Die Groot Geloofswoordeboek: Vertalings van die Bybel

Vertaling(-s) van die Bybel • Statevertaling • King James-vertaling • Textus Receptus • Tekskritiek • 1953-vertaling • 1983-vertaling • Parafrase

Ou Vertalings

Vertalings van die Bybel is byna so oud soos die Bybel self. Die feit dat daar van so vroeg af vertalings gemaak is, getuig ook van die feit dat die Bybel vir alle mense bedoel is. Dis nie ‘n groepsboek vir ‘n groepsgodsdiens nie.

Die *Septuagint, die Griekse vertaling van die Ou Testament, is al ongeveer twee eeue voor Christus gemaak vir die Jode wat om die Middellandse See versprei het en nie meer Hebreeus kon lees nie. Maar dit was om verskillende redes ook die eintlike By­bel van die vroeë Christene.

Die Nuwe Testament is van die begin af in Grieks geskryf om­dat dit die wêreldtaal van daardie tyd was en die evangelie deur Grie­keland na Europa versprei het. Grieks was dus die omgangstaal van die meeste lande rondom die Middellandse See.

Deur die Romeinse oorheersing en die groei van die kerk ver­der na die Weste, het die behoefte egter later aan ‘n vertaling in Latyn ontstaan. Hiëronimus het toe in die vierde eeu die *Vulgaat vertaal. Daar is ook in ander tale, soos Siries, vroeg vertalings ge­maak.

Daarna is vir eeue lank min aandag aan vertalings gegee. In die Ka­tolieke spiritualiteit was die *mis (nagmaal) die hoofsaak, en om­dat die *Katolieke baie nadruk gelê het op die onmondigheid van lidmate, is min aandag aan persoonlike Bybellees gegee. Dit was ‘n taamlik algemene gedagte dat die Bybel moeilik is om te ver­staan, en dat dit tot te veel dwalings kan lei as lidmate dit self lees. Dit was veiliger as die priester, wat die geleerdheid het, dit vir die lidmate uitlê. Daar was dan ook aanvanklik sterk teenstand teen die vertalings wat die Protestante tydens die *Kerkhervorming ge­maak het.

 

Protestantse vertalings

Die Protestante het in die tyd van die *Hervorming dadelik met vertalings begin. Daar was hoofsaaklik twee redes. Eerstens was hulle oortuig van die mondigheid van lidmate, wat beteken dat die Bybel duidelik en eenvoudig genoeg is dat gewone mense dit kan verstaan. En tweedens was daar in Europa vreeslik baie mense wat lankal nie meer die Latyn van die Vulgaat en wat in die kerk gebruik is, kon lees of verstaan nie.

Terloops, die gedagte dat die Bybel duidelik genoeg was vir ge­wone lidmate om te verstaan, het nooit beteken dat daar nie moeili­ke dele in is nie. Die blote feit dat Calvyn op byna elke boek van die Bybel ‘n volledige kommentaar geskryf het, getuig daarvan dat daar baie is wat geleerdes kan verduidelik. Maar die Reformatore het bedoel dat die sentrale boodskap van die Bybel duidelik genoeg was. (*Duidelikheid van die Bybel)

Martin Luther het gou ‘n volledige vertaling in Duits gemaak wat vandag nog baie interessant is om te lees. En daarna het baie ge­volg. Die Hollandse vertaling is in 1637 voltooi, die soge­naamde Sta­tevertaling. Dit is nog lank in Suid-Afrika (in die ou Kaap­kolonie en op die Groot Trek) gebruik, en het nog ‘n baie groot invloed op ons eerste Afrikaanse vertaling (1933) gehad. Woorde soos “vlees” en “goedertierenheid” wat nou nog hier en daar in ons vertalings en in liedere voorkom, het hulle oorsprong hier. “Vlees” is die ge­wo­ne Hollandse woord vir “vleis”, maar dit het in Afrikaans die ne­gatiewe betekenis van “sondig” gekry. In die 1983-vertaling word dit met onder andere “wêrelds” of “son­dige natuur” vervang. “Goe­der­tierenheid” beteken “liefde” of “trou”.

In 1953 is ons Afrikaanse 1933-vertaling hersien, maar vir alle praktiese doeleindes is niks besonders verander nie. Dit was ‘n hersiening van die Afrikaans, nie ‘n nuwe vertaling uit die Hebreeus en Grieks nie.

Die verskynsel van ‘n klomp vertalings in dieselfde taal was ‘n eeu gelede nog heeltemal onbekend. Vroeër was daar in­der­daad net een oorheersende vertaling in elke taal, nie net in Afri­kaans nie. Die King James-vertaling en die Statevertaling is klas­sieke voorbeelde. Hulle het oor eeue heen ongelooflike gesag gekry, sodat hulle teen die helfte van die vorige eeu, toe ander vertalings die lig begin sien het, inderdaad vir baie mense nog die norm gebly het.

 

Die King James-vertaling

Dink maar eers net aan die ont­wik­kelings in Engels. Kry tog iewers ‘n King James-vertaling in die hande en lees dit. Dit is Engels waar­aan ons glad nie meer gewoond is nie. Dit is onge­looflik dat daar vandag nog ‘n groot groep Engelssprekende *Evangelical Christene is wat hier­die vertaling verkies. Dit is onlangs oorgewerk in The New King James Version waaruit die ergste verouderde taalvorme ver­an­der is, maar die taalstruktuur onveranderd gelaat is.

Vir die snaaksigheid ‘n staaltjie oor die King James-vertaling. Die Engelse koning James het die opdrag gegee vir ‘n Engelse ver­taling. Die kommissie het dit voltooi en na die koning gebring. Sy een vraag was of sy naam in die vertaling verskyn, waar­op hulle toe nee moes antwoord. In reaksie op die koning se te­leur­stelling het hulle beloof om iets daaraan te probeer doen. Hulle het toe besluit om die Brief van Jakobus, wat in Engels “The Letter of Jacob” moes wees (Grieks: Iakobos), te verander na “The Letter of James”. Engels is inderdaad die enigste taal in die wêreld waarin hierdie brief hierdie vreemde naam het. Die staaltjie is dus waarskynlik outentiek.

 

Skielik ‘n vlaag nuwe vertalings

Waarom het daar sedert die helfte van die vorige eeu skielik so ‘n vloedgolf nuwe vertalings ver­skyn? Waarom ons eie 1983-vertaling? En waarom ook nog ander in Afrikaans, en al weer sprake van nog een? En wat van die talle in ander Europese tale? Daar is veertien op my rak, en dis maar min. Kan die Bybel nie een maal goed vertaal word en dan is ons klaar nie?

Die waarheid is dat daar teen die helfte van die vorige eeu groot veranderings gekom het wat vertalings sterk beïnvloed het. Dink maar net aan:

•             die ontwikkeling in taalteorieë en vertaalteorieë;

•             die ontdekking van beter grondtekste van veral dele van die boeke van die Nuwe Testament;

•             die ontwikkelings en groei wat in elke lewende taal voor­kom, en

•             nuwe insigte in die betekenis van sekere dele van die By­bel.

