ARGEOLOGIE: GOED OF KWAAD? – Sonet Werner

Wanneer mens die konsep “Bybelse Argeologie” hoor, ontstaan‘n half onwillekeurige gedagte dat die Bybel waar of vals bewys gaan word.  Dit is ‘n skrikwekkende gedagte vir enige gelowige wat in enige fase van sekerheid beweeg.  ‘n Vraag waaroor elke gelowige geweldig mee kan sukkel:  as sekere gedeeltes in die Bybel vals is, hoe kan ons ons geestelike lewe daarop baseer en bou?  Ons troos lê in die volgende skrifgedeelte:

“Die hele Skrif is deur God geinspireer en het groot waarde om in die waarheid te onderrig, dwaling te bestry, verkeerdhede reg te stel en ‘n regte lewenswyse te kweek, sodat die man wat in diens van God staan, volkome voorberei en toegerus sal wees vir elke goeie werk.” ( 2 Timoteus 3:16-17).

Argeologiese ontdekkings bewys nie dat die Bybel die Woord van God is nie, maar dit kan wel die historisiteit en betroubaarheid van gebeurtenisse bewys waarvan daar in die Bybel gepraat word.   Argeologie gee ‘n massa inligting oor die ekonomiese, kulturele, maatskaplike, sosiale en politieke omstandighede van die Bybelse tyd, sowel as die verskillende godsdienste wat Israel omring het.  Al hierdie inligting help ons om die Bybel binne konteks te plaas, en derhalwe sin van gebeure en God se plan te maak.

As ‘n wetenskap word argeologie dikwels juis gebruik om dieper as die letterlike te delf.  Wetenskap kan omskryf word as die aksie om dele te ontleed, terwyl teologie die geheelbeeld na vore wil bring.  Kan die twee begrippe dan saamwerk om geloof te laat vlamvat?  Vanaf die sestiende eeu het vele van die grootste wetenskaplikes  van hulle tyd uitgestaan as diep gelowiges.  Vir die gelowige kan wetenskap net gevind word binne God se skepping.  En dis juis waar argeologie dit self makliker vir ons maak – ons kan God, Sy Skepping en Sy plan beter verstaan.

William F. Albright noem 4 redes waarom Bybelse Argeologie toenemend groei:

• Meer en meer argeologies ekspedisies vind plaas, en sodoende ontstaan meer leesstof.
• Argeologiese metodes het aansienlik verbeter:  datering, analises en klassifisering.
• Radiokoolstofdatering het na vore gekom.
• Linguistiese en filologiese metodes het verbeter oor die jare, en dit het meegebring dat die magdom inskripsies en tekste in ander skrifte en tale, makliker ontsyfer en geinterpreteer kan word.

God het ons die vermoë gegee om te kan dink en keuses te maak.  Daardeur het ons tegnologie ontwikkel, maar ongelukkig kan hierdie tegnologie ook gebruik word om die natuur te manipuleer, wat dan geskiedenis kan insluit.  ‘n Voorbeeld hiervan is die sogenaamde “Jesus Family Tomb”, wat in die Oos-Talpiot buurt suid van Jerusalem gevind is.  Verskeie argeologiese stellings word gemaak, bv. dat Jesus se oorskot daar gekry is, Sy familie is saam met Hom daar begrawe, en dan ook dat die inskripsies aandui dat Hy met Maria Magdalena getroud was en sy ook daar begrawe is.  Hierdie is stellings wat elke gelowige se wêreld skud.  Dis maar een van vele voorbeelde van argeologiese “vondse” wat deur die sekulêre wêreld gebruik word om verwarring onder die Christendom te saai.

Ten spyte van hierdie misinterpretasies van argeologies bevindings, het Christene die voordeel  van die Bybel, want waar geloof dalk nie die ware verloop van gebeurtenisse kan verklaar nie, slaag die Bybel wel daarin.  God laat nie toe dat die mens Sy verborgenisse deur middel van menslike kennis en navorsing uitvind nie, maar sleg deur geloof in Hom as die Openbaring van die waarheid deur Sy Woord en Gees (Matt 11:25; 16:17; 1 Kor 1:20-25).

Skrywer:  Sonet Werner

Die duiwel versoek Jesus – Francois Malan

Piet vra:

Lukas.4:6 verwys. Satan wil al die mag en koninkryke aan Jesus gee omdat dit aan hom gegee is, maar behoort alles nie aan God wat alles geskape het nie? Kan u verduidelik asseblief.

