Jan vra:

Boodskapteks: Romeine 14:10 en 2 Korintiërs 5:10 sê dat ons voor die regterstoel van Christus sal verskyn, in laasgenoemde geval “om te ontvang wat ons deur die liggaam verrig het, goed of kwaad”. Openbaring 20:11-15 praat van die laaste oordeel. Daar sal bymekaar wees al die dode. En dan word gesê (v12): “En die boeke is geopen; en ’n ander boek, die boek van die lewe is geopen. En die dode is geoordeel na wat in die boeke geskryf is, volgens hulle werke.” (1933/53 Afrikaanse Vertaling.)

My vrae is nou: 1) Wat impliseer die boeke? 2) Is hierdie dooies mense wat ongered gesterf het? 3) Hoe sou die dooies voor Christus se koms hierby inskakel? 4) Vers 15 verwar my, want as iemand ongered gesterf het hoe kan sy naam dan in die boek van die lewe voorkom?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl ntwoord:

Dit wil lyk asof die vraagsteller antwoorde wil hê oor die aard van die “boeke” wat oopgemaak word by die eindoordeel, en wat die verhouding is tussen hierdie “boeke” (wat blyk die boeke van die werke te wees) en die “boek van die lewe”. Ek probeer antwoord op hierdie kwessies volgens die vrae wat ons vraagsteller aan die orde stel.

1. Wat impliseer die boeke? Die “boeke” (meervoud) in Openbaring 20:12 verwys na die boeke waarin mense se dade opgeteken is. Die meervoud word waarskynlik gebruik omdat in die Joodse apokaliptiese literatuur, wat hierdie beeldspraak onderlê, die meervoud dikwels gebruik is om na die optekening van mense se dade te verwys. Die laaste sin van v12 sê dit ook in soveel woorde: “Die dooies is toe geoordeel volgens wat daar in die boeke geskrywe staan oor alles wat hulle gedoen het.” Maar in v12 is daar ook sprake van ’n “ander boek”, die boek van die lewe (kyk ook v15). In v12-15 is dus sprake van twee soorte boekrolle – die boeke (van die werke) en die boek van die lewe. Verder word gesê dat die dooies, groot en klein, voor God se troon gestaan het om geoordeel te word. Uitleggers van Openbaring is dit nie eens oor hoe hierdie toneel van Openbaring 20:11-15 verstaan moet word nie. Het ons met ’n universele oordeel te doen – oor regverdiges én goddeloses (opsie 1), of met ’n oordeel net oor die goddeloses (opsie 2)? Aangesien die sieninge redelik verdeeld is hieroor, gaan ek albei opsies as geldig behandel, hoewel my persoonlike keuse by opsie 2 lê.