Dit het alles ‘n belangrike invloed gehad en regtig nuwe verta­lings nodig gemaak. Kom ons kyk hierna.

 

Nuwe taal- en vertaalteorieë

Eerstens het dit duidelik geword dat woorde nie (vaste) be­te­kenis het nie, maar dat ons be­te­kenis aan woorde gee. Tweedens dat be­tekenis nie allereers deur woorde oorgedra word nie, maar eerder deur groepe woor­de soos frases, sinsnedes en uitdrukkings.

Dit het beteken dat die ou gedagte dat ‘n letterlike vertaling, dit beteken ‘n woord-vir-woord-vertaling, ‘n goeie vertaling is, vervang is deur die insig dat ‘n letterlike vertaling selfs heeltemal verkeerd kan wees. Ons weet dit eintlik almal. As ‘n mens die uitdrukking: “Jannie het gister stokkiesgedraai” letterlik vertaal, dus woord vir woord, kry jy: “Yesterday Johnny turned sticks.”

In ons 1953-vertaling, wat nog ‘n letterlike vertaling is, is heel­wat sulke voorbeelde. Hierin is die kernteks waaruit Luther weer die evangelie ontdek het, eintlik onverstaanbaar. Dit lui: “Want die geregtigheid van God word daarin (in die evangelie) geopenbaar uit geloof tot geloof” (Rom 1:17). Die gekursiveerde woorde, wat die kern van die evangelie is, maak geen sin nie. Dit is letterlik die “regte” Afrikaanse woord vir elke Griekse woord. Maar dis nie woorde wat betekenis oordra nie, dis frases of sinsnedes of uitdrukkings. Ons het hier ‘n Griekse uitdrukking wat beteken “net deur geloof alleen”. Maar hierdie betekenis van die oorspronklike taal kan ‘n mens net met ander Afrikaanse woorde oordra, soos 1983 se vertaling: “In die evangelie kom juis tot openbaring dat God mense van hulle sonde vryspreek enkel en alleen omdat hulle glo.” Heeltemal ander woorde is gebruik om dieselfde betekenis deur te gee. En só het die kern van die evangelie weer duidelik geword.

Dit het beteken dat daar heelwat veranderings aangebring moes word. Waar ons in die 1953-vertaling gelees het van die “bloed” van Jesus, vertaal 1983 dit met “die versoeningsdood” om­dat die Griek­se woord vir bloed na die kruisdood van Jesus verwys (Rom 5:9).

 

Beter grondtekste ontdek

Die ander groot saak wat die ver­taling beïnvloed het, is die nuwe ontdekkings wat gemaak is van dele van boeke van veral die Nuwe Testament.

 

Textus Receptus

Die ouer vertalings is gemaak uit die sogenaamde Textus Re­ceptus, “Die Algemeen Aanvaarde Teks”. ‘n Mens moet ont­hou dat die oor­spronklike geskrifte wat die Bybelskrywers ge­skryf het, almal verlore is. Ons is afhanklik van afskrifte wat op verskillende plekke en tye gemaak is. Van sulke afskrifte is na­tuurlik ook weer ander afskrifte gemaak. Hierdie afskrifte was nie sonder kleiner foute nie. Dit beteken dat daar alreeds in die tyd van die Hervorming van dieselfde deel in die Bybel meer as een afskrif bestaan het met klei­ner verskille in die woorde.

Sedertdien het die wetenskap ontstaan wat Tekskritiek genoem word. Dit is ‘n vergelyking van die verskillende beskikbare afskrif­te om te probeer bepaal presies watter woorde oorspronklik gebruik was. Toe die Hervormers vertalings van die Bybel begin maak, moes hulle besluit watter woorde hulle as die oorspronklike gaan be­skou en vir hulle vertaling gaan gebruik. Daar is toe uit hier­die verskeidenheid manuskripte een saamgestel wat die Textus Recep­tus, “Die Algemeen Aanvaarde Teks” genoem is. Vir eeue lank is ver­ta­lings uit hierdie grondteks of basisdokument gemaak. Selfs nadat baie ander, en dikwels beter, afskrifte van boek­dele ontdek is, is hierdie teks nog altyd gebruik omdat dit deur die eeue soveel ge­sag gekry het. Intussen het sommige sen­ding­genootskappe besluit om liewer van die beter manuskripte te gebruik vir vertalings in nuwe tale in sendinggebiede.

Dit het aanleiding gegee tot die volgende sendingstaaltjie. ‘n Besoekende Afrikaanssprekende predikant moes die Sondag op die sendingstasie Nkhoma in die destydse Njassaland (Malawi) preek. Hy sou natuurlik in Afrikaans preek en ‘n tolk sou dit in Chichewa vertaal. Die tolk het sommer die Skriflesing ook in die toepaslike taal gedoen. En toe kondig die predikant sy teks aan: “Dit is hard vir jou om teen die prikkels te skop” (Hand 9:5, 1953-vertaling). Die tolk soek rond in Handelinge 9, kyk op na die sendeling, die sendeling herhaal: “Handelinge 9:5,” maar die tolk bly stom. Waarom? Daardie sinnetjie het nie in sy Bybel (die Chichewa-vertaling) gestaan nie. Ek weet nie waaroor die predikant toe gepreek het nie.

Wat het gebeur? Die 1933-vertaling (en die 1953-hersiening) is nog uit die Textus Receptus gemaak, eenvoudig omdat die Afri­kaners toe nog die ou Statevertaling gebruik het wat natuurlik ook daaruit gemaak is. Dit sou net te veel onrus veroorsaak om af te wyk van die Bybel wat hulle geken het. Daar was in elk geval al genoeg teenkanting teen ‘n Afrikaanse vertaling as sodanig. In hierdie eerste Afrikaanse vertaling het die sinnetjie dus nog gestaan. Maar die Chichewa-vertaling, wat al in 1928 gemaak is, het alreeds van die beter manuskripte gebruik gemaak waarin hierdie sinnetjie nie meer voorgekom het nie.

Sedert die tyd van die Hervorming is daar baie nuwe ont­dek­kings gedoen en baie ouer en suiwerder teksgedeeltes opge­gra­we. Teen die middel van die vorige eeu is daar toe ‘n nuwe algemeen aan­vaarde teks opgestel, die Kurt Aland-teks waaruit vertalings ge­doen word.

 

Die ontwikkeling van lewende tale

Enige taal wat nog ge­praat word, ontwikkel. Ou woorde word soms nie meer in se­ke­re betekenisse gebruik nie, en word gaandeweg vir nu­wes ge­bruik. Dink maar net aan “muis” en “virus” in die reke­naar­wêreld. Trouens, daar word selfs totaal nuwe woorde en uit­druk­kings ge­vorm. Dink maar aan die ou vertaling van Ro­meine 6:2: “Nee, stellig nie.” Dit het destyds beteken: “Nee, defi­nitief nie.” Maar in­tussen het “stellig” se be­tekenis verander na “miskien” of “waar­skynlik”. Toe moes 1983 dieselfde Griekse woord vertaal met: “Beslis nie,” omdat 1953 s’n die betekenis ver­keerd weer­ge­gee het.

