hanteer, in die lig van my verduideliking hierbo. Maar dit kan ook wees dat die geval nader is aan die situasie soos by die eerste verduideliking, en dan pas eerlike selfondersoek beter.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

Diana vra:

Heelwat mense vra waar kom ander mense vandaan met wie Adam en Eva se seuns getroud is nadat God gesê het gaan en vermenigvuldig, bewoon en bewerk die aarde?

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

In Genesis 5 begin die geslagregister van Adam. Dit begin in verse 1-2 weer met God se die skepping van die mense Adam en Eva na sy beeld. In Genesis 5:4: Nadat Set vir hom gebore is, het Adam nog 800 jaar geleef en het seuns en dogters gehad. 5:10: Enos het na die geboorte van sy seun Kenan nog 815 jaar geleef en het seuns en dogters gehad. 5:13 Kenan het na die geboorte van sy seun Mahalalel nog 840 jaar geleef en het seuns en dogters gehad. 5:16 Mahalalel het na die geboorte van sy seun Jered  nog 830 jaar geleef en het seuns en dogters gehad.  5:19 Jered het na die geboorte van sy seun Henog nog 800 jaar geleef en het seuns en dogters gehad. 5:22 Henog het na die geboorte van sy seun Metusalag nog 300 jaar naby God geleef en het seuns en dogters gehad. Metusalag het na die geboorte van sy seun Lameg nog 782 jaar geleef en het seuns en dogters gehad. 5:30 Lameg het na die geboorte van sy seun Noag nog 595 jaar geleef  en hy het seuns en dogters gehad. 6:1-3 Toe die mense baie begin word het op die aarde…het die Here gesê: My Gees sal nie meer so lank in die mens bly nie, want hy is sterflik. Sy lewensduurte sal nou honderd en twintig jaar wees.

Na die sondvloed, wat alle mense uitgewis het (Gen 6:13), het die agt mense wat gered is in die ark wat Noag gebou het weer opnuut begin: Noag en sy vrou, sy drie seuns en drie skoondogters (Gen 7:7).

Genesis 4:17-24 vertel van Kain se nageslag sonder ’n aanduiding wie sy vrou was. Uit die geslagslys van Adam en Eva in hoofstuk 5, wat telkens sê dat hulle seuns en dogters gehad het, kan afgelei word dat Kain met een van sy susters of met ‘n broer se dogter kon getrou het, aangesien die mense destyds so lank gelewe het en baie kinders gehad het. Kain, Abel en Set was in elk geval nie die enigste seuns van Adam en Eva nie, soos 5:4 wys. Set word genoem omdat Christus uit sy nageslag gebore sou word. Kain word genoem as voorbeeld van die bose en Abel as die eerste martelaar.

Skrywer:  Prof Francois Malan

As PAULUS n apostel was,was daar tog 13 apostels. Is it korrek?

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

Die woord apostel in die Nuwe Testament kom van die Griekse woord apostéllō wat beteken om iemand te stuur of om ’n boodskap te stuur.’ Die woord apóstolos beteken ’n gestuurde of ‘n boodskapper.

In Handelinge 22:21vertel Paulus dat die Here Jesus aan hom in die tempel van Jerusalem verskyn het en gesê het: ‘Gaan, want Ek wil jou ver weg stuur (apostéllō) na die heidene.’ In Handelinge 26:17-18 vertel Paulus aan koning Agrippa en die hele saal vol mense in Sesarea van sy roeping toe die Here Jesus aan hom op die pad na Damaskus verskyn het (vgl. Handelinge 9:1-6). Hy was op pad om die Christene in Damaskus te gaan arresteer. Op pad het  Jesus aan hom op die middag verskyn in ’n lig uit die hemel wat skerper was as die son. Die Here het vir hom gesê: ‘Ek sal jou red uit jou volk en van die heidene na wie Ek jou stuur (apostéllō) om hulle oë op te maak, sodat hulle van die duisternis na die lig kan kom, en van die mag van die Satan na God, en ook dat hulle deur geloof in My vergewing van sonde, asook ’n erfdeel saam met die geheiligdes, kan ontvang. Om hierdie rede, koning Agrippa, was ek nie aan die hemelse visioen ongehoorsaam nie…’ 

In sy briewe aan die gemeentes  begin Paulus altyd sy brief ‘Paulus, ’n dienskneg van Christus Jesus, ’n geroepe apostel (apóstolos), afgesonder vir die evangelie van God (Romeine 1:1). ‘Paulus, deur die wil van God ’n geroepe apostel (apóstolos) van Christus Jesus..’(1 Korinthiërs 1:1). ‘Paulus, ’n apostel (apóstolos) van Christus Jesus deur die wil van God…’ (2 Korinthiërs 1:1). ‘Paulus, ’n apostel – nie op gesag van mense of deur ’n mens nie, maar wel deur Jesus Christus en God die Vader wat Hom uit die dood opgewek het…’  (Galasiërs 1:1). ‘Paulus, ‘n apostel (apóstolos) van Christus Jesus deur die wil van God…’  (Efesiërs 1:1), ensovoorts.

