Kennis en geloof – Francois Malan

Pieter vra:

[Hierdie leser het ‘n vraag gevra oor Calvyn en geloof. Hy vra nou ‘n opvolgvraag oor kennis en geloof]:

Ek wil graag weet wat die VERSKIL tussen geloof en kennis is, byvoorbeeld in die lig daarvan dat die imperatief in die Skrif as ‘n reël is: “Glo!” en nie “Ken!” nie?

Antwoord:

Prof François Malan antwoord:

Slegs enkele opmerkings oor die vraag en die lang stuk wat die vraesteller reeds opgestel het.

1. Die opdrag om te ken kom wel in verskeie vorms implisiet in die Skrif voor:

Mt 22:37 Jy moet die Here jou God liefhê … met jou hele verstand (dianoia)

1 Petrus 1:13 daarom omgord die lendene van julle verstand – soos ‘n werker met die

Oosterse lang rok wat opgebind moet word sodat hy kan werk of hardloop – impliseer die

werking van jou verstand om insig en kennis te verkry.

Die opdragte om te leer (manthanoo) bv. Mt 11:29 leer van My

Die opdragte om te leer (ginooskoo) bv. Mk 13:28 en vele ander

Die opdragte om op te let (blepoo) bv. Mk 4:24

1. Pieter spook aan die einde van sy lang stuk oor geloof en kennis met proposisies en logiese verklarings vir geloof en kennis

(1) Is daar in die Skrifgetuienis ondersteuning vir gedagte dat kennis van proposisies as

proposisies nodig is vir geloof?

(2) Watter funksie vervul begrip by kennis van proposisies in hulle hoedanigheid as

proposisies?

(3) Is kennis van proposisies as proposisies deel van die geloofakte of slegs ’n

noodsaaklike voorwaarde?

Met die kennis van God en geloof in God gaan dit egter anders, want ons het met die onkenbare te doen, wat in ontoeganklike lig woon (1 Tm.6:16), ondeurgrondelik is sy oordele, onnaspeurlik sy weë (Rm.11:13).

As God, die Vader, Seun en Heilige Gees, Hom nie self aan ons openbaar nie, kan ons Hom nie ken of in Hom glo nie (openbaring Mt.11:25-27; 16:16-17; 1 Kor.2:10; Vader, Seun en Gees, vgl. Jn.14:26; 15:26; 2 Kor.13:13; Gl.4:6; Tit.3:6; vgl HK vraag 24). God maak Homself kenbaar deur sy Woord, en as mensgeworde Woord is Hy vir ons kenbaar in Jesus Christus (Jesus sê vir Filippus volgens Jn.14:9 hy wat My gesien het (ho heoorakoos pf.part. waarvan die gevolge voortduur) het die Vader gesien (pf. met voortduring).

In Joh.14:6-11 sê Jesus: ‘Ek is die weg en die waarheid en die lewe. Niemand kom na die Vader behalwe deur My nie. As julle My ken (egnookate perfektum: leer ken het en nou ken), sal julle my Vader ook ken. En van nou af ken julle Hom en sien julle Hom…die Vader bly in My…Glo in My omdat Ek in die Vader is en die Vader in My…’

Kennis van God is geloofskennis. Geloof is die totale positiewe verhouding van die mens tot God. God het Homself gegee om deur sy Woord geken te word. Geloof is die mens se draai na God toe (metanoia verandering van denke oor God en jouself; Hebr.6:1 weg van doodswerke tot geloof in God; Hand.26:20 om van denke te verander en na God te draai, doenende (praesens duratief) werke wat waardig/passend is by die verandering van denke; Rom.2:4 God se goedgunstigheid lei jou tot verandering van denke en gedrag. Vgl ook die ander woorde vir bekering: strefoo/epistrefoo die omkeer van jou hele lewe).

Die kennis van God geskied in die vervulling van die openbaring van sy Woord deur die Heilige Gees wat in ons bly en in ons is (Jn.14:17). Die Gees gee in ons die geloof in God (Ef.2:8 want uit genade is julle verlostes deur geloof, en dit nie uit julleself nie, dis die gawe van God; vgl. ook Flp.1:29).