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

Lukas 4:6 gebruik die woord ‘duiwel’; dit beteken ‘kwaadprater’, wat iemand anders van sy eer beroof deur sy skinderpraatjies, maar dit het ook die gedagte van ‘n aanklaer. Markus 1:13 gebruik die naam Satan wat beteken ‘teenstander’ wat ook aanklaer kan wees, soos bv. in Sagaria 3:1.

‘Omdat dit aan hom oorgegee is’ – daarmee erken die duiwel dat God die mag en majesteit aan hom gegee het. So het God volgens Job 1:12; 2:6 vir Job in die mag van die Satan oorgegee om sy getrouheid aan God te toets. In Deuteronomium 8:2 sê die Here vir die volk Israel: ‘Jy moet onthou hoe die Here jou God jou nou veertig jaar lank in die woestyn gelei het. Hy het dit gedoen om jou nederig te laat word en om jou op die proef te stel sodat Hy kan weet wat jy dink en of jy sy gebooie sal gehoorsaam of nie.’ Lukas 4:1,2 sê: ‘Jesus het vol van die Heilige Gees van die Jordaan af teruggekom, en deur die Gees is Hy na die woestyn toe gelei, waar Hy veertig dae lank deur die duiwel versoek is.

Dit is duidelik dat die Here versoekings deur die duiwel toelaat, om die gelowiges op die proef te stel. So sê Jakobus 1:2-4: ‘My broers, julle moet baie bly wees wanneer allerlei beproewings oor julle kom, want, soos julle weet, as julle geloof die toets deurstaan het, stel dit julle in staat om te volhard. En die volharding moet enduit volgehou word sodat julle tot volle geestelike rypheid kan kom, sonder enige tekortkoming.’ In Jakobus 1:13-15 waarsku Jakobus egter: ‘Iemand wat in die versoeking kom, moet nooit sê: “Ek word deur God versoek” nie; want God kan nie verlei word nie, en self verlei Hy niemand nie. Maar ‘n mens word verlei deur sy eie begeertes wat hom aanlok en saamsleep. Daarna, as die begeertes bevrug geraak het, bring dit die sonde voort, en as die sonde ryp geword het, loop dit uit op die dood.’

God laat toe dat die duiwel vir Jesus versoek, net soos Hy toelaat dat die duiwel ons versoek met sy aanloklike aanbiedinge wat ons begeertes opwek wat na sonde en die dood lei. Daarom sê Jakobus 4:7: ‘Onderwerp julle dan aan God. Staan die duiwel teë en hy sal van julle af wegvlug.’ So het Jesus die duiwel en sy versoekings weerstaan, en die duiwel het Hom ‘n tyd lank met rus gelaat (Luk. 4:13). Jesus het ten volle mens kom word om ons sondeskuld en sondestraf op Hom te neem. Hebreërs 4:15 ‘…Hy was immers in elke opsig net soos ons aan versoekings onderwerp, maar Hy het nie gesondig nie.’

‘Maar behoort alles nie aan God wat alles geskape het nie?’ Genesis 1 en 2 getuig dat God alles geskape het (1:1 hemel en aarde; 1:27 die mens; 2:3 al die skeppingswerk). Paulus noem God die Skepper van alle dinge (Efesiërs 3:9).

Hoe die mag en koninkryke in die hande van die duiwel gekom het – God het die mens na sy eie beeld en goed gemaak, nie as ‘n willose stok of ‘n blok nie, maar met die vryheid en verantwoordelikheid om self te kies, en God met sy hele hart lief te hê en te gehoorsaam. Maar die mens het besluit om sy eie kop te volg, om vir homself te lewe, en het sy rug op God gedraai. Daarom het God die mens aan sy eie begeertes oorgegee, wat hom na sonde en die dood lei (vgl. Romeine 1:24,26).

God het nie die sonde of die duiwel gemaak nie. Die duiwel is ook ‘n skepsel wat God baie goed gemaak het, soos alles wat Hy gemaak het (Gen.1:31). Judas vers 6 sê: dat daar engele was wat hulle nie binne hulle eie magsgebied gehou het nie, maar hulle aangewese woonplek verlaat het. 2 Petrus 2:4 sê: God het selfs die engele wat gesondig het, nie gespaar nie, maar hou hulle vir die oordeel in die duisternis van die hel (letterlik: van Tartarus, die onderwêreld, of ondermaanse, die wêreld waarin ons woon met die bose geeste in die lug, Efesiërs 6:11,12). Maar met Jesus se oorwinning oor die duiwel wat ons aankla, sê Jesus: Ek het die Satan soos ‘n weerligstraal uit die hemel sien val (Lk 10:18). Hy is nou ‘n vyand wat verslaan is, teen wie ons weerstand kan bied met die krag van God se Gees in ons (Ef 6:18).

