Ter helle neergedaal – Jan van der Watt

Isabell vra:

Sedert my Sondagskooldae hoor ek dat Jesus, nadat Hy dood is, “ter helle neergedaal” het, met ander woorde, as ek dit reg verstaan, 3 dae in die hel deurgebring het sodat ek dit nie hoef deur te maak nie. Maar, Sy laaste woorde aan die kruis was: Vader in U hande gee Ek My Gees oor”. Wat ek nou verstaan is dat Satan nooit beheer oor Sy Gees gehad het nie. Wat moet ek van alles verstaan?

Antwoord:

Prof Jan van der Watt antwoord:

Die uitdrukking ‘ter helle neergedaal’ kom natuurlik nie in die Bybel voor nie. Dit is woorde wat eers in die middeleeue in die Apostoliese geloofsbelydenis ingevoeg is. Sedertdien het dit woorde baie probleme veroorsaak, want dit lyk of Jesus in die hel was. Die hel word natuurlik geassosieer met die sonde en in die algemene spreektaal sê ons dat ons hel toe gaan as ons sondig is. Nou maar wat het Jesus daar gaan doen, as ons natuurlik reg is oor die ‘hel’.

Verskillende kerke het al probeer om die saak anders te stel, bv. die NG kerk het al die woorde op ʼn stadium verander na ‘neergedaal na die hel’ terwyl die Gereformeerde kerk nou sê dat Jesus die helse pyn gely het. Dit wys dat die kerke ook ongemaklik voel oor die woorde, aangesien dit iets kommunikeer wat nie regtig so is nie.

ʼn Paar dinge is hier op die spel:

• Die gedeelte in die Nuwe Testament waarop die uitspraak dat Jesus ter helle neergedaal het, teruggaan, is 1 Petrus 3:18-19 – ‘¹⁸Ook Christus het een maal vir die sondes gely, die onskuldige vir die skuldiges, om julle na God te bring, Christus wat as mens doodgemaak is, maar deur die Gees lewend gemaak is. ¹⁹En so het Hy na die geeste in die gevangenis gegaan en daar sy oorwinning aangekondig.^‘ Die gedeelte sê dat Jesus as mens (liggaamlik) wel dood was, maar dat Hy wel geestelik lewend was en na die geeste in die gevangenis (ʼn tipiese beeld vir die doderyk waarheen mense gaan as hulle dood is) is. (Johannes 10:16-17 en indirek Johannes 11:25-26 sê ook dat Jesus wel liggaamlik dood was, maar dat Hy tog nog lewend was in die tyd tussen die kruis en die opstanding). Dit blyk dus hier dat Jesus tussen sy kruis en opstanding na die doderyk is om sy oorwinning aan te kondig. Die idee dat Hy in daardie tyd in die mag van die Satan sou wees, is dus nie reg nie. Hy was nooit in die mag van die Satan nie. Hy het juis sy oorwinning oor die Satan gaan aankondig.
• Uit hierdie gedeelte is dit dus duidelik dat Jesus nie tussen sy dood en opstanding geteken word as gepynigde, lydende nie, maar reeds as oorwinnaar. Dit is juis die ongemaklikheid met die ‘ter helle neergedaal’ as ʼn mens dit sien as plek waar Hy lydend in die mag van die Satan sou wees. Dit staan nêrens in die Bybel nie.
• Ons kan dus hieruit aflei dat die meeste wat ʼn mens in die ‘ter helle’ vanuit ʼn Bybelse hoek moet inlees, is dat Jesus ook na die doderyk gegaan het toe sy liggaam aan die kruis gesterf het. Daar was Hy tot Hy weer opgestaan het. God is natuurlik alomteenwoordig en dus selfs in die doderyk was God by Jesus.
• Hel’ in die Nuwe Testament beteken meestal doodgewoon ‘doderyk’ (daar waar die dooies na hulle dood is) en nie die plek van straf nie (dit ook in sommige kontekste). Die Bybel gebruik ook verskillende woorde vir die doderyk, soos gehenna, sheo’l, hades, ens. wat elkeen sy eie betekenis het. ‘Hel’ in die Nuwe Testament beteken dus nie outomaties die plek waar jy braai vir jou sonde nie, om dit so uit te druk. Dit beteken in baie gevalle bloot die plek waar die dooies is.
• Nou kom ons weer na die belydenis terug. Die term ‘ter helle neergedaal’ is, soos ons gesien het, baie dubbelsinnig en die kerke worstel maar oor die presiese betekenis. Aangesien dit ʼn belydenis van die kerk is (waarmee hulle iets wil sê oor wat hulle glo) moet die kerk dus self inhoud gee aan wat hulle bedoel. Ons het gesien dat die NG Kerk die woorde verander het om klem te lê op die feit dat Jesus in die drie dae ‘hel’ toe is. ‘Die Gereformeerde Kerk interpreteer dit as die lyding van Jesus. Dit gaan dus nie daaroor dat Jesus in die hel was nie, maar dat hy pyn gely het wat ʼn mens aan helse pyn laat dink. So word die woorde maar deur verskillende kerke (en verskillende mense) anders ingevul. Persoonlik verkies ek om ‘ter helle neergedaal’ vanuit ʼn Bybelse hoek te lees as ‘in die doderyk neergedaal’ te lees. Dit mag ook baie dinge beteken, maar ten minste skep dit nie die indruk asof Jesus in die hel geland het waar Hy in die mag van die duiwel as sondaar hanteer is nie.