Hy sal julle alles leer didaksai (Jn.14:26; 16:13-15 die Gees van die waarheid sal julle in die volle waarheid inlei hodegeoo; Jesus bring die waarheid en maak dit teenwoordig deur sy koms in die wêreld; die Gees van die waarheid lei ons in hierdie waarheid in en skep vir die gelowiges die ingang daarin; in verse 13-15 word anaggelloo ‘meedeel’, drie maal gebruik) Die Gees lei ons in die geloof in, oortuig ons van die noodsaaklikheid van geloof en van geloofsgehoorsaamheid.

Geloof, as die positiewe verhouding van die mens tot God, kom van God self af. Met sy Woord vereis God die mens se omkeer, sy ‘Ja’-sê vir God. Dit gebeur deurdat die Heilige Gees die klare lig aan die mens skenk om God te ken as sy God. So vind die mens se omkeer plaas. Die kennis van God is in hierdie geloofsgebeure geleë. Daarom sê Calvyn (Inst. III,2,7) geloof ‘is ‘n vaste en seker kennis van God se welwillendheid (benevolentia, sy goeie wil) teenoor ons, wat gefundeer is op die waarheid van sy genadige belofte in Christus, wat deur die Heilige Gees aan ons verstand geopenbaar word en in ons hart verseël/ingeprent word (obsignatur).’

In die geloofsgebeure is egter nie net die kennis van God inbegrepe nie, maar ook die liefde tot Hom (1 Jn.4:7-15), die vertroue op Hom (Mt.11:25-30; 2 Kor 3:4) en die gehoorsaamheid aan Hom (2 Kor 9:13).

Skrywer: Prof Francois Malan

Die Verbondsboek – Coen Slabber

In die vorige artikel het ons na die boek van die lewe gekyk. In hierdie artikel kyk ons na die verbondsboek. Ons lees van die verbondsboek in twee kontekste:

1. Hy (Moses) het die verbondsboek geneem en dit vir die volk voorgelees (Eksodus 24:7). Wat presies die inhoud van hierdie boek was, is onseker. Dit mag net die tien gebooie gewees het of dit mag Eksodus 20 – 23 (sonder die verhalende gedeeltes) gewees het. Dat hierdie boek wetsvoorskrifte bevat het, sien ons uit die reaksie van die volk: Ons sal alles doen wat die Here beveel het en daaraan gehoorsaam wees. Veel nader kan ons nie kom nie.
2. Daar het hy aan hulle alles voorgelees wat in die boek van die verbond gestaan het (2 Konings 23:2). Tydens die bewind van Josia word die huis van die Here herstel. Die hoëpriester, Gilkija, ontdek die wetboek van die Here tydens die herstelwerk. Dit is nou uit hierdie boek wat hy voorlees. Verbondswette verwys gewoonlik na wette wat God met Israel gemaak het tydens Moses se leeftyd. Wat die inhoud van hierdie boek is, is ook onseker. Navorsers het na Hiskia se godsdienshervormings gekyk en daaruit probeer aflei wat die inhoud van die boek is. Party navorsers voel dat dit baie met die voorskrifte in Deuteronomium ooreenstem, terwyl ander dit betwyfel. Wat ons wel weet, is dat sekere hervormings die gevolg was van die ontdekking van hierdie boek: Daarna het die koning die volk beveel: “Vier die Paasfees tot eer van die Here julle God soos dit voorgeskryf is in hierdie boek van die verbond (2 Konings 23:21). Weereens is ons nie presies seker oor die inhoud van hierdie boek nie, maar dit was waarskynlik meer as net Eksodus 20 – 23. 

In 2 Konings 22:8 word daar na die wetboek verwys. Dit is dieselfde as die verbondsboek. Na die dood van Moses sê die Here vir Josua: Wees veral sterk en baie vasberade in die uitvoering van die wet wat my dienaar Moses jou beveel het. Moet daarvan nie links of regs afwyk nie (Josua 1:8). In sy afskeidsboodskap aan die volk, sê Josua: Maar julle moet sterk staan in die uitvoering van alles wat geskrywe staan in die wetboek van Moses (Josua 23:6). Die profete verwys dan ook voortdurend na hierdie wetboek. Selfs Jesus verwys na hierdie wetboek. Toe die Sadduseërs Hom konfronteer met ’n vraag oor die opstanding antwoord Hy hulle: En dat die dooies opgewek word, het julle dan nie in die boek van Moses, in die gedeelte oor die doringbos gelees hoe God vir hom gesê het … (Markus 12:26).

