Geloofsvrae: Doop: Samevattende betekenis – Adrio König

Samevattende betekenis

Eerstens, die indruk wat hierdie kort oorsig maak, is dat die doop ‘n baie ryk en hoë betekenis het. Die doop hou direk verband met die hele heilsweg: inlywing in Christus, in die kerk en in die verbond, vergifnis, reiniging, weergeboorte, nuwe lewe. In ‘n sin is dit egter nie vreemd nie. Dit sou vreemd gewees het as dit net met een of twee van hierdie fasette van die heilsweg verband gehou het. Die heilsweg is immers ‘n eenheid wat net deur die verskillende begrippe uit verskillende hoeke benader word. As die doop regtig ‘n heilsmiddel is, moet dit dus met al die perspektiewe verband hou.

Tweedens, wat beteken dit nou dat die doop ons op een of ander manier deel gee aan hierdie volle rykdom? Dit beteken nie dat die doop ons vanselfsprekend daaraan deel gee nie. Dit beteken nie dat iemand wat gedoop is, vanselfsprekend gered is nie. Die doop kom nooit op sy eie, sonder verband met ander heilsmiddels voor nie. Die doop word keer op keer in direkte verband genoem met die Woord, die Gees, die werk van Christus, en die geloof. Gaan gerus die tekste na waarna verwys is. Ons kry deel aan die heil deur hierdie heilsmiddels. Die doop is een van hulle. Hierdie middels vervul verskillende funksies. Om dit effens oorvereenvoudig te sê: Christus is die grond van die heil, die Gees bemiddel die heil deur die geloof, die doop is die openbare opname in die heilsgemeenskap.

Derdens is dit opvallend dat al die betekenisse van die doop verband hou met wat God doen en nie met wat die mens doen nie. God verenig ons met Christus, God lyf ons in die kerk en die verbond in, God vergewe en reinig ons, God gee ons die nuwe lewe. Dit is natuurlik waarom die doop ‘n sakrament genoem word. Sakrament beteken in hierdie verband iets waardeur God werksaam is, en nie ons nie. Dit beteken egter dat die doop nie ons daad van belydenis of bekering of getuienis kan wees nie.

Vierdens hou hierdie nadruk op die inisiatief van God in die doop direk verband met die feit dat die doop in God se verbond met Abraham inlyf. Omdat God altyd die inisiatief in die verbond neem en ons geroepe is om daarop te antwoord, kan ‘n mens verwag dat die doop God se werk in ons lewe sal wees. Dit is dan ook verkeerd om eers by die behandeling van die kinderdoop die verbond ter sprake te bring. Die inlywing in die verbond kom ter sprake wanneer Paulus handel oor heidene wat (groot-)gedoop word (Gal 3:26ev).

Vyfdens, iets wat nie in die kort oorsig na vore gekom het nie, is dat die doop dadelik bedien is, so gou as moontlik nadat die persoon tot geloof gekom het (Hand 2:41; 8:12, 35-38; 10:47-48; 16:14-15, 31-33; 19:4-5). Geloof en doop het dus saamgeval. Dit is natuurlik noodsaaklik omdat die doop net soos die geloof, deel gee aan die heil.

Sesdens vloei dit logies voort uit die vorige punt dat die onderrig oor die doop altyd op die doop volg, en nie aan die doop voorafgaan nie. Dit is ook in ooreenstemming met die opdrag wat aan Christus toegeskryf word: eers doop en dan leer (Mat 28:19,20). Om die volgorde te verander en eers te leer (gewoonlik vir ‘n taamlike lang tyd) en eers daarna te doop (lank nadat die persoon tot geloof gekom het), is om die doop te verander in ‘n blote doopviering wat nie meer met die inlywing in die heil en die heilsgemeenskap verband hou nie. Die onderrig oor die doop word konsekwent in die briewe gegee (o.a. Rom 6; 1Kor 6; Kol 2-3 – wat beteken dat gedooptes oor die betekenis van die doop onderrig word) en nie in Handelinge waar die doop bedien word nie.

Sewendens het ons die woorde wat ons gewoonlik in ons kerklike taal vir die doop gebruik, nog glad nie nodig gehad nie, woorde soos teken, simbool, belofte, seël. As ‘n mens probeer om die prediking van die kerk te toets aan die inhoud van die Bybel, is dit soms interessant om sekere woorde wat voortdurend gebruik word, heeltemal te vermy totdat ‘n bepaalde leerstuk klaar verduidelik is, en dan te vra: mis ons iets? So nie, verlei die tradisionele woorde ons nie dalk nie? Moet ons hulle dan nie maar liewer heeltemal los nie?

