Na die inleiding volg twee uitsprake oor die eise om Jesus waarlik te kan volg. (14:26-27). Dit word gevolg deur twee gelykenisse om jouself op die proef te stel of jy vir die eise geskik is, met ’n toringbouer en ’n koning wat optrek in ’n oorlog as voorbeelde (14:28-33).

14:25 Na die maal by die Fariseër se huis en die gelykenis van die feesmaal waarheen die mense op straat later genooi word omdat die eerste genooides gevra het om verskoon te word, word hier gesê dat groot skares mense saam met Jesus gereis het. Die skare Galileërs volg Hom met entoesiasme waar Hy gaan (vgl. bv. 11:14, 27,29; 12:1,13,54; 13:14,16). Hulle bly by Hom, maar dit is met ’n entoesiasme wat Hom nie goed verstaan nie. Hulle dink dit is die triomftog van die Messias na Jerusalem, en wil sy kroning sien, hom besing en deel wees van sy heerlikheid.

14:26 Met meedoënlose eerlikheid ontnugter Jesus hulle. In Jerusalem wag daar vir Hom ’n veeleisende en gevaarlike taak. Daarvoor het Jesus nie entoesiastiese toeskouers nodig nie, maar volgelinge met onverdeelde lojaliteit en getrouheid aan Hom. Vir die skare volgelinge sê Jesus: ‘as iemand na My toe kom en My nie meer liefhet (die 1983-vertaling van die woord ‘haat’;  letterlik staan daar ‘en hy haat nie sy pa, ens…nie’ miseō om te haat  of te verafsku is om ’n sterk afkeer te hê; dit impliseer teensin en vyandskap; vgl. Luk 16:13 sonder om rekening te hou met iemand, teenoor ‘voorkeur gee’ aan iemand of iets). Jesus se woord vra dat sy volgeling alles eenkant toe skuif vir die binding aan Hom; Lukas noem al die persoonlike gesinsbindinge waarin ‘n mens staan (vgl. ook Mat 10:37). Lukas voeg by ‘ja, selfs sy eie lewe’ (vgl. jouself verloën, Luk 9:23; Joh 12:25) – dit alles moet nie mee rekening gehou word as jy Jesus volg nie. Dit was reeds die veronderstelling in Luk 12:51-53 oor die verdeeldheid in die gesin oor Jesus. Jesus bedoel nie dat jy jou vader of moeder nie sal liefhê nie (Luk 18:20,22). Jou binding aan Jesus is egter aan jou Here en Meester, wat die seggenskap kry oor jou lewe. Alle bindings waarin ’n Christusgelowige staan kry eers sin vanuit sy verhouding met sy Here (vgl. Luk 8:20). Jesus stel dit egter op ’n skokkende wyse om die skare tot selfondersoek te skok, met die woord ‘haat,’ wat nie letterlik opgeneem moet word nie. Die semitiese denke gebruik uiterstes: lig-duisternis; waar-vals; liefde-haat, sonder grys gebiede tussenin. Hulle sal nie sê ek verkies dit bo dat nie, maar ek hou van dit en haat dat (vgl. Gen 29:30; Deutr 21:15). In Luk 6:27 het Jesus reeds gesê: julle moet julle vyande liefhê. Maar toewyding aan Jesus kan nie anders wees as heelhartig nie. Vir volgelinge van Jesus om hulle families te haat beteken om aan hulle die tweede plek toe te ken in jou keuses.

14:27 Die tweede uitspraak se tweede vereiste, om jou kruis te dra, is ook nie so duidelik nie. In Galilea was kruisiging ’bekend as die Romeine se metode om politieke agitators tereg te stel. Het Jesus dit gebruik as ’n simbool vir lyding, buitensporige marteling en vernedering, en selfs die dood waarvoor sy volgelinge bereid moet wees?  In Luk 9:23  het Jesus gesê: As iemand My wil navolg moet hy homself verloën en elke dag sy kruis opneem en My volg, waaruit blyk dat kruis dra verwys na die uiterste selfverloëning wat daagliks om elke draai in die pad nodig is vir ’n Christusvolgeling, om selfs bereid te wees tot ’n wrede dood. Die uitspraak van Jesus is ook ’n voorbereiding vir die skare en vir sy dissipels oor wat werklik met Hom gaan gebeur wanneer hulle in Jerusalem kom.