Die verbondsboek/wetboek se inhoud is onseker. Ons weet dat dit die voorskrifte wat God aan Moses gegee het, insluit, maar presies watter voorskrifte weet ons nie. Ons kan aanvaar dat dit die tien gebooie ingesluit het plus ander gedeeltes waaroor ons nie heeltemal seker is nie.

Skrywer: Dr Coen Slabber

Die Boek van die Lewe – Coen Slabber

Daar was onlangs ’n vraag op die webblad oor die Boek van die Opregtes. In twee artikels gaan ons kyk na nog twee boeke wat ook in die Bybel vermeld word: die boek van die lewe en die verbondsboek. Boek in Hebreeus verwys na enige geskrewe dokument geskryf op klei, klip of perkament. In hierdie artikel kyk ons na die boek van die lewe.

Die Boek van die Lewe word sewe maal in die Nuwe Testament vermeld – waarvan ses in Openbaring is.

(1) Paulus verwys na sy medewerkers – Euodia, Sintige, Klemens en ander wie se name hy nie vermeld nie en voeg dan by: wie se name in die boek van die lewe staan (Filippense 4:3).

(2) In die boodskap aan Sardis word gesê dat elkeen wat die oorwinning behaal, sal sulke wit klere dra. Ek sal nooit sy naam uit die boek van die lewe uithaal nie en Ek sal voor my Vader en voor sy engele verklaar dat hy aan My behoort (Openbaring 3:5).

(3) Hier lees ons van die dier uit die see: Al die bewoners van die aarde sal hom aanbid, almal wie se name nie van die skepping van die wêreld af geskrywe staan in die boek van die lewe, die boek van die Lam wat geslag is nie (Openbaring 13:8).

(4) Die bewoners van die aarde wie se name nie van die skepping van die wêreld af in die boek van die lewe geskrywe staan nie, sal verwonderd wees as hulle die dier sien … (Openbaring 17:8).

(5) Ek het die dooies, groot en klein, voor die troon sien staan en die boeke is oopgemaak. Daar is ook ’n ander boek oopgemaak, dit is die boek van die lewe. Die dooies is toe geoordeel volgens wat daar in die boeke geskrywe staan oor alles wat hulle gedoen het (Openbaring 20:12).

(6) As daar gevind is dat iemand se naam nie in die boek van die lewe geskrywe staan nie, is hy in die vuurpoel gegooi (Openbaring 20:15).

(7) Niks onreins en niemand wat iets losbandig en vals doen, sal ooit daarin (die nuwe Jerusalem) kom nie, maar net dié wie se name in die boek van die lewe, die boek van die Lam geskrywe staan (Openbaring 21:27).

Paulus (Filippense 4:3) gebruik hierdie beeld om sy medewerkers aan te moedig – ’n lewende hoop vir die toekoms. In Openbaring is dit ’n hemelse rekord met die name van martelare en diegene wat aan Jesus Christus behoort. Daarom lees ons ook dat daar na hierdie boek as die boek van die Lam verwys word.

Hierdie boek het ’n noue verbintenis met die eindtyd. So lees ons dat die boeke oopgemaak word. In hierdie boeke staan daar wat die mense alles gedoen het. Hierdie getuienis word dan voor die Regter geplaas. As jou naam in die boek van die lewe staan, kry jy ’n toegangskaartjie na die nuwe Jerusalem; as jou naam nie in die boek is nie, volg die ewige oordeel. Ons kry iets soortgelyks in Lukas 10:20 waar Jesus die twee en sewentig terugverwelkom: maar wees veral bly omdat julle name in die hemel opgeskryf is. God se liefde en goedheid is duidelik, want Hy het reeds van die skepping van die wêreld af die gelowiges se naam in die boek van die lewe geskryf. Ons kan dus absolute vertroue in God se versorging hê.

Maar waar het hierdie beeld sy oorsprong? Reeds in Eksodus 32:32 pleit Moses vir die volk na die episode met die goue kalf: Vergewe tog hulle sonde. As dit nie kan nie, moet U my naam maar uitvee uit die boek wat U geskrywe het. Hierdie geld natuurlik nie net vir Israel nie: As die Here die name van die volke aanteken, sal Hy by elkeen skrywe: Hierdie een is ook ’n kind van Sion (Psalm 87:6). Die hele idee van ’n hofsitting kom sterk na vore in Daniël 7:10: Die hofsitting het begin en die boeke met die aanklagte is oopgemaak. Daniël 12:1 sê: In daardie tyd sal almal uit jou volk wat in die boek opgeskryf is, gered word. Laastens moet ons net na Maleagi 3:16 kyk: Daar is ’n gedenkboek voor Hom geskryf met die name van dié wat eerbied vir die Here het.