In Handelinge 14:14 word Barnabas ook ’n apostel (apóstolos) genoem saam met Paulus, al was Barnabas nie een van die twaalf nie.

Volgens Lukas 6:13 het Jesus, na ’n nag van gebed op die berg, sy dissipels (volgelinge) nader geroep en twaalf van hulle uitgekies, en Hy het hulle apostels (apostóloi) genoem. Een van die twaalf was Judas Iskariot, wat Hom sou verraai (Lukas 6:16). Na Judas se dood, en na Jesus se dood en opstanding en hemelvaart het Petrus die 120 broers verwys na Psalm 109:8 ‘Laat ’n ander sy amp as opsiener oorneem. In Judas se plek het hulle twee manne voorgestel, en in gebed  die Here gevra om een aan te wys wat die Here gekies het om die taak  van hierdie diens van apostel (apóstolos) oor te neem waarvan Judas afvallig geraak het. Toe het hulle geloot en die lot het op Mattias geval. Hy is daarop by die elftal apostels (apostóloi) gevoeg.

Openbaring 21:12-14 verwys na die Nuwe Jerusalem se 12 poorte waarop die name van die twaalf stamme van Israel op gegraveer is, en die twaalf fondamente van die stadsmuur met die name van die twaalf apostels (apostóloi) van die Lam op gegraveer.

Die Openbaring aan Johannes is egter ’n boek van simbole. Hier word die name van die twaalf stamme van Israel gebruik om aan te toon dat al die gelowiges uit die Ou Testament deel sal wees van die Nuwe Jerusalem. Die Nuwe Jerusalem is egter ’n simbool van die ewige lewe saam met God. So is die twaalf name van apostels ’n simbool vir al die gelowiges van die Nuwe Testament wat in die Lam van God, sy Seun Jesus Christus glo, wat deel het aan die ewige lewe saam met God. Want Jesus, as God wat ons menslike natuur aangeneem het, het gesterf vir die sonde van die ganse mensdom van die Ou Testament en van die Nuwe Testament (vgl. Johannes 1:1-5,9-14,29,36). En elkeen wat in Jesus glo word deel van die ewige lewe saam met God. (vgl. Johannes 3:16).

Skrywer:  Prof Francois Malan

Rudolph vra:

 Lukas 21:23: Maar wee die vroue wat swanger is en die wat nog soog in daardie dae; want daar sal ‘n groot nood in die land wees en toorn oor hierdie volk.

Hierdie vers kom voor waar daar gepraat word oor die verwoesting van Jerusalem (reeds gebeur in 70AD)

Markus 13:17: Maar wee die vroue wat swanger is en die wat nog soog, in daardie dae!

Markus 13:18: En bid dat julle vlug nie in die winter mag plaasvind nie.

Matteus 24:19: Maar wee die vroue wat swanger is en die wat nog soog, in daardie dae.

Matteus 24:20: En bid dat julle vlug nie in die winter of op die sabbat mag plaasvind nie

Hierdie verse kom voor waar daar gepraat word oor die eindtyd.

Moet dit gesien word as twee verskillende gebeurtenisse?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Ons vraagsteller maak ’n baie skerp waarneming deur raak te sien dat daar ’n verskil tussen Lukas, enersyds, en andersyds Matteus en Markus se weergawes van Jesus se profetiese rede is. Dit gaan naamlik daaroor of die gebeure wat in Lukas 21:23 beskryf word ’n ander gebeure veronderstel as wat in Markus 13:17-18 en Matteus 24:19-20 beskryf word, hoewel die bewoording van al drie Evangelies min of meer ooreenstem. Die kort antwoord is “nee”, al drie Evangelies handel oor dieselfde gebeure, die eindtyd. Maar hierdie kort antwoord benodig ’n langer verduideliking om beter verstaanbaar te wees.

Matteus, Markus en Lukas staan bekend as die sinoptiese Evangelies, omdat hulle die verhaal van Jesus breedweg “saam sien” (betekenis van “sinopties”). Dit beteken dat daar, ten spyte van verskille, groot ooreenkomste tussen hierdie drie Evangelies is, tot in die detail-bewoording toe. Die teorie wat vandag deur die meeste kenners van die Nuwe Testament aanvaar word, is dat hierdie ooreenkomste en verskille die beste verklaar word deur te aanvaar dat dié drie van mekaar gebruik gemaak het. Dit staan bekend as die onderlinge afhanklikheidsteorie. Dit behels dat Markus die eerste geskryf is en as bron vir Matteus en Lukas gedien het, maar dat laasgenoemde twee nie van mekaar geweet of gebruik gemaak het nie. Verder, daar is dele waar Matteus en Lukas woordeliks met mekaar ooreenstem maar wat glad nie in Markus voorkom nie. Hier is die teorie dat Matteus en Lukas vir hierdie materiaal van ’n tweede bron, genaamd Q, gebruik gemaak het, weer eens onafhanklik van mekaar. Dan is daar ook nog materiaal wat net by Matteus voorkom en net by Lukas voorkom; dit staan bekend as die “eie materiaal” van hierdie twee Evangelies. Saamgevat: die teorie vir die ontstaan van die sinoptiese Evangelies lui dat Markus en Q as die twee bronne gedien vir Matteus en Lukas, en dat laasgenoemde twee ook hulle eie materiaal bygevoeg het.