Dit word in hierdie boek in minstens drie gevalle gedoen: die begrippe gees, siel en liggaam vir die mens, die woord hemel vir die toekomstige heil, en die begrippe teken, simbool, belofte, seël vir die doop. Met hierdie laaste groep woorde vir die doop is in beginsel niks verkeerd nie, maar hulle sê minder as wat ons in die NT oor die doop lees. Hulle veronderstel dat die doop net na iets anders verwys sonder om in sigself betekenis te hê. Die doop sou dan net verwys na die heil wat elders gerealiseer is, terwyl die doop ons volgens die NT in die heilsgemeenskap en die heil inlyf, en nie net daarna verwys of daarvan verseker of dit aan ons waarborg of beloof nie.

Agstens is daar in die betekenis van die doop ‘n bepaalde ontwikkeling was. Die oudste betekenisse hang direk saam met die doop van Johannes (vergifnis en reiniging van sonde), terwyl die inlywende betekenisse waarskynlik eers later ontwikkel het. Dit sou ook verklaar hoe dit kon gebeur dat die vroeë Joodse Christene wat self gedoop is, nog vir ‘n tyd lank hul kinders kon besny (Hd 21:21). Omdat die doop aanvanklik veral met vergifnis en reiniging verband gehou het, kon die besnydenis wat ‘n inlywingsakrament was, maklik nog in gebruik gebly het. Eers toe, waarskynlik onder leiding van Paulus, die insig ontwikkel het dat die doop ook in die verbond inlyf, en die Judaïste in elk geval ‘n heilsbetekenis aan die besnydenis gegee het wat teenoor Christus gestaan het (Christus plus die besnydenis), kon die besnydenis nie meer aanvaar word nie.

Skrywer: Prof Adrio Köniig

Jesus: God of mens – Francois Malan

Japie vra:

Was Jesus Mens of God vir die tyd wat Hy op aarde was. Baie dankie

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

Jesus was mens en God tydens sy aardse bediening, en daarna in die hemel.

Jesus is ware mens en ware God – dit word duidelik in die Skrif geleer:

Rom.8:3 God het sy eie Seun in die gelykheid van die sondige mens gestuur

Gal.4:4 God het sy Seun uitgestuur, gebore uit ‘n vrou, gebore onder die wet

Hy leef die lewe van ‘n gewone mens: word honger (Mat.4:2), en dors (Joh.19:28), besoek ‘n bruilof (Joh.2:1), huil by die graf van ‘n vriend (Joh.11:35) het sterwe en is begrawe.

Maar deur die brose mens (met geen skoonheid of prag nie; Jes.53:2), breek telkens sy goddelike heerlikheid en mag deur: as die mense van Nasaret Hom by die krans wil afgooi, loop Hy tussen hulle deur (Luk.4:30), in Getsemane moet die bende wat Hom kom vang, op die grond voor Hom neerval (Joh.18:6), op die berg van verheerliking word Hy van gedaante verander (Mat.17:2).

Matteus, Markus en Lukas getuig: die mens Jesus van Nasaret is God, gebore uit die maagd Maria (Mat 1:18; Luk 2:5-7).

Johannes getuig: God, deur wie die wêreld geskep is, het mens geword en onder ons gewoon (Joh.1:1-3,14), Hy en die Vader is een (Joh 10:30).

Paulus sê: Christus was sonder sonde, maar ter wille van ons het God Hom sonde gemaak

(2 Kor.5:21), in Hom woon al die volheid van die godheid liggaamlik (Kol 2:9), Hy wat in die gestalte van God was, het Homself verneder en die gestalte van ‘n slaaf aangeneem en aan mense gelyk geword (Filip 2:6-7).

Die twee nature van Christus, sy Godheid en sy mensheid, is in een persoon saamgevoeg – dit is heeltemal uniek, kan nie herhaal word nie, kan met niks anders wat ons ken vergelyk word nie.

Sy twee nature was nie vermeng nie. Sy mensheid het nie die grense van die kreatuurlikheid oorskry nie, en sy Godheid het nie sy goddelike eienskappe afgelê nie. Hy het ‘n menslike bestaanswyse bygekry. Daarin het Hy Homself verneder, selfs tot in die dood toe (Filip.2:8). Hy het gehoorsaamheid geleer uit wat Hy gely het (Hebr.5:8), en in Getsemane, waar Hy bedroef, beangs doodsbenoud geword het, sy wil prysgegee om die wil van die Vader te doen (Mat.26:37-44), maar na sy Goddelikheid kon Hy mense genees en uit dood opwek, duisende met ‘n paar brode voed, op die water loop, mense se sonde vergewe, en die wil van God bekendmaak. In al sy dade gaan dit egter om die dade en woorde van een persoon, die mens Jesus Christus, ons middelaar tussen die mens en God (1 Tim.2:5).

Slegs as ware mens sonder sonde kon Jesus ons sonde op Hom neem. Slegs as ware God kon Hy aan die kruis vir die straf op die sonde van die wêreld sterf. Hebreërs 5:15 sê: Die hoëpriester wat ons het, Jesus, die Seun van God, nie nie een wat geen medelye met ons swakhede kan hê nie; Hy was immers in elke opsig net soos ons aan versoeking onderwerp, maar Hy het nie gesondig nie. Romeine 5:6,8 sê: toe ons nog magteloos was, het Christus immers reeds op die bestemde tyd vir goddeloses gesterwe… Maar God bewys sy liefde vir ons juis hierin dat Christus vir ons gesterf het toe ons nog sondaars was. Kolossense 1:15-20 sê o.a. dat Hy die beeld is van God wat self nie gesien kan word nie…God het deur Hom alles geskep…deur Hom bly alles in stand…God het besluit om…deur Hom alles met Homself te versoen. Deur die bloed van sy Seun aan die kruis het Hy die vrede herstel, deur Hom het Hy alles op die aarde en in die hemel met Homself versoen.

Hoe die wonder moontlik is, van die een persoon wat volkome mens en tegelyk volkome God is, word voor sy geboorte vir Maria verduidelik: Die Heilige Gees sal oor jou kom, en die krag van die Allerhoogste sal die lewe in jou wek (letterlik: jou oorskadu). Daarom sal die een wat gebore word, heilig genoem word, die Seun van God (Luk.1:35). Aan Josef word verduidelik: wat in Maria verwek is kom van die Heilige Gees. Sy sal ‘n seun in die wêreld bring en jy moet hom Jesus noem, want dit is Hy wat sy volk van hulle sondes sal verlos; en Matteus verduidelik dit het alles gebeur sodat die woord wat die Here deur die profeet (Jesaja 7:14) gesê is, vervul sou word: die maagd sal swanger word en ‘n seun in die wêreld bring en hulle sal Hom Immanuel noem. Die naam beteken God by ons (Matteus 1:20-23).

Skrywer: Prof Francois Malan

Jesus skryf nie? – Francois Malan

‘n Leser vra:

Graag wil ek net die volgende weet,hoekom het Jesus nooit self iets geskryf nie?

Antwoord:

Prof Francois Malan antwoord:

In die Ou Testament lees ons net twee maal dat God skryf: Eksodus 31:18; 32:16 verwys na die tien gebooie wat God met sy vinger op twee plat klippe geskryf/gegraveer het. Moses het die klippe flenters gegooi toe hy sien die volk dans om die goue kalf (v19). Daarna het die Here weer die tien gebooie op twee plat klippe geskryf (Eks.34:1; Deutr.10:1-4). Die plat klippe met die ark waarin dit gebêre is, het met die ballingskap in Babilon verlore geraak. Daniël 5:5 vertel van die mensehand wat op die muur van die paleis van Belsasar geskryf het; in 5:24 sê Daniël: die hand is deur God gestuur.

In die Nuwe Testament lees ons net een maal dat Jesus geskryf het: Johannes 8:6,8: Jesus skryf met sy vinger in die sand, maar wat Hy geskryf het weet ons nie.

Hoewel God en Jesus nie self geskryf het nie, het God gekies om sy openbaring aan sy kerk skriftelik te laat vaslê deur mense. Dikwels lees ons in die Bybel dat God aan mense opdrag gee om te skryf; bv. Eks.34:27; Jes. 30:8; Jer.30:2; 36:2; Eseg.43:11; Openb.1:19. Van die Ou Testament sê 2 Timoteus 3:16: Die hele Skrif is deur God geïnspireer – onder leiding van die Heilige Gees het die Bybelskrywers God se woord geskryf. God het gekies om met ons sondaars te praat deur sondige mense wat Hy gebruik, om sodoende met ons te praat in ‘n taal wat ons verstaan, deur spreuke, gedigte, wette, beelde, die geskiedenis van God se handelinge met sy volk, wat ons wys op die gevolge van die sonde, en van God se groot reddingswerk om sy doel met ons lewe te bereik.

So het Jesus dissipels, leerlinge, geroep, selfs ongeletterde manne (Hand.4:13), maar ook manne wat kon skryf, soos Matteus wat ‘n tollenaar was en van Jesus se woorde opgeteken het (Mat.9:9). Markus het waarskynlik Petrus se weergawe van Jesus se optredes neergeskryf, en Lukas, die dokter (Kol.4:14), het sy Evangelie opgestel uit die geskrifte van mense wat die verhale oor Jesus opgeteken het by die ooggetuies van Jesus se optrede (Luk.1:1-4). Paulus het briewe aan die gemeentes wat hy gestig het, geskryf oor probleme wat daar in die gemeentes opgeduik het, en antwoorde verskaf vanuit die mondelinge oorlewering van Jesus se woorde en uit die aanwysings in die Ou Testament, en dit alles onder leiding van die Heilige Gees (1 Kor.7:40). Jesus het vir sy dissipels gesê die Heilige Gees sal hulle alles leer en hulle herinner aan alles wat Hy vir hulle gesê het (Joh.14:26). Ja, dit is selfs tot hulle voordeel dat Jesus weggaan, sodat Hy die Gees na ons toe kan stuur om ons te lei en te oortuig (Joh.16:7,8)

Skrywer: Prof Francois Malan

Geloofsvrae: Doop: Die betekenis – Adrio König

Die betekenis van die doop

Die NT heg ‘n ryker betekenis aan die doop as wat in enige kerklike tradisie tot sy reg kom. Ons moet dit egter nie verkeerd verstaan asof dit beteken dat die doop-op-sigself heilsbetekenis het nie. Die doop funksioneer in die nouste verband met die ander heilsmiddele soos die heilswerk van Christus, die werk van die Gees, die verkondiging van die evangelie en die geloof (o.a. 1Kor 12:13; Ef 5:26; Kol 2:12). Selfs in die klassieke Rom 6 met sy besondere waardering van die doop, word die geloof veronderstel. Die doop is dus nie ‘n magiese of meganiese handeling waardeur die gedoopte vanselfsprekend aan die heil deel kry nie. Maar in samehang met die ander heilsmiddele het die doop ‘n besondere betekenis.

Die NT heg minstens agt verskillende betekenisse aan die doop wat in drie groepe ingedeel kan word: vereniging of inlywing, vergifnis en reiniging, en vernuwing.

Vereniging of inlywing Die opdrag van die Here Jesus word deur Matteus weergegee as: Doop hulle in die Naam van die Vader en die Seun en die Heilige Gees (Mat 28:19). Volgens Handelinge het die apostels (aanvanklik?) net in die naam van Jesus gedoop. Wat ookal histories presies die geval was, beteken `in die Naam van’ in elk geval `in die gesag van’ of `tot die eiendom van.’ Die gedoopte word dus die eiendom van die Here en sy gesag word deur die doop oor hom of haar uitgeroep (2 Sam 12:28; 2 Kron 7:14).

Verder verenig die doop ons met Jesus Christus sodat ons deel kry aan sy hele geskiedenis van kruis en opstanding. Deur die doop is ons saam met Hom gekruisig en opgewek sodat ons ou lewe in diens van die sonde beëindig is en ons sy nuwe verheerlikte lewe saam met Hom mag leef (Rom 6; Kol 2-3; kyk onder 77.5).

‘n Mens behoort in hierdie verband Rom 6:1-14 noukeurig deur te lees, en die struktuur van Kol 2-3 soos volg na te gaan: begin by 2:11-13; dan die `dus’ (gevolgtrekking) van 2:20; die `aangesien’ van 3:1; die `daarom’ (gevolgtrekking) van 3:5; en die `daarom’ van 3:12. Hierdie ganse deel is die uitvloeisel van die betekenis van die doop (2:11ev): dood vir die sonde (2:20ev); lewe saam met Christus (3:1ev), met die herhaling in 3:3; `Want (deur die doop) het julle (saam met Christus) gesterwe, en is julle lewe saam met Christus verborge in God;’ die gevolglike einde van ons lewe in die sonde (3:5ev) en die begin van ons volkome toewyding aan God (3:12ev).