Woorde soos “goedertierenheid” en “vlees” het in onbruik ge­raak en moes met nuwes vervang word. “Die werke van die vlees” het nou geword: “die praktyke van die sondige natuur” (Gal 5:19). “Goedertierenheid”, wat in die Psalms alleen oor die 100 keer ge­bruik word, is vervang met “liefde”, “groot liefde”, “troue liefde”, “trou/getrouheid” (Ps 136 baie keer; 5:8; 6:5; 13:6; 21:8).

 

Die 1983-vertaling

In die volgende paar paragrawe gaan ons spesifiek in op die 1983-vertaling. Dit staan bekend as Die Nu­we Vertaling. Dit is ‘n on­ge­lukkige benaming omdat daar al hoe meer vertalings kom. Daarom word na Die Nuwe Vertaling as die 1983-vertaling ver­wys.

Die invloed van hierdie nuwe ontwikkelings kan duidelik in die 1983-vertaling gesien word. Hierdie vertaling is eerstens baie duideliker en dit lees baie makliker en vloeiender. Verder is die invloed van die beter grondteks waaruit die vertaling gedoen is, duidelik, al is daar nog altyd mense wat onseker is hieroor. Daar is sinne weggelaat (oa in Hand 8:37; Matt 6:13; 1 Joh 5:7-8). Daar is selfs ‘n paar langer dele wat wel nog in die Bybel opgeneem is, maar met duidelike aantekeninge onderaan die bladsy dat dit nie deel van die oorspronklike geskrif was nie (Mark 16:9-20; Joh 7:53-8:11).

In al hierdie gevalle is geleerdes deur latere ont­dekkings oor­tuig dat die dele wat hulle weggelaat het, nie oor­spronklik deur die skry­wer geskryf is nie, maar in latere afskrifte bygevoeg is. Die na­vorsing wat hiertoe gelei het, word Tekskritiek genoem. Daar is duidelike beginsels waarvolgens hulle bepaal watter lesing die waarskynlikste is. Die feit dat die een sin wat uitdruklik die drie-enigheid van God bely (*Drie-eenheid), weg­gelaat is (1 Joh 5:7-8), is ‘n sterk getuienis ten gun­ste van die integriteit van die resultate van die Tekskritiek. Geleerdes sou dit nie onnodig gedoen het.

 

Nuwe insigte in dele van die Bybel

Hierdie vierde ont­wik­keling wat nuwe vertalings nodig gemaak het, verdien meer aandag. Die feit dat sekere persoonlike voor­naam­woorde in die Ou Testament wat in die 1953-vertaling met hoofletters geskryf is, nou met kleinletters geskryf word, het in ‘n paar kringe groot ongelukkigheid veroorsaak. Dink in hierdie verband veral aan Jesaja 53, een van die liedere oor die dienaar van die Here. In 1953 is die persoonlike voornaamwoorde wat hier vir die dienaar gebruik word, met hoofletters geskryf (Hy – v 4-5; Hom – v 2-3, om maar net ‘n paar te noem). In 1983 word hulle almal met kleinletters geskryf.

Hierdie kwessie is breedvoerig behandel onder *dienaar.

 

Kritiek

Daar is ook gegronde kritiek op hierdie vertaling uit­gespreek. Dit is nie vreemd nie, want elke vertaling het sekere uitgangspunte en doelwitte, en dit beteken dat dit ook nie aan almal se wense kan voldoen nie. Omdat die 1953-vertaling oud en stokkerig en dikwels onduidelik was, was een van die oor­heersende oogmer­ke in 1983 om duidelik te wees. Dit het die vertalers ook reggekry, maar hier en daar het hulle wel ‘n duur prys daarvoor betaal.

Hulle het byvoorbeeld metafore wegvertaal. Dink maar aan Psalm 23. “U stok en u staf die vertroos my” het eenvoudig ge­word: “In u hande is ek veilig.” Dit is inderdaad duidelik, dui­deliker as die 1953-vertaling, maar dis plat en sê minder as die werklike betekenis van 1953. Die stok en die staf het twee verskillende dinge gesê, wat nou beperk is tot een plat uitspraak: “In u hande is ek veilig.” Die stok was die “knopkierie” waarmee gevare soos roofdiere afgeweer is, en die staf was die herderstaf met die voorpunt wat teruggebuig was sodat die herder die skaap wat wegdwaal, aan sy nek kon terugtrek. Dit gee inhoud aan die veiligheid wat Dawid by die Here gevoel het.

Duidelikheid beteken ook dat die vertalers meer moet in­terpre­teer as in die geval van ‘n letterlike vertaling. Dit beteken die verta­lers se teologie slaan soms deur. Een van die klassieke voorbeelde is die vertaling van Matteus 10:29: “Is twee mossies nie vir ‘n sent te koop nie? En tog sal nie een van hulle op die grond val sonder die wil van julle Vader nie.”

Die gekursiveerde woorde staan nie in die Grieks nie, en daar is niks in die Grieks wat dit regverdig nie. Die 1953-vertaling het die Grieks korrek vertaal, maar onduidelik: ” … sonder julle Vader nie,” en die oogmerk van die 1983-vertaling was duidelikheid. Die prys was egter die hele las van ‘n vreemde *voorsienigheidsleer, want as God selfs bepaal wanneer elke mossie moet doodval, bepaal Hy letterlik elke ding wat ooit gebeur, en dan bepaal Hy ook al die vervolging en geweld en lyding van sy kinders, en hoe vertrou ‘n mens Hom dan nog?

Die verband van hierdie teks spreek egter van die teendeel. Dis ‘n uitnodiging om die Vader in nood en vervolging te vertrou omdat Hy vir sy kinders omgee en hulle in hulle nood sal bystaan (v 19, 26, 28, 31).

 

Parafrase

Behalwe die 1983-vertaling het ons ook Die Le­wende Bybel en Die Boodskap gekry. Hulle is parafrases, dit wil sê vryer weer­gawes van die oorspronklike taal. Hulle voeg soms heelwat woorde by wat die agtergrond verduidelik. Vergelyk die 1953- en 1983-vertalings met Die Lewende Bybel en Die Boodskap oor Matteus 5:41.

1953: En elkeen wat van jou een myl afdwing, loop met hom twee myl saam.

1983: As iemand jou dwing om sy goed een kilometer te dra, dra dit vir hom twee kilometer.

Die Lewende Bybel: As jy gedwing word om vir die soldate hulle goed een kilometer ver te dra, dra dit dan twee kilometer ver.

Die Boodskap: As ‘n soldaat na jou toe kom en jou beveel om sy rugsak ‘n kilometer ver te dra, moet jy sommer uit jou eie aanbied om dit twee kilometer ver te dra.

