In hierdie aanbieding sal jy leer:

• Ons is diep in die skuld by God;
• God vergewe omdat Hy genadig is, en omdat sy Seun uit liefde die straf op ons sonde gedra het

Die gelykenis van die arbeiders op verskillende ure gehuur (Matteus 20:1-16) dien as goeie illustrasie van God se genade.

1. Ons is diep in die skuld by God

Ons is van nature mense wat nie beantwoord aan die doel waarvoor God ons gemaak het nie. Ons is diep in die skuld by God; dis ons status voor God. Ons bly weliswaar beeld van God, maar dit is ‘n geskende beeld vanweë die sonde.

Natuurlik is bogenoemde nie ‘n vanselfsprekende insig nie. Dis ‘n insig wat jy slegs bekom as jy jouself bekyk in die lig van God se wil, wanneer jy naak en eerlik voor Hom staan. En veral wanneer jy gevoelig gemaak is vir God se wil deur sy Gees wat in jou woon en werk. Dis dan dat die skrikwekkende besef by ‘n mens daag oor die enormiteit van ons skuld voor God en ons naaste. Wanneer ons kyk na onsself (persoonlike sonde) en na die toestand van die wêreld (kollektiewe sonde), krimp mens ineen oor wat ons gemaak het met die gawes en geleenthede wat God gee. Hoe het ons dit nie verniel en opgemors nie – persoonlik en kollektief. Wat doen ons aan mekaar, hoe pynig ons mekaar, hoe maak ons God seer. Nie net die slegte wat ons mekaar aandoen nie, maar veral die goeie wat ons nalaat om te doen. Ons verkies om ander pad te kyk en eenkant verby te hou by alles wat ‘n appèl maak op ons liefde, soos die priester en Leviet in die gelykenis van die barmhartige Samaritaan, toe hulle die verwonde man langs die pad sien. Ons sien dit nie raak nie, want die liefde ontbreek. Daarenteen, hoe treffend is Jesus se optrede: Toe Hy die skare sien wat soos skape sonder ‘n herder is, het sy hart ineengekrimp van medelye (letterlik: sy ingewande het in beweging gekom). En ten spyte van sy eie vermoeidheid het Hy gehelp (Matteus 14:14). Hierdie ingesteldheid ontbreek dikwels so klaaglik by ons.

Wanneer die enormiteit van hierdie sonde/skuld tot jou deurdring, jou tussen die oë soos ‘n voorhamer tref, wil jy uitroep: “Berge val op ons, heuwels bedek ons” (Hosea 10:8); of: “dit is klaar met my; ek is verlore; elke woord oor my lippe is onrein; ek woon onder ‘n volk van wie elke woord onrein is” (Jesaja 6); of: “gaan weg van my Here, want ek is ‘n sondige man” (Petrus aan Jesus; Lukas 5:8). Dis dan dat ons maar net kan uitroep: mea culpa; Here, ek is skuldig; vergeef ons ons sonde/skuld. ‘n Mens besef dat daar niks anders is wat jy God kan vra nie. Ek kan nie aanspraak maak op my eie meriete nie; ek kan nie my voortreflike CV voorhou nie; niks kan my sonde bedek nie; daar’s niks wat ek kan doen om dit te laat verdwyn nie; daar’s net een ding wat daarmee kan gebeur: God moet dit vergewe. En dan ontdek ons die verrassende – nie ‘n veroordelende God nie, maar ‘n genadige God; Een wat barmhartig, genadig, lankmoedig en vol liefde is (Ps 103:8).

2. God vergewe omdat Hy genadig is, en omdat sy Seun uit liefde die straf op ons sonde gedra het

Dis belangrik om goed te verstaan waarom God vergewe, want ‘n teks soos Lukas 11:4 kan nogal daarop dui dat ons wel iets het om God aan te bied. Daar staan: “… vergeef ons ons sondes, want ons vergewe ook elkeen wat teen ons oortree.” Dit lyk al asof ons ons voortreflike gedrag vir God aanbied as grond of rede waarom Hy ons moet vergewe: Here, ek is darem nie so sleg nie; ek vergewe darem ook my naaste so af en toe; dus: vergewe my asseblief op grond van goeie gedrag. Nee, die grond van God se vergifnis is nie ons goeie gedrag of voortreflike lewe nie. Die grond vir sy vergifnis is enkel en alleen omdat Hy goed is. Hierdie gedagte word treffend geïllustreer in die gelykenis van die arbeiders wat op verskillende tye gehuur is (Matteus 20), wat ons in afdeling 3 aan die orde stel.

Nog meer: Ek ontdek dat God my eintlik klaar vergewe het nog voordat ek my skuld kon bely. Ek ontdek dat God nog die heeltyd vir my gewag het, soos die pa in Lukas 15 op die verlore seun gewag het. Hy sien die seun van ver af kom, hardloop hom tegemoet en soen as ‘t ware sy seun se skuldbelydenis weg. Hy oorlaai hom met sy goedheid en herstel hom as seun in sy huis. Paulus verwoord dieselfde gedagte in Romeine 5:8 so: “God bewys sy liefde vir ons juis hierin dat Christus vir ons gesterf het toe ons nog sondaars was.” In Christus versoen God Homself met die sondige wêreld. Die vergifnis is dáár, beskikbaar; die genade-fees is gereed gemaak in Christus. Nou wag God met ‘n oop hart en uitgestrekte arms vir die wêreld om die uitnodiging te aanvaar en die genade-fees te kom geniet.

God sien nie sonde oor nie

Ons moet egter ook verstaan dat die genade-fees wat gereedgemaak is in Christus nie beteken dat God soos ‘n goedige oupatjie sy kinders en kleinkinders se “foutjies” bloot oorsien nie. Hy kyk nie ander pad en maak asof Hy die ongeregtighede van sy skepsels nie raaksien nie. Nee, sonde grief God; Hy hou nie daarvan nie; Hy straf sonde; dis ‘n vreemde kanker in sy goeie skepping. God skep daarom ‘n regsbasis op grond waarvan Hy sonde vergewe. Hierdie regsbasis word geskep deurdat God die sonde van die wêreld – en daarmee elkeen van ons s’n – gestraf het aan sy Seun, Jesus Christus. Omdat Christus in ons plek die straf op die sonde gedra het, kan ons vrygespreek word van ons skuld. Soos 2 Korintiërs 5:21 sê: “Christus was sonder sonde, maar God het Hom in ons plek as sondaar behandel sodat ons … deur God vrygespreek kan word”.

