Alle Paaie lei na Jesus: Die uittog uit Egipte (10)

Alle Paaie lei na Jesus: Die uittog uit Egipte (10) – Adrio König

9.3.2 Jesus as die rots

Paulus bring Jesus op nog ’n merkwaardige manier in verband met die uittog (1 Kor 10:1-22). Hy gebruik die uittog soos dit dikwels in die Ou Testament gebruik is as ’n waarskuwing. Hy wil die gemeente in Korinte veral teen hoogmoed en afgodsdiens waarsku.

Hy begin met ’n verwysing na die begin van die uittog: Die wolk wat hulle bedags gelei het en die deurtog deur die Rooisee. En sy nadruk is dat almal, dus die hele volk, die seëninge van God gedeel het. Hierdie seëninge is die beskerming deur die wolk, die redding van die vyand deur die Rooisee, die manna en die water uit die rots. Dit is almal bekende gebeurtenisse wat ons maklik in Eksodus en Numeri kan naslaan.

Maar wat nou belangrik is, is die interpretasie wat Paulus gee aan hierdie ervarings tydens die uittog. Die beskerming deur die wolk, en die deurtog deur die see interpreteer hy as hulle doop, en die manna en die water uit die rots interpreteer hy as hulle nagmaal. Dit is nogal opvallende interpretasies. Maar dis duidelik waarom hy dit doen. Dit sal hom help om Israel en die uittog te gebruik as waarskuwing aan die gemeente in Korinte, want hulle is ook gedoop en het ook nagmaal gebruik. Die punt wat hy gaan maak, is dat Israel net soos hulle die volle heil uit God se hand ontvang het, en tog verwerp is in die woestyn (10:5, 6). Die gemeente in Korinte moet oppas dat dit nie met hulle ook gebeur nie.

Maar ons moet in meer besonderhede kyk na sy interpretasie van Israel se ervarings. Hy interpreteer die beskerming onder die wolk en die deurtog deur die see as hulle doop (2). Die wolk en die see het wel albei met water te doen, en dit kan ’n mens aan die doop laat dink. Maar verder nie veel nie. En veral die gedagte van sekere kommentare dat hulle in die see onderdompel is en dat dit sou klop met die doop wat volgens hulle deur onderdompeling bedien is, is natuurlik vreemd om die minste daarvan te sê. Immers hulle is – Goddank! – droogvoets deur die see. Dié wat “onderdompel” is, die Egiptenaars, het verdrink. En “onderdompeling” in ’n wolk wat bokant die volk getrek het, is ook nie oortuigend nie.

Wat wel belangrik is, is Paulus se verdere interpretasie. Die Afrikaanse vertalings lui: “Omdat hulle almal vir Moses gevolg het, is hulle almal in die wolk en in die see gedoop” (1983 en NLV). Maar dit gee nie taalkundig of teologies goeie betekenis nie. Dit is tog vanselfsprekend dat hulle almal vir Moses gevolg het. Waarom sou Paulus dit byvoeg? En hoe sou dit kon bydra tot die feit dat hulle in die wolk en in die see gedoop is? As ’n mens Paulus se interpretasie van die doop in jou agterkop hou, sien jy maklik wat hy eintlik volgens die Grieks wil sê.

Oor en oor lees ons by hom dat ons deur die doop met Christus verenig is of in Christus ingedoop is (Gal 3:27; Rom 6:3-4). Dis presies wat hier in verband met Moses staan. Selfs die absoluut tradisionele NIV vertaal: “They were all baptized into Moses in the cloud and in the sea.” (So ook oa GN, ISV, NJB, PC, W, WJ, 1953-vertaling.) Juis hierdie interpretasie van Israel se ervarings help Paulus om die gemeente te waarsku: Israel het dieselfde ervarings gehad as julle, Israel is ook deur die “doop” met hulle leier verenig, en tog is hulle verwerp. Oppas!

