Die Heilige Gees leer en herinner ons aan alles wat Jesus gesê en gedoen het (14:26) – Francois Malan

14:26 Die Vader sal die Gees stuur in die Naam van Jesus – daarmee word die Gees nóú aan die Seun verbind. Jesus is deur die Vader gestuur in die Naam van sy Vader, as verteenwoordiger van die Vader (5:4). Die Gees word deur die Vader gestuur in die Naam van Jesus, as verteenwoordiger van Jesus. Jesus het nie in sy eie Naam gekom nie. Die Gees kom ook nie in sy eie Naam nie (vgl Gal. 4:4-6). Die taak van die Heilige Gees is om hulle ‘te leer (didaskoo) en te herinner (hupomimneskoo)’ aan alles wat Jesus aan hulle gesê het – vgl. Joh. 2:17,22 toe die dissipels gedink het (mimneskoo) aan Ps 69:10 ‘die liefde vir u huis verteer my,’  toe Jesus die tempel gereinig het (v17); en hulle het die woorde van Jesus onthou  (mimneskoo) oor sy liggaam as die tempel wat afgebreek en wat Hy in  drie dae sal opbou (v22); vgl. Joh. 12:16 nadat Jesus verheerlik is, het hulle daaraan gedink (mimneskoo) dat Sag. 9:9 op Jesus se intog betrekking het: ‘jou Koning kom en Hy ry op ‘n donkie.’

Die dissipels se insig in die drie gebeurtenisse illustreer die werk wat die Heilige Gees doen. Hy stel hulle in staat om dit te onthou en gee insig in die betekenis van die gebeure en woorde van Jesus. So leer die Heilige Gees hulle om die openbaring van God wat Jesus gebring het in sy rykheid en diepsinnigheid te begryp. Die Heilige Gees bring geen nuwe openbaring nie; sy taak is om te wys na wat Jesus gebring het, en die volgelinge van Jesus in staat te stel om dit te verstaan. Nuwe insigte wat deur die Heilige Gees gebring word in nuwe omstandighede,  moet daarom steeds aan die woorde en optrede van Jesus getoets word (1 Joh. 2:27; 1 Kor 2:12-16; 7:12-16; 40; Mat. 13:52). Jesus sit sy werk voort deur die Heilige Gees. Hierdie vers onderstreep ook die persoonlike aard van die Gees as Jesus se verteenwoordiger. Die Vader en die Seun en die Heilige Gees is duidelik drie persone in die godheid wat in eenheid optree.

Jesus sy skenk vrede en neem afskeid (14:27-31)

Die gesprek wat deur hoofstuk 13 ingelei is, en met ‘n woord van versekering in 14:1 begin, word afgesluit met ‘n

woord van versekering, ‘n stelling oor die implikasie van Jesus se vertrek en terugkoms, en ‘n aanmoediging om geloof in Jesus te hê. Die volgende afskeidsgesprek (15-16) word ook so afgesluit in 16:33.

14:27 ‘Vrede’ (eirene) is ‘n vertaling van die Hebreeuse sjaloom wat ‘n omvattende groetwoord en totsienswoord is vir geestelike en stoflike onversteurbaarheid, voorspoed en gesonde verhoudings. Jesus se vredewens is egter geen gewone ‘vaarwel!’ nie. ‘Mý vrede gee Ek vir julle’ – dit is niks minder as die verlossing van die koninkryk van God nie, die vrede van God, in die wêreld bewerk deur Jesus se koms, vertrek en terugkoms (vgl. Jes.9:6-7; 52:7;  57:19; Eseg.37:26). Die groet van die wêreld het geen krag nie (Jer.6:14). Waar die Gees in die hart is, is daar dié vrede wat Jesus vir ons nalaat.  ‘n Innerlike vrede wat voortvloei uit die regte verhouding tot God. Hierdie vrede verdryf alle ontsteltenis uit die hart en verban die vrees/lafhartigheid (deilia), want God het in ons kom woon.