Opsie 1: Universele oordeel

Die hoofklem val op die oordeel volgens mense se werke, hoewel die boek van die lewe ook ’n rol speel. Die gedagte dat mense volgens hulle werke geoordeel sal word, kom redelik wyd in die Ou én Nuwe Testament voor. Naas Romeine 14:10 en 2 Korintiërs 5:10 (waarna ons vraagsteller reeds verwys het), kan ook nog genoem word: Psalm 62:13; Jesaja 59:18; Jeremia 17:10; Matteus 25:37,40,45-46; Johannes 5:28-29; Romeine 2:6; Efesiërs 6:8; en 1 Petrus 1:17. Verder, van boeke waarin mense se dade opgeteken word, lees ons in die Ou Testament (bv Daniël 7:10) en in sekere Joodse apokaliptiese werke (bv 1 Henog 90:20). En van die boek van die lewe word melding gemaak in Ps 69:29; Daniël 12:1; en Maleagi 3:16 (lg noem dit “gedenkboek”). Hierdie inligting lei ons na die gedagte dat ’n mens by die eindoordeel geoordeel word volgens wat in beide boeke geskryf staan, dit wil sê, volgens wat jy gedoen het tydens jou lewe op aarde (die boek van die werke) én of jy opgeteken is in God se “bevolkingsregister”, in Openbaring die “boek van die lewe” genoem (vgl 3:5; 17:8; 20:12,15; 21:27). En dít is dan wat hom hier in Openbaring 20:11-15 afspeel. Dit word egter nie duidelik gestel wat die verhouding tussen hierdie twee boeke is nie; daar word alleen gesê dat die boek van die lewe jou vrywaar van die vuurpoel, maar dis nie duidelik of die werke ook ’n rol speel in hierdie vrywaring nie. Volgens die universele interpretasie word egter gewoonlik gesê dat die verband tussen geloof en werke implisiet hier teenwoordig is. Wat jy in jou lewe gedoen het (boek van die werke) is niks anders nie as ’n weerspieëling van jou verhouding met God, of jy werklik deur geloof aan Hom verbind was (boek van die lewe). Daarom word iemand wat nie in die boek van die lewe is nie, in die poel van vuur, die sg tweede dood gegooi. Laasgenoemde is beeldspraak vir die ewige straf, die plek wat God voorberei vir die duiwel en sy engele en almal wat aan die bose behoort. Beide geloof en werke is dus belangrik in die eindoordeel. Geloof in Jesus Christus verbind jou aan die lewende God; dit maak jou sy kind en deel van sy koninkryk. Die werke is die keersy van geloof, daarom moet ons altyd praat van geloofswerke, dit wil sê werke, dade, ’n lewenswyse wat voortspruit uit en bewys lewer van jou geloofsverbintenis met God. Die twee gaan hand aan hand, soos Jakobus 2:14-26 so treffend illustreer. Ja, ’n mens se goeie werke op sigself red jou nie, want selfs ons beste werke is met sonde besmet (Jesaja 64:6), maar tog is dit ’n aanduiding van die egtheid van ons geloof. Geloof kan nie sonder die werke nie, want dan is die geloof dood. Selfs die duiwels “glo”, sê Jakobus. Daarom dat Matteus 7:21 ook maan dat nie almal wat bloot sê: “Here, Here”, die koninkryk van God sal beërf nie, maar slegs hulle wat die wil van die Vader doen. So demonstreer hulle dat hulle werklik aan God behoort (in Hom glo). Volgens die universele interpretasie is geloof en werke dus implisiet teenwoordig in 20:11-15 se eindoordeel, en kan dit soos volg opgesom word: Ons word gered uit genade deur die geloof in Christus (dis die boek van die lewe), maar ons werke sal ook beoordeel word (die boek van die werke); dit sal aantoon of ons geloof eg was.

Opsie 2: Oordeel oor die goddeloses

Volgens hierdie opsie word Openbaring 19:11-20:15 as ’n eenheid gesien. Dit handel oor die finale afrekening met God se vyande: Die dier uit die see (die antichristelike wêreldmagte), die dier uit die aarde (die vals profeet), die draak (die duiwel) en die dooies. Onder laasgenoemde word dan verstaan die goddelose dooies. Hulle is die “ander dooies” waarvan in 20:5 sprake is. Die gelowige dooies het reeds lewend geword en regeer saam met Christus ’n duisend jaar lank (20:4); hulle het deel gehad aan die eerste opstanding (20:5). So verstaan word die “ander dooies” van 20:5 se lotgevalle dan nou verder beskryf in 20:11-15; dit is hulle wat nou opstaan om deur God geoordeel te word. Dit sluit aan by 17:8 waar genoem word dat die bewoners van die aarde wie se name nie van die skepping van die wêreld af in die boek van die lewe geskryf staan nie, op sleeptou geneem is deur die optrede van die dier. Dit is hulle wat nou finaal geoordeel word (20:11-15); hulle bose dade kom nou aan die lig. Dit is ook veelseggend dat daar net genoem word dat die dooies volgens hulle werke geoordeel word (v12-13). Daar staan nie eksplisiet dat dié wie se name in die boek van die lewe is, ook geoordeel word nie. Daar word bloot gesê dat as jou naam nie daarin is nie, word jy in die vuurpoel gegooi. Dit wil dus lyk asof hier net oor die oordeel van die goddelose dooies, volgens hulle bose werke, berig word; diegene in die boek van die lewe kom glad nie in die oordeel nie. Laasgenoemde sluit op sy beurt aan by Johannes 5:24 waar staan dat wie in Christus glo, nie veroordeel word nie, maar reeds uit die dood na die lewe oorgegaan het. Die punt is: die lotgevalle van die gelowiges (hulle wie se name in die boek van die lewe is), is nie hier op die tafel nie. Openbaring 20:11-15 adem dus ’n baie donker, negatiewe toon. Hier is glad nie sprake van werke wat positief beoordeel word nie; die gelowiges se goeie werke word nie teenoor dié van die goddeloses gestel, soos bv in die toneel wat deur Matteus 25:31-46 geskets word nie. Die werke waarvan hier in v12-13 sprake is, is gevolglik dié van die goddeloses. So verstaan is die teenstelling tussen die werke van die goddeloses en die boek van die lewe (20:12,15) ook duideliker. Dié wie se name nie in die boek van die lewe gevind word nie, is dan inderdaad hulle wat tydens hulle lewe téén God en sy Messias gekies het. En so reken God finaal af met al die vyandelike magte – die duiwel en sy trawante, insluitende die goddeloses. Vanaf Openbaring 21 word dan vertel wat met die gelowiges gebeur: hulle het deel aan die nuwe hemel en die nuwe aarde.

