Wanneer is Jesus gekruisig – Jan van der Watt

Tania vra:

Wanneer presies is Jesus gekruisig volgens ons jaarkalender? Ek verstaan dit was in Nissa 15, maar in watter maand is dit op ons gewonde kalender?

Sy gee die verdere bykomende inligting:

• Op die veertiende dag van Nisan, die derde uur volgens Joodse tyd (9 uur in die oggend volgens ons tyd) is ons Pasgalam, Jesus Christus, aan die kruis vasgespyker. Dit was presies dieselfde tyd van die dag wat die pasgalammers by die tempel geslag is. Eenduisend-vyfhonderd jaar na die instelling van die Pasga in Eksodus 12, is ons Pasgalam, Jesus Christus, vir ons geslag (sien 1 Korintiërs 5: 7). Sy bloed bedek nie net ons sondes nie – dit wis ons sondes uit!
• Die bloed van ʼn lam moes aan die deurposte en bodrumpel van die huise van die Israeliete gesmeer word – dan sou God hulle oorslaan (Eng: “pass over”) en sou sy oordeel hulle nie tref nie. Die Israeliete moes deur die met bloed bestrykte deur hul huise binnegaan en binne die beskerming van die bloed bly om hulle verlossing deelagtig te word. Daarom sê Jesus in Johannes 10: 9 “Ek is die deur; as iemand deur My ingaan, sal hy gered word ..”
• Nog ʼn vereiste met die oorspronklike instel van die Pasga in Eksodus 12 was dat geen uitlander of onbesnedene die Pasga kon gebruik nie (Eksodus 12: 43 & 48). Vandag is die wat in Christus is weens hulle geloof in Hom ” .. nie meer vreemdelinge en bywoners nie, maar medeburgers van die heiliges en huisgenote van God” (Efesiërs 2: 19). Daarom kwalifiseer ons as wedergeborenes om aan te sit by die Pasgamaal!

Antwoord:

Prof Jan van der Watt antwoord:

Nisan is die eerste maand van die Hebreeuse kalender wat met ons Maart-April ooreenstem (die maand op ons kalender kan dus wissel). In die antieke tyd was daar verskeie kalenders. Daar was ʼn kalender wat met die son gewerk het (die dag begin as die son opkom) en daar was kalenders wat op gelyke manier met die maan gewerk het. Die Jode se kalender het met die maan se verskynings gewerk terwyl die Romeine byvoorbeeld die son gebruik het as basis vir hulle berekenings.

Die Joodse maande het begin met die verskyning van die klein sekelmaantjie as die son sak (dag van die nuwe maan). Die maanmaand is ongeveer 29-30 dae en gevolglik is die maanjaar ongeveer 11 dae minder as die sonjaar. Dit lei daartoe dat die eerste maand van die Joodse jaar (dit is Nisan) soms in Maart en soms in April val, afhangende van die verskyning van die maan. “Maart-April” (Nisan) is natuurlik die begin van die lente en is die ‘terugkeer van die jaar” genoem – 1 Konings 20:26, 2 Kronieke 36:10 – met die gevolg dat Nisan die eerste maand van die jaar was. Die paasfees word 14 dae na die verskyning van die sekelmaan gehou, met ander woorde as dit volmaan gedurende die maand Nisan is (Eksodus 12:2-6).  Selfs in ons tyd word paasfees nie altyd op dieselfde kalendertyd gevier nie (soms is ons Paasfees vroeër en soms later), want ons pas ons viering van die paasfees  by die Joodse kalender aan.

Outeur: Prof Jan van der Watt

Abraham en sy Nakomeling – Marius Nel

Ewald vra:

Ons lees in Galasiërs 3: 16 ” God het Sy beloftes aan Abraham en aan Sy Nakomeling gegee” en die teksverwysings onderaan die bladsy van my Bybel verwys na vier gedeeltes in Genesis: 12:7, 13:15, 17:7, en 24:7. Blaai ek na hierdie tekste dan sien ek die woord “nageslag” en nie nakomeling nie. Hoe ek ook al na hierdie tekste kyk, slaag ek nie daarin om oortuig te word dat hulle na Christus verwys nie, trouens, hulle verwys [behalwe vir 17:7] baie duidelik na God se belofte van die land [Kanaän?]. Genesis 17:8 verwys ook na ‘n belofte van die land. Sou mens dan aanvaar dat die vertaling in Genesis verkeerd was en “nakomeling” moes gewees het, dan sou mens verwag het dat nageslag in die betrokke verse met ‘n hoofletter gespel moes word. Met respek gesê, wonder ek, dat sou hierdie tekste na Christus verwys, wat sou ons Verlosser met hierdie belofte van aardse grondgebied kon doen? Help my asseblief om hierdie raaisel op te los. Dankie.

Antwoord:

Dr Marius Nel antwoord:

Jy het iets belangriks raakgesien. Paulus se gebruik van die Ou Testament hou verband met hoe die Aleksandrynse rabbi’s die Bybel uitgelê het. Die rabbi’s het volgens die Griekse neo-Platoniese filosofie na tekste gekyk en dan gevra: waarvan is dié figuur of objek ʼn prototipe? Dit wat gebeur het, was net ʼn afskaduwing van wat nou gebeur. So redeneer Paulus dat die verwysing na Abraham se nageslag eintlik ʼn prototipe is vir Christus, en dan maak hy die teks van toepassing op Christus. Hy doen dieselfde met die figure van Sara en Hagar, wat volgens sy pesjer-metode verwys na dié mense wat sonder die wet, deur geloof, gered word en mense wat op grond van wetsonderhouding poog om gered te word.

Outeur: Dr Marius Nel

Aborsie: Die siening van sommige godsdienste – Coen Slabber

Sekere godsdienste het duidelike standpunte oor aborsie, terwyl ander die besluit tot ʼn groot mate aan lidmate oorlaat.

Islam

Oor die algemeen glo Moslems dat aborsie verkeerd en haram (ontoelaatbaar) is. Baie Moslems aanvaar egter dat dit wel onder sekere omstandighede toelaatbaar is. Die Koran verwys nie spesifiek na aborsie nie, maar gee wel leiding in verwante sake wat dan op aborsie toegepas word.

• Die heiligheid van lewe. Die Koran gee ʼn baie hoë prioriteit aan die heiligheid van die lewe. So lees ons: Wie ook al die lewe van ʼn siel spaar, dit is asof hy die lewe van alle mense gespaar het. Wie ook al ʼn siel doodgemaak het, dit is asof hy die hele mensdom vermoor het. Die fetus is ʼn menslike lewe en word deur Islam as sulks beskerm
• Beskerming van die moeder se lewe. Islam laat aborsie toe as dit gedoen word om die moeder se lewe te red. Dit is die mindere van twee euwels. Aborsie is die mindere euwel, want die moeder se lewe is gevestig, sy het pligte en verantwoordelikhede, sy is deel van ʼn gesin, sy gee “oorsprong” aan die kind en gewoonlik sterf die baba ook as die moeder sou sterf.
• Voorsiening vir die kind. Die Koran verbied aborsie in gevalle waar die familie vrees dat hulle nie vir die kind sal kan voorsien nie. Hulle moet in sulke gevalle op Allah vertrou: Moenie jou nageslag doodmaak as gevolg van jou vrees vir armoede nie; dit is Ons wat vir hulle en vir jou voorsien. Om hulle dood te maak, is ʼn groot sonde.
• Fetale afwykings. In gevalle waar die fetus ʼn afwyking het wat nie behandel kan word nie, is ʼn aborsie voor 120 dae aangewese. Na 120 dae is aborsie slegs aangewese as die afwyking van die fetus die moeder se lewe in gevaar stel.
• Sommige sê dat aborsie in gevalle van verkragting, bloedskande en owerspel geregverdig is. Daar is egter verskillende sienings hieroor.
• Aborsie word verbied as die fetus reeds ʼn siel (ruh) het. Daar is egter nie eenstemmigheid oor wanneer dit gebeur nie – 40 dae of 120 dae na bevrugting of wanneer die fetus beweeg.

Judaïsme

Judaïsme verbied nie aborsie nie, maar verwerp aborsie op versoek. Elke saak moet op sy eie meriete beoordeel word. Die besluit mag eers geneem word na konsultasie met ʼn rabbi bevoeg om raad te gee in hierdie sake. Ortodokse Judaïsme laat aborsie net toe as die voortgesette swangerskap die moeder se lewe bedreig.

Daar is egter ʼn verskeidenheid van sienings – sommige meer liberaal as ander. Die Joodse wet is meer toegeeflik tydens die eerste 40 dae van die swangerskap, want die wet beskou die fetus as van minder waarde so vroeg in swangerskap.

Die heiligheid van lewe is vir die Jode baie belangrik. Volgens die Misnah (= die mondelinge tradisie van die Joodse wet wat deel van die Talmoed vorm) mag lewe nie vernietig word nie. Ander redes waarom Judaïsme aborsie verbied, is:

• Dit verbreek God se opdrag om die wêreld te bevolk.
• As ek ʼn fetus doodmaak, maak ek iets geskep na die beeld van God dood.
• Dit is die vernietiging van ʼn deel van God se skepping.
• Dit vernietig iets wat ʼn mens kon geword het.

Die Rooms-Katolieke Kerk

Die Katolieke Kerk sê dat ʼn aborsie onder alle omstandighede verkeerd is. Die rede is dat hulle glo dat lewe by bevrugting begin. Hier begin ʼn unieke lewe. Hulle sien dit nie as ʼn potensiële lewende wese nie, maar as ʼn lewende wese met potensiaal. In 1995 skryf Pous Johannes Paulus II ʼn pouslike sendbrief – Evangelium Vitae (Die Evangelie van Lewe). Ten opsigte van aborsie sê hy: I declare that direct abortion, that is, abortion willed as an end or as a means, always constitutes a grave moral disorder, since it is the deliberate killing of an innocent human being.

Die probleem is dat baie lidmate in die kerk net eenvoudig hierdie siening verontagsaam. Studies in die VSA toon dat Katolieke vroue persentasiegewys net soveel aborsies ondergaan as die res van die bevolking.

Die Protestantse Kerk

Dit is onmoontlik om ʼn siening wat alle Protestante verteenwoordig daar te stel. Almal sê dat lidmate aborsie versigtig moet benader en goed nadink voor ʼn finale besluit geneem word. Meeste Protestantse Kerke aanvaar dat aborsie verkeerd is, maar dat daar wel omstandighede is waarin ʼn aborsie toelaatbaar is.

My siening as gelowige geneesheer.

Ek glo:

(a)    Dat lewe by bevrugting begin.

(b)   Dat aborsie, slegs omdat die moeder dit versoek, nie toelaatbaar is nie

(c)    Dat aborsie in sekere gevalle wel toelaatbaar is, maar dan onder streng voorwaardes:

• As die moeder se lewe bedreig word.
• As die fetus ʼn ernstige abnormaliteit het.
• As die swangerskap die gevolg van verkragting of bloedskande was.
• As die vrou nie in staat was om toestemming vir geslagsgemeenskap te gee nie (ernstige verstandelike vertraging).

Ons is nou klaar met ons eerste bio-etiese dilemma: aborsie. Die volgende dilemma wat ons gaan hanteer is genadedood.

Outeur: Dr Coen Slabber

Die vrou en die stad – Jan van der Watt

Jan Smith vra:

In Openbaring 19: 9 sê Johannes: Skryf-salig is die wat genooi is na die bruilofsmaal van die Lam. Die mense is net die “gaste” en in Johannes 3:29 sê Johannes die Doper die vriend van die bruidegom wat na hom staan en luister verbly hom in die bruidegom. In watter verhouding staan die “gaste” en “die vriend” met die bruidspaar? Openbaring 21: 9b: Kom hierheen, ek sal jou die bruid toon, die vrou van die Lam. In plaas van ‘n bruid of ‘n vrou sien Johannes “die heilige stad Jerusalem“. Hoe vereenselwig mens ‘n “vrou” met ‘n “stad” ? Baie dankie.

Antwoord:

Prof Jan van der Watt antwoord:

As die Bybel oor die hemelse dinge skryf word daar gewoonlik van beelde gebruik gemaak. Hoe anders kan ‘n mens die wonder van dit wat God vir ons beloof kan verstaan. Die beelde wat natuurlik gebruik word, kom almal uit die gewone lewe waarvan ons almal ervaring het. Elke beeld het ‘n unieke boodskap wat dit oordra. Daar is byvoorbeeld die feesmaal (Matteus 22:1vv) waar die feit beklemtoon word dat ons almal welkom is by God se feestelikheid. Die nuwe Jerusalem beklemtoon die veilige woonplek saam met God. So word die beeld van die bruidegom en bruid van Jesus en sy kerk gebruik. Die verhouding tussen die bruid en bruidegom is natuurlik ‘n intieme en permanente verhouding waarin die man vir die vrou moet sorg en die vrou die man moet liefhê – juis die spesiale verhouding word so deur die beeld op die verhouding tussen Jesus en sy kerk beklemtoon (sien o.a. ook Efesiërs 5:21vv). In Openbaring 19:7-9 staan daar: “⁷Laat ons bly wees en juig en aan Hom die eer gee, want die bruilof van die Lam het aangebreek, en sy bruid het haar daarvoor gereed gemaak. ⁸God het haar dit vergun om fyn, helder blink klere aan te trek.” Hierdie fyn klere is die regverdige dade van die gelowiges”. ⁹Toe sê die engel vir my: “Skryf op: Geseënd is hulle wat na die bruilofsmaal van die Lam uitgenooi is.” Die beeld beklemtoon hier dat die bruid haar regmaak vir die troue (‘n baie belangrike taak – sy moes op haar mooiste lyk. Gewoonlik het die hele familie se vroue en al die vriende van die vrou gehelp om haar mooi te maak. Hulle het selfs hulle mooi juwele vir haar geleen. Sy moes regtig mooi lyk), want die troue is naby. Die klere wat sy aantrek om haar mooi te maak, is die dade van die gelowiges. Wat hier gebeur, is dat daar ‘n vermenging of oorvleueling van beelde is (iets wat algemeen is met beelde – beelde wil spesifieke sake beklemtoon, en as jy meer as een saak het wat jy wil beklemtoon  kan jy twee beelde meng om die twee sake te illustreer). Hier het ons die beeld van die bruid wat haar regmaak – sy is die gelowiges. Sy moet klere hê om aan te trek – dit verskaf die gelowiges deur hulle goeie werke. Dan volg die woorde van die engel wat nog ‘n derde punt onderstreep: ons is gelukkig om by die feesgeleentheid saam met die Lam te wees. Hier gaan dit oor dieselfde mense (die gelowiges) wat die bruid uitmaak. (Lees byvoorbeeld Hoofstuk 7 – daar praat die skrywer eers van die 144,000 en dan van die groot skare. Beide die groepe verwys na die gelowiges, maar vanuit twee perspektiewe, nes hier). In Openbaring 21 kry ons presies dieselfde – daar word beelde weer vermeng. Die stad is die gelowiges (kerk) by wie God kom woon, maar dieselfde mense (die gelowiges is ook die bruid) – in 21:2 het ons ‘n vergelyking: die stad is soos ‘n bruid wat gereedgemaak is. Dit is net so mooi as wat die bruid vir haar sal wees (sien hierbo oor die mooimaak). In 21:9 word die stad die bruid genoem. Die gelowiges word beskryf deur hulle beide met die beeld van ‘n bruid (skoonheid en intieme relasie) asook as stad (beskerming en saam woon) te vergelyk – so sê die skrywer sommer baie van die gelowiges. Die stad en die bruid illustreer egter elkeen ‘n ander dimensie van die verhouding tussen God en sy kerk. Dit staan nie teenoor mekaar nie, maar ons moet dit saam met mekaar lees.

Die verwysing in Johannes 3:29 gaan weer oor ‘n spesifieke saak. As mens die konteks lees (asook Hoofstuk 1:19vv), sien jy dat daar mense was wat gedink het Johannes die Doper is eintlik die Messias. Hy ontken dit. Om sy laer posisie teenoor Jesus te illustreer gebruik hy die beeld van die vriend van die bruidegom wat wel belangrik was (soos ‘n strooijonker), maar nie naby so belangrik soos die bruidegom nie. Hy is in ‘n ander opsig deel van die gelowiges en as die gelowiges die bruid genoem word in ander beelde, beteken dit dat Johannes ook daarby ingesluit is. Met ander woorde, dit gaan oor beelde wat punte wil illustreer en nie oor die realiteit nie. Jesus het nie ‘n strooijonker nie en gaan ook nie soos ons trou met al die gelowiges in die wêreld nie. Dit is alleen beelde om iets van die wonderlike en onverstaanbare verhouding tussen God en sy kerk uit te druk.

Outeur: Prof Jan van der Watt