Outeur: Prof Jan van der Watt

Spreek in Tale – Jan van der Watt

Zelda vra:

Ek het al verskeie kerke besoek en wat gebeur is ‘n lidmaat  van die kerk sal kliphard begin bid en dan kan ek  nie die “taal” verstaan en dan sal ‘n ander persoon daarna ook praat, en dit is blykbaar ‘n uitlegging van die vorige?  My dogter en haar vriend besoek nou dikwels die kerk.  Dit pla my en ek weet ons gaan altyd in iets probeer fout vind, maar hoe ek verstaan is dat daar wel tale is maar wat verskillende nasies praat en verstaan bv. Engels.  Ek sê nie dit is verkeerd nie ek bevraagteken dit omdat ek nie verstaan nie.

Ek hoop jy kan my gemoedsrus gee.

Antwoord:

Prof Jan van der Watt antwoord:

Zelda vra wat die spreek in tale is. Twee belangrike dele in die Bybel moet na gekyk word:

a) Baie mense  verwys na Handelinge 2:7-8 waar die mense uit verskillende dele van die wêreld die dissipels hoor praat in hulle eie taal. Dit is egter nie spreek in tale nie, maar eerder ʼn hoorwonder. Die dissipels praat nie in die verskillende tale nie, maar wat die mense hoor, verstaan hulle (hulle eie taal verse 7-8: ‘Die mense wat daar praat, is tog almal Galileërs. ⁸Hoe hoor elkeen van ons dan sy eie moedertaal?’).

b) 1 Korintiërs 12 en 14 is die hoofgedeelte in die Bybel wat oor die spreek in tale gaan. Dit lyk of spreek in tale volgens die beskrywings wat ons daar kry:

( i) besondere kommunikasie met God is;

(ii) dat dit ekstatiese (byna as opwelling uit ʼn mens se hart) uitdrukking van gedagtes is wat in geluide na vore kom wat nie met ʼn gewone bekende taal verband hou nie;

(iii) dat die kommunikasie eintlik persoonlike kommunikasie is tussen die spreker en God. Dit moet dus nie met profesie verwar word nie. Dit gaan oor aanbiddingsuitdrukkings tussen die spreker en God;

(iv) dat die woorde wel deur die Gees uitgelê kan word;

(v) die Heilige Gees besluit vir wie Hy die gawes gee en vir wie nie. Ons kan dit nie op ons eie kry nie. Die Heilige Gees besluit wie het dit nodig en wie nie (1 Korintiërs 12:11).

Lees bv. die volgende dele:

• 1 Korintiërs 14:4-5 ‘⁴Die een wat ongewone tale of klanke gebruik, bou net homself op, maar die een wat profeteer, bou die gemeente op. ⁵Ek sou graag wil hê dat julle almal ongewone tale of klanke gebruik, maar nog liewer dat julle profeteer. Die een wat profeteer, is van groter betekenis as die een wat ongewone tale of klanke gebruik, tensy hy dit ook uitlê, sodat die gemeente daardeur opgebou kan word.’
• 1 Korintiërs 14:8-9 ‘⁸En as die beuel ‘n onduidelike sein gee, wie sal vir die geveg gereed maak? ⁹So is dit ook met julle. As julle ongewone tale of klanke gebruik en nie ‘n verstaanbare woord praat nie, hoe sal ‘n mens weet wat daar gesê word? Dan praat julle mos in die wind!’

Wat belangrik is met die tale is dat dit die gemeente moet opbou, anders bevoordeel dit net een persoon. As dit nie vir almal toeganklik is om te hoor wat gesê is nie (= die uitleg) dan help dit nie om dit in die gemeente te doen nie. Dit is dus ʼn redelike negatiewe oordeel deur Paulus oor die tale. Dit het ʼn plek en dit is gewoonlik privaat. As dit in die openbaar gebeur, moet dit uitgelê word sodat almal kan baat en die gemeente opgebou kan word.

