John vra:

Die simboliese betekenis van tossels en waar staan dit in die Bybel ?

Antwoord:

Prof Herrie van Rooy antwoord:

Die navraag gaan oor “tossels”. Ek dink nie die woord kom in die OAV of die NAV voor nie. ‘n Mens kry wel die woord “klossies” in Numeri 15:38 (2x) en, 39, Deuteronomium 22:12 en Matteus 23:5 (NAV). Volgens Num 15:37-41 moes dit aan die klere vasgewerk word om die volk te herinner aan die Here se gebooie, sodat hulle die gebooie nakom.

Skrywer:  Prof Herrie van Rooy

Gebruike en Gewoontes in die Bybel: Kleredrag(5) – Hennie Stander

Vandag kyk ons na sekere interessante Bybelgedeeltes ten opsigte van kleredrag

Mansklere en Vroueklere Deuteronomium 22:5. Alhoewel die klere van die antieke mens bale basies was, was daar nogtans verskille tussen die klere wat mans gedra het, en die klere wat vrouens gedra het. So byvoorbeeld was die klere van vrouens dikwels langer (enkellengte) as dié van mans (knielengte). Die verbod teen die dra van klere van die teenoorgestelde geslag, soos dit in Deuteronomium 22:5 uitgespel word, was egter eintlik ‘n uitspraak teen homoseksualisme. Voorts slaan dit ook op goddelose en kultiese praktyke.

Josef se kleed Genesis 37:3.

Die Hebreeus van hierdie vers wat handel oor die kleed wat Jakob vir Josef laat maak het, kan op een van twee maniere vertaal word: Dit kan vertaal word met of “‘n kleed met lang stroke tot by die hande” (m.a.w. ‘n kleed met lang moue) Of met “‘n kleed wat uit verskillende stroke weefsels bestaan het” (m.a.w. ‘n bont kleed). ‘n Baie ou Latynse en Griekse vertaling van die Ou Testament vertaal dit albei met “‘n bont kleed” terwyl die nuwe Afrikaanse vertaling weer vir “‘n kleed met lang moue” kies. Hoe dit ook al sy, ons kan aanneem dat hierdie kleed wat Jakob vir sy jongste seun last maak het, ‘n baie spesiale kleed was.

Die bokleed en die onderkleed Matteus 5:40; Lukas 6:29. In

Matteus 5:40 gaan dit om iemand wat jou onderkleed eis, terwyl dit in Lukas 6:29 gaan oor iemand wat jou bokleed neem. Jesus het dit egter nie hier verkeerd om gehad nie en ook het Hy nie Homself in hierdie twee verse weerspreek nie. In die eerste geval gaan dit oor ‘n regsgeding en dit was nie toelaatbaar vir ‘n persoon om beslag te lê op iemand anders se bokleed nie omdat dit dikwels sy enigste beskutting was (Eksodus 22:26-27; Deuteronomium 24:12-13). In die tweede geval gaan dit om die wederregtelike berowing van iemand en in sodanige geval sou die bokleed meer aanloklik wees aangesien dit kosbaarder was.

Oor die hoofbedekking van vrouens 1 Korintiers 11:6-15.

Betaamlike vrouens het altyd gesluierd en met ‘n hoofbedekking in die openbaar verskyn. Net straatvrouens het dit nie gedoen nie, want hulle wou natuurlik hul gelaatstrekke ten toon stel om die aandag van mans op hulself te vestig. Paulus ag dit dus nodig om Christenvroue te vermaan om nie hul nuutgevonde vryheid in Christus te ver te voer deur met onbedekte hoofde in die eredienste te bid nie. Dit sou na alle waarskynlikheid net skinderpraatjies in die hand werk aangesien dit deur die gemeenskap verkeerd vertolk kon word.

Die priesters se klere

Eksodus 28. Priesters het ‘n linneskouerkleed bo-oor die bokleed gedra. Dit is ‘n efod genoem. Ook Samuel het so ‘n skouerkleed gedra (1 Samuel 2:18-19). Die hoëpriester het spesiale klere gehad maar dit het nogtans aan die basiese patroon voldoen behalwe dat dit ryklik geborduur was en met allerhande tooisels versier is.

Skrywer:  Prof Hennie Stander

Gebruike en Gewoontes in die Bybel: Kleredrag(4) – Hennie Stander

Kledingstuk name en interessante uitbeeldings

Die klere en die kosmotiek van ‘n Romeinse vrou word op die hierdie paneel uitgebeeld wat deur vroulike amptenare van ‘n godsdienstige kultus toegewys is.

Romeinse Ivoorkam, met die naam van die eienares (Modestina) daarop uitgekerf

Gebruike en Gewoontes in die Bybel: Kleredrag(3) – Hennie Stander

Hoofbedekking

Die meeste mans het ‘n hoofbedekking gedra in die vorm van ‘n stuk materiaal wat soos ‘n band met ‘n opgeslaande kant gevou is. Dit is dan soos ‘n tulband rondom die hoof gedraai. Die vrouens het weer ‘n vierkantige stuk materiaal gedra wat so gevou is dat dit die oë teen die son kon beskerm en verder het dit oor die nek en skouers gehang om sodoende volkome beskerming teen die son te kon bied.

‘n Gevlegte koord het dit in posisie gehou rondom die kop. As ‘n vrou buitenshuis was het sy haar gesig gewoonlik deur ‘n ligte sluier bedek sodat haar gelaatstrekke nie in die openbaar deur almal gesien kon word nie, alhoewel die sluier deursigtig genoeg was vir haar sodat sy kon sien waar sy loop. So het ook Rebekka haar gesig gesluierd gehou en kon Isak haar gelaatstrekke nie voor hul troue waarneem nie (Genesis 24:65). Dit was eers met die huwelikseremonie dat die sluier van die bruid se gesig opgelig is.

Die kleredrag van ‘n ryk man en sy vrou. Kyk na sy japonagtige mantel met die wye moue en haar armbande, hangers, oorringe en hoofband.

Die skoonmaak van klere

Klere is na stroompies water geneem en dit is daarin gewas sodat die vullis kon wegspoel. Die nat klere is ook op plat klippe geplaas en dan is die vullis daaruit gestamp. ‘n Soort seep is ook gebruik om die was van die klere te vergemaklik.

Basiese kledingstukke

Vir die meeste mense was klere nie maklik om te bekom nie en was dit ook baie duur. Dit was dikwels die geval dat die klere wat die armes aangehad het, ook al was wat hulle besit het. Dit het dus selfs gebeur dat ‘n behoeftige vir ‘n paar skoene verkwansel is (Amos 2:6). Johannes die Doper het dus ‘n hoë eis gestel toe by gevra het dat diegene wat twee kledingstukke gehad het, een daarvan moes gee aan hulle wat niks gehad het nie (Lukas 3:11). Dit is derhalwe interessant om te sien dat met die kodifikasie van die wet in die eerste eeu n. C., die Jode ‘n lys klere opnoem wat

wel op ‘n Sabbatdag gered kon word, sou ‘n huis aan die brand raak. Dit is ‘n interessante lys omdat dit die waarde van kledingstukke aandui en ook noem dit die kledingstukke wat op daardie tydstip bekend was. Die lys het uit twee afdelings bestaan: een afdeling handel oor klere vir die mans en die tweede deel oor klere vir die vrou. Klere was so belangrik en kosbaar, dat dit ‘n teken van intense smart en berou was wanneer iemand dit in stukke geskeur het (Job 1:20).

Versiering

Vrouens het hulself ryklik versier met allerhande persoonlike versiersels, grimering asook haarkapsels (vgl Esegiël 23:40). Dit was so belangrik vir die vrouens van die Nuwe Testamentiese tyd, dat Christenvroue vermaan is om hulself veel eerder met “beskeidenheid en ‘n kalmte van gees” te versier (1 Petrus 3:3-4).

Jesaja bespreek breedvoerig hoe die vrouens van sy tyd hulself versier het (Jesaja 3:18-21). In baie van die oorringe, armbande en hangertjies was daar edelgesteentes geset, maar dit is soms baie moeilik om uit die antieke tale die presiese soort edelgesteente te bepaal. Olie het as basis gedien vir die kleurstof waarmee vinger- en toonnaels geverf is. Die skoonmaakmiddels is of met die vinger of met ‘n houtspaandertjie aangewend. Mans het dikwels ‘n ring aan hul vinger gedra of aan ‘n ketting om hul nek, maar dit was meer vir verseëldoeleindes as vir versiering gebruik. Hulle seëlringe het amper dieselfde funksie gehad as wat die moderne mens se handtekening het. In OuTestamentiese tye is hare lank gedra en die sny daarvan is deur die Jode verag (Jeremia 49:32). Priesters se hare was egter van ‘n meer matige lengte (Esegiël 44:20). In die Nuwe Testamentiese tye was dit egter weer oneervol vir ‘n man om lang hare to dra (1 Korintiërs 11:6). So het modes ook maar gewissel.

Die feit dat vrouens gesluierd in die openbaar beweeg het, weerspreek egter nie die feit dat hulle hul ook versier en grimeer het nie. ‘n Mens moet onthou dat daar verskillende gebruike in verskillende omstandighede bestaan het. So lees ons byvoorbeeld dat Rebekka haar gesig met ‘n sluier bedek het toe sy Isak sien aankom. Tog was sy voor dit ongesluierd in die teenwoor­digheid van die dienskneg (Gen 24:65).

Skrywer:  Prof Hennie Stander