14:28 Jesus vertrek om na die Vader toe te gaan. Ware liefde vir Jesus sal saam met Hom daaroor bly wees. Daarby is die Vader groter as Jesus; Hy is die bron (Jesus is sy enigste Seun monogenes Joh. 1:14,18; 3:16,18) wat die Seun stuur en opdrag gee. Die Seun gehoorsaam. Daarom is alles wat nou gaan gebeur onder beheer van die Vader. God sal sy heilsame doel uitwerk deur die vreeslike gebeure van die volgende aantal ure. So kan die dissipels ook seker wees dat God sy heilsame doel sal uitwerk in hulle uur van beproewing.

14:29 Jesus wil verseker dat sy dissipels in die toekoms standvastig in die geloof sal bly (vgl. Joh. 13:19 voor Judas uit is om Hom te verraai). Nou het die tyd aangebreek wat hulle geloof werklik beproef gaan word. Daarom berei Hy hulle voor vir die toets. Na dié gebeure sal hulle onthou dat Hy dit voorspel het, en sal hulle nog vaster glo in Jesus se woorde.

14:30  In die bovertrek sê Jesus: ‘Ek sal nie meer lank met julle kan praat nie (nog net die tweede afskeidsrede in hoofstukke 15-16), want die owerste van hierdie wêreld (vgl. 12:31; ‘die Satan’ – staan nie in die twee tekste nie) is aan die kom.’ Judas is die werktuig van die duiwel (6:70 diabolos; 13:2 diabolos – kwaadspreker/skinderaar; 13:27 satanas  teenstander – albei titels/name word gebruik vir die duiwel/satan). ‘Hy het geen mag oor my nie’ is ‘n wetlike term: die Satan het geen saak/aanklag teen Jesus nie, want Jesus staan nie onder die sondeheerskappy van hierdie wêreld nie (8:23). Hy het die duiwel konsekwent weerstaan en het nooit in sy hand gespeel nie (8:46). Hy het gekom sodat ‘die owerste van hierdie wêreld uitgegooi sal word buitentoe’ (12:31). 

14:31 Die wêreld moet leer dat Jesus die Vader liefhet en sy wil doen, daarom sal Hy nie enige kompromis maak en die maklike uitweg kies (soos die duiwel wil hê nie – vgl. Mat. 4:8-10; 16:22-23; 27:42)., maar Hy sal doen wat die Vader, wat die wêreld liefhet, bepaal het (Joh. 10:17-18): Hy sal die wêreld en die duiwel oorwin, sy lewe aflê en uit die dood opstaan vir die verlossing uit sonde en dood vir elkeen wat in Hom glo (Joh. 3:17-18). Die slotwoord: ‘Staan op,’ getuig van Jesus se vasbeslotenheid om die lydensweg te betree. Johannes het skynbaar later hoofstukke 15-17 bygewerk by sy eerste beskrywing, wat ná 14:31 aangegaan het met 18:1: ‘Nadat Jesus dit gesê het…’ 

Skrywer:  Prof Francois Malan

Die ewige lewe is om in die liefde van God te lewe (14:20-25) – Francois Malan

14:20 Op daardie dag – verwys na Jesus se opstanding uit die dood (14:19), maar veral ook na die koms van die Heilige Gees wat in hulle kom woon (in Johannes geskied dit op die dag van die opstanding, Joh. 20:22) om hulle te oortuig dat Jesus in die Vader is, dat Jesus een is met die Vader (10:30). Die Gees verbind hulle ook met Jesus. Hulle kry ‘n aandeel aan sy sterwe en opstanding, aan sy kindskap – hulle lewe in Hom, soos die lote in die wingerdstok (15:5). Jesus woon ook in hulle deur die Heilige Gees in hulle (14:23)  – gelowiges is geen weeskinders nie, maar kinders van die lewende God, aan die Kind/Seun van God in geloof verbind, deur die Heilige Gees.

14:21 Om Jesus lief te hê, sy gebooie reg te verstaan, hulle te bewaar deur jou lewe daarvolgens in te rig, en gemeenskap te hê met die Vader en met Jesus, hoort alles saam. In v15 is gesê: as julle My liefhet, sal julle my gebooie onderhou. Hier word dit van die anderkant af gestel: deur Jesus se gebooie te hê – reg te verstaan, en te onderhou in jou lewe, is die bewys dat jy Hom liefhet. Op v15 het die belofte gevolg dat Jesus tot die Vader sal bid dat Hy vir ons die Heilige Gees stuur om ewig by ons te bly. Hier volg die versekering dat die een wat My liefhet, in die liefde van die Vader en die Seun sal lewe. Paulus sê: God is vír ons, wie kan dan teen ons wees?…niks kan ons van die liefde van God skei nie, die liefde wat daar is in Christus Jesus ons Here (Rom 8:31,39). Daarby sê Jesus: ‘en Ek sal myself ten volle aan hom bekendmaak’ (emfanizoo duidelik maak, openbaar, aan die lig bring). Dit word in die volgende twee verse verder uiteengesit.

14:22 Judas, die seun van Jakobus (Luk.6:16, Hand.1:13; waarskynlik Mark.3:18 en Mat.10:3 se Taddeus, sy Griekse bynaam, afgelei van Theodotos ‘ geskenk van God’), is verras en verwar oor die uitspraak, soos die dissipels Jesus telkens misverstaan het. Hy verwag blykbaar die openbaring van die Messias-koning in krag en heerlikheid en om te oordeel oor al die volke van die aarde, soos in Jes. 9:6 se ewige koninkryk van reg en geregtigheid (vgl. Jes.11 en Sagaria 9:9-17). En nou lyk dit of Jesus Hom net aan ‘n kleiner groepie gaan bekendmaak. Het Jesus nou van plan verander (‘Here, hoe kom dit…?).

14:23 Die misverstand word reggestel deur die noodsaaklikheid te herhaal van die onderhouding van die woord van Jesus om die Vader se liefde te ervaar. Deur Jesus se woord te onderhou word Jesus en die Vader bekend – die Vader self en die Seun sal hulle woning (mone) by so iemand maak. Hoofstuk 14 begin (verse 2-3) met Jesus wat sê Hy gaan die dood in om vir dié wat sy woord onderhou  plek te berei in die baie wonings (monai) in die Vaderhuis. Hier aan die einde sê Hy, Hy en die Vader kom na die gelowige toe, en Hulle maak hulle woning hier by hom/haar terwyl hy/sy nog op die aarde lewe (vgl. Eseg.37:26-28; Sag.2:11; Openb.21:3). So begin die ewige lewe vir elkeen wat in liefde lewe en Jesus en sy woord ter harte neem. Die ewige lewe word volbring wanneer Jesus ons kom haal, om by Hom te wees en sy heerlikheid te sien waarmee die Vader Hom liefhet (Joh. 17:24). Johannes praat van inwoning by die gelowige deur ‘die ander Voorspraak/Helper wat vir ewig by julle sal bly en in julle sal wees’ (Joh. 14:16-17) . Paulus praat telkens van die inwoning van die Vader en die Seun in die gelowige deur die Heilige Gees (1 Kor.6:19; 2 Kor.6:16; Ef.3:17; 1 Tes.4:8). Die inwoning beteken dat die Vader en die Seun hulle steeds in die hart en lewe van die gelowige toenemend openbaar. Daarmee is ‘n deel van Judas se vraag beantwoord. Liefde is die skeidingmaker tussen Jesus se volgelinge en sy teenstanders, tussen kerk en wêreld (tussen Petrus wat Jesus verloën en Judas wat Hom verraai). Dit gaan om die innige persoonlike lewensverbindtenis met jou liefhebbende goddelike Inwoners, sodat hulle jou lewe, jou keuses en gedrag bepaal, deur jou op te neem in die liefde tussen die Vader en die Seun en die Gees.

14:24 Jesus bevestig die gesag van sy openbaring van God se liefde en woning maak wat Hy in 14:23 gegee het. My woorde is die woorde van die Vader. Wie dit verwerp, verwerp vir God. Dit is by implikasie ook ‘n beroep om God se liefdesaanbod in geloof te aanvaar. Die tweede deel van Judas se vraag word so beantwoord: die wêreld ontvang geen openbaring van God nie, omdat daar nie liefde vir Jesus is nie. Wie nie God se liefde in Jesus raaksien nie, is doof vir God se woord, die Woord wat mens geword het (Joh. 1:14). God openbaar Homself deur die woorde van Jesus waar daar aanvaarding en liefde vir Jesus is. 

14:25 Die gesprek staan in die teken van die afskeid van Jesus. ‘Dit’ verwys na sy antwoord aan Judas, en na alles wat Hy dié aand gesê het, en sy hele bediening word hierby geïmpliseer. Vir die kosbare kort tydjie wat Hy nog die aand voor sy kruisiging by hulle bly (menoon), wil Hy hulle voorberei vir wat vir Hom voorlê, en hulle toerus vir die dag wanneer Hy nie meer in sy aardse menslike gestalte by hulle is nie. Daarom moet hulle met intense aandag luister na wat Hy sê.

Skrywer: Prof Francois Malan

Jesus sit sy werk uit die hemel voort deur die Heilige Gees in ons (14:12-19) – Francois Malan

14:12 Met ‘n plegtige verklaring bring Jesus ‘n asemrowende bemoediging vir sy volgelinge. Omdat Hy na die Vader toe gaan, sit Jesus sy werk in die wêreld voort vanuit die hemel, en doen Hy groter wonderwerke deur die mense wat in Hom glo. Toe Hy nog op aarde was, was sy wonderwerke beperk tot die mense  wat met Hom en sy volgelinge in aanraking gekom het. Vanuit die hemel, aan die regterhand van die Vader, bereik Hy die ganse wêreld deur sy volgelinge wat uitgestuur word na alle nasies (vgl.Joh. 10:16; 12:32).

14:13 Die wonders geskied deur gebed; deurdat mense wat glo dat Jesus in die Vader is en die Vader in Hom, in sy Naam dinge van die Vader vra, dinge wat sal lei tot die verheerliking van die Vader, deurdat die Seun dit sal uitvoer deur sy volgelinge.         

14:14 Vers 12 se belofte word herhaal met die byvoeging dat die gebed ook tot Jesus gerig kan word. Of die gebed tot Jesus of tot die Vader gerig word, dit word in elk geval gedoen in Jesus se Naam. Omdat Hy die Middelaar tussen ons en die Vader is, wat die verhouding tussen ons en die Vader reggestel het deur sy offerdood vir ons sonde en sy opstanding as oorwinning oor die sonde en die dood, belowe Hy om te doen wat ons vra op grond van ons gemeenskap met Hom – Hy in ons en ons in Hom. ‘In sy Naam’ verwys na die volheid van sy wese en sy werk, ‘n gebed op grond van wie Jesus is en van sy liefdesoffer vir ons. Dit beteken om te bid volgens sy wil (1 Joh 5:14) en volgens sy opdrag (Joh. 5:30) vir die voortsetting van sy werk op aarde, tot verheerliking van God.

14:15 Die belofte van gebedsverhoring bring ‘n verpligting mee – die opdragte van die Here moet uitgevoer word sodat Hy deur ons kan werk. Waar daar ware liefde vir Jesus is, volg blymoedige gehoorsaamheid. Liefde vir Jesus lei tot die hou van sy opdragte (gebooie). In 14:21, 23,24 word ‘my opdragte’, ‘my woord’ (1983-vertaling: woorde) en ‘my woorde’ afwisselend gebruik vir dieselfde saak.  Dit suggereer dat Jesus se opdragte nie slegs etiese opdragte is nie, maar dit is al sy woorde wat Hy van die Vader af aan ons  kom openbaar het (vgl. ook 8:31-32; 12:47-49; 17:6). Wie vir Jesus liefhet se liefde kom tot openbaring in die gewilligheid om die wil van die Here te doen. Liefde is nie slegs ‘n sterk gevoel van verbondenheid aan Jesus, soos Petrus nie (13:37), maar die bereidheid om sy woorde te aanvaar, al gaan dit teen jou wil en begrip in. Die liefde waarvan Jesus se nuwe gebod praat (13:34), omvat al sy woorde en sy voorbeeld (soos Ek julle liefhet) vir die hele lewe van sy volgelinge.

14:16 Dié soort liefde en gehoorsaamheid is slegs moontlik saam met ‘n ander helper, bemoediger, middelaar  (parakletos – ‘iemand wat geroep is as bystander/ondersteuner’,  1983-vertaling: Voorspraak), ‘n ‘ander’ goddelike Persoon soos Jesus, wat vir ewig by hulle sal wees, om hulle te help. Dit is die eerste van vyf uitsprake oor die goddelike Helper (14:26; 15:26; 16:7-11, 12-15).

14:17 Jesus noem Hom die Gees van die Waarheid – in 14:6 het Hy gesê ‘Ek is die waarheid.’ God sal die Gees stuur op Jesus se gebed, en die Gees is ook, soos Jesus, die Waarheid van God. Dit verwys na die innige band tussen Jesus en die Heilige Gees, die derde Persoon in die godheid. Die ‘wêreld’ verwys hier na die mensdom wat in teenstand teen God is. Hulle kan die Gees nie ontvang nie, soos hulle Jesus se woord/openbaring ook nie aangeneem/geglo het nie, maar dit verwerp het; want hulle sien Hom nie, soos hulle Jesus nie as die beliggaming van God se openbaring gesien het nie, en hulle ken Hom nie, soos hulle Jesus nie geken het nie en so kennis van God misloop. Daarteenoor sal die volgelinge van Jesus die Helper ken, want Hy bly by hulle en sal in hulle wees, met die waarheid oor God wat in Jesus geopenbaar is. So sal Jesus sy werk voortsit deur sy volgelinge.

14:18-19 Jesus los hulle nie as weeskinders nie. Benewens die belofte van die koms van die Helper wat vir ewig by hulle sal bly, kom  Jesus self na ‘n kort rukkie na hulle toe. Die wêreld sal Hom nie na sy opstanding kan sien nie, maar sy gelowige dissipels sal Hom kan sien omdat Hy lewe as oorwinnaar oor die sonde en die dood. Daarom sal hulle ook nuut lewe, in ‘n nuwe verhouding met Jesus, wat vir hulle die ewige lewe saam met Hom verkry het. 

Skrywer:  Prof Francois Malan

Wie Jesus ken, ken die Vader (14:7-11) – Francois Malan

14:7 Omdat Jesus die weg is, die middelaar van die waarheid van God, en die lewe van God af, beteken dit as jy Jesus ken, ken jy ook die Vader. Dit is die positiewe kant van 14:6b se negatiewe stelling. Daarby verseker Jesus hulle: van nou af ken julle Hom en het julle Hom gesien! Na drie jaar saam met Jesus het hulle die Vader gesien in alles wat Jesus is en gedoen het (10:30,38); met Jesus aan die kruis en uit die graf sal hulle God sien in sy liefdesdiens aan die wêreld (8:28).                  

14:8 Filippus is verbaas deur Jesus se antwoord. Hulle het nog nie die Vader gesien nie. Soos alle mense (saam met  Moses, Eks 33:18) wil hulle graag die Vader sien. Dan sal hulle tevrede wees en hulle twyfel besweer wees. Filippus het nie begryp dat die volle heerlikheid, genade en waarheid van God geopenbaar is in Jesus nie (1:18). Deur geloof in Jesus sien ons die ‘onsienlike God’ (soos Moses, Hebr.11:27).

14:9  Jesus het ‘n sagte berisping vir Filippus: Ek is so lank al by julle, en ken jy My nie, Filippus?  Alle gemeenskap met Jesus is sonder betekenis as Hy nie erken word nie as die Een wie se enigste bedoeling was om God te openbaar; maar die moontlikheid om God te sien is deel van gemeenskap met Jesus. Die sagte verwyt lei tot ‘n volgende piek in die bergreeks van openbarings: Wie My sien, sien die Vader! Die mensdom soek daarna om God te sien, en Hy is ten volle geopenbaar in Jesus.  Maar na sy hele tyd by Jesus het Filippus nog nie die geloof om God in Jesus te sien nie. Reeds vir Moses het God gesê: niemand mag my gesig sien nie, maar Ek sal my voortreflikheid/goedheid (Hebr tob) voor jou laat verbykom en Ek sal die Naam ‘Here’ vir jou uitroep, want Ek betoon genade aan wie Ek genade wil betoon, en Ek ontferm My oor wie Ek My wil ontferm. Vir My kan jy nie sien nie, want geen mens kan My sien en bly lewe nie’ (Eks 33:19-20,23).  Soos by die braambos, openbaar God nie hoe Hy lyk nie, maar hoe Hy is – sy goedheid. Hy sal sy Naam  ‘Here’ uitroep, wat beteken ‘Ek is’ = Ek is regtig, die ware God. So openbaar Jesus die genade op genade van God (1:14,16).

14:10 Die vraag aan Filippus ‘glo jy nie…’ veronderstel ‘n positiewe antwoord ‘Ja ek glo…’ Die rede vir die openbaring van 14:9 (wie My sien het die Vader gesien) word hier bekend gemaak. Jesus is nie die Vader omdat Hy God se Gestuurde is nie – hoewel dit in die besonder waar is van Jesus se verhouding met die Vader. Die basis is ook nie dat God in die verlede baie keer en op baie maniere met Israel gepraat het en nou op ‘n  volmaakte manier nie (Hebr 1:1). Die grond vir die openbaring van 14:9 is dat Jesus in die Vader is en die Vader in Hom (vgl. 10:30,37-38: Ek en die Vader is een). Hierdie wedersydse inwoning beskryf die volmaakte eenheid tussen die Vader en die Seun – iets wat ons menslike taal en begrip te bowe gaan, maar wat duidelik aanwys dat daar in die diepte van God se wese ‘n gemeenskap tussen die Vader en die Seun is wat nie vergelyk kan word nie, ‘n eenheid waarin die woorde en optrede van die Seun die woorde en optrede van die Vader in Hom is, en waarin die Vader se woorde en optrede tot finaliteit kom in Jesus (5:19-27 ‘n liefdeseenheid). Die persoon wat glo dat Jesus waarlik God is, een met die Vader, ken die Vader, en het geen verdere openbaring van die Vader nodig nie (12:49-50).

14:11  As die uitspraak van Jesus, dat Hy in die Vader is en die Vader in Hom,  ons verstand te bowe gaan en moeilik is om in geloof te begryp, vra Hy dat ons sal kyk na die werke, die sewe wondertekens  wat in dié Evangelie beskryf en die betekenis daarvan deur Jesus verduidelik is. Dan sal ons Jesus se optrede en woorde sien as die redding van God in aksie, en sy woorde as woorde van ewige lewe (6:68; 1983-vertaling: wat ewige lewe gee). In die woorde en optrede van  Jesus is God se doel met die mens verduidelik en vervul. Vir dié wat glo word dit duidelik dat Jesus deur die woorde en werke besig is om die Vader ‘sigbaar’ en ‘kenbaar’ te maak (10:38). Dié wondertekens kan geen mens doen nie; dit is duidelik werke van God. Elkeen wat in Jesus glo, leer om deur Hom die Vader te ken en te ‘sien.’

Skrywer:  Francois Malan