Daar is egter nog ʼn belangrike opmerking wat gemaak kan word. 1 Korintiërs 12-14 is nie die enigste plek waar daar die gawes van die Gees gepraat word nie. (Vir interessantheid: in 1 Korintiërs 13:1 praat Paulus ook van engeletale wat nie met die spreek in tale verwar moet word nie). Daar word ook soortgelyke lyste van die gawes van die Gees in bv. Romeine 12:4 en verder of Efesiërs 4:7 en verder; 1 Petrus 4:7-11. In nie een van die lyste word daar van spreek in tale gepraat nie. Dit beteken dat nie in die gemeente in Rome, Efese, of in groot dele van die hedendaagse Turkye word daar eers oor die spreek in tale gepraat of daarna verwys nie – net in Korinte. Wat sê dit vir ons? Dat die spreek in tale nie ʼn algemene gawe is wat almal moet hê nie. Die meeste van die gemeentes het volgens die Nuwe Testament nie daaraan deel gehad nie, of ten minste, as lyste van gawes opgestel is, is dit nie by hulle genoem nie. ʼn Mens moet dus nie te veel van die gawes maak nie. Paulus self is self in 1 Korintiërs 12-14 so bietjie afwysend daaroor as mens mooi lees. Dit moet op die regte plek en manier gebruik word en dus nie oorbeklemtoon word nie.

Outeur: Prof Jan van der Watt

Die ster van Betlehem – Jan van der Watt

Louis Nel skryf die volgende:

Baie sterrekundiges (en ander gelowiges) het al baie gewonder oor die wonderwerk van die ster van Betlehem. Nuwe navorsing het nou vorendag gekom met die wonderlikste ontdekkings wat die gedrag van die wyse manne uit die Ooste verklaar.

Alles het begin in die jaar 8 v.C. toe Caesar Augustus ʼn sensus uitroep om belasting invorderings te bereken. Hierdie sensus sou sowat twee jaar duur om te voltooi. Dit kon moontlik gedurende hierdie tyd wees dat Josef en Maria na Betlehem reis sodat hulle getel kon word. In daardie tyd gebeur die eerste van ʼn reeks wonderwerke – wat eintlik normale natuurverskynsels was. Maar dit is die tydsberekening van hierdie natuurverskynsels wat alles so deur God bepaal is, wat dit so verstommend wonderlik maak. Die eerste gebeurtenis was ʼn driedubbele oplyning van die planete, soortgelyk aan wat ons in 2003 gehad het, iets wat elke paar duisend jaar gebeur. Op hierdie geleentheid het Jupiter, die Son, die Aarde en Saturnus in die jaar 7 v.C. drie keer in ʼn reguit lyn verskyn in die sterrebeeld Pisces. Volgens die mitologie sou Jupiter die koning van die gode wees, Saturnus sou staan vir geregtigheid en Palestina, en die sterrebeeld Pisces was met die Jode geassosieer. Die wyse manne (of sterrekykers) het hierdie eenmalige gebeurtenis van die belyning van planete dus geïnterpreteer as die geboorte van ʼn Messiaanse Koning in Juda. Soos reeds gesê, het hierdie belyning drie maal gebeur, in Mei, September en Desember in die jaar 7 v.C. In Februarie die volgende jaar verskyn die planeet Mars in dieselfde lyn. Die betekenis wat hulle daaraan heg is dat daardie Koning baie magtig sou wees. In April van dieselfde jaar gebeur nog ʼn wonderwerk. Oor Jerusalem word die planeet Jupiter verduister deur ʼn sekelmaan. ʼn Rukkie later verskyn die planeet weer aan die ander kant van die maan, wat die betekenis van ʼn koninklike geboorte dra. Maar dit was nie al nie: In die jaar 5 v.C. verskyn daar ʼn komeet in die Ooste (volgens antieke Chinese rekords). Dit was die teken waarop die wyse manne gewag het, want dit het beteken dat daar binnekort iets wonderlik sou plaasvind. Dit sou omtrent 70 dae neem vir hierdie komeet om van Oos na Suid in die hemelruim te beweeg. As ons sou aanneem dat die wyse manne uit Babilon gekom het – hulle was immers die wêreldleiers op die gebied van sterrekunde – dan sou dit hulle ook omtrent 70 dae geneem het om tot in Jerusalem te reis. Die Babiloniërs was ook die voorste wiskundiges en astroloë, en hulle het geweet van die Joodse geloof, dat ʼn ster die koms van die Messias sou aankondig. Die baan wat die komeet gevolg het sou hierdie manne reguit na Betlehem gelei het waar die ster vroegoggend in die Suide sigbaar sou wees.