Elkeen is langer as die vorige een met meer besonderhede by. Veral die “soldaat” wat bykom, staan glad nie in die Grieks nie, maar dit was juis die een wat jou in daardie tyd kon “dwing” om sy goed te dra. Met hierdie toevoeging gaan daar skielik ‘n hele wêreld voor ‘n mens oop. Dit gaan glad nie om ‘n goeie buurman vir wie jy ‘n gunsie moet bewys nie, dit gaan om ‘n gehate Romein­se soldaat wat die reg gehad het om van enige verbyganger te eis om sy sak goed een myl (dit was die oorspronklike maat daardie tyd) ver te dra. Dit was besonder vernederende en gehate werk. Jesus eis van ons die soort nederige liefde dat ons dubbel sal doen waartoe ons deur ‘n gehate persoon verplig word.

‘n Parafrase kan soms ‘n onnodige herhaling van woorde word.  Hierdie ekstra verduidelikende toevoegings kan nog meer vreem­de teologiese agtergronde na vore bring. The Living Bible parafra­seer Romeine 1:17 soos volg: “This good news tells us that God makes us ready for heaven – makes us right in God’s sight – when we put our faith and trust in Christ to save us.” Die gekursiveerde woorde het geen basis in die Grieks nie, maar dis die oortuiging van die pa­ra­fraseerder: Ons gaan hemel toe. As ek dit moes parafraseer en so iets moes byvoeg, sou ek bygevoeg het: “God makes us ready for the new earth,” en dit sou weer my teologiese voorkeur verraai het. (*Nuwe aarde) Maar alle teologiese voorkeure is nie so onskuldig nie. Dit het Matteus 10:29 getoon.

 

Skrywer: Prof Adrio König

Die Groot Geloofswoordeboek: Universalisme

Universalisme

Universalisme is die oortuiging dat alle mense gered sal word. Sommige meen selfs dat alle engele en bose magte ook gered sal word. Daar kan wel ‘n verderf wees (*Hel), maar dit sal net tydelik wees, amper iets soos die Katolieke se geloof oor die *vaevuur. Hulle beroep hulle daarvoor op ‘n aantal dinge. Eer­s­tens is dit vir hulle ondenkbaar dat die *God wat liefde is, men­se en bose magte vir alle ewigheid in die allervreeslikste pyn sal laat ly. Verder is daar uitsprake, veral ‘n paar by Paulus, wat volgens hulle aandui dat almal gered sal word.

Daar is die beroemde oorwinningsuitspraak wat die groot­heid van Christus besing in die heerlike Christuslied in Kolos­sen­se 1. Daar lees ons dat God alles deur Christus met Homself ver­soen het, alles op die aarde en in die hemel (1:20). Die oormatige ge­bruik in hierdie lied van die Griekse woord vir “alles” bete­ken dat “alles” hier alles beteken, dat daar niks êrens is wat nie ver­soen is nie. Beteken dit nie dat almal en alles dan gered sal word nie?

En dan die ander uitspraak wat net so almal-insluitend is: “Sodat in die Naam van Jesus elkeen wat in die hemel en op die aarde en onder die aarde is die knie sal buig en elke tong sal bely (nie bloot “erken” nie) dat Jesus Christus die Here is” (Fil 2:10-11).

Kan dit iets anders beteken as universalisme, alsaligheid? En sal dit nie in werklikheid tot eer van God wees as sy hele skep­ping be­hou word nie? Sal dit nie pas by die grootheid van die verlossings­werk wat Christus gedoen het nie?

Dit is nie swak, willekeurige argumente wat ten gunste van universalisme op tafel gesit word nie! Dink maar aan die ern­sti­ge probleme wat ons inderdaad oor die *hel het as ‘n plek van ewige pyniging.

En tog kan ons nie hierdie pad van universalisme loop nie. Dit lei te veel af uit die alversoeningsteks van Paulus. In 2 Korin­tiërs 5:18-20 word met net soveel nadruk geskryf dat God die hele wêreld deur Christus met Homself versoen het, maar dit beteken nie dat die hele wêreld daarom gered word nie. Net in die volgende sin vermaan hy dan die mense ernstig om hierdie versoening te aanvaar. Die implikasie is dat hulle nie daarin sal deel as hulle dit nie in die geloof aanvaar nie. En ons weet alle mense doen dit nie, en ons weet ook daar is nêrens sprake daarvan dat bose magte in geloof die versoening aanvaar waarvan ons in Kolossense 1 lees nie.

Die saak is moeiliker met Filippense 2. Daar lees ons dat alle wesens sal bely dat Jesus Here is. Dit lyk sterk na universalisme. Omdat daar elders in die Bybel baie sterk getuienis van die teendeel is, naamlik dat nie alle mense nie, en ook geen bose magte gered word nie, soek jy na uitweë met Filippense 2. En soms word dan beweer dat daar ook so iets soos ‘n gedwonge belydenis kan wees. Iemand word eenvoudig deur die feite gedwing, in hierdie geval deur die heerlikheid van Christus. As dit hier om sy toekomstige verskyning gaan, kan ‘n mens aanneem dat Hy in heerlikheid sal verskyn, en dat dit oorweldigend sal wees. Ons lees elders ook dat alle mense daarop sal reageer (Matt 24:30), maar nie in geloof nie.

Dit sou wonderlik gewees het om ‘n universalisme te kon bely as die groot bewys van die heerlikheid en die oorwinning van God deur Jesus. Maar dit klop nie met wat ons elders veelvuldig in die Bybel kry nie.

 

Skrywer: Prof Adrio König

Die Groot Geloofswoordeboek: Uitverkiesing

Uitverkiesing • Verwerping

(*Voorsienigheid, *TULIP)

Daar is ‘n paar leerstukke van die Christelike geloof wat al lank besondere probleme oplewer. Dink maar aan die *Drie-eenheid, die *tussentoestand, die *voorsienigheid, die uitverkiesing en die *hel. ‘n Bepaalde vorm van die uitverkiesingsleer is stuks­ge­wys onder *TULIP behandel en afgewys.

‘n Paar opmerkings kan ons teen sekere probleme be­skerm. Dit gaan nie in die uitverkiesing in die eerste plek om in­dividue nie, maar om Israel en die kerk. Dit gaan ook nie om ‘n teenpool vir uitverkiesing, naamlik verwerping (verkiesing óf verwerping, óf die een óf die ander) nie, maar om die doel van uitverkiesing, naam­lik diens (dus uitverkies tot diens). Ver­der gaan dit nie om twee groepe, die uitverkorenes en die ver­wor­penes nie, maar om een groep: die uitverkorenes wat met ver­werping bedreig word.

 

Die uitverkiesing in die Ou Testament

Dit vorm ‘n basis om die uit­verkiesing in die Nuwe te verstaan. In die Ou Testament is dit nie individue nie, maar Israel wat uitver­kies is (oa Deut 7:6 ev; 1 Kron 16:13; Ps 105:6, 43; 106:5; Jes 41:8 ev; 43:10, 20 ev; 65:9, 15, 22).

