Jan vra:

Matteus 10: 40, 41

Jesus stuur die 12 dissipels uit en gee aan hulle mag om onrein geeste uit te dryf en om elke siekte en kwaal te genees. Dan gee Hy allerhande instruksies oor hoe hulle te werk moet gaan en sluit af met: “Wie ‘n profeet ontvang omdat hy ‘n profeet is, sal die loon van ‘n profeet ontvang, en wie ‘n regverdige ontvang omdat hy ‘n regverdige is, sal die loon van ‘n regverdige ontvang.”

Wat bedoel Jesus met die “loon” van ‘n profeet en regverdige?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Onderliggend aan Matteus 10:40-42 lê die konsep van die profeteloon, wat teruggaan tot in Ou-Testamentiese (OT) tye. Dit is dus nodig om die OT agtergrond eers na te gaan voordat spesifiek oor Matteus 10 gehandel word.

Volgens 1 Samuel 9:9 was profete vroeër sieners genoem, waarskynlik omdat hulle ‘n bonatuurlike vermoë gehad het om dinge waar te neem, ‘n insig wat hulle van God ontvang het. Daarom dat ‘n profeet ook as ‘n man van God bekend gestaan het; hulle was in diens van God om sy wil aan die volk bekend te maak. Iets hiervan kry ons 1 Samuel 9-10 waar Samuel as God se boodskapper optree om Saul as koning oor Israel te salf. Saul was eintlik op soek na sy pa se donkies, maar gaan raadpleeg toe die siener, Samuel, oor waar die donkies moontlik kon wees. En dit was die gebruik om in so ‘n geval ‘n geskenk aan die siener of profeet te gee (1 Sam 9:7; vgl ook 1 Kon 13:7; 2 Kon 5:5,15), ‘n gebruik wat uitgegroei het tot ‘n vaste inkomste vir profete wat in die koninklike hof diens gedoen het, maar ongelukkig ook tot wanpraktyke gelei het (Miga 3:5,11). Ware profete se grootste geskenk of loon was egter die respek wat hulle in die samelewing geniet het omdat hulle as vertolkers van die wil van God opgetree het. Dit spreek dan ook vanself dat mense wat aan profete gasvryheid betoon het, gedeel het in die profeet se eer en aansien, en in daardie sin van die woord ook die profeteloon ontvang het. ‘n Goeie voorbeeld hiervan is die profeet Elia wat by die weduwee van Sarfat tydens die groot droogte in Israel huisvesting ontvang het. Dit het die goeie gevolg vir haar gehad dat haar meel en kookolie nie opgeraak het nie (1 Kon 17:8-24). Sy deel dus in die “profeteloon” van Elia, wat in haar geval beteken het dat God nie net vir sy profeet sorg nie, maar ook vir haar en haar kind.

Profete was egter nie altyd gewild nie, veral nie by die konings wanneer hulle aan dié God se wil moes verkondig nie, wat nie noodwendig in ooreenstemming met die heersende politiek van die dag was nie. Dan moes die profete vlug vir hulle lewe. Elia is weer eens ‘n goeie voorbeeld. Hy moes homself uit die voete maak toe koning Agab en dié se vrou, Isebel, sy bloed gesoek het (1 Kon 18: 1,10). Hulle het Elia verantwoordelik gehou het vir die ellende in Israel weens die droogte wat hy in opdrag van Here aangekondig het (1 Kon 18:17). Met dié dat profete dikwels deur die konings vervolg en doodgemaak is (vgl 2 Kron 36:16; Jer 26:20-23), het die konsep van profeteloon ook ‘n negatiewe betekenis gekry, naamlik dat profete die gevaar loop om doodgemaak te word, soos wat Isebel met ‘n groot aantal profete gemaak het (1 Kon 18:4). Nie net die profete self nie, maar enigeen wat hulle sou huisves of aan hulle gasvryheid betoon, sou dieselfde lot as die profeet ondergaan, naamlik uitwissing. Hierdie gedagte het in die tyd van die Nuwe Testament nog sterk geleef. Jesus verwys daarna in Matteus 5:12 as Hy sê dat die Jode se voorouers die profete doodgemaak het, en dat die dissipels dieselfde lot sal ondergaan. As die Meester gehaat en vervolg word, sal die dissipels dit ook ervaar (Matt 10:22-25). Hebreërs 11:35-38 bevat dieselfde gedagte – dat daar OT gelowiges was wat ter wille van hulle geloof in God gemartel en gedood is. Dis alles deel van die loon omdat jy ‘n profeet is, of iemand wat aan ‘n profeet gasvryheid bewys het. Laasgenoemde is per assosiasie dan net so “skuldig” soos die profeet self.

Die konsep profeteloon het dus ‘n dubbele betekenis: enersyds om lewensonderhoud en eer te ontvang omdat iemand as God se betroubare boodskapper bekend gestaan het, en andersyds om verguis, vervolg en gedood te word omdat mense – veral diegene in magsposisies – nie van jou (God se) boodskap hou nie. En dieselfde met mense wat indirek deel in die profeteloon vanweë hulle betrokkenheid by die profeet: dit kan vir hulle óf positief óf negatief uitwerk.