14:28-30 Die eerste gelykenis waarmee Jesus sy waarskuwings verduidelik, verwys na ‘n toringbouer; waarskynlik na  ’n wynboer langs die skare se reis na Jerusalem, wat ’n toring in sy wingerd wil bou as wagtoring waaruit voëls en wilde diere betyds gesien kan word, soos in Mat 21:33, of ’n uitkyktoring op die stadsmuur of in die stad soos in Luk 13:4. As hy nie vooraf ’n berekening van die koste gaan maak nie, kan hy hom tot die spot van die mense maak wat altyd teen slegs ’n fondament of ’n halfgeboude gebou vaskyk. Om Jesus te volg moet jy die koste bereken, of jy wel bereid is om jou geheel en al aan Hom oor te gee as jou God. As daar van die skare droom oor wat die koninkryk vir hulleself kan beteken saam met die verwagte Messias, kan hulle wreed ontnugter word. Daarmee wil Jesus nie mense afskrik om sy volgelinge te word nie, maar Hy waarsku die entoesiastiese skare dat die keuse om Hom te volg die belangrikste besluit van hulle lewe is. Niemand kan op ’n vloedgolf van emosie en verkeerde verwagtings in die koninkryk van God ingaan nie. Jy moet met ernstige oorweging en oop oë deur geloof in Jesus bereid wees om jou daarin te laat opneem (soos Maria se reaksie na haar vrae aan die engel ‘Kyk, ek is die diensmeisie van die Here. Laat met my gebeur soos u gesê het’).

14:31-32 Ná die kleinboer, verskuif die tweede gelykenis na die groot koning wat wil optrek teen ’n ander koning om sy gebied teen die invaller te beskerm. As hy die saak goed bekyk en vind dat sy 10 000 man nie opgewasse is teen die ander koning se 20 000 nie, gaan vra hy vrede, soos koning Toï van Hamat (2 Sam 8:8-10;), die Gibeoniete (Jos 9:3-6) en vergelyk Jesus se raad in Luk 12:58. Die toringbouer het ’n eie keuse om te bou of nie. Die koning word egter bedreig deur die vyande wat teen hom optrek. In die eerste gelykenis sê Jesus: gaan sit en bereken of jy dit kan bekostig om My te volg. In die tweede geval sê Jesus: sit en bereken of jy dit kan bekostig om my eise te weier.

14:33 Die twee gelykenisse waarsku teen ondeurdagte intrede in die volgelingskap van Jesus, soos in Luk 9:57-62. Dit word saamgevat in die bereidheid om af te sien van al jou eie besittings, soos aan die ryk jongman gestel is (Mark 10:21). Die woord  hupargō wat vir besittings gebruik word is ’n omvattende term wat verwys na iets wat aan jou behoort of wat jy het, en sluit jou familie,  jou aardse besittings, talente,  jouself,  jou  begeertes, planne, ideale, jou hele menswees in.  Dit alles, die hele jy behoort eintlik aan God, jou Skepper en Onderhouer(vgl. Mat 13:45-46). Dit vra dat jy aan God toegewy sal lewe as volgeling van Jesus wat in alles aan sy Vader behoort en tot die dood aan die kruis vir al die sonde van die wêreld die Vader se wil volbring (Luk 22:42).

Goeie en Smaaklose sout (Luk 14:34-35)

Jesus se volgelinge word geroep om die sout van die samelewing te wees, wat bewaar en smaak gee. Sout is goed. In die kombuis of op die kalkgrond is daar egter nie plek vir smakelose sout nie. Dit word in die straat uitgegooi saam met die ander vullis. So is daar nie plek vir Jesusvolgelinge wat nie die eienskappe van ’n dissipel het nie. Die Dooie See wat geen water deurgee nie, is so sout dat dit onbruikbaar geword het, sonder enige plant of vis wat daarin lewe. Die sout wat die Jode uit die Dooie See gehaal het, was vol onsuiwerhede en het gou sleg geword. So ook ’n christen wat dit wat hy/sy het vir hom/haarself hou sonder om ander se nood te sien. Die volgeling wat by Jesus bly en sy woord gehoorsaam uitlewe, word ’n seën vir die samelewing waarin hy/sy lewe.

Wie ore het om te luister na wat Jesus sê, sal doen wat Hy sê deur selfverloëning en toewyding aan God en medemens.

14:15 Die tafelgesprek eindig met Jesus se onderig na aanleiding van die opmerking wat een van die gaste maak oor wat Jesus gesê het van die opstanding van die regverdiges. Die gas het opgemerk dat wie ookal ‘brood  eet’ (vgl. 14:1) in die koninkryk van God, is geseënd, dit wil sê: deur God geseën (vgl. Ps 22:27; Openb 19:9). Die Jode en veral die Fariseërs het gedink dit is vanselfsprekend dat alle gerespekteerde Jode in God se ewige feesmaal sal aansit by die opstanding van die regverdiges. Die man dink waarskynlik hy is een van die geseëndes. In die gelykenis wat Jesus vertel, breek Jesus die man se selfversekerdheid met die moontlikheid dat hy die seën kan misloop.

