Die Groot Geloofswoordeboek: Godsdiensgelykheid

Godsdiensgelykheid

Godsdiensgelykheid is nie so ‘n maklike saak nie. Dit lê heelte­mal op ‘n ander vlak as *godsdiensvryheid. Om te verstaan wat godsdiensgelykheid beteken, is dit goed om te onderskei tussen die rol van die staat en dié van die godsdiens self.

Die staat en godsdiensgelykheid

Die staat moet alle godsdienste gelyk behandel. Die staat werk met belastingbetalers se geld en mag nie uit sy bronne se­kere gods­dienste bevoordeel nie. Verder is dit onwaardig vir die Chris­telike godsdiens, en trouens vir enige godsdiens, om op staatshulp te steun. Dit het die Christelike godsdiens in die verlede duur gekos om van owerhede afhanklik te wees om sy waardes te beskerm. Dink maar aan die negatiewe invloed wat wette soos die Sabbatswette op ons sendingwerk gehad het. Watter gevoel van veronregting en antagonisme het dit gewek by mense van ander godsdienste dat net die besondere dae en gebruike van die Christelike godsdiens beskerm is. En die Chris­telike godsdiens het nie hierdie “hulp” nodig nie, want ons ver­trou op die krag van die Heilige Gees om mense te oortuig van die waarheid van die evangelie. Om op enige ander steun te reken maak Christene lam.

Die staat behoort dus alle godsdienste gelyk te behandel ter wille van die feit dat hulle met mense van alle godsdienste se geld werk en uit eerbied vir die godsdienste self.

‘n Christelike kyk op godsdiensgelykheid

Van die kant van die godsdienste bekyk, lyk die prentjie baie anders. Die Christelike godsdiens kan nooit aanvaar dat alle gods­dienste gelyke waarde het nie. Christene glo dat Jesus Chris­tus uniek is en dat hulle alle mense moet uitnooi om Hom as *Verlosser te aanvaar. Die Christelike godsdiens staan nie hier­in alleen nie. Die Judaïsme en die Islam is ook oortuig dat hulle godsdiens uniek is. Die lande waar die Mos­lems in die meer­derheid is, is selfs militant en beveg ander godsdienste met staats­gesag. Daar is wel godsdienste wat meer akkommoderend is. Hindoes sal maklik nog ‘n god aanvaar saam met al die ander wat hulle aanbid. Maar dit is veral die godsdienste wat net een God aanbid wat nie ruimte het vir goddelike mededingers nie.

Sending en hoogmoed

Daar is soms die beskuldiging dat hierdie godsdienste on­ver­draagsaam en hooghartig is asof hulle beter is as ander en al die waarheid in pag het. En daar is min twyfel dat sommige Christene in elk geval so ‘n houding het, en dat ons veral in die ver­lede soms sendingwerk gedoen het vanuit ‘n posisie van meer­derwaardig­heid. Die feit dat talle sendelinge nooit eers die taal aangeleer het van die mense onder wie hulle gewerk het nie, om niks te sê van hulle geskiedenis en die sosiale gebruike nie, spreek boekdele. Verder ook nog die feit dat daar in die byeenkomste van baie sen­dingkerke omtrent geen elemente van die Afrikakultuur, soos trom­me en danse, opgeneem is nie.

Maar intussen moet ons ‘n misverstand uit die weg ruim. Die blote feit dat ons alle mense uitnooi om Jesus as Verlosser te kies (*Sending) hoef nie ‘n teken van meerderwaardigheid te wees nie. Dit kan trouens juis ‘n teken van nederigheid wees. Dat Jesus die Verlosser van die wêreld is, het ons nie uitgedink nie. Dit is ‘n boodskap wat ons ontvang het. Dit kom van die mense wat na aan Hom gestaan het; trouens, van Homself af. As ons Hom erken as ons Heer, as ons regmatige eienaar, is dit volkome gepas om wat ons van Hom ontvang het, so duidelik, onveranderd en dringend moontlik deur te gee. In beginsel is sendingwerk die werk van gehoorsame diensknegte, nie van mense wat oor ander wil heers nie.

Christene kan dus nooit aanvaar dat alle godsdienste gelyk is in die sin dat hulle ewe veel waarde het nie. Dat daar waardevolle elemente en perspektiewe in ander godsdienste is, staan buite diskussie. Maar die waarheid as sodanig is volgens ons oortuiging beliggaam in die Waarheid, Jesus van Nasaret.

Dit beteken ook dat ons nie aan openbare godsdiensoefe­ninge behoort deel te neem waar meer as een godsdiens betrokke is nie. As Jesus die Verlosser van die wêreld is, kan ek nie saam met ‘n Moslem sy God aanbid nie. Dit is uit respek vir hom of haar, én vir Jesus, dat ek dan liewer tuis bid of in ‘n Christelike byeenkoms. En om dieselfde rede behoort openbare byeenkomste waar mense van verskillende godsdienste betrokke is, nie met Skriflesing en gebed geopen of afgesluit te word nie. Dit is ‘n verleentheid vir die nie-Christene wat nie vir die godsdiensoefening gekom het nie, maar vir die openbare geleentheid, soos die opening van die parlement of ‘n gradeplegtigheid.

Maar natuurlik moet ons hierdie mense dringend uitnooi na ons godsdienstige byeenkomste. As hulle kom, weet hulle hulle is daar vir ‘n Christelike godsdienstige byeenkoms. Dit was dan hulle keuse.

Outeur: Prof Adrio König

Ewige lewe – Adrio König

(*Onsterflikheid)

Die begrip “die ewige lewe” kom net ’n paar keer in die *Sinop­tiese Evangelies voor (net vier keer in Matteus) maar 28 keer in die Evangelie en die Briewe van Johannes. Verder kom dit in die Sinoptiese Evangelies voor as ’n toekomstige erfenis, terwyl dit by Johannes ’n teenwoordige werklikheid is: “Wie in die Seun glo, het die ewige lewe” (Joh 3:36). Dit beteken dat ’n mens deur jou vertroue op Jesus hier en nou alreeds regtig in die verlossing kan deel. Jesus kan aan sy kinders die ewige lewe beloof omdat Hy deur sy *opstanding die *dood oorwin het, die groot bedreiging vir die gelowiges van die Ou Testament.

Die ewige lewe is dus ons aandeel in die lewe van die ver­heerlik­te Jesus. Ons word deur die *geloof en die *doop in Hom ingelyf en deel daarom in sy lewe by die Vader. Paulus kan dit ook anders uit­druk as hy skryf dat ons alreeds saam met Chris­tus ’n plek in die hemel het (Ef 2:6) en saam met Hom sal kom by sy wederkoms (Kol 3:4). Dit is ’n baie realistiese siening van ons huidige vereniging met Hom waaroor Paulus ook elders wonderlike dinge geskryf het: “Ek is saam met Christus gekruisig, en nou is dit nie meer ek wat le­we nie, maar Christus wat in my lewe” (Gal 2:19-20).

Oor die betekenis van “ewige” in “ewige lewe” kan *ewigheid ge­raadpleeg word.

Oor die toekomstige ewige lewe in die hemelse heerlikheid by die Vader op die *nuwe aarde kry ons nie veel besonderhede in die Bybel nie, en die meeste wat ons wel kry, is in apokaliptiese (bonatuurlike) taal (*Apokaliptiek) wat ons ons moeilik konkreet kan voorstel. Maar ons kry tog ’n paar pragtige beelde hieroor. Ons lees van ’n stad (’n beeld van luuksheid en veiligheid) met poor­te wat nooit gesluit sal word nie (die toppunt van veiligheid), van die nasies wat hul skatte en rykdom daar sal inbring, van ’n rivier en ’n vrugteboom wat elke maand vrugte dra, en dan die merkwaardige woorde: “en sy diensknegte sal Hom dien” (Op 22:3, 1953-vertaling).

Met die eerste oogopslag lyk dit na ’n toutologie. Immers, dis seker waarvoor diensknegte daar is: om te dien. Maar as ons na ons eie lewe as gelowiges kyk, weet ons die ironie is dat sy dienskneg­-
te – ons – Hom maar baie oppervlakkig dien, as ons ooit reg­tig so ver kom om Hom te dien in ons baie godsdienstige bedry­wighede en nie na alles maar eintlik onsself nie! Dan word dit ’n heerlike voor­uitsig: daar gaan tog ’n tyd kom wanneer Hy in ons lewe tot sy reg sal kom deurdat ons lewe volkome op Hom gerig sal wees. Dan sal die mees basiese waarheid regtig waar wees: “Sy diensknegte sal Hom dien!”

Woorde gemerk met ʼn * word elders ook bespreek

Skrywer: Prof Adrio König

Gnostiek – Adrio König

[Hierdie gedeelte moet saam met die Evangelie van Tomas geskryf word.]

Dit beteken die Evangelie is so geskryf dat ’n mens dit nie moet verstaan nie. Die veronderstelling is dat ’n mens van elders insig of inligting moet kry om dit te begryp. Dit beteken moontlik dat die skrywer ’n groep ingewydes om hom versamel het en dat ’n buitestander deel van die groep moes word om hierdie verborge kennis te kry. Dit is bekend dat daar in hierdie vroeë eeue ’n beweging was wat as die Gnostiek bekend gestaan het en wat beweer het dat net hulle oor die geheime kennis beskik wat mense weer met die Godheid in aanraking kon bring. Hulle het onder andere op die Christelike godsdiens geteer. Sommige navorsers meen dat ons hier met so ’n Gnostiese geskrif te doen het. Die inhoud is dus doelbewus onverstaanbaar omdat die lesers oorreed moet word om deel van die groep te word om die verborge kennis te kry.

Samevatting

As ’n mens die geheelprentjie wat uit die Evangelie van Tomas oor Jesus na vore kom, vergelyk met die ryk verskeidenheid per­spek­tiewe wat ons oor Jesus in die Bybel kry, is die kontras op­val­lend. Geen dade, geen geskiedenis, geen verduidelikings, geen ti­tels, geen geboorte, dood of opstanding van Jesus nie. Net 114 uit­sprake wat nie in konteks geplaas word nie. ’n Arm, kaal prentjie. Dit is dus duidelik ’n geskrif wat sterk selektief te werk gegaan het. Die skrywer wou ’n bepaalde faset van die optrede van Jesus uitlig, waarskynlik sy wysheidspreuke. Dit beteken egter ’n eensydige, lewelose prentjie, iemand wat dinge sê wat gewone mense moeilik kon verstaan.

Dit is dus nie vreemd dat die vroeë Christene nooit oorweeg het om hierdie “Evangelie” in die Bybel op te neem nie.

Woorde gemerk met ʼn * word elders ook bespreek.

Skrywer: Prof Adrio König

Geld in die Bybel – Kobus Kok

Hester Oosthuizen vra:

Hoeveel keer word daar in die Bybel verwys na geld? 2. Is geld die konsep waarna daar die tweede meeste in die Bybel verwys word? 3. Indien wel, na watter konsep word daar die meeste verwys?

Antwoord:

Dr Kobus Kok antwoord:

Die woord “geld” kom ongeveer 140 maal in die Bybel voor:

Gen_17:12; Gen_17:13; Gen_17:23; Gen_17:27; Gen_23:9; Gen_23:13; Gen_23:16; Gen_31:15; Gen_33:19; Gen_42:25; Gen_42:27; Gen_42:28; Gen_42:35; Gen_43:12; Gen_43:15; Gen_43:18; Gen_43:21; Gen_43:22; Gen_43:23; Gen_44:1; Gen_44:2; Gen_44:8; Gen_47:14; Gen_47:15; Gen_47:16; Gen_47:18; Exo_12:44; Exo_21:11; Exo_21:21; Exo_21:30; Exo_21:34; Exo_21:35; Exo_22:7; Exo_22:17; Exo_22:25; Exo_30:16; Lev_22:11; Lev_25:37; Lev_25:51; Lev_27:15; Lev_27:18; Lev_27:19; Num_3:48; Num_3:49; Num_3:50; Num_3:51; Num_18:16; Deu_2:6; Deu_2:28; Deu_14:25; Deu_14:26; Deu_21:14; Deu_23:19; Jdg_5:19; Jdg_16:18; Jdg_17:4; 1Ki_21:2; 1Ki_21:6; 1Ki_21:15; 2Ki_5:26; 2Ki_12:4; 2Ki_12:7; 2Ki_12:8; 2Ki_12:9; 2Ki_12:10; 2Ki_12:11; 2Ki_12:13; 2Ki_12:15; 2Ki_12:16; 2Ki_15:20; 2Ki_22:7; 2Ki_22:9; 2Ki_23:35; 2Ch_24:5; 2Ch_24:11; 2Ch_24:14; 2Ch_34:9; 2Ch_34:14; 2Ch_34:17; Ezr_3:7; Ezr_7:17; Neh_5:4; Neh_5:10; Neh_5:11; Est_4:7; Job_31:39; Job_42:11; Psa_15:5; Pro_7:20; Ecc_7:12; Ecc_10:19; Isa_43:24; Isa_52:3; Isa_55:1; Isa_55:2; Jer_32:9; Jer_32:10; Jer_32:25; Jer_32:44; Lam_5:4; Mic_3:11; Mat_17:24; Mat_17:27; Mat_22:19; Mat_25:18; Mat_25:27; Mat_28:12; Mat_28:15; Mar_6:8; Mar_12:41; Mar_14:11; Luk_9:3; Luk_19:15; Luk_19:23; Luk_22:5; Joh_2:14; Joh_2:15; Act_4:37; Act_7:16; Act_8:18; Act_8:20; Act_24:26; 1Ti_6:10;

Lees gerus die kontekste waarin die tekste voorkom. U moet ook in gedagte hou dat geld soos ons dit vandag ken nie dieselfde in die verskillende fases in die antieke tyd was nie. In die vroeë geskiedenis van die Ou Testament was ruilhandel die toepaslike wyse waarop ekonomiese transaksies in daardie historiese konteks plaasgevind het. Wanneer ons derhalwe verwysings na die woord “geld” op sommige plekke vind, mag dit bloot verwys na items wat geruil word vir mekaar, soos byvoorbeeld wanneer ʼn slaaf verruil word vir ʼn paar kamele. So vroeg as Genesis 42, sien ons dat daar wel van geld sprake is, wat in sakke geplaas kon word. Die verhaal verwys na die geld wat Josef in sy broers se reissakke laat plaas het. In die NT lees ons in Markus 12:41 die verhaal van Jesus wat reg voor die offergawekis in die tempel gaan sit en gekyk het hoe die skare geld in die tempel se skatkis gooi. So gebeur dit die dag dat baie rykes verby gekom het en baie geldstukke in die skatkis gegooi het. Die Griekse woordjie wat vir die geldstukke gebruik word is die woord galkos , wat ‘n koper muntstuk was. Daar kom toe  ʼn arm weduwee en gooi twee geldstukkies in. In die Grieks lees ons dat sy twee leptons ingegooi het. ʼn Lepton was ʼn klein, dun ligte koper muntjie wat ongeveer 1/128ste van ʼn gewone dagloon van ʼn arbeider was. Toe roep Jesus sy dissipels na Hom toe en sê vir hulle: Voorwaar, Ek sê vir julle, hierdie arm weduwee het meer ingegooi as almal wat in die skatkis geld gegooi het. Hulle het almal uit hulle oorvloed ingegooi; maar sy het uit haar gebrek ingegooi alles wat sy gehad het, haar hele lewensonderhoud. Weduwees was die armste van die armstes in die antieke tyd. In kort, hierdie vrou se hart was op die regte plek. Hierdie arm, ou weduwee voldoen aan die eise vir ware dissipelskap.

Teenoor die ongeveer 140 keer wat die woord “geld” in die Bybel voorkom, kom die woord “God”, indien ʼn gewone konkordansie soektog gedoen word, nie minder nie as 4080 maal in die Afrikaanse Ou Vertaling voor in 3549 verse! Dan wonder ons soms waaroor alles gaan – geld wat vergaan, of God wat vir ewig sal bestaan!

Outeur: Dr Kobus Kok