Paulus se interpretasie van Israel se “nagmaal” is net so interessant. Hy interpreteer die manna wat hulle geëet het as die brood van die nagmaal, en die water uit die rots as die wyn (3-4). Maar hy noem dit “geestelike” voedsel en “geestelike” drank, en die rots waaruit die water gekom het, ’n “geestelike” rots (4). En net hier kan ’n mens jou in ’n warboel vasloop. Hoe lyk geestelike brood (manna) en geestelike wyn (water)? En nog vreemder: Hoe lyk ’n geestelike rots? ’n Rots is tog klip, kliphard. En gees is tog soos lug, ’n mens kan dit nie eens voel nie.

En dis presies ons fout. Ons gee vooraf aan ’n woord betekenis sonder om te vra na die verband waarin dit gebruik word. Dieselfde ding gebeur wanneer sommige teoloë vandag beweer dat ons nie regtig liggaamlik sal opstaan nie omdat Paulus die opstandingsliggaam ’n “geestelike” liggaam noem (1 Kor 15:44). Maar al wat Paulus regtig hier bedoel met “geestelik” is: Onder die beheer en leiding van die Heilige Gees. Dis ook die woord wat hy in 1 Korintiërs 3:1 in verband met mense gebruik: Geestelike mense. En mense kan tog nie soos lug word, airy nie. Jy kan tog aan hulle vat, al is hulle ook hoe vroom. Daarom het die vertalers “geestelike mense” vertaal met: “mense wat hulle deur die Gees van God laat lei.” Dus mense onder die beheer en leiding van die Gees. Die manna en die water was dus volkome tot beskikking van God/sy Gees. Daarom was dit meer as net gewone water en manna. En net so ook die rots.

En nou nog twee sake. Paulus maak oor die rots waaruit die water gekom het, ’n vreemde stelling: “die rots wat met hulle saamgegaan het” (4). Dit beteken die rots het beweeg en saam met hulle getrek. Maar terwyl al die ander dinge waaroor hy skryf, duidelik in Eksodus en Numeri staan, staan daar niks van ’n bewegende rots nie (Eks 17:6; Num 20). Waar kry Paulus dit? Hy kry dit in ’n ou Joodse oorlewering. Daar is ’n storie dat die rots saam met Israel getrek het sodat hulle elke keer kon water kry. Maar waarom bied Paulus nou hierdie ou legende aan asof dit die waarheid is? Omdat dit hom die ruimte gee om iets merkwaardigs oor die rots te sê, en dit is die punt waarby hy wou uitkom om sy waarskuwing des te sterker te maak. “Die rots was Christus.”

As die rots Christus was, kan jy maklik die legende van die bewegende rots aanvaar. Christus het met die volk saamgetrek. Juis dit maak die waarskuwing soveel ernstiger: Israel het alles gehad, en tog is daardie geslag verwerp. Oppas, gemeente van Korinte! (10:6, 11)

Paulus teken dus ’n volledige prentjie van die seëninge wat Israel in die woestyn geniet het. Dit was die volle heil, wat voorgestel word deur die doop en die nagmaal, en trouens deur die teenwoordigheid van Christus self. Dis dieselfde heil waarin die Korintiërs deel, en juis daarom moet hulle die waarskuwing so ernstig neem.

Wat was dan die fout met Israel? In die hele deel verwys Paulus nie een keer na hulle antwoord op die heil nie. Alles gaan oor wat God gedoen het. Hulle het nooit sinvol op die genade geantwoord nie. Dis presies dieselfde waarskuwing wat hy later in die tweede brief in ander woorde herhaal (2 Kor 5:17-21): God het alles klaar gedoen, die versoening is afgehandel. Aanvaar nou hierdie versoening wat God deur Christus bewerk het (2 Kor 5:20). Ook in hierdie geval het hy die versoeningswerk van God in Christus breed uitgespel. Maar van ons kant moet daar ’n antwoord kom: aanvaarding, bekering, toe-eiening, anders bly ons buite staan. Dit was Israel se probleem.

Ons het hier nog ’n voorbeeld van hoe vry Bybelskrywers met die geskiedenis kon omgaan, net soos die verskil tussen die Evangelies oor die Paasfees en die kruisiging (9.3.1). In die volgende voorbeeld, Jesus se eie uittog (9.3.3), gaan ons dit weer sien, en dan sal ons dieper daarop ingaan.

AllePaaieLeinaJesus Mense wonder dikwels oor verskeie aspekte van die Christelike geloof. Alle Paaie lei na Jesus (2010) deur prof Adrio König is ŉ baie nuttige naslaanwerk wat ŉ betrokke en uitdagende verduideliking bied van die die middelpunt van ons geloof: Jesus Christus.

Bybelkennis gaan gereeld gedeeltes uit hierdie bron publiseer. Ons dank aan prof König en CUM vir hierdie vergunning.

Vir meer inligting oor CUM, besoek gerus hulle webblad by www.cumuitgewers.co.za

Skrywer: Prof Adrio König

Alle Paaie lei na Jesus: Die uittog uit Egipte (9)

Alle Paaie lei na Jesus: Die uittog uit Egipte (9)- Adrio König

9.3 Die betekenis in die Nuwe Testament

Die uittog speel nie ’n besondere rol in die Nuwe Testament nie. Dis nogal vreemd as ’n mens onthou hoe belangrik dit in die Ou Testament was en ook hoe dikwels die skrywers van die Nuwe Testament na die Ou Testament verwys (hoofstuk 6).

Daar is wel ’n paar verwysings. In Handelinge 7 is dit deel van Stefanus se lang oorsig oor Israel se geskiedenis. Hy skryf eensydig negatief oor Israel se rol tydens die uittog (Hand 7:39- 45). Hebreërs 11 handel oor die sogenaamde geloofshelde van die Ou Testament. Dis merkwaardig hoeveel aandag hy aan veral Abraham gee, en ook aan Josef en Moses, en daarteenoor dan die minimum aandag aan die uittog (11:29-30). Hy gee Israel se rol eensydig positief weer, maar met net twee kort verwysings: die tog deur die Rooisee en die val van Jerigo. Dis merkwaardig dat veral oor die deurtog deur die see ons net lees: “Omdat die Israeliete geglo het, het hulle deur die Rooisee getrek soos oor droë grond,” terwyl ons goed weet hoe hulle gevrees het en in opstand was. Daar is dus nie soveel nuuts in verband met die uittog in die Nuwe Testament nie, behalwe die wyse waarop dit wel direk op Jesus uitloop. Daar is drie belangrike verwysings.

9.3.1 Jesus as die paaslam

Jesus word “ons Paaslam” genoem (1 Kor 5:7). Dis duidelik ’n terugverwysing na die instelling van die Paasfees tydens die uittog. Daar is meer verwysings na Jesus as die Lam (Joh 1:29, 36; 19:36; 1 Pet 1:19; Op 5:6). Dit is nie elke keer duidelik na watter lam in die Ou Testament dit terugverwys nie. In die Ou Testament is daar van drie verskillende lammers sprake:

die paaslam (Eks 12),
die lam wat daagliks geoffer is (Num 28:4),
en die lam van Jesaja 53:7.

Dit is nie regtig nodig om in elke geval presies te onderskei oor watter lam dit gaan nie. Minstens twee van die lammers het verband gehad met verlossing/vergifnis. Die betekenis van Jesaja 53 se lam het juis direk met sonde te doen. “Die Here het ons almal se sonde op hom laat afkom.” En alhoewel dit nie duidelik is dat enige van die verwysings na Jesus as die Lam regtig teruggaan na die brandoffer van Numeri 28 nie, kan die betekenis van die brandoffer inderdaad ook na Jesus verwys. Dit was ’n lam as ’n offer aan die Here vir die beskerming teen gevare.

Maar daar is besondere nadruk op Jesus as die Paaslam. Hy word uitdruklik só genoem in 1 Korintiërs 5:7. En die paaslam moes juis die nag van die uittog die volk beskerm teen die oordeel van die Here. Veral Johannes bring dit nog baie meer direk in verband met Jesus se kruisoffer vir ons sonde. Dit bring ons by een van die interessantste verskille tussen Johannes en die Sinoptiese Evangelies. Volgens die Sinoptici het Jesus die nagmaal op Donderdagaand tydens die Paasfees ingestel, sodat Hy die dag ná die Paasfees gekruisig is. Maar volgens Johannes sou die Paasfees eers Vrydagaand ná sy kruisiging gevier word.

Volgens die eerste drie Evangelies eet Jesus en sy dissipels die paasmaal die aand voor Hy gekruisig is (Matt 26:17 ev). Dit is trouens juis tydens hierdie paasmaal dat Jesus die nuwe “Paasfees”, die nagmaal, instel (Matt 26:20 ev) wat beteken dat daar ’n direkte verband is tussen die Paasfees en die nagmaal. Beide is bevrydingsfeeste, bevryding uit slawerny. Israel is bevry uit die slawediens in Egipte, en ons uit die slawediens aan die sonde. Jesus word dan laat daardie nag gevang, en sterf die volgende dag, Vrydagoggend, die dag ná die Paasfees.

Maar volgens Johannes eet Jesus en die dissipels die Donderdagaand ’n gewone maaltyd. Johannes skryf uitdruklik dit was vóór die Paasfees (Joh 13:1 ev) en hy het geen verwysing na hierdie maaltyd as ’n paasmaal nie, en geen sprake daarvan dat Jesus die nagmaal instel nie. Dit is ’n gewone ete. Johannes doen selfs moeite om dit te benadruk. As hy die ete begin beskryf, lees ons: “Voor die viering van die paasfees … ” en as Jesus Judas tydens die maaltyd uitstuur, dink die dissipels dis om die dinge te gaan koop wat hulle (die volgende dag) vir die paasmaal sou nodig hê (13:29).

Die Paasfees sou dus eers die volgende dag gevier word. Presies dit lees ons ook oor die verhoor van Jesus vroeg Vrydagoggend. “Toe het hulle (die Joodse leiers) vir Jesus van Kajafas na die ampswoning van die goewerneur toe gebring. Dit was die môre vroeg. Hulle het self nie in die ampswoning ingegaan nie, sodat hulle nie onrein sou word nie maar die paasmaaltyd sou kon eet” (Joh 18:28). Hiervolgens sou die Paasfees dus die aand ná Jesus se kruisiging gevier word, en nie die aand toe Hy gevange geneem is, soos die Sinoptici dit het nie.

Wat nou belangrik is, is die feit dat Hy volgens Johannes juis die oggend gekruisig is toe die lammers vir die Paasfees geslag moes word. Hy is dus die nuwe Paaslam. Johannes beklemtoon dit nog verder deur te skryf dat hulle nie Jesus se bene gebreek het nie, maar met ’n spies in sy sy ingesteek het, en dat die Skrif, wat lui dat geen been van die paaslam gebreek moes word nie, op dié manier vervul is (Joh 19:33, 36).

Ons het dus hier ’n besonder interessante situasie. Die Sinoptiese Evangelies lê doelbewus ’n verband tussen die Paasfees en die nagmaal – ’n volkome sinvolle verband. Jesus stel tydens die Paasfees die nagmaal in wat net soos die Paasfees ’n bevrydingsfees is. Maar Johannes lê ’n verband tussen die paaslam en Jesus as die nuwe Paaslam – net so ’n sinvolle verband. Dit laat ons natuurlik met die baie interessante vraag hoe dit is dat die Evangelies oor so ’n saak so duidelik kan verskil. Heelwat pogings is aangewend, veral deur teoloë wat aan die letterlike onfeilbaarheid van die Bybel vashou. Die aanvaarbaarste van hierdie verklarings is waarskynlik dat die Paasfees op enige van sewe aande gevier kon word, omdat dit deel was van die Fees van die Ongesuurde Brode wat sewe dae lank geduur het (Eks 12). Hulle meen dat Jesus en sy dissipels doelbewus ’n vervroegde Paasfees gehou het, dat hulle die Paasfees met een dag vervroeg het. Dit is nie ’n onredelike verklaring nie, maar dis tog geforseerd. Niemand sou ooit aan so ’n uitgestelde fees gedink het as dit nie was dat hulle die Sinoptiese Evangelies en Johannes wil laat ooreenstem nie. Nêrens is daar sprake dat dit nie op die gewone datum gevier is nie, en dit terwyl daar nogal heelwat verwysings na hierdie Paasfees is.

Die alternatief is om te aanvaar dat die Evangelies verskil, soos hulle inderdaad op baie ander kleiner punte van mekaar verskil. Hulle gesag lê nie in die feit dat hulle in elke detail met mekaar saamstem nie, maar in die boodskap wat hulle bring. En oor hierdie verskil wanneer die Paasfees was, het hulle ’n volkome geloofwaardige boodskap. Hulle belewing en weergawe van die geskiedenis was nie dieselfde as ons moderne eis van presiesheid nie. Ons kom in die volgende bladsye weer hierop terug met die vlug na Egipte. Maar die Bybelskrywers het dikwels die geskiedenis in diens van die Evangelie gestel en daarby aangepas.

Die punt van Jesus en die Paasfees is egter duidelik. Sy dood het alles met die Paasfees te doen. Hy stel ’n nuwe bevrydingsfees in tydens die Joodse bevrydingsfees, ’n bevryding wat veel heerliker is as dié uit Egipte, bevryding van die skuld en die mag van die sonde. Maar Hy is self ook die nuwe Paaslam, en Hy het ’n veel heerliker betekenis as die oorspronklike paaslam. Die paaslam in Egipte moes die volk beskerm teen die doodsengel wat hulle eersgeborenes sou laat sterf, maar die nuwe Paaslam beskerm ons teen die ewige oordeel van God.

Ons is besig om te kyk na die betekenis van die uittog uit Egipte in die Nuwe Testament. In die volgende artikel gaan ons na Jesus as die rots kyk.

Bybelkennis gaan gereeld gedeeltes uit hierdie bron publiseer. Ons dank aan prof König en CUM vir hierdie vergunning.

Vir meer inligting oor CUM, besoek gerus hulle webblad by www.cumuitgewers.co.za

Skrywer: Prof Adrio König

Alle Paaie lei na Jesus: Die uittog uit Egipte (7)

Alle Paaie lei na Jesus: Die uittog uit Egipte (7)) – Adrio König

Maar naas die lof aan die Here is daar ’n tweede lyn. Dit is die beklemtoning van die negatiewe rol van Israel in die woestyn. En ons sal sien hulle negatiwiteit word met verskillende oormerke uitgelig. Ons gaan na drie gedeeltes kyk:

1.Esegiël 20
2.Psalm 106
3.Psalm 95

Psalm 95

Die vorm van hierdie Psalm is belangrik. Die eerste deel (1-7a) is ’n oorweldigende juigpsalm oor die grootheid van die Here.

Daar is ’n uitbundigheid in die oproep. Die sterkste juig woorde beskikbaar in Hebreeus word gebruik. En dan skielik die absoluut negatiewe prentjie van die uittog (7b-11). Waar om?

Die eerste deel is ’n oproep aan die volk wat tydens ’n fees in die tempel is. Dit bestaan uit twee dele, twee oproepe om die Here te loof (1-2, 6). Na elke oproep volg die rede waarom Hy geloof moet word (3-5, 7a). Die eerste rede is die feit dat Hy die groot Heerser oor alle ander gode is, en verder sy groot mag oor die hele aarde: dieptes, hoogtes, see, land – alles. Hy is duisendmaal werd om uit volle bors geprys te word!

En dan die tweede oproep. Dit is jammer dat nie een van NLV en 1983 die “want” voor vers 7 ingesit het nie, want hier het ons weer die rede vir die oproep tot lof. Die punt is dat dit nie sommer so ’n godjie is wat Israel uitgekies het as sy volk nie. Dis sonder meer dié God van hemel en aarde, die God van die gode.

Wat ’n voorreg. En kyk na die verhouding. Dis nie net die een verpligting op die ander wat Hy hulle oplê nie, al sou Hy dit maklik kon doen. Dis die sagte, versorgende verhouding van ’n herder wat omgee vir sy skape. Hy hou sy hand persoonlik oor hulle (7a). Dít is oorgenoeg rede om Hom van harte te loof. Dit is ’n idilliese prentjie vir iemand wat in die harde omstandighede van die destydse Palestina ’n skaapboer (of ’n skaap!) was.

En nou die draai in vers 7b na die absolute negatiewe uittogprentjie. Net een enkele insident word uitgelig, die opstand van die volk toe hulle nie water gehad het nie (Eks 17). Dit word dan verbind aan Numeri 14 waar die Here uiteindelik besluit om die geslag wat aanhoudend opstandig is, in die woestyn te laat uitsterf voor die volgende geslag die land kan intrek. Dis een van die slegste dinge wat ooit met Israel gebeur het.

Nou die vraag: Waarom nou, in die tempel waar die volk die Here uit volle bors oor sy grootheid (3-5) en sy goedheid (7a) moet loof, waarom juis nou na hierdie smartlike geskiedenis te rug verwys? Kommentare probeer redes gee. Niks is regtig seker nie. My voorstel is die volgende. Ons geestelike hoogtepunte kan ook die gevaarpunte wees vir ons diepste val. Wanneer die lof moet weerklink, is die groot gevaar dat dit lof met die lippe is, maar nie met die hart nie. Petrus val die diepste presies wanneer hy sy hoogtepunt bereik om Jesus as Messias te bely (Matt 16:13- 23). Die profeet wil met die verwysing na hierdie smartlike insident die volk dringend waarsku om die uitbundige lof van harte te gee, en nie maar net te doen wat daar en dan fatsoenlik is nie. Dis maklik om saam met die entoesiaste self ook in te val en “hoog op te gee”, maar is ons eg?

Hier word die negatiewe interpretasie van die uittog dus gebruik as waarskuwing aan die volk. Dis een van die algemeenste gebruike van die uittog. Dit kom oor en oor in talle verbande voor (oa Ps 81).

Bybelkennis gaan gereeld gedeeltes uit hierdie bron publiseer. Ons dank aan prof König en CUM vir hierdie vergunning.

Vir meer inligting oor CUM, besoek gerus hulle webblad by www.cumuitgewers.co.za

Skrywer: Prof Adrio König

Alle Paaie lei na Jesus: Die uittog uit Egipte (6)

Alle Paaie lei na Jesus: Die uittog uit Egipte (6)Alle Paaie lei na Jesus: Die uittog uit Egipte (6) – Adrio König

1.Esegiël 20
2.Psalm 106
3.Psalm 95

Psalm 106

Hierdie Psalm het heeltemal ’n ander karakter as Esegiël 20, maar dit gaan nog steeds oor die negatiewe rol van Israel.

Dit is ook interessant dat twee Psalms wat albei die uittog as tema het (105 en 106), direk na mekaar in die Psalmboek staan, maar so radikaal van mekaar verskil in hulle interpretasie van die uittog. Ons het vroeër in die hoofstuk reeds na Psalm 105 gekyk en gesien dit is eintlik naïef-onskuldig in sy verwysings na die rol van Israel. Daarteenoor is Psalm 106 skerp krities. Dit draai geen doekies om nie.

Psalm 106 teken ’n volkome negatiewe prentjie van die geskiedenis van Israel, nie net tydens die uittog nie, maar die groot nadruk is wel op die uittog. In ’n Psalm met 48 verse is daar net een enkele vers wat iets positiefs oor die volk sê (12), en dit is in die Hebreeus die kortste sinnetjie in die hele Psalm: ”Toe het sy volk sy beloftes geglo en sy lof besing.” Wat verder opval, is dat hierdie positiewe sinnetjie reg aan die begin staan, direk na hulle eerste verset teen die Here by die Rietsee (6-7). Dit beteken van hier af het dit net van kwaad tot erger gegaan. Immers die res van hulle geskiedenis word absoluut negatief weergegee. Hoe klop dit met die juigende inleidende deel? (1-2) Daar is uitleggers wat meen die kontras is so groot dat hierdie inleidende verse eintlik deel is van Psalm 105, waar dit goed sou aansluit by byvoorbeeld 105:43.

Maar ’n mens kan dit ook anders verstaan. Dit kan wel sinvol wees om die Here te loof in die lig van hierdie absolute negatiewe rol van Israel. Die blote feit dat die Here so lank met so ’n afvallige volk aangehou het, en dat Hy “in sy groot liefde” nog telkens weer aan hulle genade bewys het (45-46), is oorgenoeg rede om Hom uit volle bors te loof. Trouens vers 43-46 is ’n merkwaardige einde vir hierdie donker Psalm. Dit kan ons ook moed gee. Die Here het ’n “laaaang moed” (“lankmoedig,” verdraagsaam).

Die lang middeldeel van die Psalm het ’n redelik vaste struktuur. Dit gaan oor die volk se sonde en die Here se oordeel. Hierdie struktuur word sewe keer herhaal. Selfs dit kan die simboliese betekenis hê van “volheid”, van die volle maat van hulle sonde, maar ook die volheid van God se genade.

Vers 43-46

Die struktuur van vers 43-46 is interessant. Dit begin negatief: Al het die Here hulle soveel kere gered, “het hulle opstandig gebly en dieper in hulle sonde weggesink”. Dit is net logies om te verwag dat ’n mens dan sal lees: “Daarom het die Here besluit dis nie die moeite werd om hulle elke keer te red nie, en Hy het hulle oorgegee aan die vyand.” Maar die teendeel gebeur: “Tog het Hy sy oë nie vir hulle nood gesluit nie; Hy het hulle smeekgebede verhoor.” Die “tog” is eintlik “nogtans”. En dis mos presies wat genade is. Ons verdien die oordeel van God. Nogtans kry ons vergifnis. Die profesie oor Jesus lui: “Hy was verag en ons het Hom nie geag nie. Nogtans het Hy óns krankhede op Hom geneem, en ons smarte – dié het Hy gedra” (Jes 53:3-4, 1953-vertaling). Dis genade.

Dis ook opvallend dat hier van “hulle smeekgebede” gepraat word, terwyl daar nooit vroeër in die Psalm na sulke gebede verwys word nie. Dit kan net beteken dat dit nie regtig so ’n sterk element in die geskiedenis was nie, maar dat die Here selfs ons powere pogings ernstig neem, wie weet, dalk selfs ernstiger as wat ons dit self bedoel. Dis bepaald hier die geval. Dit lyk asof die Here ’n rede gesoek het om hulle genadig te wees. Sien ons nie Jesus hier “om die hoek loer” nie?

Wat dan volg, is belangrik. “Ter wille van hulle het Hy aan sy verbond gedink.” In Esegiël 20 was dit anders, soos herhaaldelik elders in Esegiël. Oor en oor lees ons dat die Here die volk nie vernietig nie omdat dit die eer van sy Naam in die gedrang sou bring (20:9, 14, 22). Dit is dan ook in Esegiël die groot beswaar van die Here oor Israel se sonde: Hulle het sy Naam onder die nasies oneer aangedoen (36:20, 23). Die opskrif van die 1983-vertaling bokant hierdie deel in Esegiël is dan ook tereg: “Dit is nie ter wille van julle dat Ek optree nie.”

Hier in Psalm 106 is dit anders. Hier lees ons die teenoorgestelde: “Ter wille van hulle … ” Dit skep ’n sagter, mensliker indruk. Die nadruk op “die eer van my Naam” kan ’n harde, onmenslike indruk skep asof dit vir God net om Homself en sy eer gaan, wat ook al met mense gebeur. Dit is natuurlik nie regtig die bedoeling nie. Esegiël probeer op uiterste maniere om dit vir die volk aan die verstand te bring dat hulle tot besinning sal moet kom, dat hulle bepaalde grense deurbreek wat uiteindelik kan beteken dat God Hom aan hulle onttrek. Die Psalmdigter, daarenteen, wil die volk wat in die tempel vir ’n fees vergader is, beweeg om die Here uit volle bors te loof.

Die uiters negatiewe prentjie wat Psalm 106 van Israel teken, het dus eintlik nog altyd ten doel om die Here te verheerlik. Dit kom duidelik uit in die eerste verse en vers 43-46. Hoe negatiewer Israel se optrede geteken word, hoe helderder skitter die aanhoudende ontferming van die Here.

Bybelkennis gaan gereeld gedeeltes uit hierdie bron publiseer. Ons dank aan prof König en CUM vir hierdie vergunning.

Vir meer inligting oor CUM, besoek gerus hulle webblad by www.cumuitgewers.co.za

Skrywer:Prof Adrio König