Reaksie:

Reaksie van Prof Jan van der Watt:

Dankie Louis. Daar word heelwat geskryf en die National Geographic kanaal op TV saai heelwat programme uit wat probeer om natuurlike verskynsels met die gebeure in die Bybel te sinkroniseer. Dit is natuurlik baie interessant en ook moontlik. Die probleem is net dat die nie 100% bewys kan word nie, m.a.w. dit kon so gewees het, maar wie weet of dit so was. Ons moet ons geloof dus nie op hierdie dinge bou nie, maar kan tog daarvan kennis neem

Outeur: Prof Jan van der Watt

Uitverkiesing en genade: ‘n onverklaarbare hoop – Fanie Rudolph

1. Inleiding:

Die uitverkiesing kan problematies wees vir party mense.  Dit neem skynbaar verlossing uit ons hande.  Die wonderlike van uitverkiesing is dat dit verlossing in die Hande van God plaas.  Uitverkiesing maak dat verlossing genade is, want ons is afhanklik van God daarvoor.  Waar kan ons ‘n veiliger plek kry om te wees as die Hand van God?

2. God kies:

Die Bybel is eintlik van voor tot agter vol van God se uitverkiesing.  God het gekies om ‘n mens te maak om in ‘n verhouding mee te staan (Genesis 1:26-27).  God kies Noag om ‘n nuwe begin mee te maak (Genesis 6-8).  God kies Abraham as vader vir ‘n nuwe verbondsvolk (Genesis 12).  God kies Dawid as “ewige koning” oor sy volk (1 Samuel 16).  Die een eienskap van elkeen van hierdie persone was: God het besluit en uitgekies; dit het nie afgehang van wat hierdie mense doen nie (Romeine 8:13).

God se uitverkiesing word ook nie neergesit of teruggetrek soos speelkaarte nie.  As God kies, trek Hy nooit sy uitverkiesing terug nie (Romeine 11:29).  Sy uitverkiesing is dus betroubaar en standvastig.  Paulus waarsku wel dat takke (gelowiges) wat genadiglik ingeënt is op die stam, weer uitgekap kan word (Romeine 11:17-21).  Daarmee verwys hy egter na hulle wat nie in geloof hulle uitverkiesing wil aanvaar nie.  Daarom moet ons bly “let op die goedheid en strengheid van God” (Romeine 11:22).  Ons kan nie met God se verlossing mors net omdat ons uitverkorenes van God is nie.  Ons moet leef as mense wat deur God uitverkies is.  Ons moet weet dat Christus die krag is wat uitverkorenes aan God vashou (1. Korintiërs 1:24).

Die gronde van die uitverkiesing bly egter ‘n raaisel.  Selfs Paulus sukkel in Romeine 9-11 om ‘n klinkklare antwoord op hierdie Goddelike misterie te gee.  Een ding is egter seker: die uitverkiesing is nie bedoel om ons bang te maak nie.  Ons moet eerder bly wees dat ons wel deur God uitgekies is.

3. God kies en red in genade:

Dat ons uitgekies word deur God, is net ‘n genade (Romeine 11:5).  God kies ons nie vir wie ons is nie.  Hy wag ook nie dat ons eers iets of iemand spesiaal word voordat Hy ons kies nie.  Hy kies ons soos ons is, sonder dat ons iets daarby hoef te doen (Romeine 11:6).  God doen dit omdat Hy ons baie liefhet.  In liefde kies en roep Hy mense.  Hierdie uitverkiesing strek verder terug as ons skepping (Efesiërs 1:4-5).

God se genade is so groot dat Hy ons ook kies vir wie ons gaan wees.  God het ‘n plan vir ons (vgl. Genesis 1:26-27; Romeine 8:28-29).  Hy het ons uitgekies om daardie plan te vervul.  Nou roep Hy ons om deel te word van sy plan.  Hy trek ons in God se plan in deur die verlossing van Jesus Christus aan die kruis.  Hierdie verlossingsplan is ook lankal vooruit bestem deur God (Efesiërs 1:5-8).

Steeds is daar niks wat ons doen vir hierdie verlossing nie.  Dit is alles die werk van God (Efesiërs 2:8-10).  Dit is sy wil alleen.  Deur Hom word ons deel van God se uitverkore volk (Efesiërs 1:13).  Sy genade is so oneindig groot, veral as ons eers besef dat God sy genade nie terugtrek as Hy eenmaal uitgekies het nie (Romeine 11:29).

Gevolgtrekking:

Uitverkiesing en genade gaan saam.  Ons kan net met dankbaarheid God se genade en uitverkiesing aanhoor en aanneem.  Ons kan, en hoef, niks by te voeg nie.  Ons kan verseker wees van ons eie ewige uitverkiesing uit genade alleen.

Ons moenie verwaand wees oor ons uitverkiesing nie.  Ons moet deurentyd onthou dat ons niks daartoe bygedra het nie.  God se genade alleen het ons gemaak wie ons nou is.

Outeur: Dr Fanie Rudolph