Gelowiges het opgestaan – Francois Malan

Danie vra:

Na aanleiding van Mat. 27: 51 – 53. Hoe moet ons dit verstaan? Jesus het die dood oorwin en het uit die graf opgestaan. Hier word egter gepraat van die grafte wat oopgegaan het en “gelowiges” het uit die grafte gekom. Was Jesus nie die eerste wat uit die graf opgestaan het nie? Ja, tog sê die teks verder dat ná Jesus se opstanding het hierdie mense gaan getuig.

Antwoord

Prof. Francois Malan antwoord:

 

Die 1983-vertaling se plasing van ‘n punt in die middel van vers 53 na uitgegaan, en begin met ‘n nuwe sin ‘Ná Jesus se opstanding,’ kan die indruk wek dat die gelowiges eerste opgestaan het, en na Jesus se opstanding in die stad ingegaan het. Daarby word die oorspronklike uitroep aan die begin van vs 51: ‘En kyk’ vertaal as ‘Op daardie oomblik’ – ‘n tydsaanduiding wat nie in die oorspronklike staan nie.  

 

Die 2014-vertaling, wat probeer om nader aan die oorspronklike taal te bly, vertaal soos volg:

 

           51 En waarlik die voorhangsel van die heiligdom is van bo na onder in twee geskeur, die aarde is geskud en die rotse is oopgebreek. 52 Die grafte is geopen en baie liggame van die ontslape heiliges is opgewek. 53 Hulle het ná sy opstanding uit die grafte gekom, in die Heilige Stad ingegaan en aan baie verskyn – dié vertaling plaas die opstanding van die gelowiges ná Jesus se opstanding.

 

‘n Letterlike vertaling van die Griekse woorde se volgorde is soos volg:

 

            51 En kyk! die gordyn van die tempel is geskeur van bo tot onder in twee en die aarde is geskud en die rotse is geskeur, 52 en die grafte is geopen en baie liggame van die ontslape heiliges is opgewek, 53 en uitgegaande uit die grafte ná die opwekking van Hom het hulle ingegaan in die heilige stad en hulle het verskyn aan baie.

 

 Die verlede tyd deelwoord ‘uitgegaande’ wat direk voor ‘na sy opstanding’ staan, pas beter by die selfstandige werkwoord ‘het hulle ingegaan’ – daarvolgens kon hulle saam met Jesus opgestaan het, of ná Jesus se opstanding uit die grafte gegaan en in die stad ingegaan het.

 

Matteus vra die aandag (‘en kyk!’) vir ‘n aantal wonderlike dinge wat gebeur het tydens Jesus se sterwe en opstanding as tekens. Die enigste tydsaanduiding is ‘ná sy opstanding.’

 

(i)             die gordyn wat van bo af skeur, is deur God geopen as toegang tot God vir almal, waar slegs die hoëpriester vroeër kon ingaan as bemiddelaar van die volk. Markus 15:38 plaas dit net na Jesus die laaste asem uitgeblaas het en voor die belydenis van die soldaat. Lukas 23:45 plaas dit tydens die drie uur duisternis (wat ook in Mt en Mk voorkom).    

 

(ii)            Aardbewing en rotse wat skeur is die eerste van baie wat deur Jesus voorspel is in Mt 24:8 as die begin van die nuwe tyd (en nie in die ander Evangelies voorkom nie). Volgens Mt 27:54 sien die soldate die skudding ‘en die dinge wat gebeur,’ wat nie noodwendig die opstanding van die gelowiges insluit nie. Die skudding en ‘die dinge wat gebeur’ kom nie in Mk en Lk voor nie.

 

(iii)           Of die grafte oopgegaan het tydens die aardbewing, of toe Jesus opgestaan het, kan nie met sekerheid uit die teks afgelei word nie.

 

(iv)          Dié wat opgewek is, volg die opwekkings uit die dood van byvoorbeeld die twaalfjarige dogtertjie van Jaïrus in Markus 5:42 en Luk 8:54; die jongman van Nain in Luk 7:14-15; en Jesus se vriend Lasarus in Johannes 11:43-44. Hulle is lewende getuies van Jesus soos Hy aan Martha in Johannes 11:25 sê ‘Ek is die opstanding en die lewe. Wie in My glo, sal leef, al het hy ook gesterf. Daarna het Hy Lasarus uit die dood opgewek. Jesus was dus nie die eerste persoon wat uit die doop opgewek was nie.

 

Reeds in die Ou Testament word vertel van opwekkings van dooies deur die Here op die gebed van sy dienaars: bv. die seuntjie van die weduwee van Sarfat in 1 Konings 17:22; en die seuntjie van die Sunemitiese vrou in 2 Kon 4:33-37. En na Jesus se opstanding, vgl. Dorkas/Tabita in Hand 9:40; en Eutiges in Hand. 20:10.

 

                        Na sy opstanding het Jesus aan sy dissipels en volgelinge verskyn, maar nie aan die ongelowiges nie. Maar die gelowiges wat ná sy opstanding in die stad Jerusalem aan baie verskyn het, was die lewende getuies van sy opstanding uit die dood, soos Lasarus se opwekking ‘n getuienis was, wat mense tot geloof in Jesus oortuig het (Johannes 11:45; 12:9). 

 

Skrywer: Prof Francois Malan

 

Jesaja 66 – Francois Malan

Rina vra:

Maar praat Jesaja 66 nie oor die tyd wat Jesus weer gaan kom nie

Antwoord

Prof. Francois Malan antwoord:

[Varkvleis, Sabbat en nuwemaan.]

 

Hoofstukke 1-39 is geskryf van 740-701 v.C. volgens die konings in wie se tyd Jesaja opgetree het as profeet om te verkondig wat die Here vir die konings en die volk van Juda gesê het (vgl. Jes 1:1).

 

Hoofstukke 40-55 weerspieël die Here se goeie nuus aan Israel dat Hy hulle na hulle ballingskap in Babilon weer gaan terugbring na hulle land, deur Kores, die Persiese koning, wat die Babiloniërs sal verslaan, en Israel na hulle eie land toe laat teruggaan. Die ballingskap het begin in 587 v.C. (103 jaar na Jesaja se dood in 690 v.C.) en die eerste ballinge het begin terugkom in 539 v.C.

 

Hoofstukke 56-66 weerspieël verskillende situasies van die Jode wat terug is in hulle land, waarskynlik tussen die terugkeer van die Jode in 538 v.C. en die bou van die tempel in 515 v.C. Die volk het ‘n krisis beleef toe die beloftes van Jesaja 40-55 nie ten volle uitgewerk het nie. Hoofstukke 56-66 gee antwoorde daarop: daar is niemand soos die Heilige Here God nie. Hy is die Verlosser en Vader wat kan help, maar Hy is ook die regter wat toorn oor die sonde van sy volk. Verlossing kom. Dit is egter nie afhanklik van die mense se goeie dade nie. Dit sal vervul word in ‘n nuwe skepping van God, wat vrede bring.

 

Die beloftes van die Here in 56-66 sal ten volle vervul word met die wederkoms van Christus. So wys die beloftes van hoofstukke 40-55 ook verder as net die terugkeer van Israel uit die ballingskap – vandaar die Jode se teleurstelling en krisis nadat hulle terug was in hulle land. Heelwat van die woorde van 40-55 is reeds vervul met die eerste koms van Christus waarvan ons in die Nuwe Testament lees.

 

Aan die klein gemeentetjies wat verspreid is in die noorde van Klein-Asië (huidige Turkeye) en deur hulle medeburgers verdruk en vervolg word omdat hulle nie meer met hulle saamdoen nie, skryf  1 Petrus 1:10-12: Oor hierdie verlossing het die profete, wat geprofeteer het oor die genade wat vir julle bestem is, nagedink en navraag gedoen. Hulle het probeer naspeur na watter persoon of na watter spesifieke tyd die Gees van Christus wat in hulle was, verwys het toe Hy vooruit getuig het oor Christus se lyding en die heerlikheid wat daarop sou volg. Aan hulle is geopenbaar dat hulle, wat hierdie hierdie dinge betref, nie besig was om hulleself te bedien nie, maar júlle. Hierdie dinge is nou aan julle meegedeel deur hulle wat die evangelie aan julle verkondig het deur die Heilige Gees wat van die hemel gestuur is.Selfs engele begeer om insig hierin te verkry. 

 

So word Jesaja 66, wat oorspronklik geskryf is aan die teleurgestelde Jode wat teruggekom het uit die ballingskap in Babilon, deur die eeue ‘n boodskap van oordeel oor die sondaars wat nie lewe volgens die woord van God nie, en vrede en hoop vir die gelowiges gedurende die 500 jaar sedert Israel se terugkeer uit Babilon tot by Jesus se eerste koms, en die 2,000 jaar na sy eerste koms tot in ons dag, en tot Christus weer kom.

 

Dit was reeds die Gees van Christus wat in die profete soos Jesaja en sy opvolgers was, wat vir hulle tyd ‘n boodkap moes oordra, soos 1 Petrus sê. Johannes 1:1-3 sê dat Jesus die Woord van God is, wat reeds aan die begin daar was, as die woord waardeur God geskep het. En waar ons God se woord in die Ou Testament hoor, is dit Christus wat die Woord van God is, wat toe mens geword het (Joh.1:14) en by ons kom lewe en sterf het vir ons sonde.

 

Skrywer: Prof Francois Malan

 

1 Petrus 3:19 – 21 – Francois Malan

Willie vra:

 

My vrae handel oor 1 Petrus 3:19-21 “So het Hy na die geeste in die gevangenis gegaan en Sy oorwinning daar aangekondig ( alternatief – en vir hulle gepreek ).Hierdie geeste is hulle wat aan God ongehoorsaam gebly het toe Hy baie geduldig met hulle was”. 1) Wanneer sou Jesus Christus na die Geeste in die gevangenis gegaan het ? 2) Hoekom sou Hy Sy oorwinning aan hulle wou gaan verkondig want is die nie die geeste van mense vir wie die genadetyd reeds verby was nie ? 3) Is die vertaling van “Die doop red julle deur die opstanding van Christus” wel korrek vertaal uit die Grieks?

 

 

Antwoord

 

Prof. Francois Malan antwoord:

 

 

1 wanneer, 2 hoekom

 

Die skrifverklaarders stem almal saam, dit is van die moeilikste tekse in die Bybel, en die verklaring van elkeen van die oorspronklike Griekse woorde het ook probleme om te weet watter betekenis weergegee moet word.

 

 Daar was al baie uiteenlopende verklarings deur die eeue, wat veral in drie groepe verdeel kan word:

(1) dit verwys na Christus se verkondiging in die tyd van Noag, toe die mense nie na die boodskap van Noag se ark geluister het nie – so bv. Augustinus;

(2) dat dit geskied het tussen Jesus se sterwe en sy opstanding:

(2a) die Griekse Ortodokse kerk en die Roomse kerk sê dat Jesus na sy kruisiging na die doderyk gegaan het om die vromes van die Ou Testament se tyd uit die limbus patrem, die plek in die doderyk vir die vaders, na die hemel oor te bring;

(2b) die Lutherse kerk sê dat Jesus sy mag en oorwinning aan die Satan gaan bekend maak het; (2c) party verklaarders meen die geeste is gevalle engele aan wie Christus die oordeel aankondig; (3) dat dit  Christus se sterwe en opstanding is wat die verkondiging is, sy oorwinning oor die bose en die dood wat aangekondig is.

   

 

Die artikel in ons geloofsbelydenis ‘wat ter helle neergedaal het’ het o.a. uit hierdie tekse ontstaan teen die einde van die 4e eeu n.C., en is toe eers in die belydenis opgeneem. Calvyn se verklaring vir die artikel is dat Jesus die helse straf gedra het toe Hy aan die kruis uitgeroep het: My God , my God, waarop het U My verlaat. Die hel is volgens Matteus 25:41; Openb 19:20; 20:15 die plek wat God gereedgemaak het vir die straf van die duiwel en sy engele, en die ‘vervloektes,’ mense wat aan Jesus ongehoorsaam was (ook die mense in die Ou Testament se tye, want Jesus is en was nog altyd die Woord van God wat mense geglo het of verwerp het; vgl. Johannes 1:1-3. Die straf op die sonde van die hele wêreld het Jesus, uit selfopfferende liefde,  aan die kruis op Hom geneem (vgl. Johannes 1:29). So het God self die regverdige straf op mense se bose dade deur die eeue in ons plek gedra, die straf wat bly op die mense wat nie aan Jesus gehoorsaam is nie (Johannes 3:36).   

 

1 Petrus 3:18 kan verwys na die Heilige Gees wat vir Jesus lewend gemaak het; sommige vertaal vers 18 egter as: Christus is doodgemaak na die vlees en lewend gemaak na die gees.

 

vers19 begin met die Griekse woorde en hooi (in/deur wie – persoonlik, of: in/deur  wat – onsydig), wat dan vertaal kan word dat Christus deur die Gees wat Hom lewendig gemaak het, vir die geeste gaan preek het;

Die woorde kan egter ook onsydig vertaal word as ‘deur wat’ – dan kan beteken

(i)             dat Jesus na die gees (‘n onsydige woord; en nie met sy liggaam nie) vir hulle gaan preek het. 

(ii)            dat Jesus  se opstanding uit die dood, wat in v18 genoem word, vir die geeste die aankondiging van Jesus se oorwinning is. Dit sou pas by Calvyn se verklaring. 

 

Die Griekse werkwoord poreuomai beteken ‘gaan’ van een plek na ‘n ander; of ‘reis,’ maar verwys nie na opgaan of afdaal nie,; in 3:22 word daarby gevoeg dat Hy in die hemel ingegaan het. Daarom meen party verklaarders dat Jesus met sy hemelvaart vir die geeste in die lug (waarvan Ef 6:12 praat) gepreek/aangekondig het. Die antieke beeld van die heelal het gepraat van die wolke-hemel, die lugruim of sterre-hemel, en die derde hemel waar God woon (vgl 2 Kor 12:2). Maar in ons ruimte-eeu weet ons dat die hemel ‘n ander dimensie is, dat God alomteenwoordig is en dat die hemel daar is waar God is.  

 

Die woord pneumata geeste, kan verwys na bo-natuurlike wesens, engele of bose geeste (gevalle engele). Vers 20 verwys egter na hulle in die tyd van Noag, sy tydgenote, waarskynlik word gedink aan die geeste van die mense wat oorlede is in die vloed, as verteenwoordigers van almal wat reeds gesterf het van die begin van die mensheid af.

 

Die woord fulake kan verwys na ‘n gevangenis, of ‘n (nag)waak, of ‘n plek waar bose geeste bly. Volgens Ef 6:12 bly die bose geeste in die lug/hemelruim; volgens Openbaring 11:7 kom die dier uit die bodemlose diepte (abussos) waar die leier van die bose engele ook bly (Openb 9:11). In Bybelse tyd was die gedagte dat mense wat sterf na hades die ‘doderyk’ gaan.

Die woord gehenna word vir die hel gebruik, die Griekse vertaling vir die Hinnomdal by Jerusalem, na aanleiding van die ashope van Jerusalem in die Hinnomdal, wat altyd gebrand het, en waar kinders in die gloeiende arms van die beeld van die afgod Molek geoffer is (Lev 20:2)..

 

 Die Griekse werkwoord kerusso word gebruik vir ‘aankondig, vertel en preek’. Is dit ‘n boodskap van veroordeling vir die ongehoorsames, of ‘n boodskap van oorwinning vir die gehoorsames, of moontlik albei? Vir die verkondiging van die evangelie word gewoonlik die woord  euangelizoo gebruik. Dit laat dink dat Hy sy oorwinning oor die bose en die dood aangekondig het.

            1 Petr 3:22 sê van Jesus: Hy wat aan die regterhand van God is nadat Hy die hemel binnegegaan het, en engele, magte en kragte aan Hom onderwerp het.

            1 Kor 15:24-26 sê dat die einde kom wanneer Christus alle heerskappy en gesag en mag vernietig het. Hy regeer as koning totdat Hy al die vyande onder sy voete gestel het. Die laaste vyand wat vernietig moet word, is die dood.  

 

As die en hooi onsydig vertaal word, kan dit beteken dat Christus se kruisiging en opstanding sy oorwinning oor die sonde en die dood is wat aan die geeste in die gevangenis van die sonde en die dood aankondig, dat Hy die sonde en die dood met sy liefdesoffer oorwin het, en nou hulle Regter is aan die regterhand van God – aan almal wat nie in Hom wou glo nie, soos die mense van Noag se tyd.  

 

3. Doop – vertaling

 

1 Petr 3:20 verwys na die paar mense in Noag se ark wat deur die vloedwaters heen gered is. Daarby skakel vers 21 aan, letterlik met: ‘en waarvan die teenbeeld (antitupon iets wat in vorm en struktuur met iets anders ooreenkom, as ‘n vervulling van ‘n realiteit wat vooruit gewys het) julle nou red, die doop, wat nie die aflegging van die vuilheid van die liggaam (is nie), maar ‘n versoek (of: ‘n plegtige belofte) aan God  vir ‘n goeie gewete, deur die opstanding van Jesus Christus…’

            Die woord eperootema word vir ‘n bede gebruik, maar ook vir ‘n bepaling in ‘n kontrak tussen twee persone, ‘n verpligting, ‘n bindende onderneming, ‘n belofte om ‘n bepaling getrou na te kom – Engels ‘pledge’ – wat die dopeling met God aangaan by die doop dat hy/sy hulle gewete sal skoon hou. Hierdie vernuwing/reiniging van die mens word nie bewerk deur die water of die doophandeling as sodanig nie, maar deur die opstanding van Jesus Christus. Die doop is die teenbeeld of uiterlike teken van wat die opgestane Jesus met ons doen as ons aan Hom verbind is, aan sy dood en opstanding verbind om te sterwe aan die sonde en te lewe vir God (Romeine 6:1-14). Ons is verbind aan Hom wat volgens 1 Petr 3:23 aan die regterhand van God is, as die regeerder oor die hele skepping.

 

Skrywer: Prof Francois Malan

 

Gebruike en Gewoontes in die Bybel: Woonplekke(1) – Hennie Stander

Die huise in die Heilige Land word vandag deur veral twee prominente eienskappe gekenmerk. In die eerste plek het die huise almal baie dieselfde styl en voorkoms. Hulle neig almal om redelik vierkantig te wees, met ‘n plat dak en met trappe aan die buitekant en is oor die algemeen van wit kalksteenblokke gebou. Hierdie boustyl het ontstaan as gevolg van die heersende klimaat, die beskikbaarheid van boumateriaal en ‘n oorspronklike behoefte om so te bou dat plek bespaar word. Die tweede tipiese kenmerk van die woonplekke in Israel van vandag is dat baie ou huise nog steeds bewaar word tussen die redelike nuwe huise met die gevolg dat besoekers vandag nog, direk langs moderne huise, voorbeelde kan sien van wonings wat sekerlik nie veel verskil van dit wat in Bybelse tye bewoon is nie

Verdeling van die land

Die Israeliete het hul grondgebied deur verowering verkry en elke stam en familie het hulle eiendom as komende uit die hand van God beskou. Die wyse waarop die land verdeel is, word vir ons in die tweede helfte van die boek Josua beskryf. Die area is met ‘n tou of maatlyn verdeel en dit is daarna deur die lot toegeken (Amos 7:17; Psalm 78:55; vgl. ook Sagaria 2:1-2). ‘n Lot was amper iets soos ons hedendaagse dobbelsteentjie. Dit het waarskynlik bestaan uit ‘n klippie of ‘n stukkie erdewerk of selfs ‘n stokkie wat spesiaal gemerk is. Daar is nogtans geglo dat dit  volkome onder die beheer van God was wanneer dit gewerp is. Die outeur van die boek Spreuke bevestig dit met die woorde “In die skoot word die lot gewerp, maar elke beslissing daarvan kom van die Here” (Spreuke 16:33). Wanneer Dawid sê: “Die meetsnoere het vir my in lieflike plekke geval, ja, my erfenis is vir my mooi” (Psalm-16:6) verwys hy na die maatlyn waarmee grondgebied verdeel is. Hy gebruik dit egter as ‘n beeld waarmee hy God dank vir Sy Voorsienigheid en Dawid sien in sy_, materiële voorspoed die goedheid van .God raak.

 

Nadat die grond toegeken is, is dit met een of ander baken afgemerk,soos ^‘n hoop klippe, ‘n natuurlike landmerk of_. ‘n dubbele voor van geploegde land. Niemand mag so ‘n. landmerk verskuif het nie omdat die grond ^‘n geskenk van God was en omdat die verskuiwing van ‘n landmerk reëlreg ingegaan het teen Sy opdrag (Deuteronomium 19:14; 27:17). Om hierdie selfde rede was dit ook oneervol om so ‘n gebied wat jy as erfenis ontvang het, te verkoop. Juis om hierdie rede het Nabot geweier om sy wingerdaan Koning Agab te verkoop en laasgenoemde kon horn ook nie verplig om dit te doen nie (1 Konings 21).

Hebron – soos dit vandag lyk. Die huise en die ongeordende uitleg van strate van vandag lyk nie veel anders as wat dit in die Bybelse tye gelyk het nie.

 

 

Die oasisdorp van Al Ula Hedjaz, Arabië (die BybelseDedan). Hierdie huisies, elk met sy binnehof, stem baie ooreen met die huise van die Ou Testamentiese tye.

 

 

Skrywer:  Prof Hennie Stander