(Die gelykenis van die koning se bruilofsfees vir sy seun in Matt 22:1-14 het raakpunte met Lukas se gelykenis, maar daar is ook groot verskille tussen die twee).

14:16 Jesus antwoord die man se sekerheid met ’n beeld. Jesus beskryf nie die feesmaal nie, maar praat van die houding en optrede van die genooides. Dit verplaas die gesprek na die persoonlike keuse van elke mens. Die man in die gelykenis het ’n groot feesmaal (deipnon) voorberei en baie mense is daarna genooi.

14:17 In ’n tyd sonder whats-app en selfone word ’n slaaf gestuur om vir die gaste te gaan sê die feesmaal is gereed, hulle moet kom (in Matt 22:3 stuur hy sy slawe). Die enkele slaaf in Lukas kan verwys na Jesus, wat die Joodse volk kom uitnooi na die fees in die koninkryk van God.

14:18-20 Elkeen van die genooides het ’n verskoning waarom hulle nie nou na die feesmaal kan kom nie. Hulle is almal so betrokke by hulle sake in die wêreld dat hulle nie tyd het vir die groot feesmaal nie. Daar is ’n styging in die waarde van die verskillende verskonings van al die genooides: stuk grond gekoop, vyf paar osse moet uitgetoets word, ’n vrou getrou (vgl Deutr 20:5-8). Maar nie een van die verskonings hou water nie: die grond is klaar gekoop, die osse klaar gekoop en die vrou klaar getrou. Ten spyte van almal se verwagting van die koms van die Messias, is die Jode almal so verstrik in hierdie wêreld en in hulle eie belange, dat hulle nie Jesus en sy uitnodiging aanneem nie (Luk 8:14). Die koninkryk is nie ’n ander-wêreldse vooruitsig wat met skynvroom gedagtes en gevoelens bedink moet word nie, maar ’n huidige realiteit wat roep om ’n onmiddellike reaksie. Die feesmaal is nou gereed en volgens die Joodse gebruik gaan ’n slaaf die gaste roep. Die genooides wat die uitnodiging vergeet het en nou ander verpligtinge belangriker ag, verloor die geleentheid en hulle plek word deur ander gevul. Die gerespekteerde wetsgehoorsame Jode het hulle dowe oor na Jesus se prediking gedraai, en gewys dat hulle meer vir hulle eie godsdienstige sisteem omgee as vir die genadige roeping van God.

14:21 Die man word kwaad en stuur sy slaaf om die mense wat deur die Fariseërs en skrifgeleerdes toegang tot die tempel ontsê word (vgl. 2 Sam 5:8) te nooi; armes, kreupeles, blindes en verlamdes wat in die stad se arm buurte op die strate sit en bedel en in die stegies lê en verkluim, word ingebring in die feesmaal. Juis hulle wat nie kan terug uitnooi of iets betaal nie (14:13-14). Dit is die mense vir wie Jesus op eensame plekke kos gegee het en genees het. So is die tollenaars en sondaars, wat deur die Fariseërs met veragting behandel is, deur Jesus ingenooi in die feesmaal van sy Vader.

14:22-23 Daar is nog plek in die feeshuis en die eienaar stuur sy slaaf na die paaie en lanings om swerwers te dwing deur by hulle aan te hou om in te kom. So gaan Jesus uit na die heidene (Luk 8:26-33) en sit sy werk voort deur sy volgelinge (Luk 8:39), soos ook in Handelinge breedvoerig vertel word van Petrus se prediking by heidene en Paulus se sendingreise (vgl, Joh 10:16; 11:52; 12:32; ens.).

14:24 Die gelykenis verkondig duidelik die universele insluiting in die koninkryk van God, waar niemand uitgesluit word nie behalwe deur sy eie keuse. Die een sonde wat jou uitsluit is om jou eie belang en belangstelling aantrekliker te vind as vriendskap met God. Aan die einde sê Jesus vir hulle dit gaan in hierdie gelykenis om ‘my maaltyd.’ So antwoord Jesus die vraer se sekerheid oor sy deelname aan die groot feesmaal (14:15). Dit is God se besluit wie daar inkom. Die eerste genooides, wat nie opgedaag het nie, soos die Jode wat nie Jesus se uitnodiging en oproep tot bekering aangeneem het nie, sal nie in sy koninkryk se maaltyd toegelaat word nie. Dit verseker Jesus die mense wat saam met Hom aan die Fariseër se tafel sit. So ernstig is Jesus se oproep tot hulle om hulle te bekeer om aan sy feestafel te kom aansit.