Verder lyf die doop ons ook in die kerk as die liggaam van Christus in (1Kor 12:13, wat in die NAV verkeerd vertaal is, en iets soos die volgende behoort te lui: Deur die een Gees het ons immers almal een liggaam geword deur die doop). Die doop het van die begin af die betekenis gehad van ‘n openlike, amptelike inlywing of opname in die gemeenskap van die mense wat Jesus as Messias en Here bely het. Juis om hierdie rede het die doop so ‘n ryk betekenis gehad: toegang tot die volle rykdom van die heil.

In die laaste plek lyf die doop ons ook in die verbond in. `Deur hierdie geloof in Christus Jesus is julle nou almal kinders van God, want julle almal wat deur die doop met Christus verenig is, moet lewe soos mense wat aan Christus behoort… En as julle aan Christus behoort, is julle ook nakomelinge van Abraham en erfgename kragtens die belofte van God’ (Gal 3:26-29).

Dat die doop ons in Christus inlyf (v 26), weet ons reeds (Rom 6; Kol 2-3). Hier kom nou ‘n aspek by: As ons (deur die doop) aan Christus behoort, is ons in die Abrahamverbond opgeneem (v 29). Dat dit juis om die verbond met Abraham gaan, kan niemand vreemd vind wat onthou dat juis dít die genadeverbond is (10.1).

Hiermee is die vier insluitende of inkorporatiewe betekenisse van die doop afgehandel: die doop maak ons Christus se eiendom, lyf ons in sy dood en opstanding in, ook in sy liggaam (die kerk) in, en in die Abrahamverbond.

Vergifnis en reiniging van sonde is die tweede reeks betekenisse van die doop. Vergifnis en reiniging van sonde is waarskynlik die oudste betekenisse van die doop. Dit is die betekenisse wat vroeg in Handelinge na vore kom, selfs al in Petrus se preek op die Pinksterdag: `Bekeer julle en laat elkeen van julle gedoop word in die Naam van Jesus Christus tot vergewing van sondes‘(Hand 2:38). Die skuinsgedrukte woorde is uit die OAV geneem omdat dit die Grieks getrouer weergee. Hierdie betekenis kom ook voor in die Geloofsbelydenis van Nicea waarvolgens ons `een doop tot vergifnis van sonde’ bely. Dit het ook direk verband met die doop van Johannes waar die OAV ook getrouer is: Hy het bekering verkondig en `die doop tot vergifnis van die sonde’ (Mark 1:4).

Later lees ons van die bekering van Paulus en die opdrag van Ananias: `Kom, laat jou doop en jou sondes afwas nadat jy sy Naam aangeroep het’ (Hand 22:16). Ook elders lees ons: `Maar julle het julle sondes laat afwas’ (1Kor 6:11). Daar is verder die verwysing in Efesiërs: `nadat Hy (die kerk) met die water en die woord gereinig het’ (5:26). Al hierdie uitsprake verind die doop met vergifnis en reiniging van sonde.

Die ontvangs van die Gees en nuwe lewe Daar is een duidelike verwysing en ‘n aantal wat minder direk is. Tit 3:5: Hy het ons gered `deur die bad van die wedergeboorte en die vernuwing deur die Gees’ (OAV). Die doop word hier duidelik verbind met die weergeboorte, reiniging van sonde, die ontvangs van die Gees en die nuwe lewe. Wat ‘n mondvol! Ons sou hierdie uitspraak ongeveer soos volg kon lees: Die Heilige Gees gee ons die weergeboorte en die nuwe lewe deur die doop.

Daar is egter meer. Die meeste kommentare sien in Joh 3:5 ‘n verwysing na die doop (`As iemand nie uit water en Gees gebore word nie …’), en ook in 1Kor 6:11 en 12:13 is daar ‘n verband tussen die doop en die Gees. Dit is eintlik vanselfsprekend want die Gees is ingesluit in die Naam waarin ons gedoop word.

Skrywer: Prof Adrio König