Dit is hierdie gedagtekompleks wat ons as agtergrond moet aanvaar om Matteus 10:40-41 te verstaan. Hier word die gedagte van profeteloon toegepas op Jesus en sy volgelinge. Hierdie verse is op ‘n interessante manier gestruktureer. In dalende orde word hier van vyf kategorieë gepraat: God, Jesus, profeet, goeie mens (letterlik: regverdige) en geringste. Die laaste drie is almal verwysings na die dissipels van Jesus. (Vir “profeet”, kyk Matt 5:12; vir “goeie mens”, kyk Matt 5:20 waar gesê word dat die dissipels “geregtigheid” / “regverdigheid” moet beoefen; vir “geringste”, kyk Matt 18:6-14 waar die dissipels “kleintjies” genoem word, en in Matt 25:40,45 “geringstes” [“geringste” is slegs die oortreffende trap van “kleintjie”].) Die “rangorde” werk so: God is die Een wat Jesus stuur (10:40), en Jesus is die Een wat sy dissipels (profete, goeie mense, geringstes) stuur. En elkeen wat die dissipels ontvang, dit wil sê aan hulle gasvryheid bewys, ontvang dan die loon wat gekoppel is aan die dissipels as God se profete. En so-iemand ontvang eintlik vir Jesus Self, want agter die dissipels staan die Een wat hulle gestuur het. Dus, net soos wat die profete in die OT God se verteenwoordigers was, en mense wat hulle ontvang het (d w s met hulle geassosieer het), ingetrek is in God se teenwoordigheid, net so gebeur dit in die NT met die dissipels as Jesus se verteenwoordigers, gesante of ambassadeurs. As jy hulle boodskap aanvaar en daarmee identifiseer, dan word jy deel van God se familie op aarde, en ontvang jy die loon wat daarmee gepaard gaan, naamlik om te deel in al God se gawes wat Hy as die Koning van sy koninkryk aan sy onderdane meedeel: aanvaarding, liefde, genade, vergifnis van sonde, gemeenskap van die gelowiges. Natuurlik, daar is ook nog die toekomstige loon, waarvan ons nou reeds ‘n voorsmakie kry, naamlik die ewige lewe. Dít is die finale profeteloon wat ons van God ontvang – om vir ewig in sy teenwoordigheid te mag verkeer (vgl Matt 19:28-29).

Maar, soos reeds genoem, die profeteloon het ook ‘n negatiewe komponent. Net soos in die OT mense wat met profete geassosieer het die gevaar geloop het om saam met die profeet vervolg te word, so ook in die NT. Jesus praat hiervan in Matteus 10:16-25 as Hy noem dat die dissipels ook gehaat, vervolg en uitgeskel sal word. Dit is deel van die “pakket”. Die profeteloon hou beide goeie en minder goeie dinge in. Maar ook die slegte dinge bevestig op ‘n vreemde manier dat ons geloof in Christus eg is. Wanneer mens vervolging in die gesig staar, in watter vorm ook al, dan wys dit dat jy in die lang ry staan van God se profete wat dit in hierdie wêreld nie altyd maklik gehad het nie, om dit sag te stel.

‘n Laaste opmerking. Omdat die dissipels in Matteus 10:40-42 met drie verskillende benamings benoem word, is daar nie regtig ‘n verskil tussen die “goeie mens se beloning” en die “profeet se beloning” nie; dis presies dieselfde. Wat wel interessant is, is dat Matteus die geringstes insluit by die beloning. Met geringste, as term vir die dissipels, wil hy sê dat die profete en goeie mense ook geringstes is. Daar is nie ‘n hiërargiese verskil tussen die dissipels nie. Tog kan mens sê dat Matteus met “geringstes” / “kleintjies” diegene aandui wat nie so gereken of besonders was in die gemeente nie. (Kyk Matt 18:6-14 waar “kleintjies” gebruik word om diesulkes mee te beskryf.) Dit beteken dat al bedien jy selfs een van hierdie geringstes van Jesus se dissipels, deur byvoorbeeld bloot ‘n beker koue water aan te bied, deel jy nog steeds in die profeteloon. Want in die kerk van Jesus is daar nie vernames en minder vernames nie, almal is broers (Matt 23:8). Ons kry dus in Matteus met ‘n besondere toepassing of herinterpretasie van die profeteloon-gedagte te doen. Alle volgelinge is verteenwoordigers van Christus, nie net besondere figure nie, en is daarom draers van die profeteloon. Jou optrede teenoor selfs die sogenaamde geringstes kan dus jou lot by God bepaal, soos Matteus 25:40,45 duidelik aantoon, waar staan dat in soverre versorging aan die geringstes gebied is, is dit ook aan Christus gedoen.

Kortliks dus: Die profeteloon van Matteus 10:40-42 het as inhoud die gemeenskap met Christus, en deur Hom met God, en daarmee saam die ewige lewe (Matt 5:12).

Skrywer: Prof Hermie van Zyl

‘n Leser vra:

Wat sê die Bybel oor seksspeelgoed en bv oor orale seks binne die huwelik? Robbie Visser was by ons en het sy getuienis oor sy lewe gegee. Hy het ook oor sy belewenis in die hel gepraat. God het vir hom die hel gewys terwyl hy 19 dae in ‘n koma was.