Om te verstaan wat dit beteken is dit nodig om by die begin te begin. Dit is nie waar dat die Ou Testament ‘n partikularistiese boodskap het nie, dat God net *Israel se God is, dat Hy Israel uit­verkies het en die ander volke verwerp het en sy seën tot Israel be­perk nie. Die teendeel is eerder waar. Die Bybel begin met die bood­skap dat God by die hele wêreld betrokke is. Hy is die Skepper van alles, nie net van Israel nie. Daar is aan die begin glad nie eers so ‘n volk nie. Die eerste elf hoofstukke is inderdaad ‘n verhaal oor God as alle mense se God, as die hele skepping se God.  Eers as die volke hulle rug vir Hom draai, kom die konsentra­sie op een volk. Hy kies Abraham om uit hom die volk Israel te bou. Israel is dan die uitverkore volk.

Waarom? Nie omdat Hy Hom van die ander volke afgekeer het en nou net op een volk gaan konsentreer nie. Maar om deur hierdie een volk alle volke te seën (Gen 12:3). Die uitverkiesing van Israel is dus net ‘n ander manier waarop God nog steeds God van alle volke wil wees. Maar omdat hierdie volke nie gereageer het op sy direkte bemoeienis met hulle nie, wil Hy hulle deur Israel na Hom toe lok (Ps 22:28 ev; Jes 2:2-5, Miga 4:1-5; Jer 3:17; 4:1-4).

 

Verkiesing tot diens

Dit beteken dat dit nie gaan om twee groepe: Israel die uit­ver­korenes en die nasies, die verworpenes, nie. Dit gaan om Israel wat uitverkies is tot diens; en die diens is om die nasies na Jeru­sa­lem te lok. Die Here is nog steeds die God van die hele wêreld. Hierdie boodskap weerklink dwarsdeur die Ou Testament (Ps 24:1; 47:8 ev; 82:8; 103:13; Jes 44:5).

 

Verwerping

Daar is wel van verwerping in die Ou Testament sprake, maar dis nie die nasies/heidene wat verwerp word nie, maar juis die uit­verkore volk! Die ballingskap is die verwerping van Israel juis om­dat hulle nie hulle roeping uitgevoer en hulle diens ge­le­­wer het nie. Eers lees ons dat “Israel”, dit is die tien stamme, ver­werp is (2 Kon 17:20, 23), en dan dat ook Juda verwerp is (2 Kon 23:27). En die woorde wat gebruik word, laat geen ruimte vir mis­verstand nie. Selfs Jerusalem en die tempel word verwerp!

Dit beteken kort en saaklik: uitverkiesing is geen waarborg teen verwerping nie. Uitverkiesing impliseer inteendeel juis die moont­likheid en die gevaar van verwerping.

En dit gaan voort ná die terugkeer uit die ballingskap. Die volk raak wetties. Hulle probeer elke klein wet en reël nakom. Hulle werk sisteme van wette uit. En wanneer die *Messias kom, verwerp hulle Hom … en word hulle verwerp. Jesus waarsku hulle in geen onduidelike taal nie: Die koninkryk sal van hulle weggeneem word en aan ‘n volk gegee word wat die vrugte daarvan sal lewer (Matt 21:43). En uiteindelik skryf Paulus dat Israel verwerp is (Rom 11:15).

Dit is goed om net in die verbygaan ook te let op Jesus se om­gang met sy dissipels. Ook in hierdie geval is daar sprake van uit­verkiesing, maar nogeens tot diens. Hy het hulle uitverkies om vrug te dra (Joh 15:16).

Intussen is Israel verwerp. En wat beteken dit? Dat hulle nooit weer gered kan word nie? Nee, dan word ook verwerping mis­verstaan. Wat dan?

Presies wat gebeur wanneer Jesus aankondig dat Israel ver­werp is?

 

Israel se verwerping … en hoop!

Israel se verwerping loop uit op die tweede groot draai in die heilsgeskiedenis. Die eerste was toe die Here besluit het om nie meer direk by alle volke betrokke te wees soos in Genesis 1-11 nie, maar om uit Abraham ‘n volk te bou deur wie Hy die volke wou naderlok (Gen 12:1 ev). Nou kondig Jesus Israel se verwerping aan en stuur die dissipels na die heidennasies. Is dit nou die einde vir Israel, ook wat die *heil/*saligheid betref?

Nee. Natuurlik is die eerste en vernaamste doel van Jesus se sendingbevel dat die volke inderdaad die evangelie sal glo en gered word. En byna die totale geloofsgemeenskap van men­se op aarde is die resultaat van hierdie “draai” in God se betrok­kenheid met die wêreld. Maar dis nie die einde van Israel nie. Ver daarvandaan!

Die groot sendeling onder die heidene gee ‘n merkwaardige perspektief op hierdie saak. Hy verklaar dat sy diepste motief vir sy sendingreise is om heidene tot geloof te bring sodat hulle Israel jaloers kan maak en laat terugkom na die Here toe (Rom 11:13-15).  Paulus het daarop gehoop dat die blote feit dat die heidene nou met Israel se Messias “wegloop”, Israel tot besinning sal bring en sal laat omdraai. (*Jode)

Dat Israel verwerp is, beteken dus nie dat hulle nie meer in die heil kan deel nie. Hulle is verwerp uit die besondere posisie wat hulle beklee het om die nasies nader te lok. Nou gaan die evangelie na die heidene juis om Israel jaloers te maak en terug te wen (Rom 11:13-15). Die deur van genade staan dus nog altyd vir hulle oop.

 

Die deur staan oop

In die res van Romeine 11 gee Paulus ‘n pragtige beeld om te verduidelik hoedat Israel verwerp is en tog nog in die heil kan deel. Hy gebruik die beeld van twee olyfbome en hulle takke. Die mak olyfboom is die ware volk van God, en die wilde boom die heidene. Paulus vergelyk die Jode wat Jesus verwerp het met die takke van die mak olyfboom, en die heidene wat tot geloof kom, met die takke van die wilde olyfboom. Die mak takke (Israel) is afgebreek, en die wilde takke (die heidene) is op die mak boom (die ware volk van God) geënt.

Maar dit is nie die einde nie. As die Jode hulle Messias aan­vaar, word hulle teruggeënt op die mak boom. En net so sal die heidene wat nou op die mak boom geënt is, weer afgekap word as hulle nie in die geloof volhard nie. Dit beteken dat verkiesing en verwerping ‘n oop situasie is wat nie in die ewigheid al vasgelê is nie.

 

Die gemeente/gelowiges as die uitverkorenes

Net soos Israel in die Ou Testament as groep die uitverkorenes is, is die ge­meente/gelowiges as groep in die Nuwe Testament die uitver­korenes (Kol 3:12; 1 Pet 1:1; 2 Pet 1:10). Dit gaan ook hier nie oor enkelinge nie, maar oor die groep. En ook hier is die doel van die uitverkiesing om ‘n roeping te vervul. Petrus skryf dat die gemeente die uitverkore volk is wat God se verlossingsdade moet verkondig (1 Pet 2:9).

Dit is dus nie die uitverkorenes wat tot geloof kom nie, dit is sondaars wat tot geloof kom en só deel word van die uit­verkorenes, die gemeente.