God is nie wraakgierig nie

Maar let wel, dis nie asof God se wraaklus eers bevredig moes word voordat Hy kon vergewe nie. God se hart word nie vermurwe of omgebuig omdat iemand se bloed gevloei het nie. God was nie eers kwaad en nou het sy woede afgekoel omdat iemand geboet het nie. Soos die Duitsers sê: daar vind nie ‘n Umstimmung by God plaas nie; dit was nie nodig om God se gemoedstemming te verander, Hom te oorreed of om te praat om ons te vergewe nie. Nee, God was nog altyd genadig, barmhartig en vol liefde. Wanneer Hy vergewe, doen Hy dit juis uit genade en liefde; dis die bron van vergifnis. En Hy skenk die soenoffer – Jesus Christus – uit genade en liefde.

Dit is natuurlik ‘n vraag waarom daar ‘n bloedoffer moet wees om sondevergifnis te bewerkstellig. Kon God nie maar net vanuit sy wese en aard vergewe het nie? Verskillende antwoorde word gewoonlik gegee, soos dat God se geregtigheid vereis dat die sonde gestraf moet word, of dat God se heiligheid en eer aangetas is en so herstel moes word, of om die ernstige gevolge wat sonde inhou, te beklemtoon. Maar die interessante is dat ons geen van hierdie antwoorde in die Skrif aantref nie. Al wat ons kan sê, is dat die Bybel die weg van die offer as noodsaaklik aandui, dat die mens nie die offer kan bring nie, en dat God Self die offer voorsien het, soos Hy dit gedoen het met die ram wat in die plek van Isak geoffer is (Genesis 22). Maar dit maak nie van God ‘n bloeddorstige, wraaksugtige God wat eers bloed wil sien voordat Hy vergewe nie. Inteendeel, die feit dat Hy Self die offer voorsien – boonop sy eie Seun – wys juis hoe lief Hy sy skepsels het. Die punt is, die offer van Jesus lê die liefdeshart van God bloot, nie sy wreedheid nie.

Vergifnis verander ons status voor God

Die feit dat God ons sonde om Christus ontwil vergewe, verander ons status voor God van geskende beeld van God na herstelde beeld van God. In Christus het ons klaar opgestaan uit die dood en kan ons nou begin beantwoord aan die doel waarvoor God ons gemaak het – om tot eer van sy Naam te lewe en ‘n seën vir ander te wees.

God se vergifnis beteken dat Hy ons slegte skuld by Hom afgeskryf en daarvan vergeet het; Hy dink nie meer daaraan nie (Jesaja 43:25; Jeremia 31:34); Hy het die lei skoongevee. Ons kan nou van vooraf begin leef asof die slegte, die onreg nooit gebeur het nie. In “rekenaartaal” kan ons dit so stel: Vergifnis is soos om ‘n rekenaar wat vashaak te herstel tot ‘n punt voordat die probleem begin het. So word die probleem uitgewis, asof dit nooit bestaan het nie. Dít is hoe God vergewe. Daarom staan daar in Psalm 103:8-13: “Barmhartig en genadig is die Here, lankmoedig en vol liefde. Hy sal ons ons sonde nie bly toereken en nie vir ewig toornig bly nie. Hy handel met ons nie volgens ons sondes nie, vergeld ons nie vir ons ongeregtighede nie, want so groot as die afstand tussen hemel en aarde is, so groot is sy liefde vir dié wat Hom dien. So ver as die ooste van die weste af is, so ver verwyder Hy ons oortredinge van ons af. Soos ‘n vader hom ontferm oor sy kinders, so ontferm die Here Hom oor dié wat Hom dien. Hy weet waarvan ons gemaak is, Hy hou dit in gedagte dat ons stof is.”

Hierdie aard en ingesteldheid van God – genadig en barmhartig – is die bron van hoekom God ons vergewe. Die gelykenis van die arbeiders wat op verskillende tye gehuur is (Matteus 20:1-16), illustreer God se genade by uitstek.

3. Die gelykenis van die arbeiders op verskillende ure gehuur dien as illustrasie van God se genade

Die eintlike punt van die gelykenis is dat God se geregtigheid/regverdigheid anders werk as ons gevoel van regverdigheid. In die koninkryk van God is daar nie bevoorregting van die eerstes en benadeling van die laastes nie; almal word gelyk behandel. Die dissipels was waarskynlik die eerstes, en dié wat later in die koninkryk kom werk het, die laastes. Die dissipels het gedink dat hulle bevoordeel sal word (vgl 19:27: “Ons het alles verlaat; wat sal ons daarvoor kry?”). In die koninkryk van God gaan dit egter oor die soewereiniteit/vrymag en genade van God, soos dit in hierdie gelykenis veral in die eienaar se vreemde optrede teenoor die werkers aan die lig tree. (Die eienaar slaan kennelik op God.)

Let wel: Hoewel die woord genade nie in die gelykenis voorkom nie, is die saak deurgaans teenwoordig, veral soos dit blyk uit die eienaar se goedheid en vrymag. En hieruit vloei al God se handelinge met die mens voort, ook wanneer Hy gekonfronteer word met die mens se sonde.

God se vrymag en genade

Waaruit blyk die soewereiniteit/vrymag en genade van God?

1. Die eienaar begin by die laastes, en betaal hulle dieselfde loon as die eerstes.

Dit dui op die vrymag van God wat met sy besittings kan maak soos Hy wil (v15): As die eienaar die laastes ewe veel wil betaal as die eerstes – wie kan daarmee stry? In elk geval, hy kul niemand nie, want hy het met almal ooreengekom op ‘n dagloon.

2. Die eienaar tree op uit goedheid.

Die eienaar maak wel soos hy wil met sy goed, maar hy gooi nie sy gewig rond net omdat hy die mag het nie; sy mag lei nie tot arbitrêre en willekeurige optrede nie. Hy maak so omdat hy goed is (v15); hy tree vrymagtig en soewerein op omdat hy almal wil laat deel in sy oorvloed en goedheid. Hy weet dat iemand nie met minder as ‘n dagloon ‘n gesin kan onderhou nie. Daarom gee hy ‘n volle dagloon ook aan hulle wat slegs een uur gewerk het. Dus, soewereine optrede, enersyds, en liefdevolle optrede, andersyds, staan nie teenoor mekaar nie, maar vul mekaar aan, interpreteer mekaar, is twee kante van dieselfde muntstuk.

Die mentaliteit van die klaers

Watter beeld word hier van God geteken, die Eienaar van hemel en aarde? Wat wil God omtrent Homself meedeel in hierdie gelykenis? Om by die antwoord uit te kom, moet ons iets verstaan van die mentaliteit van die klaers, die sogenaamde verontregtes. Want dis hoe ons almal se koppe werk (en hoekom ons dikwels nie kan vergewe nie).