Visser praat daarvan dat seksspeelgoed sonde is. So ook o a orale seks. Ek en my man is eerste huweliksmaats en al 23 jaar getroud. Soms gebruik ons speelgoed en orale seks. Ek bid al jare lank dat God vir my sondes moet uitwys waarvan ek nie bewus is nie. Dinge wat ek doen wat ek nie weet sonde is nie.

Ek sou net graag u stelling daaromtrent hoor.

Antwoord

Pof Hermie van Zyl antwoord:

Hierdie is een van daardie onderwerpe waaroor daar nie harde antwoorde gegee kan word nie. Eerstens omdat die Bybel hom nie spesifiek oor orale seks of seksspeelgoed uitlaat nie (daar is bv nêrens ‘n teks wat sê: “Jy mag geen seksspeelgoed in die huwelik hê nie”), en tweedens omdat daar nie vaste voorskrifte is oor hoe man en vrou in die huwelik hulle seksualiteit moet uitleef nie. Daar is wel breë riglyne wat Christene in ag moet neem vir die seksuele in die huwelik, en solank hierdie riglyne gevolg word, is daar genoeg ruimte vir egpare om hulle seksuele behoeftes na persoonlike goeddunke te beoefen. Die spreekwoord sê nie verniet nie: Elke man soen sy vrou op sy eie manier (en die omgekeerde is natuurlik ook waar ten opsigte van die vrou). Wat vir die een paartjie aanvaarbaar is, sal nie noodwendig vir die ander so wees nie. Elkeen moet self ontdek waarmee hulle gemaklik is.

Maar koms ons praat oor hierdie breë riglyne. Want as ‘n egpaar ernstig is oor hulle Christenskap sal hulle tog ook hulle seksualiteit so wil uitleef dat hulle voel dis in ooreenstemming met God se wil vir die beoefening van die seksuele.

Eerste riglyn: Ek hoef dit seker nie eens te noem nie, maar dit spreek vanself dat die uitleef van die seksuele ‘n baie spesifieke plek het, naamlik die huwelik. Daarom verbied die Bybel uitdruklik seksuele losbandigheid (bv 1 Kor 6:12-20; Heb 13:4). Christene kan nie, soos die wêreld, met ‘n oop seksuele agenda leef nie. Dis teen die wil van God. Die huwelik bied daardie veilige ruimte waar man en vrou geborge voel, waar hulle sonder reserwes hulleself aan mekaar kan gee, en waar hulle mekaar kan ontdek en geniet. Dit is ook al oor en oor in studies bewys dat die hoogste persentasie seksuele vervulling voorkom onder egpare wat mekaar oor ‘n lang tyd leer ken het. Hulle weet wat hulle aan mekaar het, en hulle geniet en respekteer mekaar.

Tweede riglyn: Weer eens, dis seker nie nodig om te noem nie, maar omdat dit vir baie Christen-egpare steeds ‘n probleem is, wil ek dit tog pertinent aanraak. Seksualiteit is so natuurlik soos asemhaal, dis deel van die lewe; dis soos God ons gemaak het. Daar is dus niks daarmee verkeerd dat man en vrou tot mekaar seksueel aangetrokke voel, hulleself in die huwelik begewe en die vreugde en plesier van seksuele intimiteit geniet nie. Trouens, hieroor is die Bybel baie duidelik. Dit begin reeds in die paradys, nog voor die sondeval. God bring man en vrou as met sy eie hand bymekaar en voeg hulle saam tot een vlees (Gen 1:24). Jesus bevestig hierdie intieme lewensgemeenskap in Matteus 19:5-6 as Hy Genesis 1:24 gebruik om aan te voer dat hierdie een vlees-verhouding bedoel is om permanent te wees en dat egskeiding daarom nie deel is van God se plan vir die huwelik nie. Paulus sluit ook by hierdie een vlees-gedagte aan as hy in 1 Korintiërs 7:2-5 sê dat man en vrou se liggame in die huwelik aan mekaar behoort en dat hulle hulle daarom nie moet onthou van seksuele gemeenskap nie, tensy daar ‘n goeie rede is, en dan ook net vir ‘n ruk, vanweë die versoekings. Maar die punt wat in hierdie riglyn gemaak word, is dat die uitleef van die seksuele ‘n voorreg en plesier is wat ten volle binne die huwelik geniet mag word. Christen-egpare mag nie oor die seksuele met skuldgevoelens rondloop nie. Dis bedoel om geniet te word.

Derde riglyn: Hier gaan dit oor die vraag: Wat is die doel van seks? Bloot net om voort te plant, soos by die diere? Nee, die seksuele is aan die mens gegee tot lewensvervulling. Daarom dat daar in Genesis 1:27 staan dat God die mens as man en vrou geskape het om sáám – as man en vrou – God se beeld, dit wil sê, God se verteenwoordigers op aarde te wees. Dit beteken dat dieselfde intimiteit wat daar binne die Goddelike Drie-eenheid bestaan, as ‘t ware moet afskuur op man en vrou binne die huwelik. Daarom het God man en vrou gemaak om by mekaar te pas; hulle moet mekaar aanvul, hulle vorm ‘n intieme lewensgemeenskap (Gen 2:18,20-24). Die afleiding wat ons hieruit maak, is dat die seksuele, hoewel belangrik, slegs ‘n onderdeel is van hierdie lewensgemeenskap en van die egpaar se totale menswees. Dus, sodra die seksuele verabsoluteer word, dit wil sê, losgemaak word van hierdie totale lewensgemeenskap in die huwelik, begin die gevaarligte flikker. Dan begin dit gaan oor seks ter wille van seks. Seks is daar om die intimiteit en die eenheid tussen man en vrou te bevorder en te versterk. Dis één van die uitdrukkingsvorme van die eenheid tussen man en vrou, nie die een en al nie.