 

Uitverkiesing en heil/saligheid

Die vraag is nou of dit al is waaroor dit in die uitverkiesing gaan. Gaan dit net oor ‘n plek en taak in die heilsgeskiedenis, en nie reg­tig oor persoonlike heil/saligheid nie? Dit gaan tog oor Israel wat oorspronklik uitverkies is om die heidene na Jerusalem te lok, en later verwerp is, eers tydens die ballingskap, en later toe hulle hulle Messias verwerp het, en oor die heidene wat in die kerk inkom om Israel op hulle eie Messias jaloers te maak sodat hulle weer aan­vaar kan word.

Maar dit alles beteken dat dit nie net om ‘n plek in die heils­ge­skiedenis gaan nie, maar inderdaad om die heil/saligheid self. Israel het nie net hulle plek in die heilsgeskiedenis verloor nie, hulle gaan ook verlore as hulle nie weer tot geloof kom en geënt word nie. En die heidene wat tot geloof gekom het? Hulle deel wel in die heil, maar hulle moet daarin volhard, anders kan hulle ook afgekap word van die mak olyfboom (Rom 11:22). Dit gaan in Romeine 11 en in die algemeen in die uitverkiesing dus inderdaad ook om die saligheid.

 

Romeine 9

Daarom is dit nodig om ook na Romeine 9 te luis­ter. Maar ook daar loer dadelik ‘n moontlike misverstand om die hoek. Baie mense dink dit gaan in Romeine 9 oor mense in die algemeen. Maar dit is verkeerd. Dit gaan ook hier oor die twee spesifieke groepe, oor Israel en die heidene, net soos in Romeine 11. Paulus sit aan die begin van Romeine 9 met die knellende probleem dat daar omtrent geen Jode in die kerk is nie terwyl die heidene die “kerkbanke vol sit”. Wat het dan van God se beloftes aan Israel geword?

Om dit te verduidelik neem hy ‘n paar voorbeelde uit die ge­skiedenis: Jakob en Esau, en die farao van Egipte. Uit die voor­beelde kry hy ‘n paar perspektiewe, maar die belangrikste een is dat God vrymagtig kies. God is aan niks buite Homself ge­bonde nie, Hy word deur niks voorgeskryf nie. Hy kies selfs teen die verwagting in vir Jakob, die jongste, en nie vir Esau, die eers­geborene, nie. God was dus vry om Israel te verwerp en die hei­dene uit te kies.

Maar net hier loer weer ‘n misverstand om die hoek. Beteken dit nou dat God sommer net enigeen kan kies en enigeen kan verwerp sonder dat ons enige aanduiding het van wie en wie nie? Is sy vryheid willekeur? Nee. Dit word juis duidelik uit Romei­ne 9 dat God vry is om te kies wie Hy wil, maar dat ons weet wie Hy kies en wie nie. Hy kies die heidene wat in Jesus glo, en Hy verwerp die Jode wat Jesus verwerp. Dit is presies die klimaks waarop Romeine 9 eindig. Die heidene het God se vryspraak deur die geloof verkry, en Israel het dit nie verkry nie omdat hulle nie geglo het nie (9:30-32). Dit is van die uiterste belang dat die groot hoofstuk oor die uitverkiesing eindig met die geloof.

God kies dus vry, maar nie willekeurig nie. Hy kies volgens ‘n vaste plan, Hy kies dié wat in Jesus glo en Hy verwerp dié wat Jesus verwerp. En alhoewel dit in Romeine 9-11 om groepe gaan – om Israel en die heidene – is dit ook waar van individue. En daarom is die uitverkiesing nie ‘n donker, bedreigende boodskap nie, dis ‘n helder boodskap: glo en jy sal gered word. Glo en God kies jou uit. Glo, en jy word deel van die uitverkorenes, die gemeente. Hy kies jou nie omdat jy glo (asof dit jou beter maak as ander) nie, maar omdat Hy besluit het om dié te kies wat glo. Dis sy besluit.

 

‘n Ewige besluit

Hierdie besluit van God kom uit die ewigheid uit. Die klassieke teks hiervoor is Efesiërs 1:4: “So het Hy, nog voordat die wêreld ge­skep is, ons in Christus uitverkies om heilig en onberispelik voor Hom te wees.” Die “ons” is die gemeente, en die gemeente is oop na die wêreld. Die gemeente moet die wêreld innooi om deel te word van die uitverkorenes. Die uit­verkorenes is nie ‘n onbekende teoretiese getal mense nie. Dis die gemeente, hulle het name en adresse. Die feit dat God dit al in die ewigheid besluit het en dit aan Christus gebind het, beteken dat ons deur Christus deel van die uitverkorenes word. Dis ‘n troos dat dit ‘n besluit uit die ewigheid is, want dit beteken dit sal nie verander nie. God sal nie dalk môre anders besluit en die uitverkiesing losmaak van Christus sodat ons maar net moet sit en wonder of ons regtig uitverkies is nie. Die vraag of iemand uitverkies is, is nooit in die Bybel ‘n oop, onseker vraag nie. Dit is in die Bybel duidelik wie die uitverkorenes is: die gelowiges, die gemeente.

Natuurlik beteken dit nie almal wat formeel iewers op ‘n ge­meente se boeke staan nie, maar iemand wat deur Christus aan die gemeente behoort.

Ons kry nie in die Bybel die gedagte dat ‘n sekere aantal mense vooraf uitverkies is en al die ander vooraf verwerp is nie. Daar is ook nooit enige onduidelikheid of onsekerheid oor wie die uit­verkorenes is nie.

 

Skrywer: Prof Adrio König

Paulus in Athene – die dag waarop onsigbare God sigbaar geword het – Kobus Kok

 

Inleiding

Ek het onlangs die voorreg gehad om op die voetspore van Paulus te loop in Griekeland – imposante plekke te besoek soos Tessalonika, Berea, Philippi, Korinte en natuurlik Athene (besoek http://www.youtube.com/watch?v=LrrSBQLFp74 )

Was Athene nou ‘n wonderlike ervaring! Op ‘n goeie dag sou Paulus van ver af, terwyl hy nog per boot op weg was na Athene, die indrukwekkende graniet berg voor hom gewaar met die wêreld se mees bekende tempels wat die verbeelding van menigte geskiedskrywers aangegryp het. Dit was hier op die Akropolis van Athene dat die reuse marmer standbeeld van die godin Athena, gewer van oorwinning die hemel ingetroon het. Dit was hier by die Propylea lans die Parthenon waar die wêreld se bekendste en mees invloedryke filosowe soos Sokrates,  Plato en Aristoteles geleef en gewerk het. Dit is hier onder die Akropolis by die Stoa waar die Stoïsynse filosowe mense geleer het en daarvandaan hulle naam sou kry – filosofiese denke wat die wêreld sou verander en waar demokrasie waarin ons vandag leef, ontwikkel het. Woorde soos ekonomie, filosofie, teologie, ens. is hier in Athene geskep.

 

Paulus was op weg na die intellektuele sentrum van die wêreld, na die Akropolis waar die opvolgers van die groot filosowe se hoofkantoor gesetel was. Dit was ook hier waar die Griekse en Romeinse gode vir duisende jare aanbid en vereer was. As Paulus van daar ver onder die Akropolis na bo gekyk het in die rigting van die Parthenon het hy die bekende fries aanskou wat ‘n heidense godsdienstige ritueel uitgebeeld het. Oral om hom langs die pad was daar standbeelde van gode – die God van die see – Poseidon, die God van die onderwêreld, Hades, die god van drank, Dionysus, van helde wat tot gode verklaar is en keisers wat God, Heer en Hoëpriester genoem word.

Noordwes van die markplein of Agora op die Agoraios Kolonos heuwel waar Paulus baie tyd spandeer het en met mense die evangelie gedeel het was die tempel van Hephaistos (Theseion) die God van metaalwerkers en vakmanne, wat in 449 vC gebou is in die Doriese styl. In die Theseion was daar elke dag offers gebring deur die menigte vakmanne wat in Athene werksaam was. Vandag is hierdie tempel die bes bewaarde antieke Griekse tempel. In Paulus se tyd was Athene die religieuse en intellektuele sentrum van die Grieks-Romeinse wêreld waar die slimste van die slimste en die beste van die bestes gestudeer het.

Ten spyte van die absolute prag van Athene was Paulus in sy gees diep ontstel. Terwyl Paulus in die Agora gewerk het, onder die reuk van offervleis wat verbrand word en die klanke van diere en verkopers, duiwe en messelaars wat klippe kap het sy gees uitgestyg na bo – na Hom wat bod it alles was. Hoër en groter as die Agora, sterker as die oorwinningsgod Athena, Groter as die hoof-God Zeus wie se tempel ook ‘n klipgooi van die Agora uitgetroon het. Paulus het met almal wie hy teëgekom het gepraat oor Jesus – die Messias wat gesterf het aan ‘n kruis vir ons oortredinge en wat na drie dae uit die dood opgestaan het. Daar was nie baie wat tot bekering sou kom nie, en Paulus het pas herstel van die vervolging wat hy in Filippi beleef het nadat hy en Silas in die tronk gegooi is en 40 houe met ‘n Romeinse sweep moes verduur. Hy was pas uit Filippi toe Hy in Tessalonika ook verdryf word en na Berea moes vlug, net om kort daarna weer te vlug vir die Jode wat hom vanaf Tessalonika vervolg het. Dit is hou hy in Athene aangekom het – as vlugteling, as banneling. Teen daardie tyd het Paulus waarskynlik nog die merke aan sy lyf gedra van die geseling wat hy in Filippi opgedoen het. Terwyl hy in Athene was, skryf Paulus, het hy baie verlang na die jong gemeente in Tessalonika wat pas onder sy leiding tot bekering gekom het – by name Aristargos en Jason wat self later geweldige leiding sou verduur omdat hulle Paulus ondersteun het en die evangelie geglo het.

So tussen die verlange na sy jong gemeente en die herinnering van die marteling en aanhouding wat hy in Filippi beleef het, het Paulus in sy gees net sterker geword. Hy skryf op ‘n stadium dat wanneer hy swak is, dan beleef hy hoe God se krag in en deur hom tot werking kom.

 

Kom ons lees dan nou Handelinge 17 (Ou Afrikaanse Vertaling) wat die verhaal vertel van Paulus in Athene:

Act 17:1 Toe het hulle deur Amfípolis en Apollónië gereis en in Thessaloníka gekom, waar ‘n sinagoge van die Jode was.

Act 17:2  En volgens sy gewoonte het Paulus na hulle gegaan en drie sabbatte lank met hulle gespreek uit die Skrifte

Act 17:3  en dit uitgelê en aangetoon dat die Christus moes ly en uit die dode opstaan, en gesê: Hierdie Jesus wat ek aan julle verkondig, is die Christus.

Act 17:4  En sommige van hulle is oortuig en het hulle by Paulus en Silas aangesluit, ook ‘n groot menigte van die godsdienstige Grieke en ‘n groot aantal van die aansienlikste vroue.

Act 17:5  Maar die ongelowige Jode was afgunstig en het slegte manne van die leeglopers saamgeneem en die stad in opskudding gebring deur ‘n volksoploop te bewerk. En hulle het die huis van Jason aangeval en probeer om hulle voor die volk te bring.

Act 17:6  Maar toe hulle hul nie kry nie, het hulle Jason en ‘n paar broeders na die stadsowerhede gesleep en geskreeu: Die mense wat die wêreld in opstand bring, hulle het hier ook gekom,

Act 17:7  en Jason het hulle ontvang. En hulle almal handel teen die bevele van die keiser en sê dat daar ‘n ander koning is, naamlik Jesus.

Act 17:8  En hulle het die skare in opskudding gebring en ook die stadsowerhede wat dit gehoor het.

Act 17:9  Maar toe hulle van Jason en die ander genoegsame waarborg ontvang het, het hulle hul losgelaat.

Act 17:10  Daarop het die broeders dadelik in die nag Paulus en Silas na Beréa weggestuur. En toe hulle daar kom, het hulle na die sinagoge van die Jode gegaan.

Act 17:11  En hierdie mense was edelmoediger as dié in Thessaloníka; hulle het die woord met alle welwillendheid ontvang en elke dag die Skrifte ondersoek of hierdie dinge so was.

Act 17:12  Baie van hulle het dan ook gelowig geword, en van die aansienlike Grieke ‘n groot aantal, vroue en manne.

Act 17:13  Maar toe die Jode van Thessaloníka verneem het dat die woord van God ook in Beréa deur Paulus verkondig was, het hulle gekom en die skare ook daar opgesweep.

Act 17:14  Die broeders het Paulus toe dadelik weggestuur om in die rigting van die see te gaan, maar Silas en Timótheüs het daar gebly.

Act 17:15  En die wat Paulus begelei het, het hom tot by Athéne gebring, en nadat hulle opdrag ontvang het aan Silas en Timótheüs om so gou moontlik na hom te kom, het hulle vertrek.

Act 17:16  En terwyl Paulus in Athéne vir hulle wag, het sy gees in hom opstandig geword toe hy sien dat die stad vol afgodsbeelde was.

Act 17:17  Hy het toe in die sinagoge met die Jode gespreek en met die godsdienstige mense, en elke dag op die mark met die wat hom teëkom.

Act 17:18  En sommige van die Epikuréïese en die Stoïsynse wysgere het met hom gestry, en sommige het gesê: Wat sou hierdie praatjiesmaker tog wil sê? Ander weer: Dit lyk of hy ‘n verkondiger is van vreemde gode-omdat hy aan hulle die evangelie van Jesus en die opstanding verkondig het.

Act 17:19  En hulle het hom geneem en op die Areópagus gebring en gesê: Kan ons verneem wat hierdie nuwe leer is wat deur u verkondig word?

Act 17:20  Want u bring sekere vreemde dinge in ons ore. Ons wil dan weet wat dit tog kan wees.

Act 17:21  Nou het al die Atheners en die uitlanders wat by hulle gewoon het, vir niks anders tyd gehad as om iets nuuts te sê en te hoor nie.