14:7 Lukas bied hier tafelgesprekke van Jesus aan. Jesus het sy tafelgenote se optrede fyn dopgehou, hoe hulle geskarrel het om die beste sitplekke te kry, en van hulle optrede ’n gelykenis gemaak wat ooreenkom met Spreuke 25:6. Daarby knoop Hy aan by die eersug van die Jode by die aanwysing van die sitplekke, in die besonder by die eersug van die skrifgeleerdes en Fariseërs (vgl. Mark 12:39; Luk 20:48; Joh 5:44).

14:8-11 Lukas bied die tafelgesprek as ’n gelykenis van Jesus aan, waar Jesus die bruilofsfees (gamos) gebruik as ’n algemene waarheid oor goeie maniere, om hulle ’n godsdienstige les te leer, wat die skrifgeleerdes en Fariseërs in die besonder nodig het. Hy wil hulle gedagtes rig op die teenwoordigheid van God en die ingaan in sy koninkryk en hulle van hulleself losmaak (vl. 14:11). Soos in die sosiale etiket, so ontwyk erkenning juis die mense wat dit opeis, en word erkenning gegee aan mense wat meer van ander dink as van hulleself (vgl. Flp 2:3). Egte waardigheid is altyd onbewuste adel; en ware eer, wat deur mense of deur God aan iemand toegeken word, is onverwags. Jou plek in die hemel hang ook nie af van jou opinie van jouself nie, maar van die regverdige oordeel van God. Wie homself verhef in hierdie lewe sal tot skande kom wanneer die Here, wat die mens se hart en lewe ten volle ken, aan elkeen sy regmatige plek toeken. Die persoon wat in egte nederigheid lewe, sal ryklik geseën word. Vir die gemeente van die Here is Jesus se vernedering tot die kruis, sy opwekking uit die dood op Paassondag en sy hemelvaart tot aan die regterhand van God die voorbeeld wat nagevolg moet word (vgl. Fil 2:5-11). Jesus doen hier ’n oproep op eersugtige mense om klein te word voor God. Slegs dié mens wat bewus is van sy eie onwaardigheid, word deur die Gasheer in sy nabyheid opgeneem.

Jesus se raad aan sy gasheer (Luk 14:12-14)

14:12-14 Jesus se tweede tafelgesprek is ’n woord aan sy gasheer en is ook ’n paradoksale reël in God se koninkryk. Die kring aan tafel het bestaan uit die belangrike mense in die stadjie: sy vriende, broers, familie, ryk bure. Hulle ken mekaar en nooi mekaar wedersyds uit. Alleen Jesus is die vreemde gas en Hy is uitgenooi om te sien wie Hy is en wat Hy doen. Hy het die uitnodiging aangeneem om vir hulle ’n ander kyk op die lewe te gee. Met die gelykenis word gesê jy moet doen soos God optree. Hy neem die armes, ens. aan (4:18; 6:20; 7:22). Die Sabbat moet nie die goeie verdring nie. Die gierige gesoek na eer word deur God verwerp. In hierdie raadgewing word die liefde tot dié wat dit die meeste nodig het beperk deur die Fariseërs en mense se soeke na beloning. Om net jou familie en vriende te nooi verwag dat hulle jou ook sal nooi en dan het jy jou beloning klaar gekry in julle vriendskap. Maar dit het nie te doen met die ewige oordeel oor ’n mens nie (Matt 6:3-4). Die uitnodiging aan die armes, kreupeles, verlamdes en blindes is Jesus se radikale verandering van sy voorvader Dawid se bevel in 2 Sam 5:8. Jesus roep eintlik die gasheer om sy medewerker te wees deur homself te gee aan die ellende van ander. Om mense uit te nooi, wat jou nie kan terug uitnooi nie, is liefde sonder eie voordeel, soos Jesus Hom vir ons gegee het. Dit word deur God beloon by die opstanding van die regverdiges, dit is mense wie se verhouding met God reggestel is deur geloof in Jesus. Deur sy offer aan die kruis vir die sonde maak Hy elkeen wat in Hom glo, regverdig voor God.  Met die opstanding wag die ewige straf egter vir die onregverdiges (Matt 25:41; Joh 3:36; Hand 24:15). Die liefdevolle diens aan die hopeloses en behoeftiges, soos Jesus wat gekom het om te dien (Luk 22:27), is die lewenswyse in die koninkryk van God. Wie nou reeds leer om so te lewe sal tuis wees in die groot feesmaal van God vir sy kinders.