Ons dink vanuit die skema van verdienste en loon: Soveel werk, soveel betaling. Alles moet netjies balanseer in terme van prestasie gelewer: Geen werk, geen betaling; min werk, min betaling; baie werk, baie betaling. Dis so deel van ons denke dat ons nie buite daardie kassie kan dink nie. Ons projekteer dit ook op ons verhouding met God en met mekaar: Soos dit in die daaglikse arbeidspraktyk werk, so ook met God en mense. Daarom, ons kyk met ‘n “slegte oog” (v15: “afgunstig” se letterlike betekenis) wanneer ons God se goedheid in werking sien; dit wil sê, ons kyk met afgunstigheid, nydigheid, jaloesie en verontwaardiging; ons voel verontreg. Dieselfde houding is teenwoordig by die oudste seun in die gelykenis van die verlore seun (Lukas 15): “hierdie seun van pa wat pa se goed met prostitute deurgebring het, vir hóm slag pa die vetgemaakte kalf”. Vir hóm, van alle mense. Dit druis in teen alle gevoel van regverdigheid. So kon die Joodse geestelikes dit in Jesus se tyd ook nie vat dat die tollenaars en sondaars deel vorm van Jesus se gehoor nie. En toe moes die leiers ook nog hoor dat hierdie veragtes, hierdie laastes vóór hulle in die koninkryk van God sal ingaan (Matteus 21:31).

Ons lewe almal uit die genade van God – laastes én eerstes

Maar ons moet begryp dat daar ‘n ander werklikheid is waaruit ons almal lewe, naamlik God se onbegryplike goedheid wat aan die laastes dieselfde wil gee as aan die eerstes. Die laastes is hulle wat niks verdien nie, wat ledig op die mark rondstaan, deur ander verag word, nie goed genoeg geag word om te deel in die loon van die eienaar nie. En die eienaar/God tree so op nie omdat hy onregverdig is nie, maar omdat hy/Hy goed is.

Ons vergeet so maklik, ook die eerstes deel in die genade en goedheid van God. Ook aan die eerstes het Hy genade bewys deur hulle toe te laat om in sy wingerd te werk. Om eerste te wees, is nie te danke aan ons prestasie nie, maar ook aan God se goedheid. Almal, of ons eerste of laaste is, kry dieselfde loon: ‘n genadeloon! Die genade van God is die groot gelykmaker, ons het almal dieselfde status en waardigheid in God se oë: begenadigde sondaars.

Dít is die wet van die koninkryk van God. Dít is die hart van die evangelie, God se goeie nuus wat ons van harte moet omhels. Dít is die vreemde geregtigheid van God. God se geregtigheid gaan nie in die eerste plek oor vergelding of straf nie, of, aan die ander kant, om ons te beloon vir ons goeie werke nie, maar om aan almal van ons – die eerstes én die laastes – sy onbegryplike genade te skenk. Dit keer ons hele idee van geregtigheid op sy kop, dit verander die hele manier waarop ons oor God, onsself en ander mense dink en na hulle kyk. Maar dit is hoe die koninkryk van God se geregtigheid werk. Raar, maar waar.

God se “oop einde”-genade

Die gelykenis sê nie hoe die eerstes wat gekla het, gereageer het nie. Hierdie gelykenis, soos die meeste ander, het ‘n “oop einde”, sodat mens kan nadink oor wat die soewereiniteit en goedheid, ja, die genade van God beteken. God se uitsonderlike vrymag en genade sit mens altyd aan die dink, ten minste as jy iets verstaan van die wonder, die vreemdheid en die impak daarvan. Elkeen moet antwoord op hierdie vreemde geregtigheid. Dit móét ‘n impak hê op ons daaglikse lewe – hoe ons na God, onsself en ander mense kyk, wat ons doen of nie doen nie. As hierdie vreemde geregtigheid van God ons nie aanraak en in beweging bring nie, dan verloor ons kontak met God se werklikheid – die koninkryk van God – waar die eerstes laaste is en die laastes eerste.

Samevatting oor vergifnis en genade

Wat sê hierdie gelykenis vir ons onderwerp van vergifnis en genade?

1. Die grond of bron van vergifnis is God se liefde, genade, barmhartigheid en goedheid. As mens dít nie verstaan nie, verstaan jy nie hoe God se verhouding met ons, en mense s’n met mekaar werk nie. Verhoudings bestaan nie net uit harde wette, ooreenkomste en regulasies nie, maar uit die sagte bindweefsel van genade.
2. Genade (en daarmee vergifnis) is die groot gelykmaker. Almal is ewe skuldig en sondig, verdien niks, en kan op geen voorkeurbehandeling aanspraak maak nie. Ons mag ons daarom nie aanstel teenoor mekaar asof die een skuldiger of beter is as die ander nie. Daar is nie eerstes en laastes by God nie; ons leef almal van sy genade.
3. Hierdie insig het ‘n impak op hoe ons na mekaar kyk en teenoor mekaar optree. As God so met ons maak, mag ons ook maar sagter, meer begrypend, sensitiewer, minder veroordelend, milder, ruimhartiger teenoor mekaar optree.
4. Uit hierdie ruimhartige kyk na mekaar vloei vergifnis van mekaar se oortredings Vergifnis is daarom nie ‘n oppervlakkige en lighartige afskud van die verlede en bloot ‘n “aanbeweeg” nie. Nee, dit vloei voort uit ‘n hartgrondige kyk in die genadige en ruimhartige hart van God, ‘n empatiese kyk na ander, en ‘n indringende kyk na my eie hovaardige en aanstellerige hart. Dis om te besef, geregtigheid werk anders in die koninkryk van God as waaraan ek gewoond is. En ek is ‘n draer van daardie vreemde geregtigheid. God se geregtigheid kom juis na vore wanneer ek nie my regte opeis as die verontregte nie, maar oënskynlik die onderspit delf deur die ander te vergewe. Dit het niks aan God se Godheid afgedoen deur ons te vergewe nie; dit sal niks aan ons menswees afdoen om ook te vergewe nie – inteendeel.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

In hierdie aanbieding sal jy leer:

• Wat die verhouding tussen vergifnis en die ander groot sake van die heilsweg is;
• Dat vergifnis altyd in twee rigtings werk: God teenoor mense, en mense teenoor mekaar;
• Hoekom vergifnis noodsaaklik is

1. Die verhouding tussen vergifnis en die ander groot sake van die heilsweg

Vergifnis veronderstel skuld, veral teenoor God. In hierdie geval is dit ‘n onbetaalbare skuld. Op geen manier kan ons self ons skuld minder maak of daarvoor betaal nie. Daar is net een manier waarop ons in die reine kan kom by God, en dit is wanneer Hy van sy kant af ons skuld vergewe en so die verhouding herstel, dit wil sê, wanneer Hy Homself versoen met ons. En dis presies wat hy in Christus gedoen het, volgens 2 Korintiërs 5:18.