Die boek van die lewe is ’n beeld wat reeds uit die Ou Testament kom. In Openbaring word hierdie beeld nie minder as ses maal gebruik nie. Dit het ’n baie nou verband met die eindtyd – gelowiges se name verskyn in hierdie boek. Indien jou naam nie in die boek verskyn nie, sal jy geoordeel word.

In die volgende artikel kyk ons na die verbondsboek.

Skrywer: Dr. Coen Slabber

Sonde teen die Heilige Gees – Francois Malan

Christa vra: 

Wat presies is: “Sonde teen die Heilige Gees”

Antwoord:

Prof Francois Malan antwoord:

Die kort antwoord is: Dit is die moedswillige veragting van en volgehoue weerstand teen Christus en die genade van God se liefde, wat die Heilige Gees vir ons aanbied en in ons wil toepas. (Iemand wat nog daaroor bekommerd is, het nog nie die sonde teen die Heilige Gees gepleeg nie).

In Markus 2:28 verwys Jesus na Homself as die Seun van die mens in sy vernederde toestand as mens. 3:1-6 vertel dat Jesus op die sabbatdag in die sinagoge die man met die gebreklike hand genees het. Daarna het Hy baie mense gesond gemaak (v10), en selfs die bose geeste wat Hy uitgedryf het, het gesê: U is die Seun van God (v11). Van die duidelike tekens dat die Gees van God deur Jesus werk sê die skrifgeleerdes egter ‘dit is met die hulp van die aanvoerder van die duiwels, naamlik Beëlsebul, dat Hy die duiwels uitdrywe (3:22). Daarop waarsku Jesus hulle: Alles sal die mense vergewe kan word, al die sondige en lastertaal wat hulle praat. Wie egter teen die Heilige Gees laster, word tot in ewigheid nie vergewe nie (v28,29).

Nadat Jesus in Matteus 12:8 gesê het die Seun van die mens is immers Here oor die sabbat, vertel Matteus 12:22-32 dat Jesus op die sabbat in die sinagoge die blind en stom man, wat in die mag van die duiwel was, genees het. Van die duidelike teken dat Jesus die duiwels deur die Gees van God uitdryf, sê die Fariseërs: Hy dryf duiwels alleen uit met die hulp van Beëlsebul, die aanvoerder van die duiwels. Daarop waarsku Jesus: Elke sonde en lastering kan die mense vergewe word, maar die lastering teen die Heilige Gees kan nie vergewe word nie; as iemand iets teen die Seun van die mens sê, kan dit hom vergewe word; maar as iemand iets teen die Heilige Gees sê, kan dit hom nie vergewe word nie, nie in hierdie bedeling nie en ook nie in die toekomstige nie.

Lukas 11:14-23 verbind dit aan die genesing van stomme uit wie Jesus ‘n duiwel uitgedryf het, en party van die mense dit aan die hulp van Beëlsebul toegeskryf het. Jesus waarsku: Aangesien Ek dus deur die vinger van God duiwels uitdryf, het die koninkryk van God inderdaad tot by julle gekom (v20).

In Lukas 12:1-12 waarsku Jesus teen die huigelary van die Fariseërs. Hy waarsku die mense om nie vir mense bang te wees nie, maar vir Hom wat mag het om, ná die dood, in die hel te werp (v5). Elkeen wat hom voor die mense openlik vir My uitspreek, vir hom sal die Seun van die mens Hom ook openlik uitspreek voor die engele van God. Maar hy wat My voor die mense verloën, sal voor die engele van God verloën word. Elkeen wat teen die Seun van die mens iets sê, kan vergewe word; maar hy wat teen die Heilige Gees laster, kan nie vergewe word nie (v10).

Na Jesus se hemelvaart kom die Heilige Gees bewys dat die wêreld skuldig is aan sonde, omdat hulle nie in Jesus glo nie; dat die reg aan Jesus se kant is, want Hy gaan na die Vader toe; en dat die oordeel al gekom het, want die owerste van hierdie wêreld, die Satan, is klaar veroordeel (Johannes 16:8-12).