Act 17:22  Paulus gaan toe in die middel van die Areópagus staan en sê: Atheners, ek sien dat julle in elke opsig baie godsdienstig is.

Act 17:23  Want terwyl ek rondgegaan en julle heiligdomme aanskou het, het ek ook ‘n altaar gevind waarop geskrywe is: Aan ‘n onbekende God. Hom dan wat julle vereer sonder om Hom te ken, verkondig ek aan julle.

Act 17:24  Die God wat die wêreld gemaak het en alles wat daarin is, Hy wat Here van hemel en aarde is, woon nie in tempels met hande gemaak nie.

Act 17:25  Ook word Hy nie deur mensehande gedien asof Hy aan iets behoefte het nie, omdat Hy self aan almal lewe en asem en alles gee.

Act 17:26  En Hy het uit een bloed al die nasies van die mensdom gemaak om oor die hele aarde te woon, terwyl Hy vooraf bepaalde tye en die grense van hulle woonplek vasgestel het,

Act 17:27  sodat hulle die Here kon soek, of hulle Hom miskien kon aanraak en vind, al is Hy nie ver van elkeen van ons nie;

Act 17:28  want in Hom lewe ons, beweeg ons en is ons, soos sommige van julle digters ook gesê het: Want ons is ook sy geslag.

Act 17:29  As ons dan die geslag van God is, moet ons nie dink dat die godheid aan goud of silwer of steen, die beeldwerk van menslike kuns en uitvinding, gelyk is nie.

Act 17:30  God het dan die tye van onkunde oorgesien en verkondig nou aan al die mense oral dat hulle hul moet bekeer,

Act 17:31  omdat Hy ‘n dag bepaal het waarop Hy die wêreld in geregtigheid sal oordeel deur ‘n Man wat Hy aangestel het, en Hy het hiervan aan almal sekerheid gegee deur Hom uit die dode op te wek.

Act 17:32  Maar toe hulle van die opstanding van die dode hoor, het sommige begin spot, en ander het gesê: Ons sal u weer hieromtrent hoor.

Act 17:33  En so het Paulus van hulle weggegaan.

Act 17:34  Maar sommige manne het by hom aangesluit en gelowig geword, onder wie ook Dionísius, die Areopagiet, was, en ‘n vrou met die naam van Dámaris en ander saam met hulle.

 

Die verhaal van Paulus in Athene eindig in Handelinge soos ‘n film wat in die helfte opgehou het. Mens wil so half vra “Wat het uiteindelik gebeur?” Wel, die skrywer van Handelinge sou nooit kon raai wat uiteindelik sou gebeur het nie. Binne ‘n paar honderd jaar nadat die groot filosowe op die Areopagus vir Paulus sou lag en verneder oor sy boodskap, sou ‘n Romeinse Keiser tot bekering kom, Konstantyn. Binne enkele jare het hy alle heidense afgodsdiens verbied en sou hy alle filosofiese skole in Athene sluit. Die Parthenon sou omskep word in ‘n Christelike kerk, die tempel van die god Theseion sou omskep word in ‘n Christelike kerk. Min het die wat daardie dag na Paulus geluister het geweet, en sou niemand kon raai dat toe  Athene uiteindelik hulle onafhanklikheid in die 19de eeu terugwen, dat die vlag van Griekeland elke Vrydag op Paasfees halfmas sou hang en op die Sondag vol-mas sou pryk om die opstanding van Jesus Christus te vier.

Daardie dag terwyl Paulus daar gestaan het en vir die manne van Athene sou vertel van die Messias, het hulle hemelse klanke gehoor maar nie geluister nie. Die hemel het bo hulle oopgebreek, maar hulle het dit nie gesien nie. Handelinge vertel vir ons dat twee mense tot bekering sou kom – Dionisius die Areopagiet en Damaris, ‘n vrou. Nadat Paulus daar weg is het hulle die fakkel verder gevat omdat hulle die hemelse klanke van die hemelse vioolspeler gehoor en erken het. Vandag nog bestaan die kerk van Dionisius in Athene – en kan ons dit gaan besoek.

Die scenario in Athene herinner my aan die verhaal van Joshua Bell.

Stephan Joubert het eenmaal die volgende storie vertel wat my altyd sal bybly:

Teen ‘n asblik het hy daar in die L’Enfant Plaza-treinstasie in Washington, DC, op 12 April 2007 gestaan – die outjie met die T-hemp, jeans en hoedjie.
Vir 45 minute lank in die oggend-spitstyd het hy sy viool gespeel terwyl 1 097 mense haastig op pad werk toe by hom verbygestap het.
Die violis het afgeskop met ‘n stuk van Johann Sebastian Bach. ‘n Middeljarige man het vir ‘n oomblik omgekyk, maar dadelik verder gestap. Terwyl stukke soos Franz Schubert se Ave Maria in die treinstasie weerklink het, het altesame 27 mense sowat $32 in sy vioolkis gegooi.
Die ironie is dat hierdie einste musikant ‘n wêreldberoemde violis is, een van die grootmeesters van ons tyd! Sy naam: Joshua Bell.
Verlede jaar het hy die Avery Fisher-prys ontvang as die beste klassieke musikant in die VSA. Hoe ironies dat iemand wat aand ná aand vol sale betower met sy $3,5 miljoen- Antonio Stradivari-viool, misgekyk is omdat hy heeltemal “uit plek” was.
Joshua Bell se ervaring in daardie moltreinstasie herinner my aan Jesus se aardse optrede. Sy bediening was ook soos ‘n viooluitvoering van die heel beste musiek op ons strate en markpleine.
Tog het baie mense ongestoord by Jesus verbygestap.

 

Hoeveel keer breek die hemelse musiek van God voor jou oop en hoor jy regtig wat God vir jou wil sê? Dikwels staan God se antwoord en wil reg voor ons oë, maar sien ons dit nie. Dikwels wil God ons gebruik om ander mense te help om Sy hemelse klanke te laat weerklink, maar dan plaas ons die viool netjies in ‘n die vioolkis.

Hierdie Kersfees staan ons voor die vraag of ons Hom gaan mis tussen al die persente en die kerskaartjies en of ons hom nuut gaan ontdek en nuut in ons harte gaan laat woon, nuut vir ander mense sal laat klink.

Voor die deur van ‘n nuwe jaar staan die uitdaging of ons hom in 2011 sal erken en sal soek en of ons Sy wil sal erken.

Wat nodig is is die wil om te sien, die wil om te hoor en die wil om te doen. Dikwels roep God ons om net soos Dionysus en Damaris diegene te wees wat die verskil maak – al dink ons dit is klein, want God kan in en deur ons geweldige groot wonderwerke laat gebeur. Die ruïnes van Athene, en die vlag van Griekeland op die Akropolis met die kruis van Jesus wat daarop verewig is, is ‘n getuienis daarvan.

 

Ek sluit af met iets wat Quintus Ennius gesê het:

Byna niemand sien wat reg voor hulle neuse is nie; die meeste staar na die onbereikbare sterre.

Hiermee ‘n skakel na ‘n paar fotos van Athene

 

SKrywer: Dr. Kobus Kok