Vanuit hierdie riglyne kan ons nou meer spesifiek oor seksspeelgoed praat.

Seks as een element van ‘n gelukkige huwelik wil sê dat egpare nie angstig moet wees oor die seksuele nie, asof die geluk in hulle huwelik volledig daarvan afhang. Soms redeneer egpare: As daar nie by elke seksuele gemeenskap volkome vervulling is nie, dan is daar groot fout. Die egpaar word angstig en allerlei pogings word dan in werking gestel om hierdie “fout” te herstel; alles moet 100% elke keer “werk”. Dis dan dat seksspeelgoed as krukke ingespan word om alles op te kikker. Dit kan dan gebeur dat daarsonder daar later geen bevrediging meer is nie. En die fokus moet tog daarop val dat nie dinge nie, maar man en vrou mekaar plesier sal verskaf en bevredig. Want dit is wanneer man en vrou mekáár geniet dat die intimiteit en verhouding tussen hulle gebou en bevorder word, dat hulle waarlik tot ‘n intieme lewensgemeenskap ontwikkel.

Om net hierdie gedagte verder uit te bou. Ons moet onthou dat die seksuele in die huwelik eintlik op drie vlakke beweeg: die fisiese, die emosionele en die geestelike. Die seksuele is daar om die lewensgemeenskap op al drie hierdie vlakke te stimuleer. En die potensiële gevaar met seksspeelgoed is dat hulle alle aandag net op die fisiese fokus, en soms ook so dat dit net die eie genot is waarop gekonsentreer word. Die fokus is nie meer op die verhouding tussen man en vrou nie. En verder kan daar selfs so ‘n fiksasie met seksspeelgoed ontwikkel dat dit amper soos ‘n derde persoon in die huwelik begin funksioneer wat die plek inneem van die man en die vrou. Die egpaar word dan afhanklik van die speelgoed in stede daarvan dat hulle planne beraam om mekáár te stimuleer en te bevredig.

Verder, as mens in aanmerking neem waar seksspeelgoed te koop aangebied word, dan begin die skemerwêreld van pornografie oopgaan. Dit is bekend dat seksspeelgoed soms kan aanleiding gee daartoe dat een of beide van die egpaar by pornografie betrokke raak. En dit is uiteraard ‘n slegte ontwikkeling. Want daar is niks soos pornografie om die seksuele in die huwelik skade te berokken nie. Egliede ontwikkel sulke onrealistiese verwagtinge van mekaar dat dit ironies genoeg juis hulle seksuele verhouding is wat later daaronder ly, en die huwelik op die rotse kan beland.

Nog iets, wat nie altyd so gewild is om te hoor nie. Maar in die oorverhitte sekskultuur met sy onmiddellike bevrediging-sindroom waarin ons vandag lewe, is dit ook belangrik om te onthou dat daar so-iets soos kuisheid binne die huwelik is. Ongebreidelde wellus wat op alle denkbare en ondenkbare maniere geëis word en botvier, kan later die respek wat man en vrou vir mekaar moet hê, vernietig, en daarmee saam ook die huwelik. Die huwelik is ‘n veilige ruimte, en nie ‘n lisensie tot die beoefening van ongebreidelde en selfs afstootlike fantasieë en luste nie. Presies wáár die grense van die seksuele binne die huwelik is, is moeilik om by voorbaat te sê; elke egpaar moet dit self ontdek. Maar daar ís sulke grense. 1 Tessalonisense 4:3-8 waarsku nie verniet nie dat ons heilig en eerbaar binne die huwelik moet lewe en nie deur hartstog en begeerte gedryf moet word soos hulle wat God nie ken nie. Die seksuele het sy plek – ‘n belangrike plek – maar dis nie die een en al nie. Dit mag nie ‘n “eie lewe” los van die totale lewensgemeenskap van man en vrou hê nie. Dis nie ‘n god wat gedien word nie. Dit moet in diens staan van man en vrou se huwelik.

Maar met bostaande word nie ‘n oordeel uitgespreek oor seksspeelgoed as sodanig nie. As egpare die breë riglyne volg wat hierbo gegee is, gemaklik is met seksspeelgoed en dit as ‘n hulpmiddel vir hulle normale sekslewe inspan, en daar geen sieklike afhanklikheid, fiksasie of obsessie daarmee ontstaan nie, hoef egpare nie skuldig te voel nie. Soos aan die begin gesê, daar is nie werklik vaste voorskrifte hieroor nie. Elke egpaar moet, binne bostaande riglyne, self ontdek waarmee hulle gemaklik is. Ons geniet bepaalde vryhede as Christene. Ons hoef nie vir alles te sê: “Raak, smaak en roer nie aan nie.” Maar ek dink dit is ook belangrik om te onthou wat Paulus oor vryheid sê in 1 Korintiërs 6:12. Hy gee toe dat daar waarheid mag steek in die spreuk: “Alles is my geoorloof.” Maar dan voeg hy by: “Ja, maar ek gaan my nie deur enigiets laat verslaaf nie.” Dit kos soms fyn onderskeiding om te besluit wanneer die grens tussen vryheid en verslawing oorgesteek word. Die vryheid waartoe Christus ons vrymaak mag nooit lei tot nuwe vorme van verslawing nie.

Skrywer: Prof Hermie van Zyl

Vraag  Ek het in ‘n huis groot geword met ‘n oop Bybel. Is 40 jaar gelukkig getroud, dienswerker en pa van ‘n pragtige dogter. Ek is bi-seksueel en het met die koms van internet begin om fisiese kontak met mans te hê. Ek het ook gereeld na pornografie op internet gekyk. Het altyd baie skuldig hieroor gevoel, maar net voortgegaan. Nou is ek met blaaskanker gediagnoseer en ewe skielik besef ek dat elke mens ook net soveel genade kan ontvang. Ek het Sondag vir Sondag vroom in die kerk gesit, en dan huis toe gegaan en net met my sondige lewe voortgegaan.

Ek glo dat Christus ook vir my sondes gely en gesterf het, maar het toegelaat dat die versoekings van die wêreld my lewe regeer. Nou het ek berou en wil wegbreek van my verlede, pleit vir vergifnis, en ‘n nuwe begin maak. Ek voel egter dat ek die vergifnis nie verdien nie, want nou eers dat die dood my in die gesig staar, wil ek ewe skielik ‘n ommekeer maak. Het ek nie die onvergeeflike sonde gepleeg teen die Heilige Gees nie? Is God se genade so groot dat ek wat behoorlik in die varkhokke van die wêreld geploeter het, vergifnis kan kry?

Antwoord

Die kort antwoord op ons vraagsteller se vraag is ‘n onomwonde en oortuigende: “Ja, God se genade is vir seker so groot dat ons vraagsteller ook vergifnis kan kry!” Maar kom ons brei bietjie hierop uit.

Die probleem met ‘n leefstyl wat opsigtelik nie in ooreenstemming met God se wil is nie, is dat dit jou vervreem van God. Dit gevolg is die opstapeling van skuldgevoelens wat later soos ‘n berg tussen jou en God staan. Mens voel dat God jou op geen manier kan vergewe nie. En so beland mens in ‘n geestelike doodloopstraat. Dan vat die oortuiging ook pos dat jy nie vergifnis verdien nie; jy het te ver gegaan; jou sonde het net te veel en te groot geword. Maar dis nou juis die opspraakwekkende van die evangelie, die goeie nuus van God se genade. Niemand verdien vergifnis nie. Paulus sê baie duidelik in Romeine 3:23-24: “Almal het gesondig en het nie deel aan die heerlikheid van God nie, maar hulle word, sonder dat hulle dit verdien, op grond van sy genade vrygespreek vanweë die verlossing deur Jesus Christus.” Niemand verdien dit om van ‘n ontsaglike en onbetaalbare skuld wat ons by God het, vrygespreek te word nie.

Hierdie punt word treffend geïllustreer deur die gelykenis van die onbarmhartige amptenaar (Matteus 18:23-35). Die man het ‘n onbetaalbare bedrag wat hy sy baas skuld en word dan alles kwytgeskeld. Wat verder gebeur, is natuurlik laakbaar – dat die man dit toe nie oor sy hart kon kry om sy mede-amptenaar, wat hom ‘n geringe bedraggie geskuld het, ook so te vergewe nie. Maar die punt is, ons is almal tot ons ore toe by God in die skuld, daar is geen manier waarop ons God se vergifnis kan verdien nie, en tog skeld Hy ons alles vry omdat Iemand anders klaar daarvoor betaal het – Jesus Christus. Vergifnis is dus per definisie iets wat jy nie kan verdien nie; daar is niks wat ons eers iets kan doen of ‘n “handjie wat ons moet bysit” om dit vir God “makliker” te maak om ons te vergewe nie. Indien God eers ‘n teenprestasie van ons sou verlang, dan was genade nie meer genade nie. Nee, God se genade is radikaal en onverdiend. Hy vergewe omdat Hy genadig is, en ons kan dit alleen in die geloof aangryp en daaruit lewe. Dus, die oomblik as jy naak voor God staan en jy voel jou sonde is te groot om vergewe te word, dan is jy by die regte adres. God spesialiseer daarin om groot sondes te vergewe. Luister wat sê Hy in Jesaja 1:18: “Al was julle sondes soos skarlaken, dit sal wit word soos sneeu; al was dit rooi soos purper, dit sal word soos wol” (1933/53 Vertaling). En Jesaja 55:7: “Die goddelose moet sy verkeerde pad laat staan … hy moet hom tot die Here bekeer, dan sal Hy hom genadig wees; … Hy vergewe altyd weer.” En lees gerus die hele Ps 103 om God se hart te beluister. Wat hier uitstaan, is dat God ons sondes van ons verwyder omdat Hy barmhartig en genadig is, lankmoedig en vol liefde. Hy weet maar te goed dat ons broos en stof is, daarom ontferm Hy Hom oor ons.

‘n Mens hoef dus nooit te voel dat jy te sleg is vir God nie. God se hart is oop en Hy ontvang jou net soos jy is. En van daar af begin Hy weer ‘n pad met jou loop om van jou ‘n nuwe mens te maak. Ja, God jou aanvaar net soos jy is, maar Hy los jou nie soos jy is nie. Hy wil van jou uiteindelik iemand maak wat Hom liefhet, van harte dien, en volgens sy wil lewe, uit  dankbaarheid vir die groot verlossing wat Hy jou deel gemaak het.

Waar begin ‘n mens weer die drade met God optel, ná ‘n lewe van sonde, soos ons vraagsteller bely? Jy begin waar jy berou het oor jou sonde, soos wat die verlore seun ervaar het toe hy daar in die ver land tussen die varke gesit en verlang het na sy vaderhuis (Lukas 15:18-20). Hy het opgestaan en teruggegaan en vir sy pa gesê: “Pa, ek het gesondig teen God en teen pa, en is nie meer werd om pa se seun te wees nie.” En wat gebeur toe? Die pa het hom innig jammer gekry (= was hom genadig), en het hom met ope arms verwelkom en weer as seun in sy huis herstel. So werk God se genade. God is nie haatdraend of verwytend nie. Hy gaan jou nie voor stok kry oor jy nou dat jy swaarkry jou ewe skielik tot God wil bekeer nie, maar toe dit goed gegaan het en jy die sonde “geniet” het, toe het jy jou rug op God gekeer. Al wat God raaksien, is ‘n opregte hart en opregte berou en ‘n opregte begeerte om Hom weer te dien. Daarom kon Jesus selfs vir die geharde misdadiger aan die kruis wat sy hele lewe weggesmyt het in misdaad, sê: “Vandag sal jy saam met My in die paradys wees.” Hierdie man het ter elfder ure tot inkeer gekom, maar God het hom nie verwyt en gesê dat dit nou te laat is nie. Vir God is dit nooit te laat om redding te gee nie.

Ons vraagsteller is verder bekommerd dat hy dalk die sonde teen die Heilige Gees begaan het. Hy hoef hom egter nie daaroor te bekommer nie. Die blote feit dat hy berou het oor sy sonde, wys al klaar dat hy nie die sonde teen die Heilige Gees gepleeg het nie. (Hierdie sonde word ook soms die “onvergeeflike sonde” [Matteus 12:31] of “sonde tot die dood” [1 Joh 5:16-17] genoem.) Hierdie sonde gebeur egter net wanneer iemand uit moedswilligheid die werk van die Gees aan die werk van die duiwel toeskryf (Matt 12:22-32) of wanneer iemand volhardend die Here verwerp en so die Gees se werking in sy lewe uitblus (Efesiërs 4:30; 1 Tessalonisense 5:17; Hebreërs 4:4-6; 10:26-31). Maar ons moet die kontekste waar hierdie uitsprake voorkom, deeglik in ag neem. Hierdie uitsprake is in die eerste plek waarskuwings aan gelowiges om nie ligtelik met God se genade in Christus om te gaan nie. Dis nie beskuldigings dat hierdie sonde reeds tot stand gekom het by die lesers nie. En in elk geval, dis nie vir ons om te bepaal wanneer iemand die sonde teen die Heilige Gees gepleeg het nie. Niemand van ons weet wanneer iemand in sy of haar lewe daardie punt van verharding of van geen-omdraai-meer bereik het waar jy nie eens meer omgee of jy gered is of nie. (Want dis die gevolg van die sonde teen die Gees.) Dis nie vir ons om vas te stel nie. Net God, die hartekenner, weet dit. Ons as mense kan alleen maar die evangelie verkondig en waarsku teen totale afval. En dit is duidelik dat ons vraagsteller kennelik nie daar is waar hy nie meer omgee of hy vergewe word of nie, want hy het berou oor sy sonde en het die verlange om weer met God verenig te lewe.

Om dit nog eens te beklemtoon: Die sonde teen die Heilige Gees gaan oor ‘n besondere soort sonde. Alle sonde bevat ‘n element van opsetlikheid en moedswilligheid, maar hierdie sonde gaan daaroor dat mens die enigste manier waarop God kan red, verwerp, of dat jy die offer van die Seun van God bespotlik maak (Hebreërs 6:6), of die Gees hardvogtig oor ‘n lank tyd weerstaan, op so ‘n manier dat God nie toegang tot jou hart kry nie. Want onthou, die enigste manier waarop God jou hart kan sag maak, is deur die werking van sy Gees. Verder, daar is geen ander offer vir redding as die een wat Jesus gebring het nie. As hierdie heilsmiddele verwerp word, dan kan selfs God jou nie vergewe nie, nie omdat Hy nie wil nie of omdat jou sonde te groot is nie, maar omdat jy Hom nie toelaat om dit te doen nie. Jy wil nie sy “medisyne” vir jou sonde aanvaar nie. En God dwing niemand teen sy of haar wil nie. Hy kom altyd met die sagte aanslag van die liefde. Wie hierdie liefdesaanslag volhardend verwerp, word dan later immuun teen God se liefde en wil dan ook geen genesing meer hê nie. Maar, soos reeds gesê, ons as mense moet ons daarvan weerhou om uitsprake oor ander se geestelike gesteldheid te maak. Net God kan daaroor oordeel.

Dit is duidelik dat ons vraagsteller die vergifnis van God begeer. Hy hoef dus nie te vrees dat hy die sonde teen die Heilige Gees begaan het nie. Solank mens nog God se vergifnis wil hê, is jou hart ontvanklik vir sy redding en kan jy sy vergifnis in die geloof omhels en aanvaar.

Skrywer: Prof Hermie van Zyl

As mens so na die jong vrou op die foto kyk kan mens jouself vra wat sy eendag sou word? Sommiges antwoord dan dat sy ‘n sangeres sou word. Ander antwoord dat sy ‘n moeder sou word en sien haar met haar vier kindertjies vir wie sy kos in die borde aan die tafel skep. Meeste mense is verras as mens vertel dat hierdie jong dame later bekend sou staan as ‘n moeder van ‘n ander aard – Moeder Teresa. In die skatkamers van haar gebedshart sien mens hoe God haar ‘n hart gegee het vir ander mense. Ons ken haar immers as die ou vrou in die vuil strate van Calcutta.

Wat presies bedoel die Bybel met die woorde in Psalm 111:10 en op ander plekke dat vrees vir die Here die begin van wysheid is? Wel, dit is die wegspringplek en eindstreep van die geestelike lewensresies, die bron van ware wysheid.

So paar jaar gelede moes ek besluit of ek regte en bedryfsielkunde sou studeer of teologie. Ek was by ’n kruispad in my lewe. Daardie dag (1997) preek Prof Jan van der Watt in my vader se gemeente in Mondeor in Johannesburg. Hy preek die dag oor hoe ou Job alles verloor en hoe God in Job se verhaal met diepe wysheid na die mens kom. Uiteindelik gaan jou lewe nie oor jou nie, maar oor God. Dit gaan oor die ontdekking van God se wysheid en God se plan vir jou lewe. Rondom dieselfde tyd gee my pa vir my die boek van Bob Buford oor “Success to Significance”. Dit is ‘n uitstekende boek wat gaan oor die wysheid wat suksesvolle mense ontdek het wat in die tweede helfde van hulle lewe van sukses na betekenisvolheid beweeg het en ‘n verskil in die wêreld gaan maak het. In die eerste helfde van die lewe het hulle die resies van die lewe met vlieënde vaandels gewen, en nou gee hulle weer terug. Net daar het ek besluit om dit nie op 55 of 60 te begin doen nie, maar op 19. In vele opsigte het ek op ’n jong ouderdom dus hierdie vrae begin vra. Wat is die verskil tussen sukses en betekenisvolheid? Uiteindelik sou ek toe besluit om teologie te gaan studeer in 1998 omdat teologie vir my op daardie stadium die veld was waar jy jou ten volle kon wy aan God en dit nie oor jou gaan nie, maar oor God. Tien jaar later maak ek my doktorsgraad klaar en word ek aangestel as die opvolger van Jan van der Watt by die Universiteit van Pretoria. Hoe ironies dat God so werk? God het wysheid gehad wat ons daardie tyd nie kon sien of eers van droom nie.

Intussen het God ons gesin op verskeie reise geneem. Ons het, soos baie ander mense, die sukses en krisistye van die lewe op verskillende vlakke beleef. So het ons as gesin na sewe jaar in die bediening en sewe jaar in die akademie die roeping aanvaar om alles in ons Vaderland (familie, my vrou se besigheid, etc) op te gee en na België te verhuis vir ’n onseker toekoms in ’n fakulteit wat skaars kop bo water hou. Ons weet letterlik nie of ons oor ’n jaar of twee nog hier sal kan wees nie. Ons is in liminaliteit en op God se klok, terwyl ons harte soms (amper elke tweede dag) draaie na die Suide maak as ons die son en ons mense mis. Nou die dag wou ons kleinste seuntjie Heinrich (4 jaar oud) nie skool toe gaan nie. Onder sy krokodiltrane heen vra ons hom waarom hy nie wil gaan nie. “Vandaag is opa en oma dag, en ik heb geen opa of oma…,” sê hy in sy Afri-Flaamse aksent. Hy voel skaam en alleen, anders as die res van sy maatjies, want hy is ‘n oupa en ouma-weeskind. En al sy maatjies weet dit ook – want toe hulle in die vorige week geskenkies vir oupa en ouma moes maak het almal alreeds verneem dat sy oupa en ouma nie gaan kom nie omdat hulle vêr in Afrika woon. By die skool gekom sê een van die juffrouens vir my vrou: “Geen ouders mogen het concert bijwonen, alleen opa en oma’s”. Soos enige ander ouer huil my hart saam as my kind se hart pyn – veral as my keuses sý lewe raak.

Maar in die proses van ons oorgee aan God en wat ons glo Sy plan is met ons, het Hy deure oopgemaak wat ons nooit in ons wildste drome kon indink nie en kan ons jongmense oplei wat Europa se Christelike wortels gaan vernuwe. Ek word voorgestel aan ministers van buitelandse sake en dien as persoonlike raadgewer vir ‘n ander minister. Terselfdertyd is daar vir ons ’n reuse verlies in ons wegbeweeg van familie, in ons onsekerheid oor ons finansiële toekoms, ensomeer. Kort nadat ons na België gekom het is my vrou se vader onverwags oorlede kort voordat hy vir ons sou kom kuier. Min het ons geweet dat toe ons op die vliegtuig klim dit die laaste keer sou wees wat ons hom sou sien. Kort daarna is ons oudste seun met autisme gediagnoseer, maar ontdek ons die wonder dat hy hier kan skoolgaan in ‘n skool wat spesialiseer in autisme. Teen dusketyd is my ouma oorlede en ons kon nie op die begrafnis wees nie, het my vader ‘n hartaanval gehad en kon ons nie daar wees in die krisistyd in die hospitaal nie. Maar meer as ooit is ons as gesin ‘n hegte eenheid in die vreemde. So is die pad van God ‘n pad wat kom met liminaliteit – ‘n proses van gestroop wees en afhanklik wees – ‘n pad van verlies. Dis nie altyd maanskyn en rose vir die wat ‘n lewe van betekenisvolheid wil leef of wat besluit het om uit die boot te klim en op water te loop in die geloof nie. Geen wonder dat Jesus vir sy dissipels gesê het dat as hulle hom volg, hulle eintlik hulle familie moet groet en dat die dooies hulle eie dooies moet begrawe nie. Dis makliker gesê as gedaan vir ’n mens van vlees en bloed – maar gelukkig is ons ook vol van Sy gees.

So paar dae terug ontmoet ek een van Suid Afrika se mees beroemde besigheidsmanne se dogter wat ook al die ouderdom van my eie ouers is. Sy is baie lief vir die Here. In die motor op pad na hulle hotel in Brussels praat ons oor die hele kwessie van die lewensreis van sukses tot betekenis. Sy noem toe die volgende: “In hierdie geestelike roete ontdek mens dikwels die verskil tussen ‘from success, to significance’ to ‘beyond success and significance to renewed Significant submission to Him’.” Daarmee bedoel sy dat daar ‘n punt kan kom waar mens al die geld in die wêreld kan hê, dit opsy skuif en dit gebruik om werklik ‘n verskil te maak in ‘n poging om werklik “betekenisvol” te leef. Maar sy het ontdek dat mense wat van “success to significance” leef, dikwels nog steeds ‘n sterk ego-sentriese dryf tot “significance” het. Vir haar en ander wat werklik die pad saam met God enduit wil stap het die wysheid deurgebreek dat anderkant sukses en betekenisvolheid, daar nog ‘n fase is wat mens moet deurloop, en dit is dat mens weer moet buig op ‘n tweede naïewe manier voor God as die betekenisvolle Ander (Significant Submission). Dit behels die wysheid wat begin met die vrees van die Here. In die Hebreeuws word die woord Yir’at (יִרְאַ֣ת) gebruik om die gedagte van gesonde vrees of “reverence” mee uit te druk. In Spreuke 9:10 lees ons dat wysheid begin met die vrees van die Here. Wysheid en ‘n betekenisvolle lewe begin daar waar mens jouself weer en weer in die verskillende seisoene van die lewe ondergeskik aan die outoriteit van God stel (Spreuke 111:10). Sulke mense ontwikkel ‘n allergiese spirituele reaksie tot arrogansie en boosheid (Spreuke 8:13) en volgens Spreuke 16:6 vlug hulle graag van mense en dinge wat hulle aflei van God se wysheid – en doen dit in ‘n gees van liefde vir en getrouheid aan God (Spreuke 16:6).

Ons kan dus met vrymoedigheid saam met moeder Teresa en ander wyse mense sê:

“Reverence (yir’at in Hebrew) is the beginning of wisdom (Ps 111:10), implies an allergic spiritual reaction to anything arrogant and evil (Prov 8:13), departing therefrom in a spirit of love and faithfulness (Prov 16:6).”

Bob Buford se boek Success to Significance is pragtig. Maar daar is ‘n baie diep geestelike groeifase wat nie in die boek bespreek word nie, en dit is die verskil tussen “Success to Significance” en “Beyond success and significance to renewed Significant Submission to Him”. Dít is ‘n lewe van ware betekenis en ware wysheid – wanneer mens ondergeskik raak met alles in jou lewe aan die Missio Dei – die Sending en Plan van God in jou lewe. My oom stuur eendag Oswald Chambers se dagstuk “Instantanious and Insistent Sactification” van 08 Februarie aan my. Die dagstukke gaan oor volkome heiligmaking met die vraag hoe ver ons bereid is om te gaan vir die Here en die koste daaraan verbonde. Heiligmaking, sê Chambers, behels: “[I]ntense concentration on God’s point of view. It means every power of body, soul and spirit chained and kept for God’s purpose only. Are we prepared for God to do in us all that He separated us for?” [I]t will cost everything that is not of God in us…” Dus, hoe ver is jy bereid om te gaan en te laat gaan, sodat Hy meer en meer in en deur jou kan doen?

Skrywer: Prof. Dr. Dr. Jacobus (Kobus) Kok

Head of Department New Testament Studies

Evangelische Theologische Faculteit Leuven

Belgium

NRF Y1 Research Associate University of Pretoria