Nadat die Joodse Raad vir Jesus skuldig bevind het aan godslastering, en hom van opstand teen keiser voor Pilatus aangekla het, het die Heilige Gees gekom om die valsheid van daardie verhoor te ontbloot. In werklikheid was dit ‘n hofsaak teen die wêreld voor God se hof in die hemel. Die Heilige Gees gebruik die getuienis van die apostels (soos dit in die Bybel opgeteken is; Efesiërs 6:17 noem die woord van God die swaard van die Gees) en die getuienis van die gelowiges, om vir die wêreld die ware aard van sonde, geregtigheid en oordeel aan die lig te bring. Dit het God deur Jesus gedoen, en die Heilige Gees kom die implikasies daarvan vir mense duidelik maak. Die vernaamste sonde is ongeloof, die verwerping van die verkondiging van evangelie van Christus. Die reg is aan Jesus se kant, want deur sy dood en opstanding het Hy ons verhouding met God reggestel om kinders van God te wees as ons in geloof aan Christus, God se Seun, verbind is. Die oordeel het al gekom, aangesien die ‘owerste van hierdie wêreld, nl. die Satan, al klaar geoordeel is. Toe Jesus aan die kruis verhoog is, is God se oordeel oor ons sonde aan Jesus voltrek, aan Hom vir wie die wêreld aan die kruis vermoor het, en vir wie God uit die dood opgewek en verhoog het tot aan sy regterhand. Daarmee word ons vrygespreek en ons verhouding met God reggestel. Daarmee word Satan as die owerste van die wêreld onttroon, en Jesus aangestel as die heerser oor die wêreld. Hy is nie meer die verborge Seun van die mens nie, maar geopenaar as waarlik die Seun van God. En die mense wat weier om in Hom te glo, weerstaan die werking van die Heilige Gees.

Daarom waarsku Hebreërs 10:26-31: wanneer ons opsetlik bly sondig, nadat ons die kennis van die waarheid ontvang het, is daar geen offer meer wat ons sondes kan wegneem nie (v26). Hy verwys na die verskriklike oordeel van God as ons die Seun van God verag, die bloed van die verbond (aan die kruis) waardeur Hy geheilig is, geminag het, en die Gees van genade beledig het (v27-29).

Hebreërs 6:4-6 waarsku: wanneer mense een keer deur God verlig is, die hemelse gawe ontvang en deel gekry het aan die Heilige Gees, die goeie woord van God leer ken het en die kragte van die toekomstige wêreld ondervind het, en dan nog afvallig geword het, is dit onmoontlik om hulle weer tot bekering te bring. In hulleself kruisig hulle immers weer die Seun van God en maak Hom in die openbaar tot bespotting.

Maar Hebreërs waarsku juis so ernstig, sodat mense tot bekering kan kom voordat hulle Christus heeltemal en permanent verwerp.

Die permanente verharding noem 1 Johannes 5:16 die sonde wat tot die dood lei.

In Handelinge 5:1-11 word die skielike dood van Ananias en sy vrou Saffira daaraan toegeskryf dat hulle vir die Heilige Gees gelieg/bedrieg het v3).

In Efesiërs 4:30 waarsku Paulus: Moenie die Heilige Gees van God bedroef nie, want Hy het julle as die eiendom van God beseël met die oog op die verlossingsdag (as Christus weer kom; vgl. Efesiërs 1:14). Die Gees van God kom in ons woon om ons deur ons hele lewe te lei tot Jesus weer kom om te oordeel. Intussen kan ons seker weet dat ons kinders van God is juis omdat die Gees in ons woon (Romeine 8:14-17).

In 1 Tessalonisense 5:19 waarsku Paulus: Moenie die Heilige Gees teenstaan nie. Hy gee ons die krag om nee te sê vir die sonde, en om God se wil te soek en te doen (vv21-24).

Efesiërs 3:5-6 sê dat God die geheim van sy verlossing deur Christus, aan ons bekendmaak deur die Gees wat Hy aan sy apostels en profete gee; en 5:8 sê: laat die Gees julle (alle gelowiges) vervul. 1 Korintiërs 6:19 sê die Heilige Gees woon in ons, ons is God se tempel, ons behoort nie aan onsself nie, maar God het ons gekoop met die dure prys van sy Seun aan die kruis.

Skrywer: Prof Francois Malan