Met hierdie paar woorde het daar ten minste twee sake na vore gekom wat verband hou met mekaar, naamlik vergifnis en versoening. Eintlik is hulle vervleg, maar hulle kan tog onderskei word. Hulle vorm deel van die sogenaamde heilsweg, die manier waarop God aan ons sy heil of genesing skenk. Maar daar is ook ander sake wat deel uitmaak van die heilsweg, soos uitverkiesing, wedergeboorte, regverdigmaking, redding, aanneming tot kinders, geloof, bekering, berou, belydenis van sonde, om Jesus aan te neem, heiligmaking, om nie meer te noem nie. Voordat spesifiek oor vergifnis gehandel word, sal dit goed wees om vir ‘n oomblik aandag te gee aan hoe hierdie verskillende aspekte van die heilsweg met mekaar verband hou.

Die heilsorde

Vroeër is daar gepraat van die heilsorde. Daarmee is bedoel dat die sake wat hierbo genoem word, in ‘n sekere volgorde in die gelowige se lewe gebeur, amper soos stasies wat mekaar een na die ander opvolg tydens ‘n lang treinrit. En daar is nogal lang debatte gevoer oor wat presies hierdie volgorde is. So is daar gesê dat uitverkiesing heel eerste kom, want God moet ons eers uitverkies voordat daar van enige heil sprake kan wees. En dan volg die wedergeboorte, omdat mens nie tot belydenis van sonde of geloof kan kom as God jou nie eers van binne nuut gemaak het nie. En daarop volg sondevergifnis en regverdigmaking, waardeur God jou tot sy kind aanneem. Eers dan kan jy tot geloof kom, waarop dan logies volg dat jy jou bekeer van ‘n sondige lewe en tot God keer. En hierop volg dan ‘n lewe van heiligmaking totdat ons by Christus se wederkoms tot ‘n staat van verheerliking oorgaan.

Probleem met heilsorde

Ek dink jy voel aan dat genoemde volgorde ietwat geforseerd aandoen. Uitverkiesing en wedergeboorte as eerstes maak nogal sin, maar wie sê dat regverdigmaking voor geloof kom? Is dit nie dalk andersom nie? En so kan ons voortkibbel. Die probleem met so ‘n heilsorde is drieërlei: Eerstens die voor die hand liggende – die volgorde van die opeenvolgende “stasies” is nie altyd so logies nie. Mens kan verskil oor wat eerste kom en wat daarna op mekaar volg. Tweedens, indien dit as opeenvolgende stasies verstaan word, beteken dit dat as mens by ‘n stasie verby is, dit agtergelaat word en dan later vergete raak en nie meer as so belangrik beskou word nie. Jy het dan “gepromoveer”. En dit is beslis nie die bedoeling van die heilsorde nie. Elkeen van die sake is mens se hele lewe lank belangrik; niks word ooit agtergelaat nie. Derdens, so ‘n orde is nie Bybels begrond nie, want nie twee Bybelskrywers noem alle “stasies” van die heilsorde nie, of noem dit in dieselfde volgorde nie. ‘n Mens kry eerder die gevoel dat sekere skrywers ‘n voorkeur het vir sekere terme, terwyl ander weer ander terme verkies, sonder dat hulle die terme met mekaar in verband bring of in ‘n bepaalde orde plaas. Dit wil dus lyk dat ons die terme nie as opeenvolgende stasies moet sien nie maar eerder soos die verskillende vlakke van ‘n diamant wat telkens ‘n bepaalde faset van die heil belig, afhangende van watter aspek ter sprake is, en ongeag enige volgorde. So is Paulus baie lief daarvoor om die heil in terme van regverdigmaking te beskryf. Hy lê klem daarop dat ons almal skuldig staan voor God en dat ons slegs regverdig verklaar of vrygespreek kan word wanneer ons glo dat sy Seun in ons plek die straf op ons sonde gedra het. Dan vergewe God ons sonde op grond van Christus se kruisdood, en Hy stel ons vry in ‘n nuwe lewe. Johannes praat weer meer van geloof, wedergeboorte en vergifnis, maar glad nie van regverdigmaking nie. Lukas weer is lief vir die begrip redding, maar praat nooit van om “in Christus” te wees nie, laasgenoemde wat so dikwels by Paulus voorkom. En so kan ons die voorbeelde van verskille vermenigvuldig.

Eerder heilsweg

Wat moet ons hieruit aflei? Net dit: Wanneer Bybelskrywers sekere terme vir God se heil gebruik, beskryf hulle daarmee telkens die hele heil, nie net ‘n bepaalde “stasie” in die heilsorde nie. Die hele heil, die volle spektrum van God se heilshandelinge met die mens is telkens aan die orde, en elke term belig ‘n faset van of bied ‘n bepaalde perspektief op hierdie hele heil. Dit gaan dus nie oor “stasies” wat mekaar die een na die ander opvolg en dan agtergelaat word nie, of dat ons promoveer van een stasie na die volgende nie. Daarom word deesdae eerder van die heilsweg gepraat as die heilsorde. Toegegee, die term heilsweg mag steeds die gedagte van ‘n liniêre ontwikkeling inhou, maar ten minste is die gedagte van ‘n bepaalde volgorde minder in fokus. Met heilsweg word eerder bedoel die manier waarop ons deel kry aan die heil wat God skenk. Ons kry as gelowiges dadelik deel aan die hele heil, en elkeen van die heilsterme belig slegs ‘n bepaalde faset van daardie heil, net soos wat ‘n mens ‘n diamant wat in verskillende vlakke geslyp is, om en om na die lig kan draai en telkens verwonderd staan oor die skoonheid daarvan. Verskillende vlakke, ja, maar telkens dieselfde en die hele diamant, sonder dat die een vlak belangriker is as die ander of in ‘n bepaalde volgorde staan tot die ander.