In Johannes 12:31; 14:30; 16:11 word die Satan die owerste van hierdie wêreld genoem. Hy het geen mag oor Jesus nie (Jn 14:30),  maar uit liefde vir die wêreld se mense is Jesus bereid om Hom oor te gee aan die duiwel se mag wat hy deur die Joodse Raad en Pilatus uitoefen om aan die kruis die sonde en die dood te oorwin. In Joh 10:18 sê Hy: niemand neem my lewe van My af nie, maar Ek lê dit uit my eie af. Wanneer Jesus van die aarde ‘verhoog’ is aan die kruis, en na sy opstanding verhoog word na die hemel (12:32) word die duiwel uitgegooi buitentoe (Jn 12:31). So word die duiwel onttroon en Jesus gekroon as die eintlike heerser oor die wêreld.

Maar die wyse waarop Jesus die mag en majesteit verkry, is nie deur geweld nie. Dit sou dan beteken dat Hy mense sou kon dwing om Hom te gehoorsaam. Maar Hy het gekom om die mens met liefde te oorwin, en daarom is sy sterwe aan die kruis ‘n liefdesdaad wat ons met liefde wil oortuig, sodat ons Hom uit dankbaarheid sal liefhê en vrywillig as ons God sal dien. Liefde is wel ‘n gevoel van toegeneëntheid, maar is veral ‘n wilsbesluit om jouself te verloën en ander te dien..

Al kan die duiwel ná die opstanding van Jesus nog met sy bose werk voortgaan, is sy mag gebreek en kan die gelowige hom weerstaan met die liefdeskrag van God deur die Heilige Gees wat in ons kom woon het.  Met Jesus se dood en opstanding is die Satan klaar veroordeel (Jn 16:11). 2 Korintiërs 4:4 noem hom ‘die god van hierdie wêreld’ vir wie die mense gekies het om te dien; Efesiërs  2:2 sê ‘…julle het julle laat lei deur die vors van die onsigbare bose magte, die gees wat daar nou aan die werk is in die mense wat aan God ongehoorsaam is. 1 Johannes 3:8 sê: wie aanhou sonde doen, behoort aan die duiwel, want die duiwel hou van die begin af aan met sondig. En die Seun van God het juis gekom om die werk van die duiwel tot niet te maak.’ In Matteus 25:41 sê Jesus: met sy wederkoms sal die ongelowiges na die ewige vuur toe gaan wat God vir die duiwel saam met sy engele berei het (vgl Openb.20:10).

Toe die duiwel die heerskappy oor die wêreld aan Jesus aangebied het, was sy versoeking juis dat Hy sy goddelike krag moet misbruik, deur die wêreld aan Hom te onderwerp op die duiwel se manier, met mag en geweld, soos die duiwel sê: ‘as U maar net voor my buig en my aanbid’ (Luk.4:7). Jesus sê: die duiwel is van die begin af ‘n moordenaar, ‘n leuenaar en die vader van die leuen (Joh 8:44). Jesus antwoord met Deuteronomium 6:13,14: ‘Die Here jou God moet jy aanbid en Hom alleen dien’ (Luk.4:8). Toe Petrus in Getsemane die slaaf van die hoëpriester se oor afkap, vermaan Jesus hom: Sit jou swaard terug in sy plek, want almal wat na die swaard gryp, sal deur die swaard omkom. Of dink jy Ek kan nie my Vader om hulp vra nie? Hy sal dadelik vir My meer as twaalf legioene engele beskikbaar stel (Mat 26:52-55); moet Ek dan nie die lydensbeker drink wat die Vader My gegee het nie? (Joh 18:11). Weereens weerstaan Jesus die versoeking om sy goddelike mag te misbruik.

God is liefde (1 Joh.4:8,16). Liefde is die verhouding tussen die Vader en die Seun en die Heilige Gees, die band van hulle eenheid waarin hulle ons wil opneem deur die Heilige Gees wat in ons kom woon, sodat ons ook uit liefde vir God en vir mekaar sal lewe. Jesus kom die wêreld oorwin met liefde (vgl. Joh.3:16). Dit doen Hy deur sy lewe te gee; die goeie herder lê sy lewe af vir die skape (Joh.10:15). So verlos Hy die wêreld en elkeen wat in Hom glo, vir die nuwe en ewige lewe waar die God van liefde alles vir alles sal wees (1 Kor 15:28).

Skrywer: Prof Francois Malan

Stuur die e-pos aan, of … – Kobus Kok

Piet vra: 

Gereeld kom daar via Internet en/of selfoon boodskappe van dit of dat sal met jou gebeur as jy die boodskap lees en aanstuur na 10 persone. Is dit enigsins korrek gesien vanuit ‘n Christelike oogpunt , wat is reg en wat nie?

Antwoord

Prof Kobus Kok antwoord:

Deesdae kry mens allerlei boodskappe oor epos of sms wat waarsku dat indien mens dit nie aanstuur nie, gaan iets vreesliks met jou gebeur. Die ergste is dat hulle sommer ook nog sê dat mens dit vir tien ander mense moet stuur. Dit is nie Bybels regverdigbaar nie. Nêrens in die Bybel sal mens so iets vind nie. Myns insiens doen dit die Christelike evangelie skade. Iemand wat in IT (rekenaars) spesialiseer het een keer meegedeel dat “hackers” sulke eposse kan gebruik om toegang tot mense se rekenaars te verkry. Deur ‘n eenvoudige skakel te skep waarop die onskuldige Christen klik, kan die hackers kosbare inligting van die gebruiker ontvang. Sommige mense maak dan onskuldige Christelike boodskappe oop en wonder hoekom hulle “spam” boodskappe met advertensies kry.

Wees baie versigtig vir boodskappe wat jou verdoem as jy dit nie vir klomp ander mense deurstuur nie. Dit is gewoon nie Bybels regverdigbaar om te sê dat God jou gaan straf omdat jy nie ‘n ander ou se epos aan jou vriende “forward” nie. As jy weer so ‘n epos kry, dink sommer net aan Romeine 8:38. 

Skrywer: Prof Kobus Kok

Haggai – Francois Malan

Annamarie vra:

Die boek Haggai, is dit voor of na Jesus se kruisiging geskryf? Hulle praat van die woord van die Here het deur bv Haggai gekom, waar was Jesus dan?

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

Die profeet Haggai het 520 jaar voor Jesus se geboorte die woord wat hy van die Here ontvang het, aan die twee leiers van Juda en die volk verkondig.

Die tien stamme van Israel is reeds in 734 en 722 v.C. na Assirië in ballingskap weggevoer. Die twee stamme Juda en Benjamin is meer as ‘n honderd jaar later, in 597 en 586 v.C. na Babel in ballingskap weggevoer. Dit het die Here oor hulle laat kom omdat hulle nie meer die Here gedien het nie, maar die afgode van die Kanaäniete.

Die Persiese koning Kores oorwin die Babiloniërs en hy het ‘n ander beleid as die Assiriërs en die Babiloniërs. Hy gee opdrag dat die Jode na hulle land kan terugkeer en die tempel herbou om vir hulle God te dien en vir hom as koning voorbidding te doen (2 Kronieke 36:22,23; Esra 1:1-4). In 536 v.C. kom ‘n groep Jode terug, maar toe hulle teenstand kry van die buurvolke oor die bou van die tempel, bou hulle eers hulle eie huise en nie die tempel nie. Na 16 jaar, in 520 v.C., bring Haggai die opdrag van die Here dat hulle nou die tempel moet bou. Kores was al oorlede en sy opvolger Darius I is koning. Haggai ontvang vier opdragte van die Here oor die bou van die tempel, wat in sy boek opgeteken is:

1:1 die eerste dag van die sesde maand van Darius se 2e regeringsjaar = 29 Augustus 520 v.C.

1:15 die 24e van die sesde maand = 21 September 520 v.C.

2:1 die 21e van die 7e maand =  17 Oktober 520 v.C.

2:10,20 die 24e van die 9e maand = 18 Desember 520 v.C.

Die Evangelie van Johannes sê: voor Jesus mens geword het (Joh 1:14) is Hy reeds die Woord van God, self God, en alles wat bestaan, het deur Hom ontstaan (Joh 1:1-3). Volgens Genesis 1:3 het God byvoorbeeld met die skepping gesê: Laat daar lig wees, en daar was lig. God het deur sy woord geskep, en die Evangelie van Johannes sê: die Woord van God is Jesus. Wanneer God praat, is dit Jesus. Só is Jesus ook die woord van die Here, wat na Haggai toe gekom het om die wil van die Drie-enige-God mee te deel. Maar 520 jaar later word die Woord van God ‘n mens, en kom woon onder ons mense, om God aan ons bekend te maak en sy genade en waarheid vir ons te kom wys deur sy lewe en sy dood aan die kruis, en vir ons daarvan te vertel in sy woorde wat in die Evangelies opgeteken is (Joh 1:14,16-18).

Skrywer: Prof Francois Malan