As ons nou hierdie teorie toepas op die tekste waaroor ons vraagsteller dit het, dan sien ons dat dit een van daardie dele is wat by al drie Evangelies voorkom. Volgens ons teorie is Markus dan die oorspronklike bron, met hier en daar ook eie materiaal van Matteus en Lukas. Die inhoud van hierdie gedeelte is die sogenaamde profetiese rede van Jesus oor die eindtyd. Markus het dit eerste opgeteken, en Matteus en Lukas het dit oorgeneem in hulle onderskeie Evangelies, maar dit terselfdertyd “geredigeer”, dit wil sê aangepas sodat dit die doel kon dien wat elke evangelis daarmee gehad het. Ons moet dus die drie weergawes van Jesus se een profetiese rede  – te wete Markus 13:1-37, Matteus 24:1-51, en Lukas 21:1-38 – eintlik langs mekaar plaas en woordeliks met mekaar vergelyk om die verskillende “redaksionele aksente” van elke Evangelie te identifiseer. Die belangrike punt is: elke Evangelie berig oor dieselfde uitsprake van Jesus oor die eindtyd, maar elkeen plaas sy eie aksente daarop wat dit uniek maak in elke Evangelie. Dit gaan dus nie oor verskillende eindgebeure nie, maar elke Evangelie handel oor dieselfde eindgebeure en dieselfde oorgelewerde tradisie, elkeen net vanuit verskillende vertellersoogpunte of -hoeke.

Om die prentjie te voltooi, kan ons veral let op hoe Lukas die gedeelte hanteer wat deur ons vraagsteller aan die orde gestel is, want dis by Lukas waar in hierdie geval die grootste “afwykings” teenoor Markus voorkom. Tereg noem ons vraagsteller dat by Lukas dit veral oor die verwoesting van Jerusalem gaan. Let byvoorbeeld op die volgende beskrywings, wat nie by Markus en Matteus voorkom nie: Luk 21:20 praat van die leërs wat Jerusalem omring; 21:21 sê dat die mense wat in Judea en in die stad (Jerusalem) woon, daaruit moet padgee; en 21:24 berig oor oorlogvoering (die swaard), krygsgevangenes wat weggevoer sal word en Jerusalem wat deur die heidene vertrap sal word. Wat egter belangrik is om te onthou, soos reeds bo genoem, is dat Lukas nie van ’n ander eindtyd as Markus en Matteus vertel nie, maar dat hy die verwoesting van Jerusalem as deel van die eindgebeure teken. Ons vermoed dit hang saam met die besondere klem wat Lukas deurgaans in sy Evangelie en in sy ander boek, Handelinge, plaas op Jerusalem. Vir Lukas is Jerusalem die sentrum van die heilsgebeure: hier begin en eindig alles (Luk 2:25-52; 24:50-52); hier word die Heilige Gees uitgestort (Hand 1:4; 2:1-13); hier versamel die eerste kerk; en hiervandaan vind die verspreiding van die evangelie plaas na die hele destydse bekende wêreld (Hand 1:8). Geen wonder nie dat Lukas die verwoesting van Jerusalem laat saamval met die einde van die wêreld, en daarom die lotgevalle van Jerusalem inwerk as deel van die eindtyd. Vir hom is Jerusalem se einde so katastrofies dat dit as aanloop tot en simbool van die eindgebeure dien en daarom saam met die ander eindgebeure beskryf en beklemtoon moet word. Die klem op Jerusalem se lot het ook veral daarmee te make dat Lukas dit sien as die straf van God omdat hulle nie die heilsaanbod van God in Christus aanvaar het nie, vandaar die toespeling op Ou-Testamentiese tekste soos Hosea 9:7 in Lukas 21:22 wat verwys na die straf van God wat volg op volhardende ongehoorsaamheid. Wat met Jerusalem gebeur, dien as voorteken van die wêreldeinde, wat Lukas dan in navolging van Markus 13:24-27 in Luk 21:25-28 beskryf waar dit handel oor die koms van die Seun van die Mens. Wat met Jerusalem gebeur, sal met almal gebeur wat nie God se heil in Jesus Christus aanvaar nie. Dit is dus duidelik dat Lukas – soos Matteus – Markus se beskrywing van die eindtyd oorneem maar dit aanpas by sy eie oogmerke met sy Evangelie.

Skrywer: Prof Hermie van Zyl