Beide God en mens betrokke in heilsweg

Wat ons wel kan sê is dat die terme wat gebruik word om die heilsweg te beskryf, verteenwoordigend is van wat beide God en mens se “aandeel” aan die heil is. So kan ons sê dat uitverkiesing, wedergeboorte, redding, regverdigmaking en vergifnis veral die klem laat val op wat God doen, terwyl om te glo, berou te hê, jou sonde te bely, Jesus aan te neem, tot bekering te kom weer meer die menslike aktiwiteit beklemtoon. En sommige terme kan beide God en mens se werksaamheid belig, soos vergifnis en heiligmaking. So gesien is die heilsweg te verstaan as Goddelike inisiatief én menslike verantwoordelikheid, sonder om die twee teen mekaar af te speel of te sê waar die een eindig en die ander begin. Dit gaan om die hele en volledige heil waar beide God en mens verweef teenwoordig is. En dit is presies wat die verbond wat God met die mens aangaan, wil sê: Ek sal vir jou ‘n God wees, en jy sal vir my ‘n kind wees. God én mens is betrokke by die inskakeling in God se heil. Dis één ervaring met verskillende fasette en perspektiewe. Elkeen is in die mens se hele lewe werkend teenwoordig; nie een word gepasseer nie. Trouens, die heilsweg is niks anders nie as ‘n beskrywing van hoe ‘n mens se totale lewenspad met God verloop, en hoe God én mens daarin verweef en aktief teenwoordig is. Dis soos Filippense 2:12-13 sê: “Julle moet julle met eerbied en ontsag daarop toelê om as verloste mense te lewe, want dit is God wat julle gewillig en bekwaam maak om sy wil uit te voer.”

Vergifnis beide deel van die heilsweg en die hele heilsweg

Wat sê bostaande verduideliking in verband met vergifnis? In hierdie stadium is dit net belangrik om te weet dat vergifnis deel is van die heilsweg, dat dit een faset van die totale heil belig, en dat die ander aspekte voortdurend betrokke is. Vergifnis word dus nie verabsoluteer, dit is, losgemaak van die ander aspekte nie. Maar terselfdertyd moet ons sê dat wanneer vergifnis ter sprake is, dit die hele heil beskryf; deur vergifnis verkry ons nie net toegang tot ‘n deel van die heil nie, maar tot die totale heil, soos verteenwoordig deur die perspektief van vergifnis. Die son se lig laat die hele diamant skitter, maar soos dit weerkaats word vanaf hierdie vlak.

2. Vergifnis werk altyd in twee rigtings: God teenoor mense, en mense teenoor mekaar

“Wie Christelik wil lewe, moes beide die vrye vergifnis van God ervaar het én bereid wees om ander te vergewe. Daar is geen plek in die koninkryk van God vir mense wat nooit vergifnis aanvaar het nie.” (Vry vertaal)

Donald Guthrie, Theology of the NT

In die volgende aanbieding (Vergifnis 2) sal ons uitvoeriger stilstaan by die innige band tussen God se vergifnis van mense, en mense se vergifnis van mekaar. Maar nou is dit belangrik om reeds te noem dat hierdie twee aspekte van vergifnis – die vertikale en die horisontale – onskeibaar is. As ons nie bereid is om mekaar te vergewe nie, hang daar ‘n groot vraagteken oor ons begrip en belewing van wat dit beteken dat God ons skuld en sonde vergewe het.

Van die innige verweefdheid tussen hierdie twee is die Skrif vol. Ons kan maar net die Ons Vader-gebed noem. Beide Lukas en Matteus se weergawes beklemtoon dit. Lukas 11:4 sê: “En vergeef ons ons sondes, want ons vergewe ook elkeen wat teen ons oortree.” En Matteus 6:12-14: “… en vergeef ons ons oortredings soos ons ook dié vergewe wat teen ons oortree … As julle ander mense hulle oortredings vergewe, sal julle hemelse Vader julle ook vergewe. Maar as julle ander mense nie vergewe nie, sal julle Vader julle ook nie julle oortredings vergewe nie.”

Maar in latere aanbiedings meer oor die besonderhede hiervan.

3. Hoekom is vergifnis noodsaaklik?

In die twee afdelings hierbo het die noodsaak van vergifnis reeds duidelik na vore getree. In afdeling 1 is gestel dat vergifnis een van die maniere is waarop God sy heil aan ons deurgee. Ons het nodig dat God ons sondeskuld teenoor Hom vergewe, anders het ons geen deel aan sy heil nie. Vergifnis van sonde is die invalspoort na ons hart, so word ons lewe nuut gemaak en raak ons versoen met God. En in afdeling 2 het die ewe belangrike insig na vore getree dat hierdie sondevergifnis deurgegee moet word na ander, anders loop ons gevaar om God se vergifnis te verbeur.

Kom ons voer die “horisontale” aspek van vergifnis vir ‘n oomblik verder om die noodsaak van vergifnis te onderstreep. Afgesien van Lukas 11 en Matteus 6 (kyk afdeling 2), waar die eis om mekaar te vergewe reeds uitgelig is, is daar ook ander gedeeltes wat die ingesteldheid van vergifnis bevat:

• Matteus 5:38-42: Draai die ander wang / loop die tweede myl / gee ook die bokleed
• Matteus 5:43-48: Julle moet julle vyande liefhê; wees volmaak soos julle hemelse Vader volmaak is
• Romeine 12:20: Oorlaai jou vyand met goedheid; laai so vurige kole op sy hoof

Waarom hierdie eis tot vergifnis?

• Ter wille van die ander

Vergifnis is die enigste manier waarop verhoudings met die naaste moontlik is. Ons moet ‘n houding ontwikkel van nie hard wees op mekaar nie, want ons sukkel almal met verhoudings. Vergifnis is ‘n manier om ruimte maak vir die ander sodat dié sy of haar vyandskap teenoor my kan aflê.

Die dinge waaroor ek die ander moet vergewe, gaan meestal ook oor klein dingetjies (vgl 1 Korintiërs 6:2 se “geringe sake” waaroor mense mekaar hof toe sleep). In sulke gevalle is dit dikwels beter om onreg te ly as om jou reg af te dwing (1 Korintiërs 6:7). Daar is immers ‘n groter geregtigheid ter sprake as jou eie reg, naamlik dié van die liefde wat die lewe moontlik maak. Hierdie soort ingesteldheid en optrede is die sagte bindweefsel wat die samelewing bymekaar hou.

• Ter wille van jouself

Vergifnis bring genesing, anders verteer die haat jou later. Efesiërs 4:31-32 // Kolossense 3:8,13-14 sê: “Lê die woede af, vergewe mekaar soos God julle ook in Christus vergewe het.” Ook in die verhouding man en vrou is vergifnis noodsaaklik: sodat ons gebede nie verhinder word nie (1 Petrus 3:7). En moenie kwaad met kwaad vergeld nie, sê 1 Petrus 3:9. ‘n Mens kan nie voortdurend met ‘n wrok rondloop nie, jy vergiftig net jouself. Die spreekwoord sê nie verniet nie: “Hy wat ‘n ander jaag, staan nie stil nie”.