Persoonlik vind ek hierdie verklaring van 20:11-15 meer bevredigend as opsie 1. Openbaring 20:11-15 vorm dan die afsluiting van al God se handelinge met sy vyande, wat begin in 19:11 en eindig met die oordeel oor die goddeloses in 20:11-15. En dis ook asof hierdie negatiewe afsluiting meteen die vraag oproep: Maar wat van die gelowiges, wat gebeur met hulle? En dit word dan beantwoord in wat volg, Openbaring 21-22: die nuwe hemel en die nuwe aarde, en die nuwe Jerusalem wat uit die hemel neerdaal op die aarde, simbool daarvan dat God nou permanent tussen sy mense kom woon.

2.  Is hierdie dooies mense wat ongered gesterf het? Dit hang af watter verklaring mens hierbo aanvaar. Volgens opsie 2 se verklaring is hierdie dooies inderdaad mense wat ongered gesterf het; dis die mense wat ek hierbo onder opsie 2 as die goddeloses beskryf het. Maar volgens opsie 1 se verklaring is hierdie dooies alle mense wat ooit op aarde geleef het, gelowiges én ongelowiges. Van hulle is dit dan slegs dié wat in die boek van die lewe opgeteken is (= wat deur die geloof in Christus kinders van God is) wat die ewige lewe ontvang; die ander – hulle wat nie in die boek van die lewe is nie – word in die vuurpoel gegooi (v15).

3.  Hoe sou die dooies voor Christus se koms hierby inskakel? Ongeag die verklaringsopsie wat hierbo aanvaar word, is die dooies van voor Christus se koms vir seker ingesluit by die opstanding van die dooies in Openbaring 20:12. Volgens opsie 1 is dit alle dooies wat ooit geleef het, en volgens opsie 2 is dit slegs hulle wie se lewenswyse daarvan getuig dat hulle nie aan die lewende God behoort het nie. Maar hierdie vraag van ons korrespondent roep natuurlik die verdere kwessie op oor hoe mense wat in die tyd van die Ou Testament (OT) geleef het, voor Christus se koms na die aarde, gered is (of verlore gegaan het). Hier moet ons antwoord dat die verhouding tussen geloof en werke in die OT bedeling nie wesenlik anders is as in die tyd ná Christus se koms nie. Ook in die Ou Testament is dit duidelik dat mense nie gered word op grond van hulle werke nie, maar op grond van die feit dat hulle die genadeverbond wat God in Abraham met hulle aangegaan het, aanvaar of verwerp (vgl Galasiërs 3:6-7). Indien dit aanvaar is en mense daaruit geleef en die bewys daarvan gelewer het (d w s die dade gedoen het wat daarby pas), is hulle (in terme van Openbaring se terminologie) ook opgeneem in die boek van die lewe. Ook in die OT staan die wet en die werke van die wet nooit los van die reddende genade van God nie. Die aanhef van die Tien Gebooie (Eksodus 20:2) begin nie verniet met die woorde nie: “Ek is die Here jou God wat jou uit Egipte, uit die plek van slawerny bevry het.” Dus, God red eers, dan kondig Hy sy gebooie aan. Dis eers evangelie, dan wetswerke. Die uitleef van die Tien Gebooie is dus die manier waarop die Israeliete die bewys gelewer het dat hulle die redding van God in die geloof aanvaar en ernstig neem; dis God se huisreëls vir sy kinders. Die mate waarin die OT gelowige die redding en genade van God ernstig geneem het en met geloof en geloofswerke daarop geantwoord het, is dus presies dieselfde as die gelowige wat in die tyd van die NT op God se redding in Jesus Christus antwoord met geloof en geloofswerke. Teologies gesproke is daar dus nie ’n strukturele verskil tussen hoe mense in die OT en die NT gered word nie. Beide word gered deur God se genade – in die OT deur te vertrou op God se verbondsgenade, in die NT deur God se genade in Jesus Christus te aanvaar.

4.  Vers 15 verwar my, want as iemand ongered gesterf het hoe kan sy naam dan in die boek van die lewe voorkom? Volgens die beredenering hierbo is die persone wat in die vuurpoel gegooi word juis hulle wie se name nie in die boek van die lewe voorkom nie. Dit is hulle wat, volgens beide opsies hierbo, deur hulle eie bose werke getoon het dat hulle nie aan God behoort nie, dus nie opgeskryf staan in die boek van die lewe nie. ’n Mens kan hierdie groep mense dus op twee maniere beskryf: Omdat hulle name nie in die boek van die lewe opgeteken staan nie, het hulle volhard met hulle bose werke. Andersom: Omdat hulle volhard het met hulle bose werke het dit daartoe gelei dat hulle nie opgeneem is in God se koninkryk nie, nie opgeteken is in die boek van die lewe nie.

Skrywer: Prof Hermie van Zyl

Die Verbondsboek – Coen Slabber

In die vorige artikel het ons na die boek van die lewe gekyk. In hierdie artikel kyk ons na die verbondsboek. Ons lees van die verbondsboek in twee kontekste:

1. Hy (Moses) het die verbondsboek geneem en dit vir die volk voorgelees (Eksodus 24:7). Wat presies die inhoud van hierdie boek was, is onseker. Dit mag net die tien gebooie gewees het of dit mag Eksodus 20 – 23 (sonder die verhalende gedeeltes) gewees het. Dat hierdie boek wetsvoorskrifte bevat het, sien ons uit die reaksie van die volk: Ons sal alles doen wat die Here beveel het en daaraan gehoorsaam wees. Veel nader kan ons nie kom nie.
2. Daar het hy aan hulle alles voorgelees wat in die boek van die verbond gestaan het (2 Konings 23:2). Tydens die bewind van Josia word die huis van die Here herstel. Die hoëpriester, Gilkija, ontdek die wetboek van die Here tydens die herstelwerk. Dit is nou uit hierdie boek wat hy voorlees. Verbondswette verwys gewoonlik na wette wat God met Israel gemaak het tydens Moses se leeftyd. Wat die inhoud van hierdie boek is, is ook onseker. Navorsers het na Hiskia se godsdienshervormings gekyk en daaruit probeer aflei wat die inhoud van die boek is. Party navorsers voel dat dit baie met die voorskrifte in Deuteronomium ooreenstem, terwyl ander dit betwyfel. Wat ons wel weet, is dat sekere hervormings die gevolg was van die ontdekking van hierdie boek: Daarna het die koning die volk beveel: “Vier die Paasfees tot eer van die Here julle God soos dit voorgeskryf is in hierdie boek van die verbond (2 Konings 23:21). Weereens is ons nie presies seker oor die inhoud van hierdie boek nie, maar dit was waarskynlik meer as net Eksodus 20 – 23. 

In 2 Konings 22:8 word daar na die wetboek verwys. Dit is dieselfde as die verbondsboek. Na die dood van Moses sê die Here vir Josua: Wees veral sterk en baie vasberade in die uitvoering van die wet wat my dienaar Moses jou beveel het. Moet daarvan nie links of regs afwyk nie (Josua 1:8). In sy afskeidsboodskap aan die volk, sê Josua: Maar julle moet sterk staan in die uitvoering van alles wat geskrywe staan in die wetboek van Moses (Josua 23:6). Die profete verwys dan ook voortdurend na hierdie wetboek. Selfs Jesus verwys na hierdie wetboek. Toe die Sadduseërs Hom konfronteer met ’n vraag oor die opstanding antwoord Hy hulle: En dat die dooies opgewek word, het julle dan nie in die boek van Moses, in die gedeelte oor die doringbos gelees hoe God vir hom gesê het … (Markus 12:26).

Die verbondsboek/wetboek se inhoud is onseker. Ons weet dat dit die voorskrifte wat God aan Moses gegee het, insluit, maar presies watter voorskrifte weet ons nie. Ons kan aanvaar dat dit die tien gebooie ingesluit het plus ander gedeeltes waaroor ons nie heeltemal seker is nie.

Skrywer: Dr Coen Slabber

Die Boek van die Lewe – Coen Slabber

Daar was onlangs ’n vraag op die webblad oor die Boek van die Opregtes. In twee artikels gaan ons kyk na nog twee boeke wat ook in die Bybel vermeld word: die boek van die lewe en die verbondsboek. Boek in Hebreeus verwys na enige geskrewe dokument geskryf op klei, klip of perkament. In hierdie artikel kyk ons na die boek van die lewe.

Die Boek van die Lewe word sewe maal in die Nuwe Testament vermeld – waarvan ses in Openbaring is.

(1) Paulus verwys na sy medewerkers – Euodia, Sintige, Klemens en ander wie se name hy nie vermeld nie en voeg dan by: wie se name in die boek van die lewe staan (Filippense 4:3).

(2) In die boodskap aan Sardis word gesê dat elkeen wat die oorwinning behaal, sal sulke wit klere dra. Ek sal nooit sy naam uit die boek van die lewe uithaal nie en Ek sal voor my Vader en voor sy engele verklaar dat hy aan My behoort (Openbaring 3:5).

(3) Hier lees ons van die dier uit die see: Al die bewoners van die aarde sal hom aanbid, almal wie se name nie van die skepping van die wêreld af geskrywe staan in die boek van die lewe, die boek van die Lam wat geslag is nie (Openbaring 13:8).

(4) Die bewoners van die aarde wie se name nie van die skepping van die wêreld af in die boek van die lewe geskrywe staan nie, sal verwonderd wees as hulle die dier sien … (Openbaring 17:8).

(5) Ek het die dooies, groot en klein, voor die troon sien staan en die boeke is oopgemaak. Daar is ook ’n ander boek oopgemaak, dit is die boek van die lewe. Die dooies is toe geoordeel volgens wat daar in die boeke geskrywe staan oor alles wat hulle gedoen het (Openbaring 20:12).

(6) As daar gevind is dat iemand se naam nie in die boek van die lewe geskrywe staan nie, is hy in die vuurpoel gegooi (Openbaring 20:15).

(7) Niks onreins en niemand wat iets losbandig en vals doen, sal ooit daarin (die nuwe Jerusalem) kom nie, maar net dié wie se name in die boek van die lewe, die boek van die Lam geskrywe staan (Openbaring 21:27).

Paulus (Filippense 4:3) gebruik hierdie beeld om sy medewerkers aan te moedig – ’n lewende hoop vir die toekoms. In Openbaring is dit ’n hemelse rekord met die name van martelare en diegene wat aan Jesus Christus behoort. Daarom lees ons ook dat daar na hierdie boek as die boek van die Lam verwys word.

Hierdie boek het ’n noue verbintenis met die eindtyd. So lees ons dat die boeke oopgemaak word. In hierdie boeke staan daar wat die mense alles gedoen het. Hierdie getuienis word dan voor die Regter geplaas. As jou naam in die boek van die lewe staan, kry jy ’n toegangskaartjie na die nuwe Jerusalem; as jou naam nie in die boek is nie, volg die ewige oordeel. Ons kry iets soortgelyks in Lukas 10:20 waar Jesus die twee en sewentig terugverwelkom: maar wees veral bly omdat julle name in die hemel opgeskryf is. God se liefde en goedheid is duidelik, want Hy het reeds van die skepping van die wêreld af die gelowiges se naam in die boek van die lewe geskryf. Ons kan dus absolute vertroue in God se versorging hê.

Maar waar het hierdie beeld sy oorsprong? Reeds in Eksodus 32:32 pleit Moses vir die volk na die episode met die goue kalf: Vergewe tog hulle sonde. As dit nie kan nie, moet U my naam maar uitvee uit die boek wat U geskrywe het. Hierdie geld natuurlik nie net vir Israel nie: As die Here die name van die volke aanteken, sal Hy by elkeen skrywe: Hierdie een is ook ’n kind van Sion (Psalm 87:6). Die hele idee van ’n hofsitting kom sterk na vore in Daniël 7:10: Die hofsitting het begin en die boeke met die aanklagte is oopgemaak. Daniël 12:1 sê: In daardie tyd sal almal uit jou volk wat in die boek opgeskryf is, gered word. Laastens moet ons net na Maleagi 3:16 kyk: Daar is ’n gedenkboek voor Hom geskryf met die name van dié wat eerbied vir die Here het.

Die boek van die lewe is ’n beeld wat reeds uit die Ou Testament kom. In Openbaring word hierdie beeld nie minder as ses maal gebruik nie. Dit het ’n baie nou verband met die eindtyd – gelowiges se name verskyn in hierdie boek. Indien jou naam nie in die boek verskyn nie, sal jy geoordeel word.

In die volgende artikel kyk ons na die verbondsboek.

Skrywer: Dr. Coen Slabber

Die Boek van die Opregte – Francois Malan

Emmerentsia vra:

Kan iemand my asb help. In die Nuwe vertaling van die Bybel lees mens soms dat hulle noem mens kan dit gaan oplees in die Die Boek van die Opregte, asook in die Apokriewe ou en nuwe testament lees mens van die Boek van die Opregte. Waar kan ek die boek van die opregte in die hande kry. Ek sal dit baie graag wil lees. Hoop julle kan my antwoord.

Antwoord:

Prof Francois Malan antwoord:

In Josua 10:13 en in 2 Samuel 1:18 word in die Hebreeuse teks melding gemaak van Die Boek van die Opregte. Blykbaar was dit ‘n versameling van liedere oor bepaalde geskiedkundige gebeurtenisse. In albei die verwysings is dit Hebreeuse digwerke wat aangehaal word.

Josua 10:13: toe die die Here die vyf Amoritiese konings, wat in 1200 v.Chr. teen Josua en die Israeliete opgetrek het, in hulle mag gegee het, het Josua die Here aangeroep, en die skrywer van die boek Josua, wat moontlik eers in die tyd van Dawid en Salomo geskryf is, haal dan aan uit die Boek van die Opregte:

“Son staan stil in Gibeon

en maan, staan stil in Ajalonlaagte”

In 2 Samuel 1:18 word gesê dat Dawid se klaaglied by die dood van Saul en Jonatan wat in 1000 v.Chr. geskryf is, ook opgeteken is in die Boek van die Opregte. Dan volg die lied in verse 19-27.

Die Boek van die Opregte, wat skynbaar met die jare aangevul is met gedigte oor die geskiedenis van Israel, het verlore gegaan, soos o.a.ook die Boek van die oorloë van die Here, waarna in Numeri 21:14 verwys word en die annale van die konings waarna telkens verwys word in Konings..

Daar is ook vrae oor die betekenis van die woord ‘Opregte’ (Hebreeus jasjar) of dit nie miskien jesjurun moes wees nie – die Hebreeuse teks was oorspronklik sonder vokale, en vokale is eers na Christus in die teks van die Ou Testament aangebring. Jesjurun is ‘n ander naam vir Isael (o.a. in Deutr.32:15). Dan was die boek se naam Boek van Jesurun. Uit die twee aanhalings lyk dit asof die gedig Israel se geskiedenis vertel, en aangevul is soos wat dinge gebeur het.

Skrywer:  Prof. Francois Malan