Van Luk 14:1 tot 18:14 kom eintlik net in Lukas voor, met enkele sinne wat hier en daar ooreenstem met die ander Evangelies. Daarvoor moes Lukas ’n ander vertroubare bron as Markus of Q (die gemeenskaplike bron met Mattheus) gebruik het.

14:1 Lukas gebruik die episode by die Fariseër se middagete as die toneel vir drie gesprekke oor feesviering. Dit is ook ’n voortsetting van Jesus se debatte met die Fariseërs. Hierdie is die vyfde gesprek in Lukas oor die Sabbat oor werk op die Sabbat en vyf genesings op die Sabbat (4:31-37 ’n besetene, sonder ’n gesprek; 6:1-6 oor werk en die Hdre van die Sabbat; 9-11 ’n man se verdorde hand; 13:10-17 ’n kromgetrekte vrou; 14:1-6 ’n man met watersug). Die Sabbatsgebruik was dat daar ’n feesmaal was na die diens, wat die vorige dag voorberei was, en waarheen die voorganger in die onderwysing in die sinagoge genooi word om hom te vereer. Jesus word deur een van die leiers van die Fariseërs genooi om ‘brood te kom eet’ in sy huis. Maar daar word bygevoeg dat die Fariseërs Jesus fyn dopgehou het. In 11:54 is gesê dat die skrifkenners en Fariseërs Hom fyn dopgehou het om Hom vas te trek oor iets wat Hy sou sê of doen. Jesus vermy egter nie die Fariseërs nie, maar gebruik elke moontlike geleentheid om hulle te oortuig en tot bekering te roep.

14:2 Tussen die toeskouers by die maaltyd staan daar skielik en onverwags ’n man met watersug voor Jesus; dit is ’n swelling as gevolg van die vermeerdering van limf in die liggaamsweefsel. Die rabbi’s het dit veroordeel as die gevolg van ontug.

14:3 Jesus konfronteer die skrifgeleerdes en Fariseërs om duidelik uit te spel of genesing (therapeuō genees, ’n sieke versorg) op die Sabbat geoorloof is of nie. Vir die skrifgeleerdes en Fariseërs is ’n antwoord op dié keuse ’n probleem. Daar is geen wet in die Ou Testament wat dit verbied nie, dit behoort die skrifgeleerdes al te goed te weet, maar dit is ’n wet wat die rabbi’s gemaak het dat net noodgevalle of lewensgevaarlike gevalle op die Sabbat aandag mag kry. Antwoord hulle dit openlik, dan word hulle onbarmhartigheid voor die volk geopenbaar.

14:4 Hulle swyg en bly toeskouers oor wat Jesus gaan doen. Hulle kan nie ja of nee antwoord nie, sonder om die indruk by die mense te wek dat hulle laks is teenoor hulle eie wet, of dat hulle onsimpatiek staan teenoor lyding. Maar omdat hulle swyg oor ’n wetsopinie, maak hulle dit vir hulleself moeilik om ná die wondergenesing, Jesus aan te kla oor sy optrede. Hulle bedekte motief om Jesus dop te hou om Hom uit te vang word deur Jesus se optrede ondervang. Volgens hulle loop Jesus die gevaar om self onrein te word deur die onrein man vas te hou (epilambanomai styf vashou), maar Hy maak juis die onreine rein deur hom met sy goddelike volmag te genees, en hom gesond en gereinig te laat gaan.

14:5 Die tweede vraag,  ‘wie van julle?’ selfs die Fariseër wat vir Jesus genooi het; dit gaan nie oor ’n opinie oor die wet nie, maar neem die gesprek na die hoër hof van die mense se gewete. Hulle interpretasie van die Sabbatsgebod maak wel ruimte vir ‘n lewensgevaarlike situasie as hulle kind bv. in ’n put sou val. Maar vir die eienaar van sy os in die put is daar in die wet nie so ‘n gaping nie.  En tog sal hy nie sy eiendom prysgee nie en sal hy sy os dadelik op die Sabbat uithaal sonder om eers goedkeuring daarvoor te gaan vra. As die wet van barmhartigheid voorrang bo die Sabbatwet het in die geval van ’n dier, hoeveel te meer in die geval van ’n mens!

14:6 Ook op die gewetensvraag het hulle geen antwoord nie, omdat dit hulle skynheiligheid duidelik aan hulle behoort uit te wys. Die hele insident wys egter na Jesus se barmhartigheid teenoor siekes en swakkes, sy empatie met uitgeworpenes uit die samelewing en sy reiniging van onreines.