Die noodsaak van vergifnis beteken nie dat dit maklik is nie. Want jou eie ego en eer is altyd in die pad. Verder is die verwonding opgedoen as gevolg van ander se optrede soms diep. Vergifnis is daarom nie vanselfsprekend of goedkoop nie, dit gebeur nie vanself nie. In hierdie verband berig Simon Robinson in TIME, 20/3/2006, p25, oor Rev Julie Nicholson, predikant in Bristol, Engeland, wat bedank het omdat sy nie die persoon kon vergewe wat die oorsaak was van haar dogter, Jenny, se dood nie. Jenny het die vorige jaar in Londen aan die hand van ‘n selfmoordbomaanvaller gesterf. Robinson skryf dan soos volg (vry vertaal):

Vergifnis is uiteraard wonderlik, bevrydend en verlossend. Maar dit het vandag amper die in-ding geword om te doen. Ons het altyd van die kansel af gehoor van die krag van vergifnis, maar nou word dit net ‘n ander woord vir “aanbeweeg” (moving on). Vergifnis is die eindelose refrein van talk shows en selfhelp-boeke. Sielkundiges glo dat vergifnis diep trauma kan genees, maar die konsep het so gemeenplasig geword dat almal dit in die openbaar eis, van Bill Clinton (vir huweliksontrou) tot bekende persoonlikhede (vir ‘n verskeidenheid van verslawings) tot derde wêreld-lande (vir skuld). Ons het so gewoond geraak aan mense wat vergewe dat ons teleurgesteld is wanneer hulle dit nie kan doen nie. Terwyl: Vergifnis is nie maklik nie …. dis nie iets wat soos ‘n kraan oopgedraai kan word nie … dit is in werklikheid ‘n goddelike gawe … dit moet gebalanseer word met ‘n gevoel van geregtigheid.

Dus, vergifnis – noodsaaklik, ja, maar dit bly ‘n stuk genade; dit kom nie vanself nie.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

In Johannes 20:23 lees ons die volgende interessante teks: “As julle vir mense hulle sondes vergewe, word dit deur God vergewe; as julle dit nie vergewe nie, word dit nie deur God vergewe nie.”

Hoe moet ons hierdie teks verstaan? Vergewe God regtig nie vir mense indien ons hulle nie vergewe nie? Of probeer Johannes iets anders uitdruk?

Inleiding

Dit is altyd handig om te kyk na die wyse waarop die vroeë kerk oor bepaalde sake gedink het. Verder moet mens altyd individuele tekste teen die agtergrond van die groter tekstuele konteks verstaan waarbinne dit voorkom. Ons verwys in hierdie verband na die mikro en makro konteks van die teks. Die vers vorm deel van die belangrike konteks waarin die opgestane Christus die dissipels die volmag gee om sy sending voort te sit (vgl. Soos die Vader my gestuur het, stuur ek julle ook). Die “net so” (kathoos) skep ’n kousale verband tussen God se sending en Jesus wat sy bemagtiging van God ontvang het. Johannes se evangelie ontwikkel reeds van die begin af in die evangelie ’n bemagtigingsproses. Die eerste lesers van die evangelie het geglo dat God die bron van lewe is en dat God die enigste een is wat kan oordeel en kan vergewe. Die uitdaging vir die eerste Christus-volgers was dat hulle, teen die agtergrond van die Christus gebeure, moes verduidelik hoe Christus nou die bron van lewe word en ook sterk gekoppel word aan oordeel en vergifnis, wat eintlik primêr eienskappe is van die Joodse God! Daarom begin Johannes vroeg al in sy evangelie om te verduidelik hoe God die vermoë om lewe te gee oordra aan die Seun. Binne die diadiese en patriargale sosio-kulturele sisteem van die dag sal ’n goeie seun presies doen wat die vader graag wil hê hy moet doen en so optree dat hy doen wat sy vader doen. Mense wat hom sien sal dus sê “Hy is inderdaad soos sy vader”. So ’n persoon het eer, juis omdat hy optree soos sy vader en die wese van die familie se waardes beliggaam. Dus, het die skrywer van Johannes ook voor die uitdaging gestaan om die gelowiges ’n hele aantal sake te bewys ten einde die belangrikheid van Jesus uit te wys:

1. Op watter wyse tree die Seun op (presies) soos die Vader
2. Op watter wyse word die seun bemagtig deur die Vader self

In die teks van Johannes word daar reeds in die proloog met poëtiese taal gesê dat die Seun naby aan die Vader se boesem is en hom “uitlê” (Joh 1:18). Dus, die implisiete leser sien sommer van die begin af dat Jesus in ’n unieke posisie in sy verhouding tot die Vader verkeer. Ook funksioneer liefde tussen die Vader en Seun sterk (Joh 3:16) en daar word eksplisiet deur Johannes gesê dat die Vader hom alles wys. Dit lees ons veral in Johannes 5. Daar word reeds die beeld geskep dat Jesus God as sy Vader noem, iets wat mens nie gedoen het nie, omdat dit in daardie tyd beteken het jy stel jouself gelyk aan God (Joh 5:18). Juis in daardie konteks in Johannes 5 is dit dus noemenswaardig om te sien dat Johannes se Jesus dan sê: “Dit verseker ek julle, die seun kan niks uit sy eie doen nie. Hy doen maar net wat Hy die Vader sien doen; wat die Vader ook al doen, doen die Seun ook net so. Die Vader het die Seun lief en wys hom alles wat hy doen…” Net soos die Vader dooies opwek en lewend maak, maak die Seun ook lewend wie Hy wil… Self veroordeel die Vader niemand nie, maar die oordeel het hy geheel en al aan die Seun oorgelaat…” (Joh 5:19-22).

Dan, in die volgende vers plaas Johannes Jesus se woorde binne die raamwerk van die Sendingmotief waarin eer en skaamte direk verbind word aan postiewe aanvaarding van laasgenoemde waarheid. Hiervolgens kan daar dus geargumenteer word dat Jesus deur God bemagtig is om bindende uitsprake te maak en dade te verrig met betrekking tot geestelike lewe en dood. Jesus het dus die volmag om dit namens God te doen, en dit moet binne die sendmotief verstaan word, i.e., dit was die oorspronklike bedoeling en plan van God self. Dit sien ons natuurlik reeds in die proloog en in ander gedeeltes (soos Joh 3:16) waar God die primêre handelende subjek is wat die ganse missie van die Seun geïnisieer het.  Dus, dit was Sy bedoeling van die begin af om die Seun te bemagtig om hierdie take te verrig.

Vir Johannes is die enigste manier om die realiteit van die bemagtiging te bewys deur die betrokke semeia of tekens. Dit sien mens dan in die genesingshandelinge en die vergifnis wat ter sprake kom bv. by die Samritaanse vrou (Joh 4), die lam man (Joh 5) en die owerspelige vrou (Joh 8 [twyfel bestaan egter of dit oorspronklik ‘n Joh teks is- vgl. NB manuskripte wat  nie die teks het nie]). Die “ultimate” bewys van lewe in Johannes gebeur wanneer Jesus self sy eie lewe neerlê en self sy eie lewe opneem. In Joh 10:17-19 sien ons dat Jesus self sy lewe gaan opneem en dit is dus die bewys dat hy self die bron van lewe beliggaam. Dit doen hy dan met die opstanding. Daarmee word bewys dat Jesus waarlik die bron van lewe is. Maar mens moet telkens in gedagte hou dat dit God se plan van die begin af was en dat dit deel van die ganse sendingsplan van God is. Na Jesus se opstanding verskyn hy aan die dissipels voordat hy binnekort weer terug sou gaan na die Vader. En dit is dan juis hier waar die geweldige interessante bemagting plaasvind van die gelowiges wat opgeneem word in die missie van God en Sy seun in Johannes.

 In Johannes 20:21 sê die opgestane Jesus as bron van lewe aan die dissipels: “Net soos die Vader my gestuur het, stuur ek julle ook”. Die sensitiewe leser van Johannes weet egter alreeds dat ons hier te maak het met ‘n hele konstellasie van gedagtes wat ‘n koherente motief van bemagtiging veronderstel. Jesus het ook enkele dae tevore in die Evangelie se verteltyd gesê dat hy binnekort weg sal moet gaan. Hulle weet ook alreeds dat Jesus doen soos sy Vader doen. Die leser besef met hierdie woorde dat hulle nou geroep word om die aflosstokkie verder te neem soos Jesus dit oorgeneem het by God. Nou is dit hulle beurt om die stokkie verder in die aflosreis te dra en ook om dit oor te gee aan die wat gaan volg. Net soos Jesus bemagtig is, word hulle ook bemagtig. Hulle word volledig opgeneem in die missie van God en die Seun en het afgeleide uitvoerende mag in hierdie missie. Hulle tree in die naam van Jesus op. Dit lei dan na logiese gedagtes soos vergifnis. As bemagtigende agente van die missie moet hulle net soos die Seun vergewe en liefde wys. In Johannes se denke word die missie veral uit liefde gekenmerk. Die Seun word ook in Johannes elders uitgebeeld dat hy nie primêr gekom het om te oordeel nie, maar om God se liefdesmissie te bewerkstellig (Joh 3:17). Hierdie missie bestaan primêr uit ‘n agenda wat gemotiveer is deur liefdevolle redding (Joh 3:17). Dit is dus nooit bedoel om ‘n oordeelsbeweging te wees nie maar ‘n liefdesbeweging.

Dit bring ons by Johannes 20:22-23. Let hier op dat Jesus oor die dissipels blaas en hulle dan die Heilige Gees ontvang. Ek onthou Ireneus het eenmaal geskryf dat die woord vir blaas hom hier herinner aan Genesis waar God lewe in die klei Adam blaas. Daarmee vind die skepping van die mens plaas. Hier ontvang die dissipels wat in vrees en bewing verkeer het na die dood van Jesus nuwe lewe en word hulle op ‘n manier herskep en bemagtig vir hulle nuwe taak. In dieselfde asem spreek Jesus hier die woorde van vergifnis, en nie van oordeel nie. Hy stuur hulle om te vergewe, te genees, te restoureer, net soos hy in opdrag van die Vader gedoen het. Ek dink dit is waar die fokus op hierdie teks moet lê. Dit lê enersyds op die feit van die bemagtiging van gelowiges om net soos God en Jesus bindende aksies en uitsprake te maak. Maar dit moet egter teen die agtegrond van die bovermelde sendingmotief verstaan word. Dan is die performatiewe effek daarvan dat die gelowiges opgeroep word in hierdie missie om mense van vergifnis te wees – mense wat deur God se liefde gemotiveer word en opgeneem is in ‘n restoratiewe missie. Dit is die saak wat Johannes hier wil uitdruk en waarop die fokus moet lê. As gelowiges moet ons net soos Jesus so optree dat mense waarlik kan sê ons doen wat die Vader en Sy Seun doen.

Skrywer: Prof Kobus Kok

Johan vra:

As ’n mens Christus aangeneem maar afgedwaal het en baie jare in erge sonde geleef het, en jy wil na God toe terugkeer – kan mens dadelik vergifnis kry as jy waarlik jammer is? Of moet mens eers regmaak teenoor mense wat jy te na gekom het deur bedrog, leuens, skinder, ontrouheid? Vrees vir gevolge om meer kwaad te doen as goed deur openbaarmaking van die sonde hou mens terug om volheid vir God te lewe. Hoe hanteer mens dit? Almal het verskillende opinies en sieninge.

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Ons vraagsteller se vraag gaan ten diepste oor die verhouding tussen vergifnis en restitusie. Ons kan sê dat vergifnis die hart van die verhouding tussen God en mens, en mens en mens, is. Dis waar alles begin. Hiersonder kan nuwe verhoudings nie regtig van die grond af kom nie. Wie met ’n wrok in sy hart teen ander rondloop, besef nie wie hy of sy self voor God is nie. As vergifnis die hart is, is restitusie (of: herstellende geregtigheid) die hande en voete van verhoudings. Vanuit ’n nuwe visie op God se genade en my eie sonde kry ek nou ook ’n nuwe visie op skeefgeloopte verhoudings, op al die skade wat deur my optrede veroorsaak is, en ontstaan daar die behoefte om verhoudings en uiteindelik ’n samelewing waar God se geregtigheid heers, tot stand te help bring. Restitusie het dus te doen met geregtigheid, met wat reg is voor God; hoe Hy graag wil hê dat mense sal lewe.

Die Ou Testament het uitgebreide reëls oor restitusie gehad, kyk byvoorbeeld Eksodus 22:1-15; Levitikus 6:1-5. En so kry ons dit ook in die Nuwe Testament met die gebeure rondom Saggeus, die hooftollenaar van Jerigo. Volgens Lukas 19:8 is hy bereid tot restitusie, om so ver dit in sy vermoë is dinge reg te stel wat hy verbrou het. Hy is bereid om die geld wat hy onregmatig van mense verhaal het, terug te betaal.

Tollenaars was Jode wat as belastinggaarders vir die Romeine opgetree het. Hulle is daarom deur hulle volksgenote as buitestanders van die verbond beskou – volksverraaiers, nie kinders van Abraham nie. Maar Jesus sê vir Saggeus: Ek moet by jou tuisgaan, want vandag het daar redding vir hierdie huis gekom. Hierdie man is ook ’n kind van Abraham; ja, hy is deel van die verbondsvolk, nie ’n buitestander nie.

So het Jesus Saggeus se status in die Joodse gemeenskap herstel. Daar het redding vir hom gekom, sy sondes is vergewe. Sy posisie as volle lid van die Joodse gemeenskap is herstel. En dis onmiddellik van krag. Jesus sê vir die omstanders: “Vandag het daar redding vir hierdie huis gekom … .” (Lukas 19:9). Logies gesproke kom vergifnis dus voor restitusie. As ek eers moes gaan restitusie doen vóór ek vergifnis ontvang, is ek eintlik besig om my eie vergifnis te verdien. En dit kan nie; God vergewe uit genade, nie op grond van ons goeie dade nie. En so behoort ons ook teenoor mekaar te handel. Maar wat nou uit vergifnis voortvloei, is ’n lewe van dankbaarheid, waarvan herstellende geregtigheid deel vorm. Dit doen Saggeus dan ook. Vanuit sy herstelde posisie voor God en in die gemeenskap is Saggeus nou bereid om restitusie te doen vir wat hy verbrou het. Die helfte van sy goed gee hy vir die armes, en hy betaal vierdubbeld terug waar hy iets van iemand afgepers het. So is hy presies die teenpool van die ryk jongman wat nie bereid was om iets vir die armes te gee nie (Lukas 18:23). Dis eintlik ironies: Die ryk man was ’n persoon van aansien in die gemeenskap en kenner van die wet, tog is hy nie bereid tot herstel nie. Maar Saggeus – die veragte, die uitgeworpene – gee veel meer (4x) as wat vereis is deur die wet. (Die wet het die volle bedrag + 20% rente vereis.) Dit is teken van sy egte berou en aanvaarding van God se vergifnis. Hy wil hê al die verhoudings waarin hy staan, moet herstel word.

Ware berou en ontvangs van vergifnis vertaal altyd in die bereidheid tot herstel van verhoudings en van skade wat aangerig is. Daarom sê Jesus ook vir die vrou wat in owerspel betrap is: “Gaan heen, en sondig nie meer nie” (Johannes 8:11). Die “gaan heen” is die kwytskelding en vergifnis van sonde, en die “sondig nie meer nie” is die oproep tot ’n nuwe lewe waarin sy afstand doen van haar ou lewe en die nuwe lewe as herstelde mens aanvaar en uitleef.

Maar hoe werk restitusie in die praktyk? Die volgende gedagtes kan dalk help:

Restitusie is ’n daad van vryheid. Dit is nie ’n absolute eis wat God aan ons stel in alle omstandighede en vir alles wat ons in die verlede verkeerd gedoen het nie. As dit die geval was, dan is restitusie nie meer deel van die evangelie nie, maar word dit ’n nuwe wet waardeur ons onsself probeer regverdig. Restitusie moet daarom altyd gesien word as iets wat voortvloei uit die feit dat God ons sonde vergewe het. Hy het dit van ons verwyder so ver as die ooste van die weste verwyder is; Hy dink nie meer daaraan nie; Hy reken ons dit nie meer toe nie; Hy het dit begrawe saam met Christus. Daarom dat Paulus kan sê: “Ek maak my los van die dinge wat agter is en strek my uit na wat voor is” (Filippense 3:13). En onthou: Paulus het vreeslike goed gedoen in sy verlede: hy het die gemeente van God vervolg, mense in die tronk laat stop, en heel moontlik ook sommiges se dood veroorsaak. Daaroor het hy opregte berou gehad, maar hy het terselfdertyd gelewe uit die genade en vergifnis van God. As dit nie so was nie, word restitusie iets wat ‘n mens kan vernietig, of dit word ’n poging waar ek nie meer uit die genade en vergiffenis van God lewe nie, maar waar ek myself probeer loskoop van my verlede. En dit kan nie, daarvoor het Christus die losprys betaal.

Ons kan nooit alles wat ons verkeerd gedoen het, herstel nie. Restitusie kan nooit ’n manier wees om alle spore van ons verlede te probeer uitwis nie. Sekere goed kan nooit ongedaan gemaak word deur restitusie nie. Daarvoor is ons sonde net te groot. Daarom, dit is nie die bedoeling van restitusie om in ons verlede te bly grawe totdat die lei skoongevee is nie. Oor sekere goed moet mens maar net aanvaar: hier leef ek volledig uit die genade van God, iets wat jy in elk geval moet doen. Ons moet dus nie onmoontlike take vir onsself stel en laste op onsself lê nie. Restitusie is iets wat voor die hand liggend is, iets wat jy binne ’n redelike tyd en binne jou vermoë kan doen. Dis nie ’n angstige, patologiese grawe in jou verlede totdat jy na jou mening alles wat jy verbrou het, ongedaan gemaak het nie. Want daar gaan altyd nóg iets opduik wat jy nog nie herstel het nie.

Restitusie is ’n daad van genesing en vreugde. Restitusie moet nie meer wonde en ongelukkigheid veroorsaak as wat die verkeerde ding wat ek wil herstel in die eerste plek veroorsaak het nie. Dan trek dit ’n streep deur die oogmerk van restitusie, naamlik om genesing en herstel in verhoudinge te bring wat voorheen deur ons sonde vertroebel is. ’n Mens moet daarom met wysheid te werk gaan, want restitusie kan onbedoelde, slegte dinge tot gevolg hê. Restitusie moenie ou wonde oopkrap of nuwes veroorsaak wat weer nuwe spanning in verhoudings kan bring, net sodat jy beter kan voel oor jou verlede nie. Nee, per slot van sake leef ons uit God se genade en vergifnis, nie uit die verdienste van ons goeie dade van restitusie nie.

Die beste restitusie wat ‘n mens kan doen, is ’n lewe in diens van God. Ons moet vorentoe lewe. As Petrus herstel word as dissipel nadat hy Jesus drie keer verloën het, gee Jesus aan hom ’n taak: Pas my skape op. Met ander woorde, sy lewe word gevul met ’n nuwe visie en opdrag. Dít is hoe hy sy verlede gaan goed maak – deur dit vorentoe reg te lewe; dis sy restitusie vir wat hy in die verlede verbrou het. As dit nie so was nie, is restitusie nie meer restitusie nie maar patologie. Restitusie is nie ’n voortdurende skuld-vaart in jou verlede in nie, dis eerder die daarstel van nuwe moontlikhede. So gesien het restitusie nie eintlik met die verlede te doen nie, maar met die toekoms. ’n Mens kom nie los van jou verlede bloot deur die verlede te probeer herstel nie, maar deur die lewe elke dag uit God se hand te ontvang en om te doen wat jou hand vind om te doen. Ons word nie geroep om die verlede te probeer uitwis of ’n beter verlede daar te stel nie, maar om met ons oë gevestig op die einddoel te lewe, die voleinding van dinge, die volledige apokatastasis (wederoprigting en herstel) van God se skepping en van my eie lewe. En dit doen mens deur ’n lewe van diens aan God, nie deur terugwaarts te lewe nie.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl