God aanvaar gesag oor ons lewe

Die doopformule self het hierdie wonderlike betekenis. En dis belangrik dat omtrent alle Christelike groepe hierdie formule presies net so gebruik soos Jesus dit gegee het: Doop hulle in die Naam van die Vader en die Seun en die Heilige Gees.

Dit beteken waarskynlik minstens twee dinge:

♦ Dat die een wat die doop bedien, dit in die Naam van God doen, en dus met die gesag van God.

♦ Dat God daarmee sy Naam, dus sy gesag, oor die dopeling laat afkondig.

Die betekenis van hierdie doopformule word nêrens in die Nuwe Testament verduidelik nie. Trouens dit is opvallend dat daar nêrens in die Nuwe Testament ’n doopvoorbeeld is waar hierdie formule presies só by ’n doopgeleentheid gebruik is nie. Ons lees deurgaans dat hulle mense gedoop het in die Naam van Jesus of Jesus Christus (Hand 2:38; 8:16; 10:48; 19:5).

Is dit eenvoudig ’n kort manier om na die doop te verwys, of het hulle regtig nie die volle doopformule gebruik nie? Waarskynlik die laaste, omdat dit so konsekwent gebruik

word.

Dit sou dan nog ’n interessante geval wees waar die apostels dinge wat Jesus skynbaar taamlik uitdruklik gesê het, eenvoudig nie begryp en/of gedoen het nie. Daar is meer voorbeelde. Dink maar net aan die sendingopdrag, en Petrus se worstelstryd om dit uit te voer (Hand 10 en Gal 2:11-13).

Die klassieke Gereformeerde doopformulier het ’n wonderlike uiteensetting van die betekenis van hierdie formule gegee. ’n Mens herken die verskillende betekenisse van die doop een na die ander in hierdie uiteensetting. Dit gaan in die formulier oor die doop as God se werk, God se gawes aan ons, en oor die verpligting wat die doop op ons lê. Saam met die klassieke nagmaalformulier is hier die doopformulier die treffendste uiteensetting van die evangelie buite die Bybel. Dit is jammer dat dit in die Gereformeerde kerke aanhoudend voorgelees is in plaas van dat die inhoud daarvan gepreek is. Dit het hierdie formuliere doodgemaak.

Ondanks die pragtige uiteensetting het hierdie doopformulier tog een basiese tekortkoming. Dit gee aan die doop ’n verwysingsbetekenis in plaas van ’n gebeurtenisbetekenis. Volgens die formulier “betuig en beseël” die doop God se beloftes aan ons, en “verseker” ons van die beloftes. Ons het gesien dat dit nie woorde is wat in die Nuwe Testament vir die doop gebruik word nie. Hierdie

woorde is deel van die eeue-oue afswakking van die doop tot waar ons vandag is: ’n teken en ’n simbool. Maar die inhoud van dit wat God doen, word nietemin wonderlik geformuleer.

Die doopformulier gee apart aandag aan die rol van die Vader, die Seun, en die Gees in die doop.

Die Vader

In die werk van die Vader gaan dit oor die genadeverbond. Dit kom uit sowel die Ou Testament as die Nuwe. In 2.4 het ons gesien dit is een van die belangrikste betekenisse van die doop. Ongelukkig is die formulier ook in hierdie geval nie noukeurig nie. Dit lees dat die Vader deur die doop betuig dat Hy ’n ewige genadeverbond met ons sluit. Miskien moes dit liewer gelui het dat Hy ons deur die

doop in die ewige genadeverbond opneem. God sluit nie by die doop met elke dopeling ’n nuwe verbond nie. Daar is net een genadeverbond, die verbond met Abraham, en deur die doop word die dopeling in hierdie verbond opgeneem, soos Galasiërs 3:27-29 duidelik genoeg sê, en Romeine 4:17 impliseer.

Die Seun

Hier kom drie betekenisse na vore wat inderdaad alles te make het met die werk van Christus: die afwassing van ons sondes, ons regverdiging, en ons vereniging met Hom in sy dood en opstanding.

Die Heilige Gees

Hier gaan dit weer oor die reiniging van sonde, en dan oor die daaglikse vernuwing van ons lewe. Dit herinner baie sterk aan Titus 3:5 se “nuwe lewe”.

Ons het dus hier ’n pragtige indeling van die verskeidenheid betekenisse van die doop tussen die Vader en die Seun en die Gees. Maar beteken dit dat die doopformule geen nuwe betekenis van die doop na vore bring waarna ons nie reeds gekyk het nie? Nee. Inteendeel. Ons het reeds kortliks daar na verwys dat die formule onder andere beteken dat God se gesag deur die doop oor die dopeling uitgeroep word.

Ons ken tog hierdie besondere betekenis van ’n naam in die Bybel. Dit het alles met gesag te doen. Ons lees hoe die hoof van Dawid se leër, Joab, die Ammoniete aanval en op die punt is om hulle stad, Rabba, in te val. Maar dan laat hy dringend vir Dawid weet om te kom en self die leër in hierdie beslissende slag aan te voer, want as hy dit self sou doen, sal die stad sy eiendom word. Maar die

Hebreeus lui eintlik: As Joab self die stad inneem, sal sy naam daaroor uitgeroep word. Sy naam staan dus vir sy gesag. Maar as Dawid nou kom, dan word sy naam oor die stad uitgeroep, dan kom die stad onder sy gesag.

Dit is ’n baie belangrike betekenis van die doop: In die doop kondig die een wat doop die gesag van God oor die dopeling af. Dit is nog ’n keer God wat iets doen, wat gee – ’n saak waarop ons by elke betekenis van die doop afgekom het. En nog ’n keer beteken dit die doop vra ’n antwoord. In die doop gee God, en in die geloof antwoord ons. In hierdie geval laat God sy gesag afkondig, en ons is

geroep om sy gesag oor ons lewe te aanvaar.

Vir meer inligting oor CUM, besoek gerus hulle webblad by www.cumuitgewers.co.za

Skrywer: Prof Adrio König

Die verband tussen die Gees en die doop word nie beklemtoon in die Nuwe Testament nie. Uit die herhaalde voorbeelde in Handelinge kan ’n mens ook nie ’n vaste verhouding of volgorde aflei nie. Word mense eers gedoop, of ontvang hulle eers die Gees?

Ons kan die voorbeelde in Handelinge in vier groepe indeel.

♦ Die gevalle waar daar geen vermelding van die Gees by die doop is nie (8:38; 16:15, 31-34; 18:8; 22:16).

♦ Die gevalle waar daar eers gedoop is en die Gees daarna gegee is sodat die doop as’t ware die Gees meedeel (2:38; 8:15-17; 19:5, 6).

♦ Die gevalle waar die Gees eers ontvang word en die doop daarop volg (10:44-48; 11:15-17).

♦ Die een geval waar daar eenvoudig geen duidelikheid is oor die verband tussen die ontvangs van die Gees en die doop nie (9:17-19).

In die Briewe is daar min verwysings na die verband tussen die Gees en die doop. Maar kom ons kyk tog na die volgende. 1 Korintiërs 12:13 is vreemd vertaal in die 1983-vertaling. NLV is duideliker: Maar ons is almal deur die een Gees gedoop in Christus se liggaam.” Eintlik moet dit lui: “in

Christus se liggaam in” wat beteken die Gees verenig ons deur die doop met die liggaam van Christus, die gemeente. Hier is die Gees dus die een wat aktief is en deur die doop werk, eerder as dat die doop die Gees meedeel.

Dieselfde geld van 1 Korintiërs 6:11. Hier is dit ook die Gees wat ons deur die doop reinig, heilig en vryspreek. Titus 3:5 word ook dikwels vreemd vertaal. Dit geld sowel van 1983 as NLV. Die Grieks het hier die “bad” (“waterbad”) wat die doop beteken. Die doop word hier “die bad van die  “weergeboorte” genoem wat beteken dat God die weergeboorte deur die doop skenk. En saam

met die weergeboorte ook die nuwe lewe (eintlik “die vernuwing”). God doen dit deur die Gees.

Waar daar ’n direkte verband tussen die Gees en die doop gelê word, is dit dus eerder die Gees wat deur die doop werk, as die doop wat die Gees gee. Die Gees is dus saam met God en Jesus Christus die Doper. Dit klop met die oorspronklike doopbevel: “Doop hulle in die Naam van die Vader en die Seun en die Gees.” En juis dit bring ons by die punt waar ons in meer besonderhede kan kyk na die betekenis van hierdie doopformule.

Vir meer inligting oor CUM, besoek gerus hulle webblad by www.cumuitgewers.co.za

Skrywer: Prof Adrio König

Ons lees herhaaldelik dat ons deur die doop gereinig word van ons sonde, en Petrus verwys na die vergifnis van sonde deur die doop. Maar juis die presiese woorde wat hier geskryf is (“deur die doop gereinig”), lok baie sterk reaksie by sommige mense uit. Hulle sien hierin ’n bedreiging van die werk van God en van Christus. Dit is nie die doop wat ons reinig nie, word gesê, want net Christus kan ons deur sy bloed reinig (Barth).

Hierdie beswaar sou natuurlik teen elkeen van die betekenisse van die doop geopper kon word, maar dit kom nogal meermale juis in verband met die vergifnis ter sprake. En natuurlik is dit volkome waar dat net Christus ons deur sy bloed (dood) kan reinig, of dat God ons vergewe en reinig op grond van die bloed (kruisdood) van Christus (1 Joh 1:9).

Maar intussen lees ons herhaaldelik van reiniging en ook vergifnis deur die doop.

♦ Petrus sê volgens die Grieks: “Laat elkeen van julle … gedoop word tot vergifnis van julle sonde” (Hand 2:38).

♦ Ananias sê vir Paulus: “Laat jou doop en jou sondes afwas … ” (Hand 22:16).

♦ Paulus skryf self vir die Korintiërs: “Maar julle het julle sonde laat afwas, julle is geheilig … ” (1 Kor 6:11) en dan verwys hy na die doop.

♦ Ons kry dieselfde gedagte ook in Efesiërs 5:25-26 en in Hebreërs 9-10.

Hoe moet ons dit nou verstaan? Reinig God en Christus ons nou deur die bloed van Christus, of reinig die doop

ons?

Maar dis tog ’n vreemde teenstelling: God óf die doop, Christus óf die doop. Net soos die geloof is die doop tog ’n heilsmiddel in God se hand waardeur Hy ons in die heil laat deel. Net soos die geloof ons nie red nie, maar Godons deur die geloof red, reinig die doop ons nie, maar reinig God ons deur die doop, en Hy doen dit op grond van die dood/bloed van Jesus. Trouens die vertalers het dit terég so ingeskryf in Handelinge 2:38. Ons het reeds gesien die Grieks lui: “Laat elkeen van julle … gedoop word tot vergifnis van julle sonde”, terwyl 1983 vertaal met: “Laat elkeen van julle gedoop word … Dan sal God julle sondes vergewe.” Dit is nie ’n sogenaamde letterlike vertaling nie, maar ’n korrekte vertaling omdat dit inderdaad die betekenis korrek weergee.

As Ananias dan vir Paulus sê: “Laat jou doop en jou sondes afwas” is dit tog net ’n kort manier om te sê: “Laat jou doop sodat God deur die doop jou sonde kan afwas op grond van die offer wat Jesus aan die kruis vir jou sonde gebring het.” Hierdie langer omskrywing kom mooi na vore in Efesiërs 5:26: “Nadat Hy die kerk met die water en die woord gereinig het.” “Water” is hier eintlik “waterbad”

wat duidelik na die doop verwys. Dis interessant dat ook die “woord” (die boodskap, die evangelie) hier as ’n heilsmiddel genoem word. (Ons kry dit ook elders, soos in Johannes 15:3.) Hier staan dus dat God ons deur die doopen die woord/evangelie reinig.

Vir meer inligting oor CUM, besoek gerus hulle webblad by www.cumuitgewers.co.za

Skrywer: Prof Adrio König

Naas die vereniging met Christus, het ons hier die betekenis wat die beste ontwikkel is. Ons sal in die volgende hoofstuk terugkom na die inlywing in die verbond wanneer ons kyk na die moontlike verband tussen die besnydenis en die doop.

Dis interessant dat al drie die betekenisse waarna ons so ver gekyk het, met inlywing te doen het. Deur die doop word ons in Christus ingelyf, in sy liggaam ingelyf, en nou ook in die verbond ingelyf. Ons sal later verwys na die korporatiewe betekenis van die doop wat ’n wesenlike faset van die evangelie is. Dit beteken dat God nie net met enkelinge werk nie, maar dat Hy enkelinge in ’n

gemeenskap inlyf, dat Hy ook met mense as groepe werk. Daar is selfs ’n sin waarin Hy met die ganse mensdom as ’n eenheid werk.

♦ Deur Adam se sonde word die hele mensdom geraak (Rom 5:12-21).

♦ Abraham is die vader van alle gelowiges (Rom 4:16).

♦ In Christus word die hele wêreld met God versoen (2 Kor 5:18-19).

Daarom red God ook een groot familie, nie net los enkelinge nie. Maar daarby kom ons later.

Vir die doop wat ons in die verbond inlyf, kyk ons na Galasiërs 3 en 4, en na Handelinge 2:38-39.

Galasiërs 3

Ons het hier naas Romeine 6 en Kolossense 2-4 die rykste hoofstuk oor die doop. Ons het reeds in Romeine en Kolossense gelees wat ook in Galasiërs 3:27 staan: “Julle almal wat deur die doop met Christus verenig is.” Maar hier kom iets by: “En as julle aan Christus behoort, is julle ook nakomelinge van Abraham en erfgename kragtens die belofte van God” (3:29). Dit kan tog nie iets anders beteken

nie as dat die doop ons in die verbond met Abraham inlyf.

Maar is die verbond met Abraham dan nie die ou verbond wat deur die nuwe verbond in Christus vervang  is nie? (Dit word onder 5.4 bespreek.) Kom ons kyk wat Paulus hier in Galasiërs oor Abraham en die verbond met Abraham skryf.

Hy skryf hierdie Brief om die gelowiges in Galasië te oortuig dat ’n mens nie die wet hoef te hou om gered te word nie, maar net die evangelie van Jesus moet glo. Om dit te bereik, stel hy dan die wet en die evangelie skerp teenoor mekaar. Maar kyk nou mooi wat Paulus onder die wet indeel, en wat onder die evangelie (3:1-9).

♦ Onder die wet deel hy in: Moses, die onderhouding van die wet, eie krag.

♦ Onder die evangelie deel hy in: Gees, geloof, Abraham, vryspraak.

Vir Paulus is Abraham dus deel van die evangelie!

Verder lees ons oor Abraham:

♦ Abraham het in God geglo, en daarom het God hom vrygespreek (3:6).

♦ Die goeie nuus (Grieks: “evangelie”) is al aan Abraham verkondig (3:8).

♦ Dié wat glo, is kinders van Abraham (3:7).

♦ Dié wat glo, word saam met die gelowige Abraham geseën (3:9).

♦ Deur Christus se kruis het ook heidene deel gekry aan die seën wat God aan Abraham toegesê het (3:14).

♦ Christus is die eintlike nakomeling van Abraham (3:16).

♦ God het sy genade aan Abraham deur ’n belofte toegesê (3:18).

♦ As ons aan Christus behoort, is ook ons nakomelinge van Abraham (3:29).

Ons kan hier byvoeg wat Paulus in Romeine 4 oor Abraham skryf:

♦ Hy is die vader van alle gelowiges (4:17),

♦ en ons moet glo soos Abraham geglo het (4:17).

As ons dit alles bymekaarsit, is dit natuurlik nie moontlik om die verbond met Abraham die ou verbond te noem nie. In 5.4 sal ons sien die Skrif is duidelik oor wat die ou verbond is: die wetsverbond wat God by Sinai tydens die uittog uit Egipte met Israel gesluit het (Jer 31:31-34).

Die verbond met Abraham was tog van die begin af die geloofsverbond (Gen 15:6) en daarom die genadeverbond. Dis mos eintlik wat Galasiërs 3 ons leer.

Verder is dit duidelik dat ons deur die doop in hierdie verbond opgeneem word. Ons is immers deur die doop met Christus verenig, en omdat ons (deur die doop) aan Hom behoort, is ons nakomelinge van Abraham (3:27, 29), of kinders van Abraham (3:7).

Gaan net eers terug na die lys van tien dinge wat Paulus oor Abraham skryf. Is dit nie byna oorweldigend nie? Van geen ander gewone mens word in die Bybel selfs net die helfte hiervan geskryf nie. Is dit nie sonder meer duidelik nie dat enigeen wat die betekenis van Abraham nie reg

verstaan en tot sy reg laat kom nie, nie die rykdom van die evangelie goed verstaan nie?

Handelinge 2:38, 39

Hier het ons Petrus se oproep aan die Jode om hulle te bekeer en te laat doop. Wat ons hier interesseer, is die driedubbele kwalifisering van die doop. Die 1983-vertaling is

bietjie “los”; daarom gebruik ons liewer 1953.

♦ “Laat elkeen van julle gedoop word tot vergewing van sondes.” Ons kom later op hierdie betekenis van die doop terug.

♦ “en julle sal die gawe van die Gees ontvang”. Wat is “die gawe van die Gees”?

♦ “Want die belofte kom julle toe …” Wat is “die belofte”?

Die belofte

Wat is “die belofte” in Handelinge 2:39? Natuurlik die Heilige Gees. Maar is dit al? Skynbaar nie. Skynbaar ook “die vergifnis van sonde”. Maar het “die belofte” nie ook ’n ruimer betekenis nie?

“Die belofte” is ’n uitdrukking wat herhaaldelik voorkom in Handelinge en in Romeine en Galasiërs. Daar is vier gevalle in Handelinge wat belangrik is: 7:17; 13:23, 32; 26:6. In 7:17 is dit die belofte wat God aan Abraham gegee het. In die ander drie gevalle is dit ’n omvattende term wat verwys na die betekenis van Christus, veral sy geboorte (13:23), sy opstanding (13:32), en dan na die algemene

opstanding (26:6). Dit word alles saamgevat onder “die belofte aan die voorvaders” (13:32). In Handelinge is “die belofte” dus die lyn uit die Ou Testament waarby die apostels aangesluit het, die lyn wat teruggaan tot by Abraham. Dit sluit die blywende betekenis van die Ou Testament in.

Hieruit kan ’n mens alreeds vermoed dat “die belofte” in Petrus se Pinksterpreek ook ’n omvattende betekenis het en meer insluit as net die Gees en die vergifnis. Maar dis nog nie duidelik nie. Wanneer ons na “die belofte” in Paulus se Briewe kyk, word die betekenis nog duideliker. Dit blyk dat “die

verbond met Abraham”, “die seën van Abraham”, en “die belofte aan Abraham” wisselterme by Paulus is. Net in Romeine 4:13-22 alleen kom die term “die belofte” sewe keer voor as aanduiding van die verbond met Abraham. “Belofte” kan elke keer vervang word met “verbond”. Die betekenis is nog duideliker in Galasiërs 3-4. Hier word oor en oor van die “belofte” gepraat as die verbond met Abraham bedoel word (oa Gal 3:16, 17, 18, 22, 29). Dit is dus skynbaar redelik om te aanvaar dat “die

belofte” van Handelinge 2:39 die verbond met Abraham insluit.

Maar wat dan van die Gees as die primêre inhoud? Dis interessant dat die Gees juis direk met Abraham en die verbond met Abraham verbind word wanneer daar sprake is van “die belofte”. Die beroemde Galasiërs 3:14 – waar ons lees dat Christus eintlik aan die kruis die verbond met Abraham vir die heidene toeganklik gemaak het – vervolg: “dat ons die belofte van die Gees deur die geloof ontvang het” (1953-vertaling). Hier word die verbond met Abraham en die Gees op ’n merkwaardige

manier aan mekaar verbind. Dit gebeur weer in 4:28, 29 waar ons lees van Isak as die kind wat deur die Gees in die wêreld gebring is. Ons weet dat Isak juis die kind van die belofte genoem word, wat beteken dat die Gees en die belofte (verbond) ook hier aan mekaar gekoppel word.

Wat beteken dit alles vir “die belofte” in Petrus se Pinksterpreek? Dat “die belofte” waarskynlik minstens onder andere na die Abrahamverbond verwys.

Maar kom ons kyk na die ander onsekerheid in Handelinge 2:39: “Julle kinders”. Wie is dit? Petrus verwys na drie groepe vir wie God se belofte bedoel is:

♦ Julle,

♦ julle kinders,

♦ en almal wat daar ver is.

Daar is min verskil oor die eerste en derde groepe. “Julle” is die Jode wat besig is om na Petrus te luister, en “almal wat daar ver is” is die heidene wat later die evangelie sal hoor. Maar wat word bedoel met “julle kinders”? Beteken dit dat die kinders, net soos in die geval van Abraham, van

kleins af deel van die “belofte”, die verbond sal wees? Of is “julle kinders” hier eenvoudig ’n aparte groep wat net soos die ander twee, Jode en heidene, die evangelie moet hoor, moet glo en dan gedoop word?

’n Mens kom nie veel verder deur net na die woorde “julle kinders” te kyk nie. Maar wat hier opvallend is, is die feit dat hier drie groepe genoem word in plaas van net twee.

Dit kan min twyfel laat dat Petrus met hierdie drie groepe eintlik bedoel die hele wêreld. Dit was die opdrag van Jesus: die evangelie aan alle mense. Maar ons weet alle mense word normaalweg in die Bybel in twee groepe ingedeel: Israel en die nasies, Jode en heidene, Jode en Grieke, Jode en nie-Jode (Hand 14:1; 18:4; 19:10, 17; 20:21; Rom 1:14, 16; 2:9, 10; 3:9; 10:12) om maar net na die voorbeelde in twee Bybelboeke te kyk. Met hierdietweedeling word dan die hele mensdom bedoel.

In Efesiërs 2:17, 18 is daar nog so ’n tweedeling vir die hele mensdom: “dié wat naby is, en dié wat ver is”. Dis duidelik net ’n alternatief vir “Jode en heidene”. As daar dan konsekwent na die mensdom met hierdie tweedeling verwys word, waarom in Handelinge 2:39 skielik ’n driedeling? Waarom kom “julle kinders” by? As Petrus slegs gesê het: “Julle en almal wat daar ver is” was dit klaar duidelik wat hy bedoel: die hele mensdom. Is dit nie nog ’n teken dat die verbond met Abraham hier ter sprake is nie? Dit is mos die enigste voorbeeld  in die Bybel waar die mensdom nie met die bekende tweedeling aangedui word nie, maar met ’n driedeling:

♦ Abraham

♦ sy nageslag

♦ en al die volke van die aarde (Gen 12:2, 3).

En wanneer Paulus na Abraham, en spesifiek na die verbond met Abraham en die besnydenis verwys, gebruik hy juis hierdie driedeling vir die mensdom:

♦ Abraham (4:11)

♦ sy nageslag (4:12)

♦ en die heidene (4:11).

Ons het hier dus die tweede aanduiding dat “die belofte” waarna Petrus verwys die Abrahamverbond insluit. Net soos in Galasiërs 3 het ons dus ook hier ’n direkte verband tussen die doop en die verbond met Abraham.

Vir meer inligting oor CUM, besoek gerus hulle webblad by www.cumuitgewers.co.za

